Түлкібас ауданында 2025 жылы жалпы инвестициялық құны 67,5 млрд теңгені құрайтын 10 жобаны іске асыру жоспарлануда. Одан түсетін болжамды салық көлемі 97,7 млн теңгені құрайтын болады. Сонымен қатар, 858 азамат тұрақты жұмыспен қамтылмақ. Жоспарға енген жобалардың ішінде «Састөбе инновациялық кешені» ЖШС зауыты бар. Онда каустикалық сода, ПВХ, кальций карбиді, әк өндірілмек. Сонымен қатар, «Azia Food Company» ұн диірмені де алдағы жылы толықтай іске қосылады деп күтілуде. Бұл жайында Түлкібас ауданының әкімі Нұржан Ізтілеуов БАҚ өкілдерімен өткен брифингте мәлімдеді.

«2024 жылдың 10 айында аудандағы жалпы өңірлік өнім көлемі 81 млрд 519,2 млн теңгені құрады. Ал, шағын және орта бизнес нысандарының саны 9 787-ге жетіп, 13 мыңнан астам адам жұмыспен қамтылды. 2025 жылы аталған саланы дамыту мақсатында жалпы құны 2,2 млрд теңгені құрайтын, 22 жоба іске асырылмақ. Бұл жобалар толықтай іске асырылса 226 жаңа жұмыс орны ашылып, аудан бюджетіне қосымша 138 млн теңге салық түседі деп күтілуде»- деді өңір басшысы.

Сонымен қатар, ауданды туристік аймаққа айналдыру бағытында да бірқатар жұмыстар атқарылуда. Бүгінде өңірде 36 туристік нысан жұмыс істейді. Ал, келер жылы құны 3,1 млрд теңгелік 5 жобаны іске асыру жоспарланып отыр. Көзделген мақсат толықтай іске асса, 235 жаңа жұмыс орны ашылмақ. Сондай-ақ, Түлкібас ауданындағы ауылшаруашылық өнімінің көлемі жыл басынан бері 46 млрд 452 млн теңгені құраған. 2025 жылы да аталған саланы дамыту мақсатында 8 жоба іске асырылмақ. Инвестициялық құны 15,5 млрд теңгені құрайтын жобалар арқасында 97 азаматты жұмыспен қамтуға мүмкіндік алады.

Аудандағы инфрақұрылым саласы да ілгері жылжыған. Нақтырақ айтар болсақ, ауыз су саласы бойынша 59 елді мекеннің 58-і орталықтандырылған ауыз су құбырымен қамтамасыз етілген. Сонымен қатар, аудандағы 21 135 тұрғын үй, яғни 99,8 %-ы табиғи газ жүйесіне қосылған.

Сауран ауданы әкімдігінің “Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспекторы Н.Калдыбекова жастарға мемлекеттік бағдарламаларды насихаттау жұмыстарын жүргізді. Жастарға жан-жақты қолдау көрсету – мемлекетіміздің басты міндеттерінің бірі. Осыған орай, NEET санатындағы жастарды жұмысқа тарту, жастарға мемлекеттік бағдарламаларды түсіндіру мақсатында Сауран ауданының Майдантал ауылдық округінің жастарына үгіт-насихат жұмыстары жүргізіліп, брошюралар таратылды. Кездесуде жастарды жұмыспен қамту бағытындағы мүмкіндіктерді атап өтті.

Жастар мен тұрғындарға мемлекеттік бағдарламалар, оның ішінде: «Серпін-2050», «Жастар практикасы», «Бастау бизнес», «Әлеуметтік жұмыс орны», «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағдарламасы, «2,5% несие алу » бағдарламалары түсіндірілді.

Жастар практикасы

Түлектерге алған кәсібі (мамандығы) бойынша алғашқы жұмыс тәжірибесін жинауға көмектесу үшін еңбек мобильділігі орталықтары (мансап орталықтары) жұмыспен қамтуға – 12 айға дейінгімерзімге жастар практикасын өтуге жәрдемдесу шарасын ұйымдастырады.

Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 30 маусымдағы № 275 бұйрығымен бекітілген «Субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру және субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасқан адамдардың жалақысын субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» қағидаға сәйкес білім беру ұйымдарын алдыңғы 5 жыл ішінде бітірген және 35 жастан аспаған жұмыссыз түлектер жастар практикасына қатысушылар ретінде белгіленеді. Жастар практикасын өту үшін жұмыс орындары меншіктің барлық түріндегі кәсіпорындар мен ұйымдарда құрылады. Сонымен бірге, жұмыс орындары түлектің білім беру ұйымында алған кәсібіне (мамандығына) сәйкес болуы тиіс. Салықтарды, міндетті зейнетақы жарналарын және басқа да әлеуметтік аударымдарды ескере отырып, айлық жалақы 30 айлық есептік көрсеткішті құрайды.

Жастар практикасына қатысу үшін түлек тұрғылықты жері бойынша мансап орталығына өтінішпен жүгіну тиіс. Өтінішке мынадай құжаттардың көшірмелері қоса беріледі:

1. Жеке басын куәландыратын құжат не цифрлық құжаттар сервисінен электрондық құжат (жеке басты сәйкестендіру үшін).
2. Еңбек кітапшасы (бар болса).
3. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің болуын растайтын құжат.

