Түркістан қаласында заман талабына сай жаңа «A.B.L.» фитнес орталығы ашылды. Қуанышты сәтке облыс әкімі Нұралхан Көшеров қатысып, жұртшылықты құттықтады.
– Түркістан – тек рухани астана ғана емес, сонымен қатар спорт орталығына айналып келе жатқан өңір. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бұқаралық спортты дамыту жөніндегі тапсырмасына сәйкес, өңірімізде спорт инфрақұрылымының халыққа қолжетімділігін арттыру бағытында нақты жұмыстар атқарылуда. Мәселен, былтыр жалпы құны 73 спорт нысанының құрылысы аяқталса, ал биыл 54 спорт нысанын пайдалануға беру жоспарланып отыр. Олардың қатарында елімізде теңдесі жоқ екі ірі жоба – ипподром мен ескек есу каналы бар. Бұл – спортты дамытуға және ұлт денсаулығын нығайтуға бағытталған мемлекетіміздің берік ұстанымының айқын көрінісі. Біз тек спорттық нысандарды салып қана қоймай, олардың тиімді жұмыс істеуіне және тұрғындар үшін қолжетімді болуына ерекше мән беріп келеміз. Бұл кешен – Түркістан қаласы тұрғындарының денсаулығын нығайтып, жастардың спортқа деген қызығушылығын арттыратын маңызды орынға айналатынына сенімдімін, – деген облыс әкімі қала тұрғындарын салауатты өмір салтын ұстануға, спортпен жүйелі түрде айналысуға шақырды.
Заманауи талаптарға сай салынған фитнес орталығында спортпен шұғылдануға, саламатты өмір салтын ұстануға барлық жағдай жасалған. Жаттығу залдары, волейбол және жекпе-жек залы бар. Сонымен бірге бассейн және өзге де дене шынықтыруға қажетті құрылғылармен, бөлмелермен қамтылған.
Түркістан облысы Төлеби ауданы орталық «Нұр» мешітінде құрбан айт мерекесіне орай, аудан тұрғындарының қатысуымен ұлттық спорт түрлерінен сайыс өтті. Дін мен дәстүр сабақтастығын нығайту мақсатында ұлттық спорттық ойындары – «Қазақша күрес», «Қошқар көтеру», «Асық ату», «Гір тасын көтеру», «Садақ ату», «Арқан тарту» сынды жарыстарда оқ бойы озып шыққандарға бағалы сыйлықтар мен арнайы дипломдар табысталды. Мерекелік шараға келген көпшілікті қазақтың ұлттық спорты қазақша күрес қызықтыра түсті. Боз кілемде өзара мықтыларын анықтаған балуандарға тамашалауға келген тұрғындар қолдау білдірді. Ауданның бас имамы Үсен Сәуірбаев ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні жөнінде насихат айтып, мешіт қызметкерлерімен бірге шараға белсене қатысты.
« – Жалпы, қазақша күрес – қазақ халқының ерте кезден қалыптасқан спорт ойындарының бірі. Басқа халықтардың ұлттық күрес түрлерімен салыстырғанда қазақша күрестің өзіндік ерекшеліктері көп. Кеңес дәуіріне дейін қазақша күрес негізінен әдет-ғұрыпқа байланысты және еңбек процестерінде жеткен жетістіктерін дәріптейтін жиын-тойларда өткізілді. Бұрын қазақша күрес «Күш атасын танымайды» деген түсінікпен салмағына, дәрежесіне, жасына қарамай өткізіле берген. Тіпті, ағасы мен інісі күресіп қалатын кезі де болған. Сондай-ақ, күрестің белгілі бір жүйеге түскен белдесу ережесі де болмаған. Күреске түскендер үлкен-кішілігіне қарамай, қайсысы күшті болса, сол жеңіске жеткен. Жиын-тойларда ғана күш сынасып қоймай, кім жеңеді деп егеске түскен екі балуан кездескен жерде ат үстінен түсе қалып, белдесе кететін болған. Ел ішінде атақтары жайылған Қажымұқан, Балуан Шолақ, Битабар тағы басқа осындай алып балуандар болды. Төреші күресуге шыққан балуандарды қолдарын айқастыра ұстап белдестіреді. Бұл белдесуді қазақтар «қоян-қолтық ұстасу» деп атайды. Белдесу барысында, ереже бойынша, қолды белбеуден босатуға болмайды. Белдесу барысында жеңіске жеткен балуан орнында қалады. Егер ол өзімен белдесуге шыққан жаңа балуанмен күресуден бас тартып, басқамен күресемін десе, онда оған рұқсат етіледі. Бірақ соңында жеңімпаз аталатын балуан біреу ғана. Оның барлық кездесуде де жауырыны жерге тимеуі керек. Жалпы белдесу барысында қарсыластардың біреуі жығылып, жауырыны жерге тисе және қарсыласы оның басынан аттап кетсе, ол жеңілген болып есептеледі. Егер де, қарсыластың біреуі әдіс қолданғанда, екіншісі оған қарсы әрекет жасап, екеуі бірдей құлап түссе, онда бұл белдесу «итжығыс» деп аталады. Мұндайда, төреші оларды қайта күрестіреді. Бұрын белдесу барысында тең түсу немесе ұпай санымен ұту деген болмаған. Белдесудің уақыты шектелмегендіктен, міндетті түрде қарсыластың біреуі жеңіске жеткен. Жоғарыда баяндалғанның бәрі сонау ықылым заманнан бері келе жатқан дәстүрлі спорт ойындарының ерекшеліктері саналады.» – деді Төлеби ауданының бас имамы Үсен Сәуірбаев
Сондай-ақ, бұл күні балалар асық ойындарынан мықтыларын анықтады. Бұл ойынға Кеңес заманында шектеулер болып, ұмытылып, бүгінгі таңда қайтадан түлеп, мемлекет қолдауына ие болып отырғаны – үлкен жетістік. Атап айтқанда, елімізде асық атудан жарыстар ел біріншіліктері өтуде. Ұлт жанашырлары бұл ойынның кең көлемде дамуына зейін танытуда. Ұлттық ойынды насихаттау барысында көптеген сайыстар өткізілуде.
