Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің ІI тоқсандық отырысы өтті. Отырысты Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова жүргізіп отырды. Кеңестің кезекті отырысына «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалының маманы А.Саудебаева, Төлеби аудандық ауруханасының психо-профилактика бөлімінің психологі А.Шертаева және әлеуметтік қызметкер С.Аязова, №8 колледж ұзтаздары мен этнос студент жастары, Көксәйек ауылдық округі, Көксәйек елді мекенінде орналасқан Төлеби жалпы орта мектебінің ұстаздары, сондай-ақ аналар кеңесінің мүшелері қатысты. Отырыстың негізгі мақсаты: Әйелдердің құқықтық сауаттылығын арттырып, құқық бұзушылық және қылмыс белгілерімен, түрлерімен таныстыру, әйелдердің құқықтары мен міндеттерімен таныстыру. Қоғамның заңдары мен нормаларын орындауға, құқықтарын біліп оны құрметтеуге тәрбиелеу.
Айта кетейік, Мемлекет басшысы биыл әйелдер құқығы мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін заңға қол қойған болатын. Яғни, заңға әйелдер мен балаларға қатысты кез келген сипаттағы зорлық-зомбылық үшін жауапкершілікті қатаңдататын, сондай-ақ отбасы институтын, кәмелетке толмағандардың қауіпсіздігін нығайтатын нақты нормалар енгізілді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылғы 16 наурыздағы және 2023 жылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан халқына арнаған Жолдауларында әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық жасағандар үшін жазаны қатаңдатуды тапсырған болатын. Тиісінше, енгізілген түзетулер мен толықтырулар да қоғамда қызу талқыланды. Кеңес отырысында да мамандар заңның маңыздылығы мен отбасыдағы ынтымақты сақтау, құқықтық сауаттылық бойынша ойларын ортаға салды.
«Парламент палаталарының отырыстарына Ұлттық құрылтай мүшелері, үкіметтік емес ұйымдардың, Президент жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның, Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың өкілдері және балалар құқықтары жөніндегі уәкілдер қатысып, отбасы құндылықтарын сақтаудағы басты мәселелерге баса назар аударылды. Осылайша әйелдер мен балаларға қатысты кез келген сипаттағы зорлық-зомбылық үшін жауапкершілікті қатаңдататын, сондай-ақ отбасы институтын, кәмелетке толмағандардың қауіпсіздігін нығайтатын нормалар енгізілді»,- деді «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалының маманы А.Саудебаева.
Әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық жасағандарға жауапкершілікті қатаңдататын, сонымен қатар отбасы институтын, кәмелетке толмағандардың қауіпсіздігін нығайту бағытында енгізілген нормаларға тоқталып өтсек.
Біріншіден, денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру және ұрып-соғу қылмыстық құқық бұзушылық ретінде танылды. Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа және ауыр зиян келтіруге қатысты жауапкершілік қатаңдатылды. Екіншіден неке және отбасы, әке болу, ана мен бала институтын нығайтуға негізделген неке және отбасы заңнамасының жаңа қағидаттары, сондай-ақ жалпы адамзаттық, ұлттық, дәстүрлі, мәдени, отбасылық құндылықтарды құрметтеу негізінде балалардың адамгершілік, рухани тәрбиесін қамтамасыз ету қағидаты қарастырылған. Сондай-ақ, отбасы, әйелдер мен балалардың құқықтарын қорғау мәселелері жөніндегі байланыс орталығы қызметінің құқықтық негіздері жасалды. Оның рөлін ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган айқындайтын заңды тұлға атқарады. Бұл ретте мемлекеттік органдар отбасы, әйелдер мен балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша өзара әрекет етіп қана қоймай, байланыс орталығына азаматтардың өтініштерін қарау нәтижесінде қабылданған шаралар туралы ақпарат беруге міндетті болады. Тағы бір айта кететін бағыттың бірі, тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерге арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету үшін отбасын қолдау орталықтарын құруға және олардың жұмысына қатысты мәселелер заңнамалық тұрғыдан бекітілді.