«Алғашқы жұмыс орны» жобасы

Жастардың еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілігін арттыру және оларды қажетті еңбек дағдылары мен бірінші жұмыс орнында бейімдеуді қамтамасыз ету мақсатында еңбек мобильділігі орталықтары (мансап орталықтары) жұмыссыз жастарды алғашқы жұмыс орнына жұмысқа орналастыруды ұйымдастырады. «Алғашқы жұмыс орны» жобасы бойынша жұмыспен қамтуды ұйымдастыру бірінші рет жұмыс іздеп жүрген жұмыссыз түлектерге, 35 жастан аспаған жастар, жұмыс тәжірибесі жоқтар  қатарынан жүзеге асырылады. Оқу орындарының түлектері үшін “Алғашқы жұмыс орны” жобасы бойынша жұмыс орындары олар алған кәсіп (мамандық) бойынша немесе ұқсас кәсіп (мамандық) бойынша құрылады. «Алғашқы жұмыс орны» жобасы бойынша жұмыс беруші еңбек мобильділігі орталығымен келісім негізінде қатысушыны кемінде 18 ай мерзімге жұмысқа орналастырады. Жергілікті бюджеттен ай сайынғы субсидия мөлшері 30 айлық есептік көрсеткішті құрайды (салықтарды, міндетті әлеуметтік аударымдарды, пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақыны және банктік қызметтерді қосқанда), экологиялық төлемдер үшін төлемдерді қоспағанда.

«Алғашқы жұмыс орны» жобасына қатысу үшін өтініш беруші тұрғылықты жері бойынша мансап орталығына өтінішпен жүгінуі керек. Өтінішке мынадай құжаттардың көшірмелері қоса беріледі:

1. Жеке басын куәландыратын құжат не цифрлық құжаттар сервисінен электрондық құжат (жеке басты сәйкестендіру үшін).
2. Білім туралы құжат (бар болса).

«Ұрпақтар келісімі» жобасы

Жұмыс іздеушілер мен жұмыссыздарды, оның ішінде білім беру ұйымдарының түлектерін жұмыспен қамтуға жәрдемдесу бойынша қосымша шараларды іске асыру шеңберінде еңбек мобильділігі орталықтары (мансап орталықтары) жұмыс берушілердің өтінімдері бойынша қатысушыларды зейнеткерлік жасқа жеткен белсенді жұмыскерді кейіннен ауыстыра отырып, жұмысқа орналастыруды ұйымдастырады. «Ұрпақтар келісімшарты» жобасы бойынша жұмыс беруші еңбек мобильділігі орталығымен шарт негізінде Ұлттық жобаға қатысушыны кемінде 6 ай мерзімге жұмысқа алады. Жергілікті бюджеттен ай сайынғы субсидия мөлшері 30 айлық есептік көрсеткішті құрайды (салықтарды, міндетті әлеуметтік аударымдарды, пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақыны және банктік қызметтерді қосқанда), экологиялық төлемдер үшін төлемдерді қоспағанда.

«Ұрпақтар келісімшарты» жобасына қатысу үшін өтініш беруші тұрғылықты жері бойынша мансап орталығына өтінішпен жүгінуі керек. Өтінішке мынадай құжаттардың көшірмелері қоса беріледі:

1. Жеке басын куәландыратын құжат не цифрлық құжаттар сервисінен электрондық құжат (жеке басты сәйкестендіру үшін).
2. Білім туралы құжат (бар болса).

Жастар практикасына, «Брінші жұмыс орны» және «Ұрпақтар келісімшарты» жобаларына қатысу үшін «электрондық үкімет» веб-портал және www.enbek.kz Электрондық еңбек биржасы арқылы мансап орталықтарына жүгінбей-ақ өтінім беруге болады.

Түркістан облыстық мәслихат депутаттары Алмас Салимов және Жомарт Әбдібаев Сарыағаш ауданына барып, құрылыс нысандарын аралап, жәй-күйімен танысты. Нақтырақ айтқанда, ауданға қарасты жаңадан салынып жатқан мектеп құрылысы мен дәрігерлік амбулаторияның құрылыс барысын көрді.

-Өздеріңіз білетіндей біз AMANAT партиясының осы Сарыағаш ауданынан сайланған депутатымыз. Сондықтан да, аудан тұрғындары, халық үшін жасалып жатқан әр бір құрылыс нысандарының сапасы біз үшін маңызды,-деді халық қалаулылары.

 

Түркістан облыстық мәслихат депутаты Алмас Салимов пен Жомарт Әбдібаев бірлесіп құрылыс жүріп жатқан нысандарға барып жұмысты көзбен көрді. Нысандардың біршама кемшіл тұстары да жоқ емес. Депутаттар  жауаптыларға жұмысты жүйелету қажеттігін айтып, құрылыс сақалды емес, сапалы болу керектігін ескертті.

Сарыағаштықтар шараның алғашқы күні Этноауыл аумағында салт-дәстүр мен әдет-ғұрып көріністерін көрсетіп, көпшіліктің ыстық ықыласына бөленді. Қонақтар қазақ халқының өмірімен, тұрмысымен бірге жетіліп, біте қайнасып келе жатқан қолөнер бұйымдарының әсемдігіне, сан алуан өрнегімен адамдарға рухани ләззат сыйлаған дүниелерге тәнті болды. Көз салып байыптап қараған адамға бұйымдардағы түрлі-түсті ою-өрнек, оның орналасуы адамзат дүниесінің табиғатпен біте қайнасқан сонау заманнан келе жатқан қарым-қатынасын, көңіл-күйін, жан дүниесіндегі тылсым күштердің бірлігін аңғаруға болады.

