Сауран аудандық “Жастар ресурстық орталығы” КММ және Сауран аудандық «Мансап орталығы» КММ-нің ұйымдастыруымен 25 қазан Республика күніне орай, «Шектеусіз мүмкіндік» тақырыбында бос жұмыс орындары жәрмеңкесі өтті. Жәрмеңке өткізудің мақсаты –мүмкіндігі шектеулі жастарға мемлекеттік бағдарламаларды насихаттау және оқу орнын бітірген түлектерді және NEET санатындағы жұмыссыз жүрген жастарды жұмысқа орналасуға жәрдемдесу, жастарға арналған бағдарламалармен таныстыру, жұмыс беруші мекемелер қажетті мамандар таңдауларына, ал жұмыс іздеушілерге жұмысқа орналасуларына, сұхбаттасып жүздесулеріне ықпал жасау. Жәрмеңкеде 20 жас мемлекеттік бағдарламалар бойынша толық мәлімет алып, 5 жас жастар практикасы бағдарламасымен жұмысқа жолдама алса, 9 жас тұрақты жұмысқа жолдама алды.
Айта кетейік, жастарға жұмыс табудың жаңа мүмкіндіктерінің бірі — «Жастар практикасы». Бағдарлама оқуды аяқтаған соң алған кәсібі бойынша жұмысқа орналасуды жүзеге асыратын еңбек қызметінің түрі. Түлектің «Жастар практикасына» қатысқан уақыты жұмыс өтіліне кіреді. «Жастар практикасы» 1 жылдан аса қызмет етіп тұрған, салық, жалақы бойынша берешектері жоқ жұмыс берушілерде ұйымдастырылады. Жұмыс беруші түлектің мамандығын немесе оған ұқсас мамандық бойынша жұмыс орнын құрады. Мемлекеттік жастар саясаты жөнінде 2023 жылы заң қабылданды. Оның бірнеше жаңа нормасы бар. Егер бұрын жастар санатына 29 жасқа дейінгі азаматтар кіретін болса, қазір 35 жасқа дейін ұлғайтылды. Демек, жастарға арналған механизмдерді қолданатын азаматтардың саны едәуір артты. Егер бұрын жастар категориясына 3 миллион 700 адам кірсе, қазір 5 миллион 700 мың адам кіреді. Яғни олар осы нормаларға, осы қолдау тетіктеріне ие болады. Сондай-ақ «Жастар практикасы» бағдарламасына сәйкес, бұрын жастар жарты жыл өтетін болса, қазір ол бір жылға дейін ұзартылған.
Жастарға өз-өзін көрсетуге мүмкіндік берген жақсы, әрине. Бірақ, сонымен қатар оларға мотивация да керек. Жас мамандарды айтпағанда тәжірибелі, тісқаққан қызметкерлердің өзі жоғары жалақы алса, жұмысты құлшыныспен істейді. Ал қолына дипломын енді ғана алған жас маман үшін мақтау-мадақтаудың өзі жеткілікті. Әйткенмен еңбегі қаржылай бағаланса еңсесі көтеріліп, қуанып қалатыны жасырын емес. «Жастар практикасы» арқылы уақытша болса да жұмысқа орналасқандарға 110 760 теңге көлемінде жалақы қарастырылған. Бұл қаржы 1 жыл бойы бойы мемлекеттің қазынасынан төленеді. Бағдарлама арқылы уақытша жұмысқа орналасқан маман ҚР Еңбек кодексімен қорғалған. Соған сәйкес, оның мекемедегі құқығы басқа да қызметкерлермен тең. Оның жалақысынан барлық аударымдар шегеріледі. Бір сөзбен айтқанда «Жастар практикасы» – жастарға берілген үлкен мүмкіндік.