«Асық ойыны – қазақ халқының ұлттық ойындарының бірі. Асық ойнап өскен бала мерген, өзгелерден ептілеу, зеректеу, табандырақ, шыдамды болып келеді. Халқымыз «Қой асығы демей-ақ, қолыңа түссе сақа тұт», «Асығың алшысынан түссін» деп мақалдап сөйлеуінде асық ойынының қазақ мәдениетіндегі өзіндік орнын байқатады. Асықтың: алшы, тәйке, бүк, шік, омпа, шоңқа деген түрлері болады. Оның ішінде алшыны өте жоғары бағалаған. Өмірде жолы болған дәулетті адамдарды «Асығы алшысынан түсіп тұр» деп айтады. Жақсы көрген жас буынға «алтын асықтай немесе киіктің асығындай шымыр бол» деп сипаттау тегіннен тегін туындамаған. Өйткені осы ойын арқылы бабаларымыз жас ұрпақты жастайынан жүйке жүйесін шыңдауға, оларды дәлдікке, ұстамдылыққа, байсалдыққа, төзімділікке, шыдамдылыққа тәрбиелеген.» – деді мерекелік жиындағы ел ағалары.
Осы тұста асықтың түрлерін атап өтсек, асық – төрт түлік мал мен қоңыр аңның санының орта тұсында орналасқан асық жіліктен алынады. Оның түрлері көп. Атап айтқанда, сақа – асықтың үлкен әрі шымыр түрі. Бұл асық жеткен еркек қойдан немесе қошқар-текеден алынады. Кеней – көпшілік ойнауға арналған қарапайым асықтар. Шүкейт – жас малдың асығы. Қойлық – қойдың асығы. Ешкімек – ешкінің асығы. Құлжа – құлжаның асығы. Көктабан – қорғасын құйылған салмақты сақа асық. Топай – сиырдың асығы. Жабай – ірі асықты айтады. Қолқар – арқардың асығы.
Төлеби ауданында өткен ұлттық ойындар сайысында жастар қошқар көтеруден және садақ атудан да бақтарын сынады. Білектегі және аяқтағы күшті талап ететін қошқар көтеру ойыны қазақтың төзімділігін, қайсарлығын дәріптесе, садақ ату өнері көне дәуірлерден бері көшпенділерден жалғасып, қазақтың дәстүр-салтынан өзіндік орнын алған құндылығымыздың бірі. Қазақтың арғы-бергі тарихында жай мен жебені жанына серік етіп, құралайды көзге атқан мергендер көп болған. Оны батырлық эпостардан, хисса-дастандардан жақсы білеміз. Қазіргі уақытта тұрмысымызда көп қолданылмауы себепті тек саятшылықта және спорттың осы түрінен жарыстарда ғана көреміз. Жалпы, садақ пен қазақ егіз ұғым. Бұл қару ата-бабаларымыз ерте кезде аң аулауда, кейін соғыс ісінде қару ретінде қолданды. Қазанат мінген жау-жүрек батыр оғландарымыздың қорамсаққа қол салып кезеген жебелері нысанадан мүлт кетпегені тарихтан белгілі. Осы орайда ең көне өнер түрі саналатын садақ атуға қазақтың да қатысы барын ешкім жоққа шығара алмайды.Ежелгі ата-баба қоныстарындағы таңбалы тастардағы суреттер бұған бұлтартпас айғақ. Тіпті, өзге ұлт пен ұлыс өкілдері ағаштан жасалған қарапайым садақты ұстаса, қазақтар оның жетілдірілген күрделі құрама түрін ойлап тапқаны тарихи деректерде бар.
Міне, осындай ұлтымыздың ұлттық дәстүрлері мен мәдениеті, ойындары насихатталған мерекеде Төлеби ауданы, орталық «Нұр» мешітінің ұйымдастыруымен Төлеби ауданының әкімі Әлімқұлов Еркеғали Амантайұлының бастамасы негізінде, Ленгір қалалық автобус паркі басшылығы Ғалымжан Жұматұлының тікелей демеушілік жасауымен қасиетті Құрбан айт мерекесі қарсаңында аудан жұртына мерекелік көңіл күй сыйлау мақсатында, халықты тегін тасымалдау шарасы да ұйымдастырылды. Сонымен қатар, балаларға арналған арнайы ойын алаңы құрылып, мерекелік көңіл күй сыйланды.
