Қазір жас жұбайлардың арасында «жүктілікті жоспарлау» тақырыбы басты орында. Расымен де, жүктілікті жоспарлау деген не? Оған арнайы жоспар құра ма?
Аталған тақырыпқа байланысты Түркістан облысы Денсаулық сақтау басқармасының емхана ісі бойынша штаттан тыс акушер гинекологы, сонымен қатар Кентау қалалық емханасы ШЖҚ МКК басшысының ана мен бала денсаулығын қорғау жөніндегі орынбасары Андабасова Алия Сагидуллатовна Жетісай аудандық орталық ауруханасының жалпы тәжірибелі дәрігерлері мен аймақтық аға-дәрігерлерге семинар өткізді.
Бүгінде жүктілікті жоспарлау біздің де өңірімізде дендеп еніп келеді. Шынында да жоспарлы жүктілік көптеген қиындықтардың, көптеген жайсыз жайттардың алдын алады. Бүгінде елімізде медицина саласы болашақ аналарға жоспарлы жүктіліктің маңызын өте орынды түсіндіріп, өте дұрыс насихат жасап келеді. Әрбір ананың арманы өмірге дені сау ұрпақ әкелу. Осы тұста жоспарлы жүктіліктің маңызы зор. Жиын барысында ата-ана өмірге сәби алып келуге ниетті болса, ерлі-зайыптыларға жоспарлы жүктілікке дейін міндетті түрде медициналық тексеруден өту керектігі сөз болды. Маманның айтуынша,ерлі-зайыптылар жүктілікке дейін бірнеше ай бұрын жоспарлауды бастаған жөн. Семинар барысында, аурухана қызметкерлерінің қатысуымен тәжірибе алмасу мақсатында көріністе қойылды.
Жүктіліктің жағымды өтуі мен дені сау нәрестені дүниеге әкелу үшін, бұл оқиғаға алдын ала дайындалу қажет. Талдаулар тапсыру қажеттілігі мен жүктілікті жоспарлау барысындағы іс-шаралар сипаты болашақ ата-ананың денсаулық жағдайларына байланысты анықталады. Ең алғашқы әрекет- гинеколог қабылдауына келу. Қабылдауға сәйкесінше дайындалып келген абзал: өзінің созылмалы, тұқымқуалаушылық, басынан өткен ауруларын, етеккір айналымының ұзақтығын есте сақтап, бар болған жағдайда, бұрын соңды тапсырған зерттеулер нәтижелерін(талдау, УДЗ) алып келу керек. Қабылдау кезінде дәрігер жұбайлармен сұхбаттасып, жүктілікті жоспарлау кезінде ұстануға қажетті өмір салты туралы ақпарат беріп, анамнез (денсаулық жағдайы туралы мәліметтерді) жинақтайды.
« — Егер сіз қазіргі уақытта жүктілікке қарсы дәрі-дәрмектерді қолданып жүрген жағдайда немесе сізде жатырішілік спираль орнатылған болса, ол жайында гинекологпен кеңесіңіз. Бұл жағдайда, ағзаға қажетті гормональді және физиологиялық өзгерістер пайда болып үлгеруі үшін, жүктілікті жоспарлау мерзімінен бірнеше ай бұрын контрацепциядан бас тарту керек. Дәрігер сізге зерттеулер өтуге бағыттамалар береді, оның ішінде міндетті түрде: кіші жамбас астауы мүшелерінің(жатыр) УДЗ, спермограмма, медициналық генетикалық кеңес және т.б. Жүктілікті жоспарлауға арналған талдаулар мен зерттеулер әр жұп үшін жеке тағайындалады. Бұрын соңды өздігінен түсік тастап, жүктілігі жетілмей қалған әйелдерге ерекше көңіл бөлінеді. Бұл жағдайда тексеру едәуір кеңейтілген болады. Басты мақсат- жүктілікті көтере алмаудың себептерін табу және болашақта олардың алдын алу. Сонымен бірге, әйел адамға гормондар талдауына қан тапсыру керек болуы мүмкін. Қажет болған жағдайда, кейін әйел адамның гормональды саулығын түзетеді. Жұбайлардың әрқайсысына қандағы кариотипті анықтау талдауын тапсырып, генетик дәрігердің кеңесін алған жөн. Әсіресе, егер: ерлі-зайыптылардың біреуінің отбасында тұқымқуалаушылық аурулар немесе даму кемістіктері болса; болашақ ананың жасы 35 жастан үлкен болған жағдайда. Жұбайлар сәби көтеруге толығымен дайын болған соң, қорғаныстан толықтай бас тарту қажет. Сәби көтеру үшін жағымды күндер- етеккір айналымының 9-18 күндері болып табылады. Ең қолайлы күнді дәлірек анықтауға базальді температура кестесі көмек болады. Оны құрастыруға гинеколог-дәрігеріңіз көмектеседі. Бұл мәліметтер овуляцияның келу уақытын анықтауға мүмкіндік береді.» — деді акушер — гинеколог
Мамандардың мәлімеінше кейбір әйелдерге жүктілік оңайға соқса, кейбіреуіне бала сүю үшін белгілі уақыт пен күш жұмсауға тура келеді. Дендері сау жұптың бір айналымда бала көтеру мүмкіндігі бар болғаны 20%, және бұл көрсеткіш 40 жаста 5%-ға дейін төмендейді. Егер сіздің жасыңыз 35-ке толмаған, жұбайыңыз екеулеріңіз дендеріңіз сау, үнемі жыныстық қатынаста болсаңыздар, контрацептивтерді қабылдауды доғарғаннан бастап бір жыл ішінде жүкті болуыңыз керек. Егер сіздер бір жылдан астам уақыт бойы жүктілікке қол жеткізе алмай жүрсеңіз, дұрыс емдеу әдісін таңдауға көмектесетін репродуктолог маман көмегіне жүгінгеніңіз абзал.