Сонымен қатар, жастардың еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілігін арттыру және оларды қажетті еңбек дағдылары мен бірінші жұмыс орнында бейімдеуді қамтамасыз ету мақсатында «Алғашқы жұмыс орны» жобасы бар. Бұл бағытта еңбек мобильділігі орталықтары, яғни, мансап орталықтары жұмыссыз жастарды алғашқы жұмыс орнына жұмысқа орналастыруды ұйымдастырады.«Алғашқы жұмыс орны» жобасы бойынша жұмыспен қамтуды ұйымдастыру бірінші рет жұмыс іздеп жүрген жұмыссыз түлектерге, 35 жастан аспаған жастар, жұмыс тәжірибесі жоқтар қатарынан жүзеге асырылады. Оқу орындарының түлектері үшін «Алғашқы жұмыс орны» жобасы бойынша жұмыс орындары олар алған кәсіп бойынша немесе ұқсас кәсіп, яғни мамандық бойынша құрылады. «Алғашқы жұмыс орны» жобасы бойынша жұмыс беруші еңбек мобильділігі орталығымен келісім негізінде қатысушыны кемінде 18 ай мерзімге жұмысқа орналастырады. Жергілікті бюджеттен ай сайынғы субсидия мөлшері 30 айлық есептік көрсеткішті құрайды.
Айта кетейік, биыл елімізде «Алғашқы жұмыс орны» жобасын іске асыру шеңберінде 4,2 мың адам жұмысқа орналасқан. 2024 жылы осы бағыт бойынша барлығы 8,7 мың адамды жұмысқа орналастыру жоспарлануда. «Алғашқы жұмыс орны» жобасымен жұмысқа орналастыру бойынша Түркістан облысы көш бастап тұр. Бұл бағытта 1,3 мың адам еңбекпен қамтылған екен. Бұл жобаға жұмыс тәжірибесі жоқ 35 жастан аспаған жұмыссыз азаматтар қатыса алады. Ол үшін Мансап орталығына өтініш беру керек. «Алғашқы жұмыс орны» жобасына қатысу мерзімі аяқталғаннан кейін жұмыс беруші жұмыссыздарды кемінде 12 ай мерзіммен тұрақты жұмыс орнына орналастыруға міндетті.
Түркістан облысында 100 мыңға жуық мүмкіндігі шектеулі жан тұрады. Бұл облыс халқының 5%-ын құрайды. Оның 40 мыңнан астамы әлеуметтік оңалту қызметіне мұқтаж. Бұл мәселе облыс басшылығының қолдауымен шешімін тауып келеді. Бүгін Сауран ауданында 25 қазан – Республика күніне орай 200 орындық заманауи оңалту орталығы ашылды. Ашылу салтанатына облыс әкімі Дархан Сатыбалды, маслихат депутаттары, зиялы қауым өкілдері мен ардагерлер, сонымен қатар Сауран ауданы мен Кентау және Түркістан қаласының тұрғындары қатысты.
– Сіздерді Республика күнімен шын жүректен құттықтаймын! Осындай маңызды мереке қарсаңында Түркістан облысында бірқатар әлеуметтік нысандар ел игілігіне пайдалануға тапсырылып жатыр. Ал бүгін жаңа «Самғау» оңалту орталығын ашқалы отырмыз. Мемлекет басшысы «Мүгедектігі бар азаматтарға жүйелі қолдау көрсету прогрессивті және әлеуметтік жауапты мемлекеттерге тән. Біз бұл бағыттағы жұмысымызды үнемі жетілдіріп отыруымыз керек» деген болатын. Өмірдің әрбір сынағы бізді шыңдай түседі. Әрбір адам – өз өмірінің батыры! Кедергіні емес, мүмкіндікті іздеген азамат мақсатына жетеді. Орталыққа келетін әрбәр жанға ем-дом болады деген сенімдемін, қабыл алыңыздар! – деді облыс әкімі.
Қонақтар да өз кезегінде «Самғау» оңалту орталығын «ізгілік пен мейірімділіктің ордасына», «қамқорлық пен жанашырлық орталығына», «жүректерге жылулық пен үміт сыйлайтын мекенге» теңеді. Бұл жер – тек физикалық түрде қалпына келтіруге ғана емес, рухани күш-жігер жинауға, жаңа мүмкіндіктерге жол ашуға бағытталғанын тілге тиек етті. Содан соң орталықтың лентасы қиылып, келушілер «Самғау» оңалту орталығының ғимаратымен танысты.
Оранғай ауылында орналасқан орталықта 18 жастан асқан мүгедектігі бар адамдарға арналған. Оңалту орталығының құрылысы 2021 жылы басталып, 2024 жылы аяқталады. Жобаның құны 2,5 миллиард теңгені құрайды. Ғимараттың жалпы ауданы 12,8 мың шаршы метрді құрайды. «Түркістан облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2021-2025 жылдарға арналған кешенді жоспарына» сәйкес құрылысы жүргізілді. Қазіргі таңда жартылай стационарлық үлгіде «№6 арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі («Самғау» оңалту орталығы) құрылды.
