Қазіргі заманғы қоғамда экономикалық қылмыстар, оның ішінде сыбайлас жемқорлық, алаяқтық, салықтық қылмыстар, мүліктік қылмыстар мен қаржылық алаяқтықтар экономиканың дамуындаелеулі кедергілер туғызады. Бұл қылмыстар тек экономикаға ғана емес, қоғамның әлеуметтікқұрылымына, халықтың өмір сапасына, мемлекеттік басқару жүйесіне де теріс әсер етеді. Заң мен тәртіптің экономикалық қылмыстардыалдын алу саласындағы рөлі зор. Құқықтықжүйенің дұрыс жұмыс істеуі, заңдардыңорындалуы, құқық қорғау органдарының тиімдіқызметі және қоғамдағы құқықтық мәдениеттіңдеңгейі экономикалық қылмыстардың алдын алудашешуші факторлар болып табылады.
Заңдар экономикалық қылмыстардың алдын алудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын қорғау, салықты дұрыс төлеу, қаржылық есептілікті сақтау, мемлекеттік қызметшілердің тәртібін реттейтін заңнамалар осы саладағы басты құралдар болып табылады. Қазақстанда «Қылмыстық кодекс», «Салық кодексі», «Құқық қорғау органдары туралы заң» және басқа да арнайы заңдар экономикалық қылмыстармен күресуге бағытталған.
Құқық қорғау органдары, оның ішінде экономикалық қылмыстармен күресетін арнайы бөлімдер (мысалы, қаржы полициясы, салық полициясы, құқық қорғау органдарының экономикалық қылмыстарға қарсы күрес бөлімі) экономикалық қылмыстардың алдын алу мен оларды болдырмауда маңызды рөл атқарады. Бұл органдардың қызметі:
Экономикалық қылмыстардың алдын алу үшін заңдар мен тәртіптен бөлек, қоғамдағы құқықтық мәдениеттің деңгейін арттыру да маңызды. Құқықтық білім беру, халықты заңдарды құрметтеуге тәрбиелеу, сондай-ақ кәсіпкерлер мен мемлекеттік қызметшілер арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті дамыту қажет.
Жаңа технологиялар мен цифрлық платформалар экономикалық қылмыстардың алдын алу мен оларға қарсы күресуде маңызды рөл атқарады. Мысалы, блокчейн технологиясы, жасанды интеллект және биг дата жүйелері салық төлеуден жалтаруды, қаржылық алаяқтықты және басқа да заңсыз әрекеттерді анықтауға көмектеседі.
Заң мен тәртіптің экономикалық қылмыстардыңалдын алу саласындағы рөлі өте маңызды. Мемлекеттік органдар мен құқық қорғау жүйесініңтиімді жұмыс істеуі, заңнамалық реттеудің күшеюі, құқықтық мәдениеттің деңгейін арттыру және жаңатехнологиялардың қолданылуы экономикалыққылмыстарды болдырмау үшін тиімді құрал болыптабылады. Сонымен қатар, экономикалыққылмыстармен күрес тек құқық қорғауоргандарының ғана емес, әрбір азаматтыңжауапкершілігі болуы керек. Құқықтықсауаттылық, қоғамдағы адалдық пен әділеттілікпринциптерін сақтау экономикалық қылмыстардыңалдын алуға үлкен үлес қосады.
Түркістан облысы бойынша Экономикалық тергеп тексепру департаменті аға жедел уәкілі
Г.Қарсыбай
