Түркістан облысында шегіртке мен ауыл шаруашылығы зиянкестеріне қарсы залалсыздандыру жұмыстары үздіксіз жүргізіліп жатыр. Аталған мәселе облыс әкімі Нұралхан Көшеровтың тұрақты бақылауында. Қазіргі таңда өңірдегі  866,7 гектар жер зерттеліп, оның 359,8 мың гектары өңделген.

Атқарылып жатқан жұмыстарды бақылау және өзекті мәселелерді талқылау мақсатында облыс мәслихатының төрағасы Нұралы Әбішов Келес ауданындағы Бірлік ауылдық округіне арнайы барды. Келес ауданының әкімі Жәнібек Ағыбаев пен жауапты мамандар аймақтағы қазіргі ахуалды баяндап берді.

Шегірткеге қарсы күрес бойынша Келес ауданында 17 сектор белгіленіп, 85 бүрку техникасы бөлінген. Жұмысшы топтар 123 аспалы бүріккішпен қамтылып, 447 анықтаушы залалсыздандыру шарасына жұмылдырылған. Аймақтарда орналасқан шаруа қожалық иелері де бұл науқанға өз үлестерін қосып жатыр.

Мамандардың мәлімдеуінше зиянкестермен күреске Арыс қаласы бойынша Қожатоғай, Ақдала, Монтайтас, Дермене ауыл округтеріне 22 жұмысшы топ, Сарыағаш ауданы бойынша Әлімтау, Дарбаза, Жылға, Тегісшіл, Қызылжар, Дербісек, Жібек жолы, Ақжар ауыл округтеріне 15 жұмысшы топ, Келес ауданы бойынша Бірлік, Жамбыл, Бозай, Ошақты, Ақтөбе, Біртілек, Қошқарата ауыл аймақтарына 17 жұмысшы топ жұмылдырылуда.

Соңғы мәліметтер бойынша дернәсілдер анықталған аймақтар бойынша Арыста – 46, Келесте – 26, Сарыағашта 13 техника алқаптарды дәрілеуге қатысуда. Жауаптылар зиянкестерге қарсы дәрі мен су және жанар-жағармай тасымалы жеткілікті екенін мәлімдеді.

Бүгін, 12 мамыр, Қазақстанда және бүкіл әлемде Халықаралық мейіргер күні – 141 елдің мейіргерлер қауымдастығын біріктіретін кәсіби мереке атап өтілуде.

Бүгінде еліміздің денсаулық сақтау жүйесінде 190 мыңнан астам орта буын медицина қызметкері, олардың 146 мыңнан астамы – мейіргер жұмыс істейді, ал ауылдық жерлерде шамамен 55 мың маман еңбек етуде.

Соңғы жылдары еліміздің денсаулық сақтау жүйесінде мейіргерлердің рөлі едәуір артты. Қызмет аясын кеңейту және өкілеттіктерді беру арқылы мейіргерлер медициналық көмекті командалық үлгіде көрсету жүйесінің ажырамас бөлігіне айналды.

Бұл дәрігерлердің жүктемесін азайтуға, пациенттер ағынын тиімді үйлестіруге, сондай-ақ медициналық қызметтердің қолжетімділігі мен сапасын арттыруға мүмкіндік берді.

Бүгінде кеңейтілген практика мейіргерлері өз бетінше келесі қызметтерді атқарады:
• пациенттерді бастапқы қабылдау және динамикалық бақылау;
• медициналық құжаттар мен электрондық жазбаларды жүргізу;
• дәрігердің тағайындауы бойынша ақпараттық жүйелер арқылы тегін рецепт жазу;
• пациенттер ағынын реттеу және сұрыптау, қабылдауға жазу;
• активтерді тіркеу және тұрғындарды МСАК ұйымдарына тіркеу.

Мейіргерлердің жауапкершілік саласына сонымен қатар:
• диспансерлік есептегі пациенттермен жұмыс;
• созылмалы ауруларды басқару бағдарламасы және әмбебап-прогрессивті патронаж моделі шеңберінде консультация беру, оқыту және патронаж;
• вакцинациялау мен скринингтерді қоса алғанда профилактика шаралары;
• медициналық көмек көрсетудің барлық деңгейдегі халықтың денсаулығын нығайтуға қатысу жатады.

Денсаулық сақтау министрлігі мамандарды даярлаудың сатылы жүйесін енгізді: стандартты деңгейден бастап мамандардың құзыреттеріне қойылатын талаптарға сәйкес келетін «бакалавриат – магистратура – докторантура» академиялық дәрежелеріне дейін.

Қазақстанда мейіргерлерді 94 медициналық колледж даярлайды, оның ішінде 22-сі – мемлекеттік, 72-сі – жекеменшік. Олардың 39-ы – жоғары медициналық колледж мәртебесіне ие.

Жыл сайын елімізде 23 000-нан астам жалпы бейінді маман даярланады, ал соңғы алты жылдың ішінде қолданбалы бакалавриат дипломы бар 20 000-нан астам мейіргер денсаулық сақтау мекемелеріне жұмысқа орналастырылды.

