Түркістан облысы Полиция департаменті бастығының тапсырмасы бойынша Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері интернет-алаяқтықтың алдын алу және сақтық шаралары туралы халықты ақпараттандыру мақсатында кездесу өткізді. Оған Төтенше жағдайлар департаментінің 150 қызметкері қатысты. Басқосу барысында тәртіп сақшылары интернет-алаяқтықтың кең таралған схемалары туралы айтып, алаяқтардың тұзағына түспеуге көмектесетін жеке ақпаратты қорғау бойынша практикалық кеңестерімен бөлісті. Күдікті сілтемелерге мұқият болуға, банк шоттары мен деректері және кодтарын бөгде адамдарға бермеуге шақырды.

Соңғы кездері қазақстандықтарға өздерін банк қызметкеріміз деп таныстырып, қоғырау соғатын алаяқтар көбейген. Олар адамдардың депозиттеріне қауіп төнгенін хабарлайды, ақшаны жедел шешіп алуды немесе депозитті «қауіпсіз шотқа» аударуды ұсынады. Бұл айлаға берілмей, керісінше банкке жедел түрде қоңырау шалған дұрыс дейді мамандар. Жиында полицейлер алаяқтардан бір қадам алда болуға және ақшаны үнемдеуге көмектесетін тағы бірнеше кеңестерді атап өтті.

« – Жеке деректеріңізбен ешкіммен бөліспеңіз! Телефон алаяқтарының, әсіресе несиелерді немесе шоттарды жабу туралы өтініштерінен сақ болыңыз. Ақшаны аудармас бұрын алушының мәліметтерін тексеріңіз. Ешқашан SMS-те көрсетілген код пен PIN-кодтарды үшінші тұлғаларға, тіпті туыстарыңызға айтпаңыз. Құрылғыларыңызға AnyDesk және RustDesk сияқты бағдарламаларды орнатпаңыз. Күдікті жағдайларға тап болсаңыз, банкке немесе құқық қорғау органдарына хабарлаңыз. Интернет-алаяқтықтың ең көп таралған түрлері телефондық алаяқтық. Мұндай жағдайларда арам пиғылды адамдар абоненттік нөмірді ауыстыру үшін көбінесе IP-телефонияны пайдаланады, өйткені өздері Қазақстанда тұрмауы мүмкін. Әдетте алаяқтар қоңырау шалып, шоттағы күдікті операциялар туралы хабарлайды. Адамның бойын үрей билеп, уайымдай бастайды, зиянкестер осы сәтті пайдаланады. Қорқынышқа бой алдырған адам психологиялық айла-тұзаққа оңай түседі. “Банк қызметкерлерінің” немесе “ІІМ органдары немесе прокуратура қызметкерлерінің” атын жамылғандар клиентке қаражатты дереу “сақтандыру” шотына аударуды ұсынады. Олар үрейдің әсерін күшейте отырып, ақшаны ұрлатып алмау үшін дербес деректерді тезірек жіберу қажет екендігіне сендіреді. Мұндай жағдайда алдымен терең тыныс алып, жүрегіңізді басып, басыңызды іске қосыңыз. Дереу сөйлесуді доғарып, кеңес алу үшін банкке немесе полицияға қоңырау шалу керек. Шын банк қызметкері ешқашан жеке деректерді нақтылау үшін қоңырау шалмайды. Банкте барлық клиенттердің деректері жинақталған ақпарат қоры бар. Тек алаяқтар ғана мұндай ақпаратты кез-келген жолмен алуға тырысады.» – деді , киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері

Сондай-ақ алаяқтар әртүрлі қазақстандық банктердің клиенттеріне солардың қызметкерлері ретінде қоңырау шалып, адамға оның картасынан әлдекімдердің халықаралық ақша аударымын жасауға, несие рәсімдеуге, ақшаны “қауіпсіз” шотқа аударуға немесе басқа да күмәнді операция жасауға тырысқанын хабарлайды. Ақшаны сақтап қалу үшін қаскөйлер өз құрбанын AnyDesk немесе TeamViewer бағдарламасы болып табылатын арнайы қосымшаны орнатуға иландырады. Қосылу кодын алғаннан кейін ғана олар смартфонда сақталған логиндерге, парольдерге және мобильді банкингке қол жеткізеді. Ал, дипфейктер — алаяқтықтың әлеуметтік инженерия мен жасанды интеллект — дауысты өзгерту технологиясын қолданатын жаңа түрі. Дипфейктердің көмегімен зиякестер банк шотына қол жеткізу, оны қолма-қол ақшаға айналдыру және жалған несиелер беру үшін біреудің бет әлпетін өз пайдасына жарата алады немесе ойдан шығара алады. Мұндай жағдайда оның бет әлпетіне мұқият назар аударыңыз, көзі әдеттен тыс жыпылықтап, еріннің жыбыры мен айтылған сөздің арасында сәйкестік болмауы мүмкін, аздап тұтыққандай немесе робот сөйлеп тұрғандай болуы, жауаптар біржақты берілуі мүмкін. Жалпы біртүрлі болып көрінген нәрсенің бәріне күмәнмен қараған жөн.