Орталық заманауи оңалту құралдарымен жабдықталған. Денені қалпына келтіру және стресс пен психосоматикалық ауруларды жеңуге арналған релаксацияның кешенді процедураларын ұсынады. Жартылай стационарлық оңалту орталығының қызметі арнаулы әлеуметтік көмекке мұқтаж адамдарға 6 айға дейінгі мерзімге арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетуге бағытталған. Мұнда қолданыстағы стандартқа сәйкес кепілдік берілген арнаулы әлеуметтік қызметтердің 8 түрін көрсетеді.
Айта кетейік, жаңа орталық бір айдың ішінде бір мезгілде 200 адамға оңалту қызметін көрсетуді жоспарлап отыр. Бұл дегеніміз жыл сайын 2,5 мыңға жуық мүгедектігі азамат жыл бойына жоғары сапалы арнаулы әлеуметтік қызмет алу мүмкіндігіне ие болады. Жалпы 180-ге жуық штат бөлініп, оған іргелес жатқан 3 аудан, қаланың тұрғындары жұмыспен қамтылып отыр. Облыстың барлық аудан, қалаларында мүгедектігі бар адамдарға қызмет көрсету үшін «TEN QOGAM» орталықтары ашылған. «Amanat» партиясының «Халықпен бірге» сайлауалды бағдарламасына сәйкес 2021-2024 жылдар аралығында 1426 нысан бейімделді.
Кентау қаласы білім бөлімінің жылдық жоспарына сәйкес 2024 жылдың 23 қазан күні «Мектептен мектепке» жоба аясында М.Әуезов атындағы №22 мектеп гимназиясы Ю.Гагарин атындағы №16 мектеп-лицейіне кәсіби қолдау көрсетті. Бұл іс-шараның мақсаты білім сапасын арттыруға қатысты жаңа тың идеялар мен жасанды интеллект тақырыбында тәжірибелерімен бөлісу.
Аталған іс-шараның жоспарына сәйкес М.Әуезов атындағы №22 мектеп гимназиясының ұстаздары шебер сынып сағаттарын көрсетті. Атап айтсақ ағылшын тілі пәні бірлестігінің ұстаздары Турисбекова С., Курманбекова А., Мирзаева С. «Роль краткосрочного планирования для повышения методического уровня учителя» тақырыбында шебер сынып өтті.
А. Шарипова, Д. Мамадалиева «Повышение мастерства учителя посредством творческих находок и приемов на уроке» тақырыбында өз тәжрибелерімен бөлісті. Сабақта қандай әдіс тәсілдер қолданатынын М. Калымбетова «Как использовать ИИ для изучения английского языка» атты тақырыппен таныстырып, оқушысы Тасполат Марғұлан бірлесіп ғылыми жобаларға дайындалу жолдарымен бөлісті.
Педагогтердің өзара тәжірибие алмасуы бірлік пен дамудың ең тиімді жолы. «Мектептен мектепке» жобасы оқушыларға білім беру бағытында да көптеген мүмкіндіктерге жол ашады. Сонымен қатар, біліктілікті арттыруға өз септігін тигізеді.
Бала өмірге келген сәттен бастап, ата-анасы оның өмірдегі алғашқы тәрбиешілері болып табылады. Отбасындағы тәрбие баланың мінез-құлқының, дүниетанымының және болашақтағы өмірлік бағытының қалыптасуына тікелей әсер етеді.Осыған орай Кентау қаласының білім бөліміне қарасты Кентау оқушылар үйінде ата-аналардың бала тәрбиесіндегі рөлін талқылау, жауапкершілігін арттыру және ата-ана мен мектеп арасындағы қарым-қатынасты нығайту мақсатында «Баланың басты ұстазы – ата-ана» тақырыбында дөңгелек үстел өткізілді.
Тақырыпты ашу мақсатында әлеуметтік педагог Г.Байдүйсенова «Баланың психологиялық, әлеуметтік және эмоционалдық дамуына ата-ананың ықпалы» тақырыбында баяндама оқып, ата-ананың балаға үлгі болуы, қарым-қатынас мәдениеті,эмоционалды қолдау көрсету маңызды екенін атап өтті.