Мейіргер ісін дамыту жұмыстарын үйлестіру мақсатында еліміздің 20 өңірінде өңірлік үйлестірушілер тағайындалды. Олардың қатарында – практикалық денсаулық сақтау саласының, білім беру ұйымдарының және басқару органдарының өкілдері бар.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі барлық мейіргерлерге халықтың денсаулығын сақтау ісіне қосқан баға жетпес үлесі, біліктілігі, жанашырлығы мен адалдығы үшін шын жүректен алғыс білдіреді. Тек мейіргерлер ғана әрқашан пациенттің жанынан табылады, өмірдің ең қиын әрі жауапты сәттерінде қолдау көрсетеді.

Кәсіби мерекеге байланысты 14-16 мамыр күндері Түркістан қаласында «Мейіргер қызметінің инновациялары мен даму перспективалары» атты халықаралық форум және Қызылорда қаласында «ҚР-да тәуелсіз мейіргер ісінің ең үздік практикаларын енгізу» тақырыбында халықаралық ғылыми-практикалық конференция өтеді.

Атырауда салтанатты рәсім өтті, онда өңірдің құтқарушылары жаңа техника алды. Мамандандырылған автомобильдерді тапсыру Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі генерал-майор Шыңғыс Әріновтің жұмыс сапары аясында өтті. Іс-шараға Атырау облысының әкімі Серік Шәпкенов, Төтенше жағдайлар департаментінің қызметкерлері мен азаматтық қорғау ардагерлері қатысты.

Бұл техниканы беру Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың азаматтық қорғау органдарын материалдық-техникалық жарақтандыруды нығайту жөніндегі тапсырмаларын іске асырудағы маңызды қадам болды. Жаңа автокөлік төтенше жағдайлар кезінде — табиғи апаттардан техногендік аварияларға дейін шалғайдағы ауылдық елді мекендерде халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін болады.

  «Қажет болған жағдайда көмектің әрқашан уақтылы келуін қамтамасыз ету біздің басты міндетіміз. Біз кез келген қиындыққа дайын болуымыз керек, жаңа техника кез келген төтенше жағдайға жедел ден қоюға көмектеседі. Біз ең шалғай аудандарда жоғары дайындық пен тиімділікті қамтамасыз ету үшін ауылдық бөлімшелерді белсенді түрде жарақтап жатырмыз. Егер бұл техника кем дегенде бір адамның өмірін құтқарып қалса, онда ол өзін толығымен ақтағаны», — деп Шыңғыс Әрінов атап өтті.

Сонымен қатар министр жергілікті билікке ТЖД автопаркін жаңартуға және өңірдің инфрақұрылымын дамытуға белсенді қолдау көрсеткені үшін алғысын білдірді.

Жұмыс сапары аясында азаматтық қорғау бөлімшелерінің техникалық жарақталуын одан әрі нығайту жөніндегі шаралар да талқыланды. Инфрақұрылымды дамытуға және кадрларды даярлауға ерекше назар аударылды, бұл техниканы жаңартумен бірге жүйенің кез келген қауіп-қатерге ден қоюға жалпы дайындығын арттыруға бағытталған.

Креативті индустрияларды дамыту – мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі, бұл сала Мемлекет басшысының тікелей бақылауында. «Креативті индустрия экономикамызды өркендетуге тың серпін беретініне сенемін», – деп атап өткен болатын Қасым-Жомарт Тоқаев.

2021 жылдан бастап Президент Қазақстан халқына арнаған Жолдауларында бұл секторды ірілендіріп, экономиканың толыққанды бөлігіне айналдырудың маңыздылығына бірнеше мәрте тоқталған.

Бүгінде Қазақстандағы креативті индустрия 12 бағыт пен 43 ЭҚЖЖ (экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішін) қамтиды.

Креативті индустрия саласында тіркелген субъектілердің жалпы саны – 45 597. Олардың басым бөлігі Алматы мен Астанада шоғырланған.

Бағыттар бойынша алғанда, ең көп тіркелген шағын және орта бизнес субъектілері – «халықтық қолөнер» саласында (12 660). Қолөнершілер саны жағынан Алматы (1 976), Астана (1 349), Шымкент (1 254) және Түркістан облысы (969) көш бастап тұр.

Қазіргі таңда Қазақстандағы креативті секторларда 143 600 адам жұмыс істейді. Ең көп еңбек ресурсын қажет ететін бағыттар – IT, сәулет өнері мен сән индустриясы, мәдени-демалыс мекемелері, кітапханалар мен музейлер, халықтық қолөнер.

Бұл стратегиялық маңызды сала 2029 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарына енгізілген. Саланы дамытуға бағытталған заңнамалық және институционалдық қолдау шаралары, инфрақұрылымды жетілдіру, сондай-ақ отандық креативті өнімдердің экспортын ұлғайту негізгі басымдықтардың қатарында.

2024 жыл Қазақстанның креативті индустриялар саласы үшін жаһандық серпіліспен ерекшеленді. Еліміз Global Innovation Index-2024 рейтингінде «Креативті тауарлар мен қызметтер» көрсеткіші бойынша 93-орыннан 65-орынға көтерілді. Мұндай оң динамика – жүйелі жұмыстың және мемлекеттік қолдаудың нақты нәтижесі.

Креативті экономиканы дамыту мақсатында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі арнайы қолдау шаралары пакетін әзірледі.