Португалия елінде, Сан-Жуан-да Мадейра қаласында 2025ж мамыр айының 24-26 күндері дзюдодан жастар арасында Европа Кубогы сарапқа салынды. Байрақты бәсекеге 20-дан астам мемлекеттен 454 жас татами шеберлері қатысқан болатын. Қазақстан құрама командасы сапында білікті басшы, самбодан спорт шебері Ордабаев Ғани Оңғарұлы басқарып отырған Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің шәкірті Батырғали Ернұр 60 кг салмақта өнер көрсетіп, күміс медальға қол жеткізді. Бұл салмақта 50 спортшы өнер көрсеткен. Яғни Европа кубогындағы жарыстың қаншалықты тартысты болғанын осыдан- ақ айқын аңғаруға болады. Деседе Төлеби ауданының спортшысы Батырғали Ернұр көптің ішінен топ жарып, жүлделі орынға қол жеткізіп отыр. Байрақты бәсекеде Батырғали Ернұр ақтық сайыста өзіміздің жерлесіміз Алматылық Қабдешов Бақдәулетке есе жіберіп алды. Түркияның Анталия қаласында 2025ж наурыз айының 07-10 күндері өткен Европа Кубогы үшін болған жарыста да, Төлебилік дзюдошы осы Қабдешов Бақдәулетке жол беріп ІІ орынды иемденген болатын. Естеріңізге сала кетейік, Ернұр бұған дейін, 2025ж сәуір айының 25-27 күндері Германияның Берлин қаласында дзюдодан жастар арасында Европа Кубогы үшін болған жарыста жүлделі ІІІ орынға ие болған еді.
« – Португалия елі, Сан-Жуан-да Мадейра қаласында өткен Европа Кубогына әлемнің жиырмадан астам мемлекетінен өте тәжірбиелі спортшылар барды. Төрт жүз елуге жуық татами шеберлері өз елдерінің намысы үшін тартысты. Олардың қатарында өзімде бармын. Қарсыластар оңай жігіттер емес. Дегенмен, жаттықтырушы ағайлардың арқасында жүлдеге қол жеткіздім деп ойлаймын. Дзюдо спорты қателікті кешірмейді. Жетістікке жету талай жылдық еңбекті талап етеді. Мен өзім бұл талапты, жауапкершілікті жақсы сезінемін. Алдағы арманым, Олимпиада ойындарына қатысып, қазақ елінің байрағын желбірету. Ол күндерге де жетерміз деген сенім мол» – дейді Европа кубогында 60 кг салмақта өнер көрсетіп, күміс медальға қол жеткізген Батырғали Ернұр.
Дүниежүзілік жарыстарда еліміздің көк байрағын желбіретіп жүрген Батырғали Ернұрды жаттықтырушылары, халықаралық дәрежедегі спорт шебері Мәди Нәбиев, Мақсат Абутер баптап жүр. Европа Кубогындағы байрақты бәсекедегі жетістіктері талай жылдық еңбектің жемісі деп айтуға болады. Ернұрдың мақсаты да алдағы уақытта биік тұғырлардан көрініп, елдің намысын қорғап, әлемге әйгілі спортшы болу. Бұл бағытта чемпиондар шығару үшін спортшының бапкерлері барынша еңбектеніп келеді.
« – Дзюдо спорты Олимпиада бағдарламасының бөлігі ретінде әлемде кең таралған спорт түрі болып табылады. Қазақстанда бұл спорт 60-жылдарынан бері дамып,спортшыларымыз халықаралық жарыстарда жүлделі орындарға ие болды. Бұл спорт елімізде қарқынды дамып жатыр деуге болады. Мысалы 2004 жылы Афинада өткен Олимпиада ойындарында қазақстандық Елбақ Тәштимиров 90 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде алтын медаль жеңіп алды. Бұл жеңіс Қазақстан үшін тарихи болды және дүние жүзіндегі көптеген дзюдо жанкүйерлерінің жүрегін жаулады.Қазақстандық дзюдошылар халықаралық жарыстардың тұрақты қатысушылары және өздерінің бәсекеге қабілеттілігін бірнеше рет дәлелдеген. Олардың көпшілігі әлем чемпионаттары мен Азия ойындарында жүлделі орындарға ие болды. Олардың қатарында Жәнетт Ханботаева, Александр Якшабаев, Азамат Мурзабеков және басқалары бар. Міне осындай спортшылардың арасынан бізде өз шәкірттерімізді көргіміз келеді. Бұл бағыттағы жетістіктеріміз де жаман емес. Спортшыларымыз әлемдік бәсекелерде биік белестерден көрініп жүр.» – дейді, Батырғали Ернұрдың жаттықтырушысы, халықаралық дәрежедегі спорт шебері Мәди Нәбиев.
Расында Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чемпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпы командалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді. Қазақсанда жыл сайын дзюдоға деген қызығушылық артуда. Ересектер жастар және жасөспірімдер арасында ел біріншіліктері өтіп тұрады, оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен 10 мыңнан астам спортшы қатысып, дзюдоға қызығушылық танытқандардың саны мен сапасының көтерілгенін көрсетеді.