 Жалпы мамандар қарапайым ережелерді сақтау арқылы айлакерлердің,  қылмыскердің қақпанынан аулақ болуға болатынын айтады. Ол үшін, ешкімге төлем картаңыздың деректемелерін айтпау, SMS-тегі кодтарды хабарламау, біреудің өтініші бойынша мобильді банкингтегі телефон нөмірін өзгертпеу, мобильді банкингтегі логин мен құпиясөзді ешкімге бермеу маңызды. Белгісіз, әсіресе ресми емес ресурстардан жүктелген бағдарламалар мен қосымшаларды орнатуға болмайды. Міне осындай талаптарды орындаған адамдар интернет алаяқтардың құрбаны бола бермейді. Полицейлер атап өткендей, интернет-алаяқтықтан қорғау әдістері туралы мұндай ақпараттандыру шараларын өткізу – қауіпсіздік кепілі.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанға инвестиция тартуды күшейтуді тапсырды. Президент инвестициялық ахуалды және бизнес жүргізуге қажетті жағдайды жақсарту жолында үздіксіз жұмыс істеу маңызды екенін атап өтті.

“Дүние жүзінде инвестицияға талас өршіп тұрған кезде елге қаржы тарту үшін “дәл осы жерде және дәл қазір” қағидасы бойынша шешім қабылдау – ең қажет шара. Сондықтан Үкімет жанындағы Инвестиция штабына ауқымды құзырет берілді. Бұл қадам металды терең өңдеу, мұнай-газ-көмір химиясы, туризм, энергетика және машина жасау сияқты маңызды салалардағы жобаларды жүзеге асыру қарқынын арттыруға жол ашты. Экономикаға салынған тікелей инвестиция көлемін азайтып алмау үшін осы бағыттағы жұмысты күшейту керек. Кейбір әкімдер мен министрлер инвестор тарту ісіне жөнді атсалыспай отырғанын атап өткім келеді. Үкімет бұл шаруаны ретке келтіруге тиіс “, – деді мемлекет басшысы Қазақстан халқына Жолдауында.

Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік-жекеменшік әріптестік арқылы іске асырылатын жобаларды сапалы әзірлеу қажетін атап өтті. Әсіресе, халықаралық қаржы институттары қатысатын жобаларға баса назар аудару керектігін тапсырған болатын. Яғни, инвестиция тарту – өңірлердің әлеуметтік, экономикалық өркендеуіне оң ықпал етері сөзсіз.  Бұл бағытта, Мемлекет басшысының нақты тапсырмаларын жүзеге асыруды Түркістан облысының әкімдігі басты назарға алып, инвесторлармен жүйелі жоспарлар мен жобаларды іске асыруда. Яғни Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров бастаған делегация шет елдік компаниялармен маңызыды келіссөздер жасауда.

Кезеті Қытай Халық Республикасына жұмыс сапары аясында Шаньдун провинциясындағы бірқатар ірі ауыл шаруашылығы және азық-түлік өңдеу кәсіпорындарымен де келіссөздер жүргізді. Сапар мақсаты – Президент тапсырмасына сәйкес шетелдік тікелей инвестицияларды тарту, ауыл шаруашылығы саласында бірлескен жобаларды іске асыру және облыстың экспорттық әлеуетін арттыру. Делегация Циндао қаласында орналасқан «Wanlin Group» тобының құрамындағы компанияның өндіріс алаңында болды. Кәсіпорын мұздатылған сарымсақ, пияз, сәбіз секілді көкөніс түрлерін өндіруге маманданған және жылына 8000 тоннадан астам өнім шығарады. Халықаралық нарықта атақты KFC, Nestlé сияқты алпауыт брендтерге өнім жеткізіп, АҚШ-қа жыл сайын 50 млн доллар көлемінде экспорт жасайды.

Сондай-ақ өңір басшысы «Qingdao Jincheng Agricultural Technology» компаниясының өкілдерімен кездесті. Ауыл шаруашылығы қызметтерін көрсету және дәнді дақылдар саудасымен айналысатын бұл кәсіпорын жыл сайын 50 миллион келі астық өндіреді. Компания «компания + фермер» және «фьючерстер + тапсырыстар» модельдері арқылы шаруалардың табысын арттырып, тәуекелділікті төмендетуге жәрдемдеседі. Бастысы – экологиялық таза өнім өндірісіне басымдық берілген. Сапар аясында «Qingdao Dequan Food Co., Ltd.» компаниясының қызметімен танысу да жоспарланған болатын. Компания жылына 20 мың тоннадан астам өнім өндіріп, әлемдік нарыққа шығарады. 2024 жылы компания «Жоғары технологиялық кәсіпорын» және «Мамандандырылған инновациялық ШОБ» мәртебелерін иеленді.

– Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев еліміздің экономикалық өрлеуі үшін шетелдік инвестицияларды тарту жөнінде нақты міндет қойған болатын. Қытай еліне жұмыс сапарымыз – сол тапсырманы іске асыру жолындағы маңызды қадам. Шаньдун провинциясының агроөнеркәсіптік әлеуеті зор, біз оны Түркістан облысының нақты жобаларымен ұштастыра отырып, өңір экономикасына серпін беретін ынтымақтастық құра аламыз, – деді Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров.

Қытайлық серіктестер Түркістан облысының инвестициялық тартымдылығын жоғары бағалап, өңірде өндіріс орындарын ашуға және бірлескен агроөндірістік жобаларды іске асыруға ниет білдірді. Аталған кәсіпорындармен алдын ала келісімдерге қол жеткізіліп, алдағы уақытта нақты жобалар бойынша жұмыстар жүргізіледі. Бұл сапар – Түркістан облысының ауыл шаруашылығы мен өңдеу өнеркәсібіне шетелдік технология мен инвестиция тарту жолындағы маңызды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың елімізге шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі тапсырмасына сәйкес, бұл бағыттағы жұмыстар жүйелі түрде жалғасады.

Сапар барысында инвесторлармен қонақүй, медициналық кешен құрылысы талқыланды. Қытай еліндегі осы жобаларды Түркістан өңірінде іске асыру мүмкіндіктері қарастырылуда. Делегация «Wanlin» тобының құрамындағы денсаулық сақтау орталығында болды. Бұл медициналық қызмет көрсету, күтім және оңалтуды біріктіретін көпфункционалды кешен. Шаньдун провинциясы мен Циндао қаласының негізгі әлеуметтік жобаларының бірі болып. Нысан 5 жұлдызды стандартына сәйкес салынған және 2000 стандартты төсек-орынмен қамтамасыз етілген.

Төлеби аудандық Жастар орталығы ғимаратында аудандық полиция бөлімінің ұйымдастыруымен «Интернет-алаяқтық: сақтан, сенбе, қорған» атты ауқымды ақпараттық форум өтті. Форум — заманауи цифрлық кеңістіктегі қылмыстардың алдын алуға, тұрғындардың құқықтық және қаржылық сауаттылығын арттыруға бағытталды. Шараға аудан әкімінің орынбасары Бағдатбек Жанғазиев, аудандық сот төрағасы Ғани Байарыстан, аудан прокурорының орынбасары Ермек Шүнеев, аудандық полиция бөлімінің басшысы Ғалымжан Қуашбаев, құқық қорғау органдарының өкілдері, IT-сарапшылары мен қаржы секторы мамандары қатысты. Олар нақты деректер келтіріп, әр салада атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталды.

« – Қазіргі уақытта ғаламтор күнделікті өмірдің, бизнестің, саясаттың, ғылым мен білімнің ажырамас бөлігіне айналды. Интернетті үйде және оқу орындарында пайдалану оқудың тиімділігін арттыруға, сонымен қатар ата-аналар мен мұғалімдерді ғана емес, студенттерді, соның ішінде мектеп оқушыларын да қызықтыратын саладағы соңғы жаңалықтарды алуға мүмкіндік береді. Ғаламтордың қарқынды дамуы айтарлықтай қиындықтар да тудырады. Заманауи ғылыми-білім беру ақпараттық ортасы құрылымдалмаған, сонымен қатар әрқашан сенімді ақпараты жоқ білім беру ресурстары көп. Мұндай ресурстардың көлемі жарықтың жылдамдығындай өсуде. Осылайша, ақпараттық ғылыми және білім беру ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету қажеттілігі тұрақты түрде артып келеді. Сонымен қатар, пайдалы және қажетті ақпаратпен қатар пайдаланушылар әдепсіз және агрессивті мазмұнды қамтитын ресурстарғада кез болады. Есірткі, ұлтшылдық экстремизм, маргиналдық секталар, этикаға жатпайтын жарнама және тағы басқалар балалар мен жасөспірімдер кезігіп қалуы мүмкін контенттер. Теріс мазмұнды ақпарттың ұшырасуы жастарды оқыту мен тәрбиелеуде кері әсерін тигізуде. Ақпараттық технологиялардың артықшылықтарынан бас тартудың мәні жоқ, бірақ балалардың ғаламторға бақылаусыз кіруі кибер тәуелділік, файлдарды жүктеп алу кезінде вирустың жұғуы, баланың қалыпты дамуының бұзылуы, моральдық құндылықтардың дұрыс қалыптаспауы, теріс ниетті адамдармен кездесуіне алып келуі мүмкін», – деді, аудандық полиция бөлімінің басшысы Ғалымжан Қуашбаев

Сонымен қатар шараға Түркістан облысы ПД Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасының бастығы м.а. Е.Шәкім қатысып, қазіргі заманғы интернет-қылмыстың түрлері мен алдын алу механизмдерін егжей-тегжейлі баяндады. Ол онлайн шоттарды бұзу, фишингтік шабуылдар, жалған инвестиция платформалары туралы нақты мысалдар келтірді.