Министрлік алдына қойған алғашқы міндеттердің бірі — креаторларды көлеңкелі экономиканың аясынан шығару болды. Осы мақсатта креативті қызметтің 40 түрі ресми түрде реестрге енгізіліп, арнайы салық режимі белгіленді. Енді бұл саладағы бизнес субъектілері корпоративтік табыс салығынан, жеке табыс салығынан және қосылған құн салығынан толық босатылып, орнына жеңілдетілген біртұтас салық төлейді: жеке кәсіпкерлер үшін — 2–4%, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін — 8%.

Нәтижесінде, салықтық жеңілдіктердің арқасында креативті индустриялардағы жұмыспен қамтылғандар саны мен тіркелген субъектілер саны 15%-ға, яғни 6 мың бірлікке артты. Бүгінде бұл салада 135 мың адам еңбек етіп, 45 597 бизнес субъектісі жұмыс істейді.

Креаторларға арналған инфрақұрылым құру — мемлекеттік саясаттағы маңызды бағыттың бірі. Мемлекет басшысының тапсырмасымен еліміздің барлық ірі қалаларында креативті хабтар кезең-кезеңімен ашылып жатыр. Қазіргі таңда Астана, Алматы, Түркістан, Шымкент, Атырау, Қызылорда, Петропавл, Ақтөбе, Семей, Өскемен, Ақтау және Жезқазған қалаларында 12 хаб жұмыс істеуде. 2025 жылы тағы 8 орталықты іске қосу жоспарланған.

Сонымен қатар, 2024 жылы Алматы облысында Energo University негізінде Қазақстандағы алғашқы Креативті индустриялар паркі ашылды. Ал Астана қаласында белгілі опера әншісі Бибігүл Төлегенованың есімімен аталатын алғашқы Креативті мектеп өз жұмысын бастады.

2024 жылдың 10 қаңтарында Мемлекет басшысы креативті индустрияны дамытуға бағытталған Заңға қол қойды. Бұл заң креативті саланың әлеуетін арттыруға бағытталған бірқатар нормаларды, соның ішінде уәкілетті мемлекеттік орган мен жергілікті атқарушы органдардың дарынды тұлғаларға жағдай жасау және өзін-өзі дамытуына мүмкіндік беру бағытындағы өкілеттіктерін кеңейтуді қарастырады.

Биыл Үкімет креативті индустрияларды дамыту қорын құрады. Аталған Қордың негізгі міндеттері — таланттарды анықтау, жобалар мен инфрақұрылымды дамыту, сондай-ақ қазақстандық креативті өнімдер мен қызметтерді экспорттауға қолдау көрсету.

Қор халықаралық нарықтарға бағытталған креативті жобаларды дамыту үшін түрлі қаржылық және қаржылық емес қолдау тетіктерін әзірлеп, байқау негізінде жүзеге асыратын болады.

Сонымен қатар, Бюджет кодексіне және соған ілеспе заңнамаларға өзгерістер енгізіліп, креативті индустрияны қаржыландыру көздері бекітілді. Енді бұл салаға ұлттық лотерея операторы сатқан билеттердің 3%-ы көлемінде арнайы аударым қарастырылған.

Зияткерлік және шығармашылық әлеуетті қолдау мен оны тиімді монетизациялау – ұлттық стратегияның ажырамас бөлігіне айналды. Алдағы уақытта креативті индустрия ел экономикасының жаңа серпін беретін маңызды қозғаушы күші болмақ.

Қостанайға жұмыс сапары барысында Өнеркәсіп және құрылыс министрі Е.Нағаспаев өңірдегі бірқатар өндірістік нысандарды аралады.

Министр Индустриалды аймақтағы Kia автомобиль шығаратын зауыттың құрылысымен танысты. Kia Qazaqstan кәсіпорны 1500 жұмыс орнын құрып, CKD әдісі бойынша 3 модельді (Sorento, Sportage, Cerato) және SKD құрастыруын қолданатын 10 модельді шығаруды жолға қояды. Онвң жобалық қуаты жылына 70 мың автокөлікке дейін жетеді. Зауыт 2025 жылдың қазан айында іске қосылады деп жоспарлануда.

Сондай-ақ Е.Нағаспаев «KamLitKZ» ЖШС шойын құю зауытында және салынып жатқан жетек осьтерінің бас берілістерін шығаратын зауытта болды. Құю өндірісінің қуаттылығы жылына 45 мың тоннаға дейін жетеді, редукторлар (жылына 74 мың дана) өндірісін іске қосу 2025 жылдың екінші жартысында күтілуде. «KamLitKZ» Қазақстандағы осындай профильдегі жалғыз кәсіпорын болып қала береді.

Автокөлік құрамдас бөліктерінің базасын дамыту аясында Министр «TEHNOPARK» шағын индустриялық аймағының қызметімен танысты, мұнда қуаттылығы жылына 60 мың құрамдас бөлікке дейінгі оқшаулау орталығын салу жоспарлануда. Сондай-ақ «ProProduction 10» автокомпоненттері зауыты мен «Тобыл» ТМК «Құрғақ порт» логистикалық кешенін салу жобалары таныстырылды.