Солардың қатарында тоқу өнері – қазақ халқының ежелден келе жатқан қолөнер саласының бірі. Бұл тамаша өнер қазіргі заманда жалғасын тауып, дамып, көркемдігімен көз тартып, кейінгі ұрпаққа дәріптеліп келеді. Сарыағаш ауданының қолөнер шеберлері де табиғат сұлулығын өнер туындыларына арқау етіп, тоқыма тоқу өнерін көпшілікке насихаттай білді.

«Жалпы, тоқу өнері – қазақ халқының ежелден келе жатқан, ең алғаш киімі мен үй жабдығының негізі болған қадірлі өнері деп айтуға болады. Тоқымамен айналысқанда адам жеке басына аса қажет нәрсені жасау үшін тоқымайды: осы тоқу үстіндегі түрлі түсті бояулар әлемінің үйлесімділігін, алуан түрлі сән үлгілерін таңдап, түрлі тоқу әдістерін меңгеруі адамның талғамын, шеберлігін, ой-өрісін жетілдіріп, көркемдікті сезіну қабілетін дамыта түседі. Бүгінгі таңда халқымыздың ежелден желісі үзілмей келе жатқан көне де, ізгі дәстүрі жас ұрпақты ұлттық қолөнерге баулуда ерекше маңызға ие. Шеберлердің қолынан шыққан бұйымдар күнделікті тіршілікпен қатар, сол заманның ортақ қолөнер мәдениетінің баға жетпес үлгісі екені анық. «Шебердің қолы ортақ» деген мақал ел ішінде бекер айтылмаса керек. Нағыз шеберлікке жету үшін табандылық, іскерлік, талғампаздық, білім қажет. Шығармашылық ізденіс үстіндегі халық шеберлері тұрмысқа қажетті қолөнердің алуан түрлерін ойлап табуда. Өз ұрпағының “сегіз қырлы, бір сырлы”өнегелі, өнерлі болып өсуін мақсат еткен халқымыз асыл қасиеттерін ұрпақтан ұрпаққа үйретіп келеді. Сарыағаштықтар да мәдени күндер аясында қазақтың тұрмыс тіршілігін, салт-дәстүр мен мәдениетін, әдет-ғұрып таныстырып, этноауылда ерекше орта қалыптастырды»,- дейді мәдениет майталмандары.

Сондай-ақ, бұл күні ұлттық тағам түрлері де таныстырылды. Ежелден-ақ қазақ халқы үшін ақ дастарханнан және дәмнен үлкен нәрсе болмаған. «Ас адамның арқауы» деп есептеген қазақтың ұлттық дастарханында бұрыннан қолданылған тағамдардың негізгі түрлерін еттен, сүттен, қымыздан, сарымайдан, құрттан және мал өнімдерінен әзірлеген. Сондай-ақ осы тамақ түрлерінің емдік қасиеттері де жетерлік. Мәдени күндер аясында ұннан пісірілген ұлттық тағамдардың бірі бауырсақ таратылып, дәнді дақылдардан ашытып жасалған сусын боза да дастарханға қойылды. Сонымен қатар, ет қазақтың бұрыннан келе жатқан ұлттық тағамдарының бірі. Мерейлі шарада еттен жасалатын тағам түрлері де ұсынылды. Жалпы, ұлттық тағамдардың ішінде әсіресе ет өте құнды болып саналады. Өйткені оның құрамынан адам ағзасына қажетті пайдалы заттың барлығын табады. Сол себепті етті баптап сақтау мен дер кезінде дастарханқа қоюдың маңызы зор.

«Айта кетейік, қазақ халқы бұрыннан етті көп мерзімге сақтаған. Соғым етін сақтаудың түрлі әдісі бар. Мәселен, кейін жас сорпа дайындау үшін малдың еті, әсіресе қол етін бүтіндей аязға қатырып тастайды. Етті қатырған уақытта ыстық не жылы күйінде салқынға шығармай суық жерде сорықтырып барып, шығарған. Кейін әбден қатқан соң барлығын етханаға жиналып, еттің дәмі кетпес үшін күнге және желге тигізілмей сақталған. Ал, етті сүрлеу деп етті кептіріп алуды айтады. Әдетте еттің сұрпы жағы ғана яғни, қазы-қарта, жал-жая, омыртқа мен төс еттер сүрленген. Ал бас, сирақ, өкпе-бауыр, ішек-қарын сүрленбейтінін айта кетейік. Әсіресе Солтүстік өңірлерде тұратын қазақтар етті сүрлеу мақсатында ыстайды. Ал Оңтүстік аймақтағылар көбінесе батыстағылар етті ыстамайды. Тек тұздап сүрлейді. Сүрленетін еттер негізінен онша қалың қақталмайды және оларды біріне-бірін тигізбей, араларын жел, түтін еркін тиетіндей етіп іліп қояды. Ыстап сүрленген ет толық тобарсыған уақытта арнайы шошалаға іліп, астына түтін салып, есігін жауып тастайды. Етті ыстауға тобылғы, қараған, арша, шырша секілді отынға жағылады. Егер түтін көп сіңіп қалса, ет онша дәмді болмайды. Тек құрым татып кетеді. Бастысы бұған да аздаған шеберлік қажет. Жаз кезінде етті сүрлеу үшін оны алдымен жұқалап қақтайды. Кейін киіз үйдің іргесіне көлеңкелі жерге іліп тастайды. Кейде жас етті тұздайды және отқа бір қайнатып, кептіріп те алады. Сондай-ақ жаздыгүні шыбын-шіркей қонбас үшін етке күнбағыс не мақта майын   жағып қояды және қара бұрыш себеді.