Қылмыстық жауапкершіліктің тағы бірі өзін-өзі өлтіруге итермелегені және ықпал еткені, сондай-ақ өзін-өзі өлтіруді насихаттағаны үшін, сонымен қатар, 16 жасқа толмаған адамдарға сексуалдық сипатта тиіскені үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілді. Кәмелетке толмағандарды ұрлағаны және заңсыз бас бостандығынан айырғаны үшін жаза айтарлықтай қатаңдатылды.
Айта кетейік, алғаш рет кәмелетке толмағандарды жәбірлегені (буллинг, кибербуллинг) үшін әкімшілік жауапкершілік енгізіліп отыр. Енді білім беру ұйымдары да кәмелетке толмағандар жасаған немесе оларға қатысты жасалған заңға қайшы әрекеттер туралы құқық қорғау органдарына дереу хабарлауға міндеттелді. Сондай-ақ, 16 жасқа дейінгі балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жол ақысын төлемегені үшін оларды қоғамдық көліктен мәжбүрлеп түсіруге қатаң түрде тыйым салынды.
Жалпы заңнан бөлек, отбасыдағы ата-ананың ұл мен қызына берер тәрбиесі, ұлттық құндылықтарды дәріптеу, жанұяның берекесін сақтай отырып ұрпаққа үлгі бола білу, өнегелі және игі істерге жетелеу өте маңызды. Аналар кеңесінің отырысында дәл осы мақсатты жүзеге асыру жолдары да дәріптелді.
Бұл бағытта Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова отбасының шағын мемлекет екенін, тұлға тәрбиелеудің және оны қоғамның сан қырлы жақтарын игеруіне мүмкіндік туғызатын ең алғашқы әлеуметтік орта – отбасы екенін атап өтті.
«Отбасының тірегі әке мен ана. Үлгілі жанұя үлкен қазына екенін ұмытпауымыз керек. Қазақ халқы дана халық қой. «Ұяда не көрсең ұшқанда соны ілесің» даналық сөзі де текке айтылмаған. Ұлы мен қызына тәрбие беретін ата-ананың парызы мен қарызы үлкен деуге болады. Отан отбасынан басталады. «Балалы үй базар, баласыз үй мазар» деген халқымыздың даналық сөзі де үлкен ғылыми тұжырымдаманы көрсетеді. Отбасы татулығы мен үйлесімділігі ата-ана мен бала және ерлі зайыптылардың арасындағы сүйіспеншілік сезімімен тығыз байланысты. Олардың өзара түсіністік пен сыйластық танытуы, ұл мен қызының болашағы үшін де маңызды. Себебі олар да ертең бір шаңырақтың иесі атанады. Сондай-ақ, көріп өскен өнегесімен үлгісін өз ұрпақтарына сіңіреді. Міне сабақтастық деген осы. Отбасы мүшелерінің арасында сүйіспеншілік сезімі болғанда ғана олар бақытты жандардан тұратын отбасына айналады. Өмірдің мәнін, оның мақсаты мен міндеттерін, құндылықтарын игереді, басқалармен қарым-қатынас жасау дағдыларын, өмірлік ұстанымдарын қалыптастырады, өзін-өзі ұстаудың нормалары мен мінез-құлқын реттеудің өлшемдерін меңгереді. Демек, отбасы адам баласының алтын діңгегі, оның адамзат ұрпағына деген ықпалын өмірдегі басқа еш нәрсенің күшімен салыстыруға болмайды. Отбасы – сыйластық, жарастық орнаған орта. Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасыдан басталады. Оның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілер отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді. Отбасының әрбір мүшесі өзара сыйластықты сақтауға тиіс. Сонда бірлік, татулық болады», -деді Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова
Расында, шынайы инабаттылық, әдептілік отбасыдағы сыйластықтың белгісі. Яғни, ата-аналар бір-бірінің қадір-қасиетін ардақтап, беделін өсіруі, араларында кикілжің туа қалғанда, оны ұл мен қыздарынан оңашада, екеу ара шешіп отыруы, өзара түсіністік пен жанұяның ынтымағын бекемдеу өте маңызды. Әке мен ананың әңгімесі, жүріс — тұрысы, өз міндеттерін таза атқарып, бірін бірі құрметтей білуі, олардың ұрпағына үлкен мектеп және тәрбие жолы. Халқымыз әке тұрып ұлдың, шеше тұрып қыздың орынсыз сөйлеуіне жол бермеген. Жасы кішісі үлкеніне «сен» демей, «сіз» деп құрметтей білген. Сонымен қатар, үлкендердің алдын кесіп өтпеуі, бір біріне ізеттілік көрсетуі жанұядағы өте маңызды мәселелердің бірі. Яғни, үлкенді құрметтеу отбасы мүшелерінің жауапкершілік, адамгершілік сезімдерін туғызады. Жиында бұл бағытта өз пікірлерімен бөліскен мамандар да болды.