Министр «Allur» зауытының қызметімен, сондай-ақ жұмысшылар мен студенттерге арналған жатақхана құрылысының барысымен танысты. Биылғы жылдың алғашқы 4 айында зауытта JAC, Chevrolet, Kia, Jetour және Skoda маркалы 25 мыңға жуық автокөлік шығарылды. Қазіргі уақытта модельдерді оқшаулау бойынша жаңа жобалар жүзеге асырылуда.

Соғыс деген шын мәнінде өрескел

қателіктердің  каталогі

Уинстон Черчилль

Қарт Қаратаудың бөктерін бойлап зырғып келеміз. Жол теп-тегіс, жылдамдықты асыруға болмайтын шектеулер жол жиегіне қаптап  қойылыпты. Үлкендердің  жол жүрерде «Жол апатынан  сақтай гөр»- деп бата беріп жататыны тегіннен-тегін емес.

Елімізде  Ұлы Отан Соғысына  қатысқан майдангерлеріміздің үйін аралап құрмет көрсетіп  жатқан бетіміз.  Түркістан облысында Ұлы Отан Соғысына қатысқандардан бар жоғы сегізі ғана қалыпты.Өмір-өзен ағып жатыр тоқтаусыз.

Махмұтбай Әміреұлының Дархан мінез, дария ой, дара шыңдар, Жарқын жүзді, жүрегі ақ, жаны асылдар, Арамызда жүретін алшаң басып, Майдангерлер азайып барасыңдардеген өлеңі тұппа– тура шындықты айтып тұр.

Созақтың Сызғанында тұратын майдангер ақсақалды бір екі рет іс-шараларда көргенім болмаса жақын араласып әңгімелескен емес едім. Артық сөйлемейтін, сабырлы ақсақал бір нүктеге қарап алып ойға шомғандай кейіпте, артық әңгімеге араласа бермейтін. Мүмкін қадірі де  орнымен сөйлеуінде болса керек.

Майдандағы ерлігі бір бөлек, білім саласындағы парасатты басқарудың үздік тәсілдерген меңгерген ҚР Оқу ағарту саласының  үздігін Жеңістің 80 жылдық мерейтойымен қүттықтап әрі сұхбаттасуға бүгін арнайы шыққан бетім.

Келіншектаудың етегіндегі, Қаратаудың қара тасын жарып әр жерден бүлк-бүлк етіп шығып жатқан бал бұлақтар Қозмолдақ-Сызғанды көк майса сазға айналдырып, көздің жауын алады. Биік қырдың басында Саңғыл би кесенесі орналасқан. Алдымен Саңғыл бидің кесенесіне барып құран бағыштадық.Кесененің маңдайшасына «Ұраның-қоңырат, құсың-қыран, ағашың-алма ағашы, таңбаң-ай» деп жазылыпты. Тарих дейміз, тарихты адамдар жасайды. Ақылың асса, өткен жолың ұрпаққа өнеге-үлгі, айтқан дәйекті сөзің ұран болып атыңды өшірмейді. Соның бірі Саңғыл би Саңғыл би шамамен 1180 жылдарда өмір сүрген. Жазушы С.Бақбергенов Саңғыл бидің Шыңғыс ханға жақын жүруін, Қаратау бөктеріне қоныстауын Шыңғыс ханның бәйбішесі Бөртеге  туыстығынан деп жазады. Белгілі турколог, академик Рахманқұл Бердібайдың еңбектерінде Саңғыл руының түбірі мен тегін  Шыңғыс ханды таққа отырғызғандардың бірі Саңғыл би болған десе, белгілі қоғам мемлекет және қоғам қайраткері Ә.Кекілбаев «Елдік пен ерлік» («Егемен Қазақстан», 14.03.1997) мақаласында сенімді түжырымдар жасайды. Тарихта жазылған тағы бір дүние қазақтардыңҚоқан хандығының бодандығында болғаны жөнінде. Саңғылдан тараған ұрпақтардың біріҚұрымбай датқа қоқандықтардың қолынатүсіп,біраз уақыт қапаста отырған Кенесарыны орта жүздің атынан барып мәміле жасап босатып алғаны туралы ғалымдар зерделеген деректер бар.  Сондықтан жақсы сөзін айта алатын, тоқтам сөздің иесі  әр ауылда абыз ақсақалдың алар орны бөлек. Қаратау елінен шыққан әйгілі   Қожамберді шешен кесек тұлға, оның баласы Бапыштан тараған жүз шақты күйдің авторы Төлеген Момбеков дәл осы Саңғыл бидің ұрпағы. 1979 жылы Төлеген Момбековты бір отырыста көрдім, шертпе күй тартқанда дене бойың шымырлап қоя береді, саусақтары қандай үлкен пернелерді қалай басатынына таң қалдым,егер күй тартқанын көрмесем кетпенші деп ойлар едім. Нағыз талант. Жас сәбидің   жұдырығындай басмармақпен күй тартады екен деп  ұйықтасаң  түсіңе енбес. Бүгінгі кездесуге  баара жатқан майдангер  жасы тоқсан тоғызға жетіп жүзді алқымдаған Мырзахмет Жылысбаев та Сағыл бидің  ұрпағы.