2025 жыл мамырайының 16-18 жұлдызы аралығында Астанақаласы«Aspan» спорт клубында дзюдо күресінен 2008-2009, 2010-2011, 2012-2013 жылы туылған ұлдар және 2009-2011 жылы туылған жасөспірім қыздар арасында «QAZAQSTAN JUDO LIGASY» турнирі өтті. Тартысы өткен жарысқа еліміздің барлық өңірлерінен 1000-нан аса боз кілем шеберлері бақтарын сынады. Ленгір қаласында орналасқан, еркін күрестен спорт шебері КатаевАлибек басқарып отырған Төлеби аудандық №2 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің шәкірттері өз салмақ дәрежелері бойынша 1-алтын, 2-күміс медальді иемденіп өте жақсы нәтиже көрсетті. Атап айтқанда Тұрғынбек Хансұлтан 32кг І-орын және Аманқұл Нұрасыл 35кг, Тұрғынбек Бегасыл 55кг ІІ-орын алып «QAZAQSTAN JUDO LIGASY» турнирінің диплом, медаль және бағалы сыйлықтармен марапатталды. Сонымен қатар Төлебидің спортшылары дзюдо күресінен «спортшеберлігінеүміткер» атағын алды. Шәкірттерін жеңіске жетелеген жаттықтырушылары НұрғазиевБекжан пен СартаевБекболат ауданнан чемпиондар тәрбиелеп жүрген азаматтар.
« – Әр жарыс біз үшін маңызды. Себебі шәкірттеріміз шыңдала түседі, жеңіске қарай ұмтылады. Мыңнан жүйрік шығып, жеңімпаз атануда оңай емес. Тұрғынбек Хансұлтан өз салмақ дәрежесінде алғыр екенін дәлелдеп, бірінші орынды жеңіп алды. Нұрасыл мен Бегасыл да жақсы нәтиже көрсетті. «QAZAQSTAN JUDO LIGASY» жоғарғы деңгейде ұйымдастырылды. Бізді қолдап жүрген барша жерлестерге алғысымызды білдіреміз. Алдағы уақытта да спортшыларымыз талай белестерді бағындырады деген сенімдеміз.» деді жаттықтырушы Бекжан Нұрғазиев.
2025 жылдың мамыр айының 08-13 күндері Ақтөбе қаласында кикбокстан 2011-2012, 2013 жылдары туылған жасөспірімдер арасындағы ҚР чемпионаты өткен болатын. Дүбірлі додаға еліміздің барлық өңірлеріндегі спорт мекемелерінен 300-ден астам, әр облыстың чемпиондары мен жүлдегерлері болған жас кикбоксерлары қатысты.
Еліміздің аламан бәйгесіне білікті басшы, самбодан спорт шебері Ордабаев Ғани Оңғарұлы басқарып отырған Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің шәкірті Абрамян Индира Түркістан облысы құрамасы сапында 60 кг салмақта өнер көрсетіп, жүлделі ІІІ орынға қол жеткізді. Естеріңізге сала кетейік, Индира 2025ж наурыз айының 12-15 күндері Түлкібас ауданы, Азаттық елді мекені «Азаттық» спорт кешенінде кикбокстан Түркістан облысының жасөспірімдер арасында чемпионатында, 60 кг салмақта жеңімпаз атанған болатын.
« – Өңірімізде кикбоксинг спортына қызығушылар саны артып келеді. Әсіресе балалардың қызығушылығы жоғары. Спортшыларымыздың жеткен жетістіктері де баршылық. Жалпы Кикбоксинг спорты баланың ойлау қабілетін шыңдауға көмектеседі. Жылдам қимыл-әрекет нәтижесінде дене бұлшықеттері қозғалып, түрлі аурулардың алдын алуға көмектеседі. Кішкентай жеткіншектердің өздері спорттың денсаулыққа пайдасын сезінуде. Жекпе-жекке деген құмарлық қазақтың қанында бар қасиет. Сондықтан өзін ғана емес, өзгені де қорғай алатын, шымыр, шыныққан, жас жеткіншектеріміздің қатары артса, ел намысын асқақтатар азаматтарымыз көбейері сөзсіз. Төлебилік спортшы қызымыз, шәкіртіміз Индира Абрамян өте еңбекқор, шымыр, шапсаң спортшы. Үмітімізді ақтап биік белестерді бағындырып келеді. Болашағынан күтеріміз көп, әлі әлемді бағындырып, еліміздің көк байрағын биікке көтереді деп сенемін. Кикбоксинг спорты дамып келеді. Осы жылы әлемдік спорт федерациялары тарапынан кикбоксингті олимпиадалық ойын санатына қосу туралы ұсыныс жолданды. Егер шешімін тапса, 2028 жылы кикбоксинг олимпиадалық спорт түрлерінің қатарына енгізіледі.Мен жастарды шапшаң қимылдауды қажет ететін спорт түрімен айналысып, оны кәсіби деңгейге көтеруге шақырамын. » – деді Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің жаттықтырушысы Рахымжан Тасболатов.
Облыста кикбоксинг спорты қарқынды дамып келеді. Кикбоксинг — қол мен көздің үйлесімділігі мен тепе-теңдігін жақсартатын, дененің күшін арттыратын спорт түрі. Каратэ, бокс сияқты жекпе-жек өнерінен ерекшелігі — жылдамдық пен дәлдікті қажет етеді. Кикбоксингтің бірнеше түрі бар, олардың әрқайсысының ережелері де әртүрлі. Мысалы, америкалық кикбоксингта қол мен аяқ арқылы қарсыласқа шабуыл жасалады. Осындай әдістерді жақсы меңгерген Индира Абрамянның мақсаты да чемпион болу.