Сонымен қатар жал да ұлттық тағамдардың бірі. Оны жылқының желке майынан әзірлейді. Жаңа сойылған жылқының жалы ұзын етіп тілінеді әрі тұздалады. Кейін оны ыдысқа салып, үстіне ащы тұздық құяды. Және салқындау орында сақтайды. Шамамен бір-екі күн өткен соң ұшы үшкір пышақпен болмаса бізбен теседі және жіп өткізеді. Кейін іліп қояды. Он сағаттай кептіреді. Әсіресе оны түнде салқын жел соғатын орында кептірген жөн. Жалпы жаяны сүрлеп те, ыстап та сақтай береді. Жаяны пісірер алдында алдымен салқын сумен шайып алу қажет. Кейін қазандағы қанжылым суға салып дайындайды. Оны баяу отта пісірген дұрыс. Дайын болғаннан кейін арнайы ыдысқа салып, салқындатады. Салқындаған соң жұқалап турайды және табаққа сәндеп орналастырады. Ал үстіне дөңгелектеп жуа салынады. Негізінен жалды ыстық күйінде жеген дұрыс. Алайда ол тым майлы болғандықтан салқын тағам ретінде беріледі. Ал қадірменді меймандарға жаямен бірге туралып ұсынылса, оны жал-жая деп те атайды», -дейді Сарыағаш ауданының тұрғыны Бейскенкүл Молдабекқызы.

Сондай-ақ этноауылда ұлттық тағамдардың ішінде ежелгі және көпшілікке ортақ тағамның бірі құрт жасау әдісі де көрсетілді.«Ағы бардың бағы бар» деп қазақ халқы сүт тағамын бақыт несібесі және құт деп білген. Сүтті соншалық қасиеттеудің басты себебі – ол тіршілік арқауы, одан неше алуан құнарлы тағамдар әзірлеп, дастарқанның молшылығын жасаған. Яғни қымыз, шұбат, айран, қатық, сары май, ірімшік, құрт, сүзбе, қаймақ сияқты ішетін, жейтін, сусындайтын алуан түрлі тағам әзірлеу де қазақтың салтында бар үрдіс. Ал, сүттен жасалған ұлттық тағам  ретінде кеңінен қолданатын тағамының өте көне түрінің бірі ол — құрт.

«Құртты ежелгі замандарда қалыптасып, дамып, бүгінгі күндерге дейін өз қасиетін жоғалтпай, жақсы сақталған ұлттық тағам ретінде пайдаланып келеміз. Халқымыздың бүгінгі күні бізге жеткен құртының түрі көп. Құрт  күнделікті өмірде тағамның бір түрі ретінде, немесе басқа тағамдардың дәмін келтіру үшін  қолданылатын  тағам десек те болады. Құрт – сүттен  жасалған ұлттық тағам. Құрт – сөзінің мағынасы да құрғатылған, кептірілген сүт деген мағынаны береді. Бұл тағам ақуыздарға өте бай, адам денсаулығына өте пайдалы. Құрттың адам денсаулығына өте пайдалы екенін бұрынғы ата-бабаларымыз біліп, құртты үнемі пайдаланған екен. Мал бағуға кеткенде қалталарына құрт салып алған және күнделікті тағамдарға қосып ішкен немесе құртты езіп ішкен, сондықтан ол кісілер көп ауырмаған, дәрі-дәрмек пайдаланбаған. Ертеректе тіс дәрігері де болмаған, ата-бабаларымыздың тістері ауырмаған.  Атап айтқанда, адамның тісінің қалыптасуына құрттың пайдасы зор екен. Егер бала жастайынан құрт жеп өссе оның тісі өткір, қатты,  ауырмайтынына көз жеткіздім.  Құрт, ірімшік жеп, қымыз, айран, сүт ішкен баланың денсаулығы  мықты болады екен. Құртты адам алыс сапарға шыққанда пайдаланса,    қарны  ашпайды, шөлдемейді, ал самолетпен ұшқанда құрт құлақтың бітпеуіне және жүрек айнымауына көп ықпал етеді екен. Сонымен қатар, құрт дәрумендерге бай, адамның ас қорытуында әсері өте жоғары , атап айтсақ кейбір ас қорытуға арналған дәрілерге пара-пар сияқты. Ал қыста құртты езіп ішсең ол тамаша қорек болады , әрі адам суыққа тоңбайды екен..  «Құрт – қыстың қымызы» – дейтіні сондықтан болса керек.»,- дейді сарағаштық ақ жаулықты аналар.