Қалың қазақ елінің елдігін білдіретін, ынтымаққа шақыратын дала дипломатиясын жасағандар  қазақ билері. Қазақ сөзге тұрған, бидің сөзі  соңғы кесім болған. Билердің әділдігі таразыға салынбаған, өйткені шешімді әділ қабылдаған. Қазақ биінің кесімі-өз заманының заңы, шешімі арқылы даулар реттелген. Билердің шешімінің үстемдігін  халық мойындаған. Қазіргі кезде  қазақ билері институты өзінің жұмысын елді бірлікке, ұлттардың біртұтастығына  бағыттап. Ұлттық дәстүрлерімізді сақтай отырып, тұрақтылықты сақтауды негізге алып жұмыс жасау қажет.

Уақыт өзгерменмен татулық, мейірім, әділдік ұстанымдары  қоғамның дамуымен бірге ілесіп жүре береді. Егер де біз осы  ұстанымның біреуінен ауытқысақ тепе-теңдік формуласын жүзеге асыра алмай қаламыз.Демек, әділеттілік ұстанымы өз деңгейінде болмаса, қоғам  мен мемлекет арасындағы алшақтық ұлғайа түседі. Ал, қоғамның әрбір мүшесі әділеттілікті сезінген жағдайда ғана адамдардың  мемлекетке деген сенімі артып, қанағаттану индексі жоғарылайды. Бұндайды ертеректе « көңілі тоқ, көйлегі көк» деп бір теңеумен  тұжырымдаған.

Бүгінгі  кездесуге  баара жатқан майдангер  жасы тоқсан тоғызға жетіп жүзді алқымдаған Мырзахмет Жылысбаев та Сағыл бидің  ұрпағы.

Ауылдағылардың үйі қазір қаладағылардан еш кем емес,  ауласы тап-тұйнақтай  үйге кіре берістен-ақ ұқыптылық, жинақылық көрініп тұр. Шашылып жатқан  шелек, сыпырғы да көзіме түспеді. Бәрі  орны-орнымен  жайғастырып қойылса керек.  Кіре берістегі дәліз арқылы Мырзахмет ата отырған бөлмеге кірдік.Төрде орден,медальдарын  қатарластырып тағып алған  ардагеріміз қасқайып бізді күтіп отыр екен. Ақсақалдың отырысы қандай жарасымды. Жапа-тармағай амандасып жатырмыз. Амандық саулық сұрасып бола салысымен  соң өзімді,қасымдағылардытаныстырдым Қалима, қызым мен сені жақсы танимын, газетке жазған  мақалаларың, әңгімелерің арқылы жақсы білемін. Жазуың ұнайды. Облыста әйелдерден сенен басқа  жазатын әйел жоқ-ау деймін, ақындарды айтып жатқан жоқпын, әйтеуір сенің жазғандарың көп шығады.Шетінен қалдырмай оқимын.Жалпы мен газетшілмін, газеттің қолыма түскенін жібермеймін деді.  Жақсы сөз кімге  жақпасын ішім жылып сала берді. Жүзге келіп қалса да қолынан газет түспеген ақсақалға даген құрметім арта түсті.

–  Ата рахмет. Көп қой жазатындар қазір көбісі әлеуметтік желіге шығарады деген сөзіме бірден Жақсы шығарма міндетті түрде газетке  шығады, мықты редакторлар өздері тауып жариялайды, өйткені  газетке  оқырман тарту, қызықтыру оларға да тиімді деді. Атамыздың кесек ойына, есте сақтау  қабілетіне сүйсіндім. Сөзі түзу, ойы орнықты болып осы жасқа дейін дастархан басында әңгімелесуге жарап отырғаны  осы кітап, газет оқудың арқасы екен-ау!

– Ата көзілдірік киесіз ба деп сұрағаныма жоқ кимеймін, біраз уақыт бұрын бір көзіме хрусталл салдыртқанмын, үкімет жақсы ғой, әкімшілік  жағдай жасап  тегін ота жасалған. Келесі жылына екінші көзіңізге де ота  жасап берейік деген дәрігерге , Айналайын  бір басқа бір көз де жетеді дегенімде  дәрігерлер іштерін басып күлді деді. Біз де шыдай алмай  күліп алдық.   Осыған тәуба, мұқтаж жандарға жасап бере берсін отасын деп жасатпапты. Нағыз  шүкіршілік, қанағатшылдықтың тірі үлгісі.