« – Электрондық қауіпсіздікпен байланысты тәуекелдер әртүрлі кибер әрекеттерге жатады, олар: жеке ақпаратты ашу, қауіпсіздік деңгейі төмен үй компьютерінен желіге кіру, онлайн алаяқтық және спам. Зиянды бағдарламалар – бұл компьютердің жұмысына теріс әсер ететін бағдарламалар. Оларға вирустар, шпиондық бағдарламалар, қажетсіз жарнамалық бағдарламалар және зиянды кодтың әртүрлі формалары жатады. Интернет желілеріндегі алаяқтықтың бір ерекшелігі- қылмыскерлер тек Қазақстан Республикасында ғана емес, аның аумағынан тыс жерлерде де болуы мүмкін, яғни қылмыстың бұл түрі халықаралық сипатта болады. Сонымен, интернеттегі алаяқтықты жүзеге асыру барысында қылмыскерлер өздерін банк қызметкері немесе банктің қауіпсіздік қызметі ретіндетаныстырады, жалған электронды чек пайдалану, сатып алу туралы хабарландыру, жарнамалық желілер арқылы тауарларды жарнамалау және сату және онлайн-кредиттерді ресімдеу арқылы жасайды.» – деді Түркістан облысы ПД Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасының бастығы м.а. Е.Шәкім

Өз кезегінде IT саласының өкілі, “Digital Road” қауымдастығының басшысы С.Кеңесбай қатысушыларға интернетті қауіпсіз пайдаланудың негізгі ережелері мен қаржылық/құқықтық сауаттылық бойынша кеңестер берді.  Ал “Қазақстан Халық банкі” АҚ облыстық филиал директорының орынбасары С.Бекбашов банк карталарын пайдалану кезіндегі алаяқтық схемаларын, әлеуметтік инженерия тәсілдерін, онлайн аударымдардағы басты қауіптерді нақтылап көрсетті.

Іс-шараның ерекше бөлімі – форум барысында көрсетілген бейнероликтер болды. Онда алаяқтардың әрекет ету әдістері мен шынайы оқиғалар негізінде түсірілген сахналар тұрғындардың үлкен қызығушылығын тудырды.Бұл көрнекі материалдар форумның әсерлі өтуіне ықпал етті. Заманауи цифрлық кеңістіктегі қылмыстардың алдын алуға, тұрғындардың құқықтық және қаржылық сауаттылығын арттыруға бағытталған «Интернет-алаяқтық: сақтан, сенбе, қорған» атты ауқымды ақпараттық форумының жергілікті тұрғындарға берері мол болды. Себебі, бүгінгі қоғамда әрбір азаматтың интернеттегі қауіпсіздігін арттыру – басты мақсаттардың бірі. Сондықтан ақпараттық түсіндіру жұмыстары алдағы уақытта да жалғасын таба бермек.

Мемлекет басшысының тікелей бастамасымен қолға алынған Президенттік жастар кадр резервіне кезекті іріктеу басталды.
Оған қатысу үшін кандидаттың жасы 35-тен аспауы, жоғары білімі, бес жылдан кем емес еңбек өтілі және қазақ тілін меңгеруі В1 деңгейінен төмен емес сертификатының болуы қажет (ұсынылатын құжаттар: 3х4 нұсқада фотосурет, білімін, еңбек қызметін растайтын құжаттардың көшірмелері, мемлекеттік тілді білу деңгейі бойынша белгіленген нысандағы жарамды ресми сертификат).
Іріктеу 6 кезеңнен тұрады (кандидаттардың құжаттарын қабылдау; мәтіндік және сандық ақпаратпен жұмыс істеу қабілетін бағалау; ситуациялық тапсырмаларды шешу; құзыреттерді бағалау; Резервке іріктеу жөніндегі сарапшылық комиссияда кандидаттармен әңгімелесу; Сарапшылық комиссия ұсынған кандидаттарды Ұлттық комиссияның отырысында қарау) және осы жылдың маусым-қазан айлары аралығында өткізіледі. Оған қатысатын кандидаттардың құжаттарын қабылдау осы жылдың 1-30 маусымы аралығында pkrezerv.gov.kz сайтында онлайн жүзеге асады.
Бұл ретте, іріктеу мемлекеттік аппараттың салалық кадрларға қажеттілігін ескере отырып, әлеуметтік саясат және азаматтық қоғам; инфрақұрылымды, өнеркәсіпті дамыту және сауда саясаты; экономикалық және қаржылық саясат; цифрландыру; агроөнеркәсіптік кешен және қоршаған ортаны қорғау; сыртқы саясат және инвестициялар салалары бойынша жүргізіледі. Кандидат тіркелу кезінде осы салалық бағыттардың бірін таңдауы қажет.
​Резервке алынған адамдар Ұлттық комиссияның Резервке кандидаттарды қабылдау туралы шешімі шығарылған күннен бастап Президенттік жастар кадр резервінің резервшісі мәртебесіне ие болады.
​Резервшілерді мемлекеттік саяси лауазымдарға, сондай-ақ «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына тағайындау Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және жағдайларда Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы уәкілетті комиссияның шешімі бойынша Резервке алынған күннен бастап үш жыл ішінде жүзеге асырылады.
​Кандидаттың резервті қалыптастыру тәртібін сақтамауы, анық емес ақпаратты және құжаттарды ұсыну, кандидаттардың «Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» Заңның 16-бабы 3 және 3-1-тармақтарының талаптарына сәйкес болмауы іріктеуге қатыстырудан бас тартудың және оның кез келген кезеңінен шығарудың негізі болып табылады.
Осы орайда, жастарымыздың бойындағы күш-жігер мен білімді ел мүддесіне қызмет етуге бағыттау, кәсіби мемлекеттік қызметшілердің жаңа легін қалыптастыру үшін, мемлекеттік аппаратқа білімді, еңбекқор, отанға қызмет етуді өзіне парыз санайтын жастар қажет.
Сондықтан, елге адал қызмет етемін деген жастарды Президенттік жастар кадр резервіне іріктеуге қатысуға шақырамын.