Ұлттық тағамдардан бөлек, бұл күні ұлттық ойындардан сайыстар өтті. Яғни асық ату, қой көтеру және садақ атудан да сайыстар ұйымдастырылды.  Асық ату — ертеден келе жатқан қазақтың ұлттық ойындарының бірі. Қазақ халқы мал шаруашылығына бейім болғандықтан қазақ халқының ұлттық ойындары да осыған икемделген. Әсіресе, қойды көп өсіргендіктен, балалар ойынының көбі қой асығымен байланысты болып келеді. Сондықтан асық ойындары ұлт ойындарының ішіндегі арыдан келе жатқан көнелерінің бірі болып табылады. Асық ойыны баланың жастайынан жүйке жүйелерін шыңдап, оларды дәлдікке, ептілікке, ұстамдылыққа тәрбиелейді.Қазақ баласының есепке жүй­рік­тігі, міне, осындай ойындар­ды ой­наудан қалыптасқан. Асықты еш­кім қолдан жасап жатпайды. Табиғи нәрсе. Оның жақсы сал­мақ­ты түрлерінен сақа жасайды. Қазақта «қой асығы болғанмен, қолыңа жақсы сақа тұт, жасы кіші болса да, ақылы асса аға тұт» деген мақал бар. Бір нәрсенің дайын екенін білдіретін «сақадай сай» сөз тіркесі де кездеседі.

Қазақтың ұлттық ойындарының қай-қайсысын да қазіргі ұрпақ жылы қабылдайды. Этноауылда өткен «қой көтеру» ойыны да көпшіліктің ерекше қызығушылығын тудырды. «Жігітке жеті өнер аз, жетпіс өнер көп емес» деп  айтқандай ойындар бойынша сайысқа түскен қатысушылар бір-бірінен тай салмады. Әсіресе қой көтеру ойыны жоғары деңгейде өтіп, барша жұрттың қызығушылығын арттырды.

Одан бөлек, садақ ату сайысы да қыза түсті. Садақ ату – мергендік спортының бір түрі десек, бұл әдіс-тәсіл қазақ халқы үшін жат дүние емес.  Бұл спорт біздің қанымызда бар. Дәстүрлі садақ ату – бұқаралық спортқа бейім спорт түрі. Мұны ұйымдастыруға садақ пен оқ және алаң болса жеткілікті. Сарыағаштың ағайын да мергендік өнерінің өрісін кеңейтіп, нысана көздеудің қыр сырын дәріптей білді.

Ұлттық спорттық ойын түрлерінен, атап айтсақ, қошқар көтеру, алыптар сайысы, асық ату, ләңгі тебу, садақ ату, қазақ күресі сынды түрлі тағы басқа ойындардың жеңімпаздарына сыйлықтар да үлестірілді.

Бұл күні, Сарыағаш ауданының жетістіктері туралы кітап және фото көрмелері, суретшілер мен қолөнер шеберлерінің көрмесі де жасақталды. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі өтті.

Түркістандағы Сарыағаш ауданының мәдени күндері, яғни «Өнерлі өлке» облыстық өнер фестивалі аясында ұйымдастырылған іс-шара қатарынан екі күн бойы қала тұрғындары мен қонақтарына көтеріңкі көңіл күй сыйлады. «Керуен сарай» туристік кешенінде аудан өнерпаздарының қатысуымен өткен гала- концертке Сарыағаш ауданы әкімінің орынбасары Алдияр Қозыбаев арнайы қатысып, келген көрерменге алғысын білдірді. Концерт барысында «Еркетай» би тобы, «Саялы Сарыағаш» этно- фольклорлық ансамблі, «Назар тобы», Фархат Ескенеев, Глафира Богатова, Нұрлыбек Бұқарбай, Нұрсейіт Шырынхан, Дастан Шәріпбай, Бекзат Есалы, Ержан Исақов, Әлжан Шекербеков, Сәнім Исакқызы, Сая Бектұрсын, Хабиба Бауыржанқызы, Мадина Асқарова және тағы басқалар өнер көрсетті.

Айта кетейік, фестиваль мақсаты ұлттық мәдениет пен өнерімізді дамыту, Түркістанның туристік әлеуетін дамыту болып саналады. Өнер байқауы жаз бойы өткізіліп, күз айларына дейін жалғасады.

Ұлттық құндылықтар – бұл белгілі бір ұлтты сипаттайтын және оның болмысын қалыптастыратын негізгі қағидалар мен сенімдер. Олар ұрпақтан-ұрпаққа берілетін және белгілі бір елдегі немесе мәдениеттегі адамдардың өміріне әсер ететін ортақ құндылықтарды, дәстүрлерді, әдет-ғұрыптар мен нанымдарды көрсетеді.

Қазақ халқының өз құндылықтары мен дәстүрлері тек бір мезеттік емес, қаншама ғасырлар, жылдар бойы қалыптасқан жүйе болып есептеледі. Ата-бабаларымыз кез келген көтерілген мәселеге ерекше зейін қойып қарап, шешімін табу барысында жан-жақты қарастырып, оның жағымды және жағымсыз, пайдалы және зиянды жақтарын жіктеп, саралау жұмыстарын жүргізетін болған. Қазақ жұрты атадан қалған мұра мен мирастың маңыздылығын, дәстүр мен сенімнің, ырым мен нақылдың, ілім мен білімнің құндылығын түсініп, оны өз баласының бойына дарытып, ұрпақтарға өсиет етіп қалдыруға ерекше көңіл бөлген. Бала ананың жатырында жатқан күнінен бастап баланың дұрыс азамат, жауапкершілігі бар тұлға, елін қорғайтын азамат, ата-анасын сыйлайтын баланың туылуына жағдай жасайды. Бала туылған сәттен азан шақырып атын қойып, оның ел болашағын қалыптастыратын, ұлтының тірегі болатын азамат болып өсуін қадағалайды. Ата-бабамыздан қалған дәстүрлердің мәні мен мағынасы адамгершілігі мол, жан-жақты тұлғаны қалыптастыруға бағытталған.