Балалар жастайынан ата-аналарын бақылап, оларға еліктейді. Бұл модельдеу деп аталатын процесс бала дамуының негізі. Ата-ана бала назарының орталығы бола отырып, әртүрлі жағдайларда өзін қалай ұстау керектігін, эмоцияларға әсер етуін және басқалармен қарым-қатынасты қалай орнату керегінің ақпарат көзі болады. Ата-аналардың қарым-қатынас стилі, сенім деңгейі және ынтымақтастыққа дайындығы бала үшін өзінің әлеуметтік қарым-қатынастырының құруында бағдар болады. Ата-анасының басқа адамдарға мейірімділік пен құрмет көрсеткенін көрген бала олардан үлгі алады. Бұл қарым-қатынас дағдыларын дамытуға, жанжалдарды шешуге және жалпы салауатты қарым-қатынастарды құруға көмектеседі, дейді мамандар.
« — Ата-аналар эмоцияналды интеллектті қалыптастырудағы алғашқы ұстаздар. Балалар әке-шешесін бақылай отырып, өз эмоцияларын тануға және оларды басқаруға үйренеді. Олардың күйзеліспен күресу, қуаныш немесе ашулануды білдіру тәсілдері баланың эмоциялық дамуына әсер етеді. Сезімдерді ашық талқылау немесе релаксация техникасын пайдалану сияқты эмоцияларды басқарудың салауатты тәсілдерін көрсеткенде, балалар да сондай дағдыларды қабылдайды. Керісінше, егер ата-ана өздерінің эмоцияларын басып тастаса немесе күйзеліске деструктивті түрде жауап берсе, бала да тиімсіз әдістерге үйренеді. Осы кезде «эмоция сұрыптау» ұғымын атап өткен жөн. Бұл ата-ананың балаға өз эмоцияларын тануға, түсінуге және реттеуге көмектесетін процесс. Ол баланың эмоциялық дамуында және оның өмірлік қиындықтарымен күресу қабілетін қалыптастыруында негізгі рөл атқарады. Ерте жаста бала өз эмоцияларын басқару дағдыларына әлі дайын емес және оларды өз бетінше атай алмайды. Ата-ана осы жолдағы пайда болатын бала уайымдарын тануға көмектесуі тиіс. Ата-ана баланың қоршаған әлемді қабылдауы мен өзара әрекеттесуіне әсер ететін бірінші және ең маңызды үлгі ретінде қызмет етеді.
Бала өз ата-анасының мінез-құлқын және эмоциялық реакциясын игере отырып, бақылау және еліктеу арқылы үйренеді. Сондықтан кез келген ата-анаға берілетін ең жақсы кеңес — өзгерістерді өзіңізден бастаңыз. Баланың өзін-өзі бағалауы көбінесе ата-анасының оны қалай бағалайтынына тәуелді. Өз кезегінде, ата-ананың өзін-өзі оң бағалауы және олардың өз қабілеттеріне деген сенімі балаға әсер етеді. Ата-ана баласын қолдап, жігерлендірсе, бұл оның өзінің қабілеттеріне деген сенімділігін және мақсаттарына жетуіне деген ұмтылысын дамытады. Керісінше, сын мен салыстыру өзін-өзі бағалауды төмендетіп, сенімсіздікке әкелуі мүмкін. Біздің эмоционалдық және психологиялық дамуымызға ата-аналар мен отбасылық орта айтарлықтай әсер етеді, бірақ біздің барлық проблемаларымыз тек ата-анамен балалық қарым-қатынастан туындайды деп ойлау дұрыс емес.» — деді әлеуметтік педагог Г.Байдүйсенова
Мекеме медбикесі Ұ.Оралбай «Тазалық- денсаулық кепілі» атты тақырыпта баяндама жасаса, педагог-психолог А.Дарменбаева ата-аналармен түрлі тренингтер өткізіп, ситуациялық сұрақтар қойылып, ата-аналардың жауаптары тыңдалды. Дөңгелек үстел барысында қатысушылар балаларына қалай тәрбие беріп жатқандарын айтып, өзара тәжірибе алмасып, бала тәрбиесінде ата-ананың рөлі қаншалықты маңызды екені талқыланды.