Мырзахмет ақсақал Қозымолдақта дүниеге келіпті. Бір жасқа толар толмаста әкесі  дүниеден озыпты, содан анасы Хатша шыбықтай кезінде  жиырма жетісінде жесір қалып Мырзахметті  жеткізіпті. Асыл жар, аяулы ана деп осындай қазақтың  әйелдерін айт. Жесір әйелге талай адамның көзі түскенмен анасы ешкімге иіліп көрмеген.                                                                           Анасы Хатша туралы майданда жүрген  қайнылары елге жазған хаттарында – «Жүр ме екен  аман-есен шіркін Хатша, Жолында  қарамаушы ед алтын жатса» деп амандығын сұрайды екен.                                                                                   Осы өлең жолдарын айтқан кезде қарлығыңқырап қалған дауысы қатты-қатты, көтеріңкі шықты. Ақсақалдың анасына деген бала махаббатын, ананың  жарына деген адалдығына деген құрметін, мақтаныш сезімін байқадым. Жүзге келсе де жүрегі  әлі бала, қандай табиғаты  таза азамат. Әр ананың перзенті осындай-ақ болсын. Тоғыз ай, тоғыз күн көтерген анасына деген сағынышын, қимастығын Мырзахмет ақсақалдың  қартайғандағы бала сезімін, бала үнін  ұғыну үшін   анасына деген ерекше құрметін қасында отырып  құлағыңмен тыңдау керек. Ақсақалдың дауыс ырғағы, үн тербелісі  анасы туралы  теңеуді айтқанда өзгеріп, жасарып сала берді.  Көңіл күй құлпыруы  деген осы болар. Анаға деген жүректі жарып шыққан құрметтен, қимастықтан, сағыныштан айнала жарқырап сала берді.  Хатша апамыздың отызға жетпей жесір қалғанын,  әкесінің  төсегіне деген анасының адалдығын  майдангер ұлы   бағалап отыр. Шіркін баланың бәрі осындай болса ғой…. Не деген  отбасындағы шыңырауды еңбек  пен адалдық арқылы   жеңген нәтижесі мол  үлгілі тәрбие.Тәрбие болғанда қандай, ұлтымызға үлгі болар тәрбие.

Ары қарай әңгімеміз жалғаса түсті.  Мырзахмет ата Қозмолдақтағы жеті жылдық мектепті бітірген соң  егінге қарауыл, табельші, сауат ашу мектебінде  мұғалім болып жұмыс жасаған.   1944 жылдың қазанында  әскерге алынып, Чкалов қаласы маңындағы әскери полигонда  жаттығып, майдан даласына аттанады. Белоруссия майданында  генерал-полковник Батовтың №92 автоатқыштар полкында соғысады.Дәл осы сәттер оның табандылығын көрсететін  жауапты  уақыт болатын. Барынша өршіл, намышылдығымен жаудың мықты тіректерін бұзып, көптеген селоларды азат етуге қатысты. Соғыстың соңғы кездері болса да   алған бетінен қайтпайтын, мақсат қоя білетін  қайсар мінезімен  өзге жауынгерлерге үлгі болды, ерліктері ескеріліп «Қызыл жұлдыз» орденімен, көптеген медальдармен марапатталды.                                                                                                           Жеңіс күні жарияланған соң жауынгерлер елге орала бастады, алайда  оны   әскерде қалдырып 1945-1950 жылдар аралығында  құпия бөлімінде іс жүргізуші болып қызмет атқарды. Осылайша Қозмолдақ-Сызғаннан шыққан қара бала құпия қызметтің қыр-сырын  біліп тәжірибе жинақтады. Құпия қызметті жақсы игере бастағанын көрген әскери басшылар қызметті ары қарай  жалғастыру қажеттігін, барлау қызметін ұсынды. Қызмет болғанда қандай  құпиябарлауға қызметке  Жапония, Қытай, Корея, Вьетнам, Монголия    елдері ұсынылды.  Бас тартты. Полковник оған қарап тұрып  басыңды  істет, осы жұмысты жалғастыр, бес жыл құпия оқуды меңгердің,  тәжірибең де бар деп ақылын айтқанын тыңдамастан, екі көзі төрт болып отырған  анасын ойлап елге оралып, 1950-1953 жылдар аралығында Созақ селосындағы В.И.Ленин атындағы  мектепте жәй мұғалім болды. Осы тұстарда  майданнан алған темір тәртіп пен ерекше  талпынысының пайдасын көрді. Бұнымен шектелмей жоғарғы білім алуды көздеп 1953 жылы Алматыдағы  КазПИИ-ге құжат тапсырып,емтиханды тапсырғанмен конкурстан өте алмай қалды.  Әрі бері сандалып, әр есікті қағып  жүріп қайтсе де оқуға ілінудің  жолын іздеп   Оқу министріне өтініш хат жолдады. КазПИИ -дің ректоры  өзі сияқты майдангер  Кеңес Одағының Батыры Мәлік Ғабдуллин  екенін біліп алып не болса министрден хат келсе   қабылдап қалар деген үмітпен ауылға қайтпады. Күнде деканның есігіне тиыштық бермей хабар алып тұрды.