Қазақ жұртының – қазақ болып қалыптасып, аталған құндылықтардың сақталуында негізгі рөлді ойнаған – қазақ ойшылдарының мұралары. Қазақ ойшылдары – халқына жанашыр, елім десе ішкен асын жерге қоятын, жастардың тәрбиесі мен біліміне, ойы мен ойлануына көңіл бөліп, ұлты үшін қызмет еткен жандар болып табылады. Қазақ ойшылдарының қазақ мұрасындағы кез – келген саласы бойынша жұмыстары, діни сала, фальклорлық, әдебиет, музыка, өнер, қоғам, әлеуметтік тақырыптар, философия және тағы да басқа орны ерекше бағалы. Әрине, осындай ұлы кісілердің қозғаған тақырыптары әлі күнге дейін өзінің маңыздылығы мен өзектілігін жоймаған. Солардың ішінде Қазақ руханиятының ұлы ойшылы – Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы шығармалары мәдени, ұлттық ерекшеліктерді терең түсінуімен ерекшеленетін көрнекті ақын, ойшыл. Оның шығармашылығы қазақ әдебиетінде ерекше орын алып, халықтың тарихы мен мәдениетін зерттеуде құнды дереккөз болып табылады. Әрбір шығармасы өз еліне, оның тарихына, салт-дәстүріне деген терең құрметпен сусындаған. Осы мәдени құндылықты сақтауға үлкен мән беріп, туған жерді сүюге, құрметтеуге шақырды.

Қазіргі уақытта Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының шығармашылық мұрасы Қазақстан әдебиеті мен қоғамында лайықты орын алады. Еңбектері 20 томдықта жарық көріп, олардың кейбіреулері ағылшын тіліне аударылды. Әр уақытта ойшылдың түпнұсқа шығармалары әдеби хрестоматияларға, қазақ поэзиясының оқулықтары мен жинақтарына енген. Оның терең зерттеулері мен болжамдары оқырмандарды қазақ рухани тұлғасының өшпес мұрасына қайта-қайта жүгінуге мәжбүр етеді.

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы қазақ халқының білім алуын, қазақ тілі мен мәдениетін қорғауды және дамытуды белсенді қолдады. Ол Абай Құнанбайұлының ізбасары болды және оның білім, мәдениет және халықтың дамуы қажеттілігі туралы идеяларымен бөлісті. Ақынның шығармашылығы жарқын ұлттық әсемдігімен, терең патриотизмімен және туған халқына деген сүйіспеншілігімен ерекшеленеді.

Мәшһүр Жүсіп адам үшін төрт кедергіні атап өткен: Бірінші: Адамның желкесінде тұрады. Аты – керітартпа. Адамның желкесін қырық адам ұстап отырады. Басты сылтауы «кейін жасарсың», «оны қайтесің?» Екінші: Жалқаулық. Ол құйрықта. Тұрмау, жүрмеу. Үшінші: Ұйқышылдық. Үнемі маңызды емес бір нәрсені ойлап, уайымдап жүреді. Белгі сөзі: «жасау керек еді». Төртінші: Қорқақтық. Адам жаны өз жүрегінің қожайыны болу керек! Адам кейде тіршілік етіп жүргендей көрінуі мүмкін, бірақ ұйқыға кетіп қалғанын сезбейді, оны сезу үшін де адамға ішкі рух пен құндылық керегі ақиқат. Тағы бір тұсында ақын өзінің ойын мынадай философиялық ойымен тұжырымдайды. «Жан – бір асыранды құс, дене – бір қапас. Ол құсқа от, су бермесе, қапаста тұрып аштан өліп қалады, оған қорек беру керек. Хайуан тамақтан семіреді, адам құлақтан семіреді. Мұнан мағлұм болды: Жақсы сөзге жан семіреді екен. Жанның қорегі – құлақ сүйсінерлік сөз екен. Адам тіршілігінде, денсаулығында құлақ сүйсінерлік сөз естуге талап қылып тырысуы керек. Бұл тұста да ақын адамзаттың ішкі әлеміне зер салуын еске салады. Ағзаның қажеттілігін қанағаттандырып қана қою маңызды емес, жан мен рухымызға рухани азық керегін, рухани ол байымаса жанның өлетінін тұспалдап жеткізеді. Жақсы сөз бен жақсы іс кімнен шығады, жан әлемінде рухани азығы бар адамнан шығады.

Ойшыл : «Дене – бір қараңғы үй, жан – ол үйді жарық қылып тұрған нұр. Біреудің жаны сығырайып, зорға жанып тұрған шырағдан сықылды. Кейбіреудікі май шам сықылды, кейбіреудікі тас шам сықылды.

Кейбіреудікі – керосин майының жарығы сықылды. Кейбіреудікі – одан да жарық: машинамен жағылатын электрі бар жарық сықылды. Онан да жарығы зор нұрлы жан болады. Есебі жан деген нәрседе ныһаят жоқ», – деп пікірін жеткізген.

Жүсіп Көпейұлы өз шығармаларында қоғамдағы әлеуметтік мәселелер мен кемшіліктерге назар аударып, адамдарды жасампаз шығармашылыққа және өзін-өзі жетілдіруге шақырды. Ол тек білімді және өзін-өзі білетін адам ғана әлемді жақсы жаққа өзгерте алады деп сенді.