« – Мен бұл спорт түрімен біраз жылдардан бері айналысып келемін. Облыстық, республикалық турнирлерде жеңімпаз атандым. Ендігі мақсатым — әлем чемпионатына жолдама алу. Кикбоксингке ең алғаш келгенімде тек жай жаттығуға келген едім. Кейін өзіме бұл спорт түрі ұнап, спорт кешеніне тұрақты келіп, шынығуды әдетке айналдырдым. Жаттықтырушыларымыздың қажырлы еңбегінің нәтижесінде жеңіс тұғырынан көрініп келемін. Отбасымда менің кикбоксингпен шұғылдануыма қарсылық білдірмейді.Мұндайқолдаудың өзі менің жеңіске деген құлшынысымды арттырады, Әрине, спорт жеңістер мен жеңілістерден тұрады. Менің сайыстарға қатысуымның басты мақсаты — денсаулығымды нығайту. «Шынықсаң, шымыр боласың» деп бекер айтылмаған. Облыстық турнирде бірінші орын алдым. ҚР чемпионатына 300-ден асаспортшы қатысып, солардың арасынан жеңімпаз атандым. Жеңіс тұғырынан көрінуіме себепкер болып жүрген бапкер Рахымжан Тасболатовқа, Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің директоры Ордабаев Ғани Оңғарұлына алғысымды білдіремін. Әрдайым жеңіске жеткен жастарды жігерлендіріп, қаржылай сыйлықтармен ынталандырып тұрады.» – дейді Индира Абрамян
Кикбокстан ҚР чемпионатында жеңімпаз атанған Абрамян Индира және жаттықтырушысы Тасболатов Рахымжанды жақсы жетістіктері үшін спорт мектебінің ұжымы құттықтап, алғыстарын жеткізді. Алдағы уақытта Азия, Әлем чемпионаттарына жан-жақты дайындық жасап, еліміздің көк байрағын көкте желбірете берсін деп сенім білдірді.
15 мамыр – Халықаралық отбасы күніне орай Түркістан облыстық «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің ұйымдастыруымен жас отбасыларға арналған «Отбасы Life» мерекелік-танымдық сайысы өтті. Іс-шараның басты мақсаты – жас отбасыларды қолдау, отбасылық құндылықтарды дәріптеу, ұлттық тәрбие мен салт-дәстүрді насихаттау, сондай-ақ татулық пен ұйымшылдықты, өзара сыйластықты нығайту болып табылады. Сайыстың ашылу салтанатына Түркістан облыстық «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің басшысы Ернар Бектаев қатысып, барлық қатысушыларға сәттілік тіледі.
« – Отбасының ең маңызды қызметтерінің бірі – тәрбиелеушілік міндеті, оны қоғамдық тәрбиенің ең тиімді деген жүйесі де алмастыра алмайды. Оның негізгісі – баланы өмірге келтіру ғана емес, сонымен бірге оған әлеуметтік-мәдени ортаның құндылығын қабылдаттыру, үлкен ұрпақтың тәрбиесін жас ұрпаққа жеткізу, бойына сіңірту, яғни балаларын өздерін қоршаған ортаға және қоғамға пайдалы азамат етіп өсіру әке-шешенің ең маңызды міндеті. Ата-ананың, басқа да отбасы мүшелерінің өмір сүру тәжірибесі, жүріс-тұрысы, өз міндеттерін таза атқару, бір-бірін құрметтеп сыйлауы – бәрі де үлкен мектеп, тәрбиелік мәселе. Ата-ананың жүріс-тұрасы, сөйлегені, іс-әрекеттерінің барлығы барлығы бала үшін үлгі. Осы негізде бала алдында ата-ана өте байсалды, сабырлы болып, жақсы тәрбие көрсетуі керек. Заманға сай отбасында бала тәрбиелеу аса үлкен жауапкершілік пен білімді талап етеді. Қазақ үшін отбасынан киелі ештеңе жоқ. Отбасы –сыйластық, жарастық орнаған орта. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының ең маңызды қызметтерінің бірі – тәрбие беру. Тәрбие тал бесіктен басталады. Бүгінде өңірімізде өмірлері өнеге болып жүрген отбасылар аз емес. Бүгінгі сайыста бәсекелестікті емес, татулық пен тәрбиені насихаттайды» – деді Ернар Бектаев
Сайыстың ашылу салтанатында көрермендер назарына ұлттық нақыштағы өнер бағдарламасы ұсынылды. «Айдай» би ансамблінің би қойылымы мен жас әнші Данагүл Ынтықбайдың «Әкем, анам» әні көрермендердің ыстық ықыласына бөленді. Сайыстың үйлесімді өтуіне нұсқаушы ретінде Бекқасым Диас пен Майлыбаев Асылбек өз үлестерін қосты. Облыстың әр түкпірінен келген 14 жас отбасы 4 кезең бойынша сайысқа түсті. Атап айтқанда, эстафеталық жарыс, зияткерлік сайыс, спорттық кезең, шығармашылық өнер байқауы бойынша өзара бақ сынасты. Отбасы мүшелері ауызбіршілік пен бірліктің арқасында өз командаларын жеңіске жетелеп, жоғарғы деңгейде өнер көрсетті. Зияткерлік сайыста әр жанұяның білімі мен алғырлығы сыналса, спорттық кезеңде шапшаңдығы мен төзімділіктері және шығармашылық кезеңде өнерге деген ынталары мен таланттық қасиеттері анықталды.
Сонымен, сайыс нәтижесіне сәйкес Төлеби ауданынан келген Абетаевтар отбасы 1 орынды жеңіп алды. Жүлделі 2 орынды кентаулық Набиевтар және түркістандық Аитметовтар отбасы иеленсе, Сауран ауданынан келген Тойбековтар отбасы және Шардара ауданынан келген Истургановтар отбасы 3 орынды місе тұтты. Жеңімпаздар мен қатысушыларға алғыс хаттар мен бағалы сыйлықтар табысталды.