Сол кездегі хаттар мен шағым-өтініштер қараусыз қалмайтын  бір апта өтті-ау дегенде  декан Сені бүгін ректор қабылдайды  алысқа кетіп қалма деген соң деканатты айналшықтап жүрдім. Бір кезде декан мені  ректорға алып кірді. Орнынан тұрып қолымды алды, қасындағы қабырғаға тақау тұрған орындықта ұзын бойлы орта жастағы кісіні парторг деп таныстырды. Көп сөзге келген жоқ соғысқа қатысқан екенсің   балың төмен болған емтиханды қайта тапсырасың деді. Не деген қарапайым есікке дейін  арқамнан қағып шығарып салды. Арқадан қағудың күш беретінін сонда түсіндім. Емтиханды  тапсырдым, химия биология факультетіне қабылдандым. Осылайша Мәлік Ғабдуллиннің  бірінші жақсылығын көрдім. Оқуға түсерін түстім-ау, бірақ жатаққана да жоқ,  стипендия да ала алмаймын. Группадағылардың бәрі жап-жас он жеті-он сегізде, мен жиырма жетідемін. Ешкіммен шүйіркелесіп сөйлесе де алмаймын. Түрім де ересек көрінетін айнаға қарап байқаймын. Олар бір төбе мен бір төбе.Бір айды итшілеп өткіздім.Көп ұзамай Өзбекстанға мақта теруге  баратын болдық. Деканым қасыма келіп егер де мақта терудің нормасын орындамасаң  бірінші болып сен шығарыласың оқудан деген соң,   таң ала кеуімнен  қасқарайғанша мақта теріп  қапшық-қапшық мақтаны жайып  кептіріп, күніне екі ретсәскеде бір, кешке тағы да өткізетін болды. Күнделікті норма 100 кілә болса мен 250 кілә теріп передовик болдым, оны аз десең   әр кіләға санап рубль береді, Осылайша  бір ай өткенде  еңбекақымды алып Ташкенге жігіттермен  бірге барып  ГУМ-ға барып шырттай киініп алдым. Қолымда ақша бар. Бір күнде-ақ көңілім көтеріле бастады, группадағылар да жақсы араласып кеттім. Жиым-терім біткен соң екі үш күнге ауылдарыңа барып келіңдер  деп деканымыз бәрімізді босатты.

Қолымда Ташкен шаһардан алған  төрт бұрышы темірмен әшекейленген боялған тастай картон шамадан. Іші тола  қыстық, жаздық киімдерім. Ауылға келіп  екі үш күн  анамның қою шәйін ішіп,  сүр  етін жеп рахаттанып жолға шықтым. Автобус жоқ. Пойызды ешеім көрмеген.Жалпы Созақ ауданында темір жол болмаған. Топырақ жолдың бойында қол көтеріп тұрғанымда қауын артқан машина тоқтап ,Алматыға жетіп алдым. Жол ақысын  қауынның иесіне берсем алмай қойды , содан не керек Алматытағы  базардың дәл  қақпасының алдына келіптоқтады да үйреншікті әдеті болса келісіп шығамын деп қауынның иесі қақпадан  ішке кіріп кетті іле-шала қауындарын  шофермен екеулеп түсіре бастады. Қол қусырып  тұру ыңғайсыз рахмет деп кете салуға қысылып мен де шамаданды қоя салдым да   бірге қауындарды түсірісе бастадым. Қауынды жеген жақсы, түсіру  уақыт алады екен. Қара терім шықты. Кеш батып барады. Түнейтін жерім де жоқ, үстімді қағып сілкіп шамаданымды  әкетейін десем  шамаданым үшті-күйлі жоқ. Ешкім ештеңе білмейді. Базардағы милициялар отыратын пунктке барып арыз жаздым. Бір милиция бетіме қарап тұрып  қазақы бала бала емес, кім шамаданын қараусыз қалдырады  деді. Киім де жоқ, документ те  жоқ Өстіп бәрінен жұрдай болып мойным салбырап, ұнжырғам түсіп институтқа келдім. Алғашқы кезде жігіттердің киімін ауысып киіп жүрдім,. Қашанғы бере бере берсін, олар да қиналатынтүр көрсете бастады.Күн суый бастады, ешкімде артық қысқы киім жоқ, тағы да ректорға Мәлік Ғабдуллинге  кіріп көмек сұрадым. Кәсіподақ төрағасын шақырып алып аздап ақшалай көмек берейік бірақ көп емес, ал құжаттарыңды түбірінен алдыртып беруге көмектеседі деп тағы бір жігітті шақырып алды тапсырма берді, Бұл студент соғысқа қатысқан, қалада ешкімі жоқ сен осы тапсырманы тездетіп бітір сосын айтасың  маған дед. Стипендия сұрап бөлек өтініш жазып барған  қағазыма  бұрыштама   қойып берді,сөйтіп стипендия да алатын болдым.Осылайша Мәлік Ғабдуллиннің екінші жақсылығын көрдім. Жасым отыз бірге келгенде институтты бітірдім. Диплом аларда Мәлік Ғабдуллин алдын-ала шақырып алып Біз сені шет елдердегі қазақ мектептерінің біреуіне мұғалім етіп жіберуді  шешіп отырмыз дегенде,шошып кеттім де алда жылда маған жаныңыз  ашыса елге жіберіңізші  анамнан обал  жиырма жетісінде жесір қалып менің жолымды   күтіп жүр еді түсініңізші деп  өлердегі сөзімді айтып едім, Бұл саған берілген мүмкіндік еді, бұндай жолдама кез-келгенге берілмейді, ал сен лайықты едің деп біраз уақыт үнсіз қалды.  Менің алған бетімнен қайтпайтынымды сезген Мәлік Ғабдуллин  ананың қадірін білген жақсы, сәттілік тілеймін  деп Созақ ауданына жолдама берді.