​​​​​​​Абылайхан Дағыстанұлы Наурызбаев
ҚР Мемлекеттік қызмет істері
​​​​​​​​агенттігінің Түркістан облысы
бойынша департаментінің басшысы,
Әдеп жөніндегі кеңес төрағасы

Assystem, одна из ведущих мировых независимых компаний в области ядерного инжиниринга, получила роль технического консультанта ТОО «Казахстанские атомные электрические станции» (КАЭС) в целях поддержки Республики Казахстан в реализации её атомно-энергетической программы.

Assystem будет выступать в качестве технического консультанта КАЭС в комплексном предоставлении и надзоре за инжинирингом, управлением проектом и строительными работами для реализации проекта АЭС. Assystem привнесет непревзойденный опыт в области международной ядерной энергетики, сотрудничая с большинством стран, только начинающих развивать атомную энергетику, включая недавние проекты в ОАЭ, Саудовской Аравии и Турции. Кроме того, Assystem занимает ведущие позиции в национальных атомных программах Франции и Великобритании.

Развитие атомной энергетики в Казахстане является частью Стратегии «Казахстан-2050», целью которой является достижение 50% выработки электроэнергии из источников, не связанных с углем и нефтью, на которые сегодня приходится около 70% производства электроэнергии. С начала 2025 года Assystem вносит вклад на основе передового международного опыта и поддерживает совершенствование методологии КАЭС для выбора технологий в соответствии с рекомендациями МАГАТЭ (NP-T-1.10).

Стефан Обарбье, Заместитель Генерального директора Assystem Group, сказал: «Мы рады сотрудничать с Казахстаном в рамках его новой атомной энергетической программы. Команда Assystem рада работать над этой важной программой, и мы сосредоточены на ее безопасной и эффективной реализации, соответствующей требованиям МАГАТЭ и КАЭС».

Справочно:

Assystem — одна из ведущих в мире независимых инжиниринговых компаний в области ядерной энергетики, стремится ускорить переход к устойчивой энергетике. Обладая более чем 55-летним опытом работы в высокорегулируемых отраслях с жесткими требованиями к безопасности и охране, Группа предоставляет услуги в сфере инжиниринга и управления проектами, а также цифровые решения для оптимизации эксплуатации сложной инфраструктуры на всех этапах её жизненного цикла.

В 12 странах своего присутствия 8 000 экспертов Assystem содействуют реализации энергетического перехода. Для достижения доступного и низкоуглеродного энергоснабжения компания активно развивает направления низкоуглеродной генерации (атомная и возобновляемая энергетика, электросети), а также чистого водорода.

Группа также способствует внедрению низкоуглеродной электроэнергии в промышленные отрасли, такие как транспорт. В настоящее время Assystem входит в тройку крупнейших инжиниринговых компаний в мире в сфере ядерной энергетики.

Ядролық инжиниринг саласындағы жетекші әлемдік тәуелсіз компаниялардың бірі Assystem Қазақстан Республикасының атом-энергетикалық бағдарламасын іске асыруда қолдау көрсету мақсатында «Қазақстандық атом электр станциялары» ЖШС (ҚАЭС) техникалық кеңесшісі рөліне ие болды.

Assystem АЭС жобасын іске асыру үшін инжиниринг, жобаны басқару және құрылыс жұмыстарын кешенді ұсынуда және қадағалауда ҚАЭС техникалық кеңесшісі қызметін атқаратын болады. Компания атом энергетикасын дамыта бастаған көптеген елдермен, соның ішінде Біріккен Араб Әмірліктері, Сауд Арабиясы және Түркиядағы жақында жүзеге асқан жобаларды қамтитынын ескерсек, Assystem халықаралық атом энергетикасы саласында теңдесі жоқ тәжірибе алып келеді. Сонымен қатар, Assystem Франция мен Ұлыбританияның ұлттық атом бағдарламаларын үйлестіруде жетекші орын алады.