Жүктіліктің болмауы бір жұбайының бедеулігі салдары болуы мүмкіндігінің үлесі ер адамдар(30%) мен әйел адамдарда(30%) бірдей. Қалған 40% бедеулік жағдайлары жұптың ортақ денсаулық мәселелеріне байланысты болуы мүмкін, сонымен бірге, 5% — 10% үлесін анықтауға мүмкін емес бедеулік себептері құрайды.Жүктілікке дайындық процесі өте күрделі және бірнеше кезеңді қамтиды. Ерлі-зайыптылар жүктілікке дейін бірнеше ай, яғни кем дегенде үш ай бұрын жоспарлауды бастаған жөн.
«Біріншіден, әйел дәрігерден кеңес алуы керек. Ең маңызды қадам – жүктілікті жоспарлау үшін дәрігерге бару. Дәрігер сіздің қазіргі денсаулығыңызды бағалап, жүктілікке әсер етуі мүмкін факторлар туралы ақпарат береді. Сондай-ақ сау тұжырымдама мен жүкті болу мүмкіндігін арттыру үшін қоректік заттарды қабылдауды бастауды ұсынуы мүмкін», – дейді мамандар
Екіншісі, Кентау қалалық емханасы ШЖҚ МКК басшысының ана мен бала денсаулығын қорғау жөніндегі орынбасары Андабасова Алия атап өткендей, жұбайлар өмір салтын жүктілікке дейін жақсарту керек. Дұрыс тамақтануға және физикалық белсенділікке назар аударған жөн. Диетадан зиянды тағамды алып тастап, жаңа піскен жеміс, көкөніс, дәнді дақылды және ақуызды көбірек қосу маңызды. Денені жүктілікке дайындау үшін тұрақты жаттығумен не физикалық белсенділікпен айналысуды ұмытпаған абзал. Жаман әдеттен бас тарту, гигиеналық нормаларды және өмір салтын сақтау – мұның бәрі әйел ағзасына пайдалы әсер етеді және кейіннен жүктілікке төтеп беруді жеңілдетеді.
Түркістан облысы Денсаулық сақтау басқармасының емхана ісі бойынша штаттан тыс акушер гинекологы қарастыратын үшінші қадам – бұл әйелдің циклін зерттеу, онда құнарлы күндерді есептеу қажет.
« — Сіздің цикліңізді түсіну жүктілікті жоспарлаудың маңызды аспектісі болып табылады. Менструальдық циклді зерттеп, ұрықтандыру кезеңдерін анықтаңыз. Күнтізбелік әдіс немесе овуляция сынақтарын қолдану сияқты әр түрлі әдіс бар, олар жүктіліктің оңтайлы уақытын анықтауға көмектеседі. Әрбір әйелдің жеке циклі бар екенін ұмытпаңыз, сондықтан бұл күндері уақытты қадағалап, белсенді жыныстық қатынасқа түсу маңызды. Жүктілік – бұл физикалық қана емес, сонымен қатар эмоционалдық күй. Алдағы өзгерістерге өзіңізді рухани және эмоционалды түрде дайындаңыз. Серіктесіңізбен отбасыңызды кеңейтуге дайын екеніңізді және стресті немесе алаңдаушылық тудыруы мүмкін кез келген мәселені шешуді талқылаңыз. Болашақ туралы ойланыңыз, отбасыңызды елестетіңіз және айналаңызда жағымды атмосфераны жасаңыз.Жүктілікті жоспарлау – бұл отбасы өміріндегі тамаша және қызықты кезең. Жоғарыда аталған қадамдарды орындау сізге жүктілікке дайындалуға және дүниеге келмеген нәресте үшін жағымды жағдай жасауға көмектеседі. Әрбір отбасы бірегей және сіздің саяхатыңыз бірегей болатынын есте сақтаңыз. Осы кезеңнен ләззат алыңыз және отбасыңыздың жаңа мүшесіне дайындалудан ләззат алыңыз. Сәттілік, бақытты ата-ана болуларыңызға тілектеспіз!», – деп түйіндеді Андабасова Алия
Айта кетейік аталған тақырыпқа байланысты семинар-кеңес Жетісай аудандық ауруханаларында да өткізіліп, жергілікті дәрігерлерге тәжірбие алмасуға мүмкіндік берді.