Түркістан облысы, Төлеби ауданының орталығы Ленгір қаласындағы, «Байтемір» спорт кешенінде, 2025ж мамыр айының 09-11 күндері аралығында, Ұлы Отан соғысының 80 жылдығына орай «Ұлы жеңіс! Ерлікке тағзым, ұрпаққа үлгі» және «Спорт нашақорлыққа қарсы» атты ұранымен еркін күрестен 2008-2009, 2010-2012, 2013-2014 жылдардағы жасөспірімдер арасында “Байтемір” спорт кешенінің облыстық ашық біріншілігі өтті.
Дүбірлі сайысқа облыс көлеміндегі Жетісай, Келес, Сайрам, Түлкібас, Төлеби аудандарынан сонымен қатар, көршілес Жамбыл облысынан, барлығы 500-ден астам жасөспірім палуандары қатысты.
Өте тартысты өткен палуандар сайысына қатысқан, Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің жас спортшылары жеңімпаздар мен жүлдегерлер қатарынан көрініп, жақсы нәтижелерге жетті. Атап айтқанда олар: Каширин Ахан 29 кг – І орын, Сатаев Мухаммед 32 кг – І орын, Құрақбек Алинұр 38 кг – І орын, Байдәулет Мейрамбек 32 кг – І орын, Мырзакерім Аңсар 38 кг – І орын, Валиев Зеитхан 52 кг – І орын. Сонымен қатар, Валиев Мавлюд 41 кг – ІІ орын,Мырзакерім Қайсар 32 кг – ІІ орын,Каримбай Айдос 38 кг – ІІ орын иегері атанса, Сатаев Бахтияр 38 кг – III орын, Әмірбек Дәулет 35 кг – ІІІ орын, Талапбек Ерқанат кг – ІІІ орын, Асанбай Айдос 50 кг – ІІІ орын, Мықтыбай Рақымжан 50 кг – ІІІ орын, Ержан Дінислам 50 кг – ІІІ орын, Әзімхан Мағжан 32 кг – ІІІ орынға ие болып, спорт мектебінің шәкіртері жүлделі қоржынға 6-алтын, 3-күміс, 7-қола медаль салып, арнайы дипломдармен марапатталды. Сонымен қатар, өз салмақ дәрежесі бойынша бірінші орын алған жас спортшылар чемпиондық белбеуге ие болды.
«Біздің спортшылардың бойындағы басты қуантатын қасиет – өте еңбекқорлығы. Қазір еліміз спортшыларға үлкен қолдаулар танытып отыр. Мемлекеттен қолдаудың көп болғандығы себепті жеңіске деген құштарлық жоғары және жарысқа шығуға мүмкіндіктер ашылып жатыр. Осы орайда күрес жайында айта кететін болсам, күрес – қазақтың оң жамбасына келетін спорттың түрі. Әр күрес түрінің өзіндік ерекшелігі болады. Дегенмен, еркін күрес – күрестің ең қиын түрі деп ойлаймын. Өйткені мұнда бүкіл дене күреседі. Мысалы, грек-рим күресінде тек белден жоғары ұстап, түрегеп жүріп күрессең, ал еркін күресте барлық жерден ұстап күресуге рұқсат. Қарсыласың аяғыңды да, қолыңды да аңдып жүреді. Бұл барлық дене мүшелеріңнің ширақ болуын қажет етеді. Сондықтан бұл спорт түріне көп дайындық қерек. Дайындықтан бөлек әр спортшының бойында шынайы патриоттық сезім болуы керек деп ойлаймын. Жалпы, патриотизм – әр спортшының бойында болуға тиісті қасиет. Жарысқа шығар алдында үнемі елдің намысын арқалап бара жатқанын сезіну үлкен жауапкершілік. Халық үміт артып отырғанын сезіну керек. Сондықтан біздің, спортшылардың алдында бір ғана мақсат – көк туымызды желбіретіп, әнұранымызды шырқатсақ деген арман тұрады. Мен өз шәкірттеріме ең бірінші мінезді болуды айтамын. Алға қойған мақсатынан қайтпайтын қайсар мінез болу қажет. Сосын тынымсыз еңбек керек. Жеңістің бәрі оңай келмейді, еңбекпен келеді. Спорт мектебінің шәкірттері қазір биік белестерді бағындырып жатыр. Жаттықтырушылардың да еңбегі орасан деп айта аламын. Ал еркін күреске келер болсақ, бұл спорт – олимпиадалық спорт түрі, түрлі әдіс-тәсілдерді қолданатын жекпе-жек өнері, мысалы, лақтыру, тартып алу, серпілу, тағы басқа да әдістері бар. Жалпы бұл спорт түрінің мақсаты қарсыласты иыққа жығу. Аталған жарыста қарсыласын иыққа жығып, жеңіске жеткен біздің спортшыларға ризашылығымды білдіргім келеді.» – деді «Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдердің спорт мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің директоры Ордабаев Ғани Оңғарұлы.
Өте тартысты өткен облыстық ашық турнирде, жатықтырушылардың орасан еңбегінің арқасында Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің жас спортшылары командалық есепте ІІ орынды иеленді. Енді, жас спортшылар алдағы уақытта өтетін облыстық чемпионатқа жан-жақты дайындықпен барып, биіктен көрінуді мақсат етеді. Бұл күні турнирді жоғарғы деңгейде ұйымдастырған “Байтемір” спорт кешенінің ұжымына спортшылар өз алғыстарын да білдірді.