Жүсіп Көпейұлы 1872 жылы Қараөткел, Атбасар, Қызылжарды аралап, мұнда ол қазақ ауыз әдебиетінің үзінділерін жинап, жаңғыртады, халықтың өмірі мен тұрмыс-тіршілігін зерттейді. Рулар мен тайпалар арасындағы алауыздық, қожа мен молдалардың қарапайым халықтың жан дүниесіне әсері туралы моральдық жорамалдар да назардан тыс қалмады.

Тәжірибе Жүсіпті қолына қалам алуға итермелейді. Жұрттың қаһарына, мұңына толы өлеңдер жазады. Мысал ретінде ақынның «Шайтанның саудасы» поэмасындағы мына жолдарды келтіруге болады:

«Қожа, молда көтеріп алды бәрін

Еңбексіз тапқан жұрттан тегін малға:

«Біз үйде қалай шыдап жатамыз,-деп,-

Мұны алсақ, қарық олжаға батамыз,-деп,-

Шайтаннан көтерме алған бұл тамиғты

Қыдырып үйден-үйге сатамыз»,-деп.

Бұл пұлмен бірі мешіт салмақ болды,

Бірі мүлгіп ишан боп қалмақ болды.

Біреуде шай, біреуде ет қайнаттырып,

Жұрттан пайда шығарып алмақ болды».

Ғұламаның кез-келген шығармасын қарайтын болсақ оның шығармаларын оқи отырып, ұлылардың өткені – бүгінгінің ұлттық құндылығы екеніне күмән келтіре алмайсың. «Дауасыз дерт» деген өлеңінде:

Ағайын барды күндеп көре алмайды,

Жоқ болса, жомарттық қып бере алмайды.

Кәнеки, бермегенің сол емес пе,

Білмеген-білген тілін неге алмайды?

Жомарттық – адам бойындағы ең ізгі қасиеттердің бірі. Осы шығармасында өмір итжығыспен өтетінін айта отырып, жомарттыққа, кешірімшілдікке, сабырлылыққа, шыншылдыққа, қанағатшылдыққа, татулыққа шақырады.

Қиялы ойы, туған халқының тарихы мен мәдениетін терең білу Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы өз заманынан озып, өзгелерден озық болуына, руластарының мұң-мұқтажына қанық болуына мүмкіндік берді. Көптеген тілдерді білу ғалымға Шығыс халықтарының рухани мұрасын және өз халқының әлемдік мәдени үдерістегі орнын түсінуге көмектесті.

Түйіндей келгенде, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының еңбектері баға жетпес дүние екенін атап өтуге болады. Оның еңбектерінде ауызша тарихи дәстүр бар, олар – эпостар, дастандар, айтыстар, эпикалық жырлар, тарихи аңыздар, шебер шешендердің қара сөздері, ертегілер, жұмбақтар, мақал-мәтелдер және қанатты сөздер еді.

Осылайша, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы қазақ әдебиеті мен мәдениетінің дамуына елеулі үлес қосып, қазақ халқының ұлттық жаңғыруы тарихындағы маңызды тұлғаға айналды. Оның шығармалары әлі күнге дейін оқырмандар арасында танымал және қазақ әдеби классикасының ажырамас бөлігі болып табылады.

Түркістан облысы дін істері басқармасы

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ

теолог маманы Ұ. Перден

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы «Таза Қазақстан» акциясы науқандық емес, тұрақты дағдыға айналатын бастама екенін айтты.

Осы бастаманы қолдап, бүгін киелі Ордабасы ауданында облыстық мәслихат төрағасы Нұралы Әбішов халықпен бірге тал егіп, ауданның тазалық жұмыстарын жүргізді. Игі іске Ордабасы ауданының әкімі Азат Оралбайұлы, облыс мәслихатының депутаты Ғани Райымбеков және аудандық мәслихат төрағасы, ауыл тұрғындары мен жастары, ақсақалдар қатысты.

Түркістан облысында «Таза Қазақстан» акциясы өте жоғары деңгейде жалғасып жатыр. Үш апта көлемінде мыңдаған көшет отырғызылып, елді мекендер мен көшелер тазаланды. «Киелі мекен» апталығында Нұралы Әлмаханұлы жалпы халықты, өңір жұртшылығын сенбілік жұмыстарын жасауға, әр тұрғын тазалықты өзінен бастап, жерімізді қоқыстан арылтуға жұмыла атсалысуға шақырды.

Елімізде «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы жалғасып жатыр. «Жасыл аймақ» апталығы аясында тазалық жұмыстары, аулаларды, саябақтарды абаттандыру, гүл көшеттерін егу, жол жиектеріндегі қоршауларды сырлау, төңіректі арамшөптерден тазарту, ағаштарды ақтау жұмыстары ұйымдастырылды.

Акция аясында абаттандыру жұмыстарына барлық саладағы мекеме қызметкерлері мен аудан тұрғындары, ауыл белсенділері және ерікті жастар жұмыла ат салысуда. Алдағы күндерде де айналаны жасыл желекпен жайқалту жұмыстары тұрақты түрде өз жалғасын табады.