Кентау қаласы білім бөлімінің «Әдістемелік кабинеттің 10 күндігі» жобасы аясында химия, биология пәндері бойынша «Жасанды интеллект мүмкіндіктері: соңғы трендтер мен инновациялар» тақырыбындағы оқыту семинары Б.Момышұлы атындағы №12 жалпы білім беретін мектепте өтті. Іс-шараның мақсаты: Жас мамандарға жасанды интеллект түрлері мен тиімділігін таныстыру, кәсіби қолдау көрсету. Кентау қалалық білім бөлімінің әдіскері Г.Дариева өз баяндамасында Заманауи жасанды интеллект технологияларын сабақ барысында тиімді пайдалануды, әртүрлі пәндермен байланыстыру жолдарымен таныстырып өтті.
« — Жасанды интеллекттің дамуы қоғам үшін көптеген жақсы, оң мүмкіндіктер береді. Білім беру және оқыту жүйесінде бұл әр оқушының қажеттіліктеріне бейімделген жеке білім беру тәсілдері болуы мүмкін. Сондай-ақ, жасанды интеллект жаңа дағдылар мен тілдерді үйренуге көмектеседі. Министрлік мәлімдегендей «ИТ саласындағы жаңа кәсіптер атласы» аясында Қазақстанда жасанды интеллект бойынша білім беру бағдарламалары әзірленіп, табысты іске асырылуда. Көріп отырғанымыздай, жасанды интеллект адамға ақылға қонымды уақыт ішінде өңдеу қиын немесе мүмкін емес үлкен көлемдегі деректерді, күрделі есептеулерді және үлгілерді талдауды қажет ететін мәселелерді шеше алады. Бұл ғылымда, медицинада, инженерияда және басқа салаларда көптеп қолданылады екен. Мамандар мен ғалымдардың айтуынша жасанды интеллект өмір сүру сапасын жақсартуда және адамның негізгі қажеттіліктерін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқара алады.
Сонымен қатар, бұл әдісті жаңа тапсырма форматтарын енгізуде, шәкірттердің білімін ғана емес, сонымен қатар олардың осы білімді іс жүзінде қолдану қабілетін бағалайтын, сондай-ақ оқытушыларға олардың жауаптарын бағалау процесін автоматтандыруға көмектесетін күрделі тест сұрақтарын жасау үшін қолдануға болады. Жалпы, жасанды интеллект және басқа технологиялар оқу процесін жеңілдету және емтиханға дайындалу үшін қолдануға болатын жүйе. Мысалы, білім алушылар күрделі ұғымдарды түсіну және білімді тереңдету үшін осының негізіндегі қолданбалар мен платформаларды пайдалана алады. Жасанды интеллекттің автоматты тексеру жүйелері тапсырмалар мен сынақтардың жауаптарын тексеруге, сондай-ақ олардың дайындығын жылдам бағалауға көмектеседі.Сондай-ақ, шет тілдеріндегі мәтіндерді аударуға және талдауға көмектеседі, бұл бір жағынан шет тілдерін үйрену және шет тіліндегі материалдармен жұмыс істеу үшін өте пайдалы.» — деді Кентау қалалық білім бөлімінің әдіскері Г.Дариева
Б.Момышұлы атындағы №12 жалпы білім беретін мектептің биология пәні мұғалімі А.Бугенбаева теорияны практика жүзінде ұштастырып, семинарға келген жас мамандарға «Жасанды интеллект мүмкіндіктері: соңғы инновациялар» тақырыбында панельді тақта арқылы жасанды интеллект түрлерімен жұмыс жүргізіп, өз тәжірибесімен бөлісті.