Қазақстанда атом энергетикасын дамыту «Қазақстан-2050» Стратегиясының бір бөлігі болып табылады. Оның мақсаты электр энергиясының қазіргі уақытта шамамен 70 %-ын құрайтын көмір мен мұнайға тәуелділікті азайтып, баламалы көздерден электр энергиясын өндіру үлесін 50 %-ға дейін жеткізу. 2025 жылдың басынан бастап Assystem озық халықаралық тәжірибе негізінде үлес қосып, АЭХА ұсынымдарына (NP-T-1.10) сәйкес технологияларды таңдау үшін ҚАЭС әдіснамасын жетілдіруді қолдайды.

Assystem Group Бас директорының орынбасары Стефан Обарбье: «Біз Қазақстанмен оның жаңа атом энергетикалық бағдарламасы аясында ынтымақтастық орнатқанына қуаныштымыз. Assystem командасы осындай маңызды бағдарламаға қатысуға қуанышты және оның АЭХА және ҚАЭС талаптарына сәйкес келетін қауіпсіз әрі тиімді жүзеге асырылуына ерекше назар аударады».

Анықтама үшін:

Assystem – атом энергетикасы саласындағы әлемдегі жетекші тәуелсіз инжинирингтік компаниялардың бірі, тұрақты энергетикаға көшуді жеделдетуге ұмтылады. Қауіпсіздік пен қорғанысқа қатаң талаптары бар жоғары реттелетін салаларда 55 жылдан астам тәжірибесі бар, күрделі инфрақұрылымдарды өмірлік циклының барлық кезеңдерінде пайдалану тиімділігін арттыру үшін инжиниринг, жобаларды басқару және цифрлық шешімдер ұсынумен айналысады.

Assystem компаниясының 12 елдегі 8 000 сарапшысы энергетикалық ауысымды іске асыруға атсалысуда. Қолжетімді әрі төмен көміртекті энергиямен қамтамасыз ету мақсатында компания төмен көміртекті генерацияны (атомдық және жаңартылатын энергетика, электр желілері) және таза сутекті дамыту бағыттарын белсенді ілгерілетіп жатыр.

Сонымен қатар, топ төмен көміртекті электр энергиясын өнеркәсіптік салаларға енгізуге ықпал етуде. Бүгінде Assystem ядролық энергетика саласындағы әлемдегі үш ірі инжинирингтік компанияның қатарына кіреді.

Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров бастаған ресми және іскерлік делегация мүшелері Қытай еліне жұмыс сапарын Шаньдун провинциясының Цзинин қаласында жалғастырды. Сапар барысында сарымсақ өндірісі бойынша әлемдегі көшбасшы саналатын «Wanglin Group» компаниясының басшысымен маңызды кездесулер өтіп, стратегиялық әріптестік туралы келіссөздер жүргізілді. Өңірдің аграрлық сектордағы инвестициялық жобаларын талқылауға басымдық берілді. Кездесу барысында сарымсақ өсіру және өңдеу бағытында бірлескен жобалар жүзеге асыру мәселесі көтерілді.

Халықаралық компания өз тәжірибелерімен бөлісіп, Түркістан облысының агроклиматтық жағдайын жоғары бағалады. Инвесторлар тарапынан өңірге нақты қаржы салу, заманауи қайта өңдеу зауыттарын салу және экспорттық логистиканы дамыту мәселесі талқыланды. Кездесу нәтижесінде тараптар Түркістан облысында агроиндустриялық кластер құру, сарымсақ өсіру көлемін арттыру, фермерлермен ұзақ мерзімді келісімшарттар орнату және дайын өнімді шетелге экспорттау бағытында бірлесіп жұмыс істеуге уағдаласты.

Сапар аясында делегация компанияның өңдеу цехтары мен логистикалық инфрақұрылымымен танысып, сарымсақты терең өңдеу мен экспортқа бағытталған өндіріс алаңында болды. Дүние жүзіндегі сарымсақ бағасын реттеу орталығының жұмысымен танысты. Қытайдың ең ірі сарымсақ өндірушілерінің тарихы тереңде жатыр. Компанияның сарымсақ өнімдерін қайта өңдеу, мұздату, кептіру, сақтау және әлемдік нарыққа шығару саласында 20 жылдан астам тәжірибесі бар. Жалпы егістік көлемі – 500 мың га, жылына 8 млн тонна өнім сатуға шығарылады. Экспорт көлемі – $4 млрд. Сақтау қоймасы – 4,8 млн тонна. Сарымсақтан сан алуан түрлі дәрі-дәрмек, дәрумендер шығарады. Қытайлық мамандар сарымсақтың пайдасы көп екенін айтады. Пияз тұқымдас көкөніс түрін көршілес елдің адамдары тек медицинаға емес, белсенді түрде барлық ет және жеңіл тағамдарына да ұоспа ретінде пайдаланады. Негізі көрші елдің ғалымдары мен ауыл шаруашылығының мамандары да сарымсақтың пайдасы тек тамаққа қосатын дәмдеуіш ретінде ғана болмағанын біліп, оны терең өңдеуге баса назар аударған екен. Бүгінде Қытай елі сарымсақты терең өңдеу саласында көш бастап тұр деп айтуға болады. Тіпті, халық медицинасында да бұл ащы дақыл мыңдаған жылдар бойы қолданылған. Қытайлықтар осы уақытқа дейін көптеген ауруларды емдеуге мүмкіндік берген дәрі-дәрмектердің құрамына сарымсақ дәруменін қосып, түрлі рецептілерді сақтап келеді.