Жалпы әрбір отбасының қос тіреуі болатын ерлі-зайыптылар адамгершілік талаптарын, құқықтары мен міндеттерін мүлтіксіз орындаса, онда бүкіл қоғамда бейбітшілік пен ынтымақ және келісім қалыптасады. «Үйлену оңай, үй болу қиын» деп бекер айтылмаса керек. Отбасының іргетасы ер азамат пен әйел адамның ақ неке қиып, отау тігуінен құралады жіне олар құрған шағырақтың басты қазығы, алтын діңгегі олардың ұрпағы. Баланың тәрбиелі, жан-жақты болып өсуіне берекелі, өнегелі, ынтымақты отбасының ықпалы өте зор. Отбасы берекелі, тату болу үшін сыйластық, мейірімділік, жанашырлық, бауырмалдық қасиеттер әр адамның жүрегінен орын алуы керек. Сондықтан, беркелі қоғам да, бірлігі бекем отбасы да ата мен баланың, келін мен ененің және басқа да мүшелерінің жылы қарым-қатынасынан құралатынын ұмытпағанымыз абзал»,- дейді Төлеби аудандық ауруханасының психо-профилактика бөлімінің психологі А.Шертаева
Міне дәл осындай бағытта, Аналар кеңесі қоғамдық тұрақтылықты сақтауда жергілікті атқарушы органдармен тығыз байланыс орнатып, өскелең ұрпақты тәрбиелеуге, жас отбасылардың ажырасуының алдын-алу және отбасылық құндылықтарды сақтау бағытында нәтижелі жұмыстар жүргізіп келеді.
Жалпы елімізде ҚХА жанындағы Аналар кеңестері ұйымшылдықпен қызмет атқарып келеді. Бүгінде, Аналар кеңестеріне мүшелікке кірем деушілерге ешқандай шектеу қойылмайды. Қазіргі уақытта Республикамыздың әр өңірлерінде 16 облыстық, 47 қалалық, 270 аудандық, 1239 ауылдық аналар кеңесі жұмыс істейді екен. Сондай-ақ этномәдени бірлестіктердің жанынан 105, кәсіпорындарда 33 аналар кеңесі құрылып белсенді жұмыс жасап келеді. Кеңестердің құрамында көп балалы аналар, патронат аналар, мемлекеттік құрылымдардың, үкіметтік емес ұйымдардың қызметкерлері, психологиялық-медициналық мекемелер, дағдарыс орталықтарының мамандары, этномәдени бірлестіктердің, ғылыми және шығармашылық зиялы қауымның өкілдері, әйелдердің қоғамдық ұйымдарының белсенділері, медиаторлар, және жастар да бар.
Ұлттық құндылықтарымызды қайта жаңғыртып, салт-дәстүр мен әдет-ғұрыпты дәріптеп, жас ұрпаққа жақсы істерімен өнеге, үлгі болып жүрген аналарымыз бүгінде өзіндік тәрбие мектебіне айналды десек артық айтқандық емес.