Түркістан облысы, Төлеби ауданы, Қасқасу ауылында орналасқан «Қозыбақов Жамалбек» атындағы спорт кешенінде 2025ж мамыр айының 08-11 күндері, 9-мамыр Ұлы Жеңістің 80 жылдығына орай бокстан 2010-2011, 2012-2013, 2014-2015 жылдары туылған жасөспірімдер арасында Түркістан облысының ашық турнирі өтті.
Дүбірлі жекпе-жек сайысына облысымыздың барлық аудандарынан дерлік, сонымен қатар көршілес Өзбекстан елінен, барлығы 300-ден астам жасөспірім былғары қолғап шеберлері қатысты. Солардың қатарында жекпе жек сайысына қатысқан Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің жас боксшылары, жеңімпаздар мен жүлдегерлер қатарынан көрінді. Атап айтар болсақ олар:
1.Әбдіраш Арсен 30 кг – І орын
2.Сайлау Бейбарыс 38 кг – І орын
3.Зайдыхадыр Мейіржан – І орын
4.Мухтар Ерқанат 36 кг – ІІ орын
5.Жаңбыр Нұрбақыт 44 – ІІ орын
6.Дүйсенбек Әли 50 кг – ІІ орын
7.Нұржан Нұрәлі 36 кг – ІІІ орын
8.Әбдіраш Бейбіт 46 кг – ІІІ орын
9.Иманбек Ерасыл 52 кг – ІІІ орын
10.Әбдіқайыр Бекназар 36 кг – ІІІ орын
11.Мәжит Нұрбатыр 36 кг – ІІІ орын
12.Әбдіраман Әбдінұр 44 кг – ІІІ орын
13.Жұмабеков Бақдәулет 50 кг – ІІІ орын
14.Адакбар Санжар 50 кг – ІІІ орын
15.Тәңірберген Ержігіт 57 кг – ІІІ орынға ие болып, Төлеби аудандық №3 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің шәкіртері жүлделі қоржынға 3-алтын, 3-күміс, 9-қола медаль салып, арнайы дипломдармен марапатталды.
Сонымен қатар Жаңбыр Нұрбақыт турнирдің «Үздік боксшысы» болып танылды. Сондай-ақ, спорт мектебінің басшылығы жаттықтырушылар Қалдыкөзов Нұрғалиды, Сайлау Арманға облыстық ашық турнирдегі жақсы жетістіктері үшін алғысын білдірді. Спортшылар алдағы уақытта да облыстық чемпионатқа жан-жақты дайындықпен барып, Төлебилік жанкүйерлерге қуаныш сыйламақ.
Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 80 жылдық мерейтойына орай Бірінші Мамыр ауылдық округі әкімдігінің және «Төлеби спорт клубы» КММ-нің ұйымдастыруымен мәдени және спорттық іс шаралар өтті. Аталған шараның мақсаты – тарихи Жеңіске тағзым ету, салауатты өмір салтын насихаттау және жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеу. Спорттың төрт түрінен: қазақ күресі, асық ату, арқан тарту және кіші футболдан өткен жарысқа ауыл жастары мен спортсүйер қауым белсенді қатысты. Іс шараға арнайы қатысқан аудандық мәслихат төрағасы Нұрлан Қойбағаров жиналғандарды Жеңістің 80 жылдығымен құттықтап, қатысушыларға сәттілік тілеп, мұндай шаралардың ел бірлігі мен жастардың рухын көтерудегі маңызын атап өтті. Жарыс қорытындысы бойынша жүлделі орындарға ие болған командалар мен қатысушылар арнайы грамота, медаль, кубоктармен және қаржылар сертификаттармен марапатталды. Аталған мерекелік іс шара спорттық сайыстарымен жалғасын тауып, ауыл тұрғындары мен қонақтарға көтеріңкі көңіл-күй сыйлады.