– Бүгінгі келіссөздер – Түркістан облысы үшін маңызды бетбұрыс. Біз ауыл шаруашылығы саласын дамытудың жаңа кезеңіне қадам басып отырмыз. Бұл бастамалар – Президентіміздің ауыл экономикасын көтеру жөніндегі тапсырмасына толық сай келеді. Ең бастысы – ауыл тұрғындарына нақты пайда әкелетін, тұрақты табыс беретін жобаларды іске асыру. Біздің диқандар табиғи өнім өндіруге машықтанған. Енді оларды халықаралық нарыққа шығару үшін жаңа технологиялар мен инвестициялар қажет. Бұл – жұмыс орындарын көбейтуге, ауылдағы табысты арттыруға, экспорт көлемін ұлғайтуға сеп болады. Біз осыған бар күшімізді саламыз, – деп түйіндеді Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров.

Сапар аясында Түркістан облысының делегациясы қытайлық аграрлық технопарктердің жұмысымен танысып, өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау, логистика мен экспортқа шығару механизмдері бойынша тәжірибе алмасты. Сондай-ақ делегация сарымсақ саласына арналған мемлекеттік музейге барып, Қытайдың агроөнеркәсіп саласындағы жетістіктерімен, сарымсақ өсіру және өңдеу тарихымен танысты. Музей экспозициясында ежелгі дәуірден бүгінге дейінгі технологиялар мен ғылыми жетістіктер ұсынылған. Көбінесе, сарымсақтың отаны деп Орталық Азия аталады. Кейбір деректерде Алтай таулары мен Тянь-Шань арасындағы жазықтық деп жазылған. Мыңдаған жыл бұрын ол Қытайға, Египетке және басқа елдерге келуі де мүмкін деген дерек те жоққа шығарылмайды. Басқа нұсқалар бойынша, сарымсақ Орта Азия немесе Ауғанстанның тау бөктерінде, Оңтүстік-батыс немесе тіпті Оңтүстік Азияда пайда болған. Мұнда жергілікті халық әлі күнге дейін жабайы өсетін сарымсақты пайдаланады, ол өзге дақылдардан айтарлықтай ерекшеленбейді. Оның өткір иісіне қарамастан, ежелгі Мысырда да, Грекияда да, Римде де, Үндістанда да өсірген.

Түркістан облысы – ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру бойынша жетекші өңірлердің бірі. Жыл сайын ондаған мың гектар жерге сарымсақ, пияз, көкөніс және бақша дақылдары егіледі. Облыста аграрлық секторды әртараптандыру, қайта өңдеу кәсіпорындарын көбейту, суармалы егіншілікті дамыту мақсатында жүйелі жұмыс жүргізілуде. Қазіргі таңда облыста ауыл шаруашылығы саласына шетелдік инвестиция тартуға барынша жағдай жасалып отыр. 2025 жылы өңірге тартылған тікелей шетелдік инвестиция көлемін 30%-ға арттыру жоспарланған.

Арыс қаласында инвесторларды тарту арқылы ауқымды жобаларды жүзеге асыру жолға қойылған. Биылғы жылы жалпы құны 29,5 млрд теңгені құрайтын 26 инвестициялық жобаны қолға алып, 400-ден астам жаңа жұмыс орнын ашу жоспарланып отыр. 2024 жылы өнеркәсіп өнімдерін арттыру мақсатында жалпы құны 15 млрд теңгені құрайтын 22 инвестициялық жоба іске асырылып, 593 жұмыс орны құрылған. Бұл жайында Арыс қаласының әкімі Қайсар Маңқараев БАҚ өкілдерімен өткен брифингте мәлімдеді.