Осылайша Мәлік Ғабдуллиннің үшінші жақсылығын көрдім.     Туған топыраққа оралып  бар білгенімді оқу тәрбие жұмысына жұмсадым. Жиырма төрт жыл үздіксіз мектеп директоры болдым.Қай жерде мектептерде жұмыс  төмен болса мені жіберетін.   Бауыржан Момышұлы айтқандай  «Соғысқа бір кіріп шыққанның өзі ерлік деп»  Мырзахмет Жылысбаевтың  майдандағы ерлігі бір төбе, құпия барлаудағы еңбегі екінші төбе,  ұрпаққа білім беріп тәрбилеу ісіндегі еңбегі үшінші төбе, Кеңес Одағының Батыры Мәлік Ғабдуллиннің алдына кіріп  өтініштерін айтуы төртінші төбе,  осының бәрі қазіргі жас буынның бойынан табылуы  қажет қайсарлық пен табандылықтың белгісі. Еңбек пен ерлік шыңдаған майдангермен қимай қоштастық. Қызым  80 жылдыққа  аудан әкімі Мұхит Сексенбайұлы той жасап бермекші, тойымның қадірлі қонағы бол шақырамын деді  орнынан тұрып жатып. Елге  ұстын, ұрпаққа үлгі, асыл сүйек, тәспісінен жаңылмаған  көркем мінезді майдангердің тойы Қаратау бөктерінде дүркіреп өтетініне  сенімдімін.

«AMANAT» партиясы

Түркістан облыстық филиалы

атқарушы хатшысының орынбасары,

облыстық мәслихаттың депутаты

Қалыйма Жантөреева

Қазығұрт ауданы, Қарабау ауылдық округіне қарасты Сынтас ауылында Ұлы Отан соғысында ерліктің үлгісін көрсеткен абыз ақсақал тұрады. Ол 1926 жылы Жаңатұрмыс колхозында дүниеге келген. 1944 жылы 18 жасқа толғанда әскер қатарына шақыртылып, Семей қаласында әскери дайындықтан өтіп, Белорусь майданына жөнелтілген. Батыр жауынгер 1-пулеметшілер құрамында, атақты маршал Г.Жуков басқарған әскердің сапында шайқасқан. Ол – Анарбай Мырзахметов.

Майдангер алғашқы ұрысын Польша жерінде бастап, Варшаваны азат ету операцияларына қатысқан. 1945 жылдың мамырында Беларусь фронтының жауынгері ретінде Эльба өзеніне жетіп, Магдебург пен Бланкенбург қалаларын азат етудегі ауыр шайқастарда ерлік көрсеткен. Жеңіс күнін Берлинде қарсы алған Анарбай ақсақал 1946 жылға дейін Германияда әскери міндетін атқарған. Кейін 1948 жылы Иванов қаласында әскери борышын толық аяқтап, 1950 жылы елге оралады.

Соғыстан кейін бейбіт өмірге араласып, жүргізуші, кейін ферма меңгерушісі қызметін атқарған. Жұбайы Шәман Мырзахметовамен бірге 10 ұл-қыз тәрбиелеп, бүгінде 47 немере, 93 шөбере және 2 шөпшек сүйіп отыр.

Анарбай Мырзахметов – «Берлинді алғаны үшін», «Ерлігі үшін», «Германияны жеңгені үшін» медальдарымен марапатталған.

Қазақстанда отандық өндірушілерді қолдаудың маңызды құралдарының бірі ретінде мемлекеттік сатып алулар жүйесі қалыптасқан. Бұл тәсіл химия өнеркәсібінде бірқатар оң нәтижелерге әкелді. Мемлекеттік тапсырыстарды орналастыру кезінде қазақстандық компанияларға басымдық берілуі ішкі өндіріс көлемін арттыруға, импортқа тәуелділікті азайтуға және өндірістік қуаттарды жаңғыртуға мүмкіндік берді.

Өнеркәсіп саласында іске асырылған заңнамалық бастамалардан басқа, химия саласына оң әсер еткен бірқатар нақты нормалар қабылданған.

–  мемлекеттік сатып алу кезінде ұлттық режимнен алу нәтижесінде өткен жылы лак бояу материалдары, тұрмыстық химия және жағар майлар өндірісінің көлемі 30%-ға өсті.

– Сонымен бірге субсидияланған тыңайтқыштарды елден заңсыз шығарылуын тоқтату үшін аммофос, селитра сияқты маңызды тыңайтқыштардың (ҚазАзот, Қазфосфат) экспорты лицензия беру арқылы реттелді. Бұл шара бағаны тұрақтандыруға және жергілікті фермерлерге тыңайтқыш жеткізуді арттыруға ықпал етті.

Алғашқы тоқсан қорытындысы бойынша өнім көлемі 12,5% пайызға өсіп, 406 миллиард теңгені құрады. Өсім полипропилен және уран қосылыстары өндірісінің ұлғаюымен байланысты.

Бүгінде химия саласында 49 жоба іске асырылуда.  Олардың негізгілері мұнай және металлургия саласына қажет химиялық өнімдерді шығаруға бағытталған.

ҚР Оқу-ағарту министрлігі «Ахмет Байтұрсынұлы атындағы «Талдау» ұлттық зерттеулер және білімді бағалау орталығы» АҚ мәліметінше, бүгінде еліміздің білім беру ұйымдарында 94 552 ер педагог жұмыс істейді. Оның 14 055-і колледж, 77 787-сі мектептерде, 2 710-ы мектепке дейінгі ұйымдарда.