« – Қазақ күресі – ұлттық төл спортымыз. Біздің күрес – ешқандай күрес түрлеріне ұқсамайды. Бүгінгі таңда жүргізіліп отырған спорттық-теориялық және әдістемелік зерттеулер бойынша қазіргі самбо, дзюдо, еркін күрестердегі негізгі айла-тәсілдер қазақ күрес өнерінен алынғаны дәлелденуде. Яғни, дәстүрлі көшпелілер күресі әлем спортының дамуына зор үлес қосты деуге болады. Әсіресе, белбеу пайдаланып күресу тәсілінің бай тәжірибесі Ұлы Даладан бастау алып, Шығыс пен Батыс елдеріне танымал спорт түрінің алғышартына айналды. Белбеу арқылы белдесудің өзіндік сипаты болған, ол белге оралған қайыстан ұстап, тізесі не алақаны жерге тигенге дейін күрескен. Бұл күрес жылдамдық, ептілік, күш және айла-тәсілдердің кең диапазонды қимыл-қозғалысымен қызықты. Сондықтан да оның адамның көңіл-қуанышын арттыратын, қанын қыздырып, ерлікке, елдікке баулитын қасиеті бар. Біз, қазақ халқы жоғарыдағы белбеу арқылы күресудің негізін салған жұрттың біріміз. Көшпелілер күресінің басты қағидасы – әділеттілік болған. Жеңімпазды анықтау көрермен халықтың көз алдында жарасым тапқан. Жарыс ережесінде күресті ұйымдастырушылар оны мезгіл және жер таңдамай өткізетін болған. Көшпелілер өнерінің жоталы бір саласы – қазақ күресінің тәрбиелік маңызы зор, ол ұлттық намысты қоздырып, көрерменге асқан шабыт сыйлайтын құдіреті биік күрес екенін тарихтан білеміз. Ал бүгінде қазақтың ұлттық спорты – күрес ешқашан тіршіліктен тыс қалмай, бірге жасасып, әлем чемпионаттарын өткізетін деңгейге дейін жетіп отыр. Өткен ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бірінші жартысында сайын дала төсінде сайран салып, салтанат құрған бабаларымыз Иманжүсіп, Балуан Шолақ, Қажымұқан күш-қуатымен бірге ақыл-парасатымен, ақындық-әншілігімен де ерекшеленіп, нағыз ұлт мақтанышына айнала білді. Қажымұқан бабамыз төрткүл дүниенің ең мықты деген балуандарын тізе бүктіріп, өз заманындағы кәсіби балуандықтың биік шыңына көтеріліп қана қоймай, «мұсылман әлемінің бас балуаны» деген атаққа ие болды. Осындай көрнекті өкілдері әлемді мойындатқан, тарихтың таразысына түсіп, әлем спортынан ойып тұрып орын алған қазақ күресінің көші ХХІ ғасырға да аумай-талмай жетті. Сондықтанда біз ұлттық спортымызды дәріптеп, жастарды осындай қайсарлыққа тәрбиелеуіміз керек. Төлеби ауданының балуандары да әлемді мойындатып жүр. Бүгінгі жарыстанда шын мықтылар анықталып, нағыз балуандар жеңіске жете берсін деп тілек білдіремін.» – деді Төлеби аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Әтірхан Шыңғысбаев
Сондай-ақ, 10-11 мамыр күндері Бірінші Мамыр ауылдық округіндегі «Төлеби» спорт клубы КММ-де күрестен жасөспірім ұлдар арасында «Байтемір» спорт кешенінің облыстық ашық біріншілігі өтті. Мерекеге орай ұйымдастырылған бұл дүбірлі додаға 2008–2009, 2010–2012, 2013–2014 және 2015–2017 жылдары туған жасөспірім балуандар қатысып, өзара мықтыны анықтады. Жарыстың ашылу салтанатына аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Әтірхан Шыңғысбаев, «AMANAT» партиясының аудандық атқарушы хатшысы Шырынбек Оңғаров, аудандық мәслихаттың депутатары Нұргелді Құлышев, Жанғали Мауленов және аудандық білім бөлімінің басшысы Бекайдар Тойлыбаев қатысып, қатысушыларға сәттілік тіледі. Салтанатты шара барысында Төлеби ауданында еркін күрестің дамуына өлшеусіз үлес қосып жүрген бірқатар азаматтар мен еңбегі сіңген жаттықтырушылар аудандық мәслихаттың Грамотасымен марапатталды. Екі күнге созылған жарыс қорытындысы бойынша әр салмақта оза шапқан жеңімпаздар мен жүлдегерлерге медальдар, арнайы дипломдар мен бағалы сыйлықтар табысталды.
2025 жылдың мамыр айының 09 – 11 жұлдызы аралығында Төлеби ауданы, Бірінші мамыр ауылы «Төлеби» спорт кешенінде еркін күрестен турнир өтті. Ұлы Отан соғысының 80 жылдығына орай «Ұлы Жеңіс! Ерлікке тағзым, ұрпаққа үлгі» және «Спорт – нашақорлыққа қарсы» атты ұранымен өткен сайыста 2008-2009, 2010-2012, 2013-2014 және 2015-2017 жылы туылған жасөспірімдер өзара мықтыларын анықтады. Төлеби аудандық №2 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебіне қарасты «Байтемір» спорт кешенінде ұйымдастырылған дүбірлі додада, яғни облыстық ашық біріншілікте Мерке, Тараз, Шымкент, Түлкібас, Тұрлан, Сайрам, Ақсу, Жетісай, Байдібек, Сарыағаш, Мақтаралы және Төлеби ауданының барлық спорт мектептерінен 450-ден астам жас спортшылар қатысып, бақтарын сынады.
Ленгір қаласында орналасқан, білікті басшы еркін күрестен спорт шебері Катаев Алибек басқарып отырған Төлеби аудандық № 2 – ші балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің шәкірттері өз салмақ дәрежелері бойынша 5-алтын, 3-күміс, 4-қола медальді иемденіп, өте жақсы нәтиже көрсетті. Атап айтқанда Эргашов Данияр 26кг, Мамыржанов Хазірет 44кг, Ағабек Бақдаулет 45кг, Османов Байрам 57кг, Асанбек Нұржігіт 57кг І-орын, Хайранов Алай 52кг, Отан Жорабек 54кг, Болат Алисұлтан 68кг ІІ-орын, Оспанұлы Ақжұрек 21кг, Тойшыбек Жансерік 25кг, Асамбек Арсен 32кг, Турусметов Рустамбек 68кг ІІІ-орын алып біріншіліктің арнайы диплом, медаль және бағалы сыйлықтарымен марапатталды.
Аталған спортшылардың жаттықтырушысы Бектемисов Ғабит. Бұл жеңістер бапкердің талай жылдық еңбегінің арқасы, сондай-ақ тәрбиелеп жүрген жігерлі шәкірттерінің жемісі деуге болады.