« – Биыл шаһардың экономикалық әлеуетін арттырып, тұрғындарды жұмыспен қамтуға серпін беретін бірқатар ірі жобалар қолға алынды. Мәселен, ауыл шаруашылығы саласында «Түркістан Агро KZ» ЖШС-і 50 мың бас ірі қара малын бордақылау алаңы мен 3 мың гектар жерде жаңбырлатып суғару арқылы мал азығын дайындау жобасын іске асыруда. Өңір басшысы Нұралхан Көшеров те  мал бордақылау алаңының Арыстың экономикалық дамуына қосатын үлесін атап өтіп, бұл жоба облыстың ауыл шаруашылығын дамытуға зор септігін тигізетініне сенім білдірген болатын. Жобаны іске асырудың бірінші кезеңінде бордақылау алаңына 15 мың бас, биыл тағы 10 мың бас, ал 2026-2027 жылдары 25 мың бас сатып алынады. Сондай-ақ серіктестік бордақылау алаңы маңынан суарудың жаңбырлату технологияларын қолдана отырып, малға арналған жемшөп дақылдарын өсіруді жолға қоюда. Ол үшін, әлемге әйгілі ауылшаруашылық техникасын шығарушы «John Deere» компаниясының өнімдерін сатып алуда. Бұл қадам мал бордақылау алаңын қажетті азық көлемімен толық қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бордақылау алаңында барлық жұмыс автоматты жүйеде жүзеге асырылады. Жобаның жалпы құны 16,2 млрд теңгені құрайды, және де 100-ге жуық жаңа жұмыс орындары ашылмақ. Сондай-ақ, «Түркістан мақта агроөнеркәсіптік кешені» ЖШС-і 13 млрд теңгеге тамшылатып суғару жүйесі арқылы 9 мың гектар жерге мақта өнімін өндіру жобасын қолға алды. Бұдан бөлек,«ALASH LOGISTIC» ЖШС-і жаңбырлатып суғару әдісімен 900 гектар жерге мал азығын өсіру жобасын іске асыруда» – деді қала әкімі.

Сондай-ақ, қаладағы жалпы өңірлік өнім көлемі биылғы жылдың 4 айында 13,9 млрд теңгеге жеткен. Ал, өнеркәсіп өндірісінің көлемі өткен жылы 10,3 млрд теңгеге жетсе, 2025 жылдың 4 айында 4,4 млрд теңгені құрап отыр. Қаладағы инфрақұрылым саласында да бірқатар өзгерістер бар. Мәселен, өткен жылы қаладағы 2 жылу қазандағының ескіруіне байланысты көмірден газ жүйесіне көшіру мақсатында модульдік қазандықтың құрылысы жүргізіліп, пайдалануға берілген. Нәтижесінде бүгінде қаладағы барлық жылу қазандықтары табиғи газбен жылытылып отыр. Бұл тұрғындардың басты талап тілектерінің бірі болатын. Сонымен қатар, қала тұрғындарын сапалы электр жарығымен қамтамасыз ету мақсатында да бірқатар ірі жобалар қолға алынды. Атап айтқанда, Шағыр, Бақырша және Ақтас елді мекендерінде жалпы ұзындығы 20 шақырымды құрайтын ескірген электр желілері толық жаңартылды. Бұл жұмыстардың нәтижесінде 1206 адам тұрақты және сапалы электр қуатымен қамтамасыз етіліп отыр.

Сонымен қатар, Арыс қаласында «Жайлы мектеп» Ұлттық жобасы аясында 600 орындық мектептің құрылысы қарқынды жүргізілуде. Заман талабына сай бой көтеріп жатқан нысан жаңа оқу жылынан бастап оқушыларды қабылдауға әзір. Нысандағы атқарылып жатқан жұмыстармен Түркістан облысының БАҚ өкілдері шаһар аумағында өткен баспасөз-тур барысында танысты. Жобаға сәйкес, білім ордасында екі спорт зал, кең көлемдегі акт залы, кітапхана, мәжіліс залдары, пәндік кабинеттер, зертханалар, шеберханалар мен коворкинг-аймақтар бар. Сонымен қатар, мектеп ауласында стандартқа сай футбол алаңы да салынуда. Қазіргі таңда құрылыс жұмыстары 80 пайызға орындалған.

Сондай-ақ, қалаға қарасты Ақдала ауылында үлкен спорт кешені бой көтеруде. «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында салынып жатқан бұл кешен — Ақдаладағы алғашқы спорттық нысан. Құрылыс жұмыстары былтыр басталған. Биыл толық аяқталып, ел игілігіне беріледі деп күтілуде. Жалпы аумағы 371 шаршы метрден асатын кешен кең әрі жарық. Ішкі жабындысы сапалы материалдан жасалып, сыртқы қабырғалары жылу ұстайтын металл сайдингпен қапталуда. Онда медициналық пункт, киім ауыстыратын бөлмелер мен ішкі санитарлық тораптар қарастырылған. Спорт залы бір мезгілде 100-ден астам адамды қабылдай алады. Ауыл жастары енді волейбол, баскетбол, бокс, күрес, үстел теннисі мен гимнастика сынды спорт түрлерімен айналысуға мүмкіндік алмақ.

БАҚ өкілдері келесі кезекте Арыс қаласындағы «Барыс» шағын ауданындағы жеке инвестордың қолдауымен салынып жатқан көпқабатты тұрғын үй кешенімен танысты. Қазір онда 60 пәтерлі екі тұрғын үйдің құрылыс-монтаждау жұмыстары қызу жүріп жатыр. Жалпы ауданы 3348 шаршы метрді құрайтын бұл нысанды «Лидер-НС Строй» ЖШС салуда. Кешеннің алғашқы үйі биыл пайдалануға берілмек.