Адам өмірін құтқару-жоғары және жауапты миссия. Қазіргі таңда апатты жағдайға тап болғанда, адамға қол ұшын созу кез-келгеннің қолынан келе бермесі анық. Осыған орай, өзгенің өмірін сақтау үшін, өз жанын шүберекке түйіп қызмет етіп жүрген азаматтарымыздың жұмысымен танысу үшін, бүгін Түркістан облыстық мәслихат төрағасы Н.Әбішов бастаған облыстық мәслихат депутаттары, облыстық Төтенше жағдайлар департаментіне барды. Мақсаты өңірдің ТЖД техникалық дайындығын көру.

Халық қалаулылары Сүлеймен Арыстанов, Қалыйма Жантөреева, Бекарыс Шойбеков заманауи техникалармен жабдықталған мекеменің жаңа ғимаратын аралап, жұмысымен танысты. Депутаттарға алдымен, №39 мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің алдында өрт сөндіру автокөліктері мен авариялық құтқару жабдықтары таныстырылды.

Аралаудан кейін, дағдарыс орталығында Департамент аппаратының басқарма, бөлім бастықтарымен арнайы кездесу өтті.
Облыста жалпы саны 40 өрт сөндіру депосы бар. Мекемеге қосымша нормаға сәйкес тағы да 31 өрт сөндіру депосы қажет етіледі.

Қазіргі таңға Түркістан облысы Төтенше жағдайлар департаментінің құрылымдық бөліністері мен ведомствалық бағынысты мекемелерімен қоса штат саны 1632 қызметкерді құрайды. Сонымен қатар, 203 өрт сөндіру техникамен меншіктелген.

Жалпы, 2024 жылдың 3 айында Түркістан облысының аумағында 141 төтенше жағдай орын алған. Зардап шеккендер саны 34 адамды құраса, қайтыс болғандар саны — 8. Материалдық шығыны 261 млн. 420 мың теңгені құрады. «112» шұғыл қызметінің телефондарына азаматтардан 56959 және «101» нөміріне 27 909 қоңырау келіп түскен.
2023 жылы лизингтік бағдарлама бойынша жергілікті бюджеттен жалпы соммасы 2 млрд. 569 млн. 837 мың 250 теңгеге 25 бірлік өрт техникасын сатып алынған.

Құтқарушы қызметкерлермен өткен жиында, облыстық ТЖД бастығы Асқар Даулетбайұлы, депутаттарға 2024 жылдың 1-тоқсанында атқарылған жұмыстардың барысын баян етті. Мекеме жұмыстарының нәтижесіне тоқталды. Өз сөзінде, бүгінгі таңда химиялық қауіпті объектілерде апат орын алған жағдайда, химиялық зақымдану төнуі мүмкін аумақта тұратын халықтың 83,3% жеткілікті жеке қорғаныс құралдарының қоры сақталған.
Азаматтық қорғаныс саласы есептік кезеңде облыс аумағында тұрғындарды жер сілкінісі кезіндегі іс-әрекеттерді үйрету мақсатында әртүрлі деңгейде 8 556 оқу-жаттығу мен жаттығулар өткізілген.
Облыс бойынша өрт қауіпсіздік саласында 48 124 объект бақылауда тұр. Көктемгі су тасқынын алдын алу мақсатында су шаруашылық мекемелерімен бірлесіп, гидротехникалық құрылыстардың су режиміне күнделікті мониторинг жүргізілуде,- деп атап өтті.

Кездесуде су қоймаларындағы адам өлімінің негізгі себебі – бұл ережелерді сақтамау, шомылуға бейімделмеген жерлерге суға түсу, балаларды қараусыз қалдыру және алкогольдік сусындарды ішу. Себептер мен мәселе белгілі, сондықтан түсіндіру жұмыстарын белсенді жүргізу керек,-деп атап өтті Нұралы Әлмаханұлы. Сонымен қатар, шомылу маусымының жақындап келе жатқандығын ескерсек судағы қайғылы оқиғаларды, өрт жағдайларын болдырмау үшін, қаламыздағы БАҚ өкілдерімен тығыз байланыс орнатып, ескерту шараларын жүргізу қажет. Иә,бүгінде төтенше жағдайлар қызметкерінің беделі жоғары. Бұл жауапты, қиын мамандық. Игеру кез-келген адамның қолынан келмейтіні анық. Сіздердің абыройлы қызметтеріңіз, бұл құтқарылған адам өмірімен өлшенеді ,- деген мәслихат төрағасы құтқарушылардың алдағы қызметіне сәттілік тіледі.

Айта кету керек, Профилактикалық мақсатта ТЖД мамандары күнделікті өмірде өрт қауіпсіздігі ережелерін түсіндіре отырып, азаматтарды отпен жұмыс істеу кезінде қауіптен сақтандырып, жеке сектор бойынша рейдтерге шығады.
Құтқарушылар өрт қауіпсіздігі ережелерінің сақталуын тексереді, тұрғындармен әңгімелеседі, тұрғын үйді өртке қарсы жабдықтаудағы кемшіліктерді анықтайды.

Кездесу соңында департамент бастығы жұмыс барысымен танысуға ниет білдіріп келген депутаттарға ризашылығын білдіріп, алғысын айтты.

Құрметті тұрғын! Сіз де өрт қауіпсіздігінің қарапайым ережелерін сақтаңыз! Есіңізде болсын, өртті сөндіруден гөрі алдын-алу оңай. Өрт болған жағдайда дереу 101 нөміріне қоңырау шалыңыз!