«- Бұл әдісті жаңа тапсырма форматтарын енгізуде, білім алушылардың білімін ғана емес, сонымен қатар олардың осы білімді іс жүзінде қолдану қабілетін бағалайтын, сондай-ақ оқытушыларға студенттердің жауаптарын бағалау процесін автоматтандыруға көмектесетін күрделі тест сұрақтарын жасау үшін қолдануға болады. Білім беруде жасанды интеллектті қолданудың оң және теріс жақтары бар. Қажетті нәтижеге қол жеткізу үшін білім алушылар мен мұғалімдер адалдық нормалары мен этикалық стандарттарды сақтай отырып, жасанды интеллектті қолдануға саналы және жауапкершілікпен қарауы керек.Ғылыми жұмыс жазу терең талдауды, әдебиетті зерттеуді, жаңа немесе ерекше идеяларды анықтауды қажет етеді. Бұл әсіресе егер осы салада жеткілікті тәжірибесі болмаса білім алушылар үшін күрделі және уақытты қажет ететін процесс.Білім министрлігі мәлімдегендей оқушылардың ғылыми іс-әрекетке деген қызығушылығын ояту үшін оларға ғылыми зертханаларға кіру мүмкіндігі беріледі, семинарлар мен шеберлік сабақтары өткізіледі, ғылыми жетекшілер мен тәлімгерлер бекітіледі.» — деді Б.Момышұлы атындағы №12 жалпы білім беретін мектептің биология пәні мұғалімі А.Бугенбаева
Жас мамандар семинар барысында жасанды интеллект қолданбаларын, геймификацияны, яғни оқуда ойынды кеңінен қолдану әдістерін жүзеге асыру барысын үйреніп, тиімділігіне көз жеткізді.
Кентау қаласы білім бөлімінің жылдық жоспарына сәйкес, әдістемелік кабинеттің 10 күндігі аясында «Оқушыларды әлеуметтік және педагогикалық тұрғыдан қолдау және «цифрлық ұстаз» тақырыбында Кентау қаласы білім бөлімінің әлеуметтік сала әдіскері А. Шиналиев дөңгелек үстел өткізді.
Мемлекет және демеушілер тарапынан әлеуметтік осал топтан шыққан тәрбиеленушілерге әлеуметтік қолдау көрсету жылдан-жылға күшейіп жүйеленіп келеді. Биылғы жылдың жаңалығы әлеуметтік осал топтан шыққан тәрбиеленушілерге педагогикалық қолдау көрсетуі болып тұр. Ол «Цифрлық ұстаз » жобасы. Бұл жоба мемлекет басшысы Қ. Ж. Тоқаевтың халыққа арнаған жолдауынан бастау алған болатын. Жоба мақсаты – әлеуметтік аз қамтылған отбасыдан шыққан және үлгерімі төмен балаларға негізгі пәндер бойынша білімін толықтыруға мүмкіндік беру. Жобаны министрлік балалардың білім сапасын арттыру үшін алгебра, геометрия, химия, Қазақстан тарихы сияқты негізгі пәндер бойынша білімдегі олқылықтардың орнын толықтыру үшін ұйымдастырып отыр. Негізгі пәндер бойынша білім алушылардың білімін арттыру, цифрлық білім беру ресурстарын, бейнесабақтарды, электронды оқулықтарды, білім беру платформаларының қолжетімділігін қамтамасыз ету. Цифрландыру мәселелерінде мұғалімдерге қолдау көрсету. Үлгерімі төмен білім алушыларға психологиялық, академиялық және когнитивті қолдау көрсету. Академиялық қолдау көрсетуде 2 пән бойынша жеке оқыту, күрделі және көлемді тақырыптар бойынша кеңес беру.
Жоба аясында бөлімге қарасты мектептердің әлеуметтік педагогтері қосымша сабаққа қатысушылар тізімін анықтап ұсынып, әрі қарай бірлесе сүйемелдеу қажет. Осы бағытта Кентау қаласының мектептерінде бұйрық пен кесте бекітіліп жұмыстар атқарылуда. Жаңа басталған жоба болғандықтан іске асыруда біршама мәселелер туындауда. Дөңгелек үстел барысында да мәселелер анықталып, педагогтер өзара тәжірибие алмасты. М. Қашғари атындағы мектеп-лицейінің әлеуметтік педагогі Ш. Рахманова слайд негізінде баяндама оқып, өз мектебіндегі «Цифрлық ұстаз » бойынша атқарылған жұмыстар туралы айтып, тәжірибиесімен бөлісті.
« — Мемлекет басшысының жолдауында білім беру жүйесінің үздік үрдісін сақтай отырып, әрдайым даму жолында болып, бәсекеге қабілетті, креативті әлеуетін дамытумен айналысатын, еңбекқор тұлға қалыптастыруда басты үміт ұстаздар қауымына жүктелетінін атап айтқан. Оқыту – бұл біздің профессиональды міндетіміз. Ал білім әр оқушының жадында түпкілікті сақталып, өмірде қолдана білуі ол ұстаздар тарапынан табысты оқыту болып табылады. Ол үшін оқушылардың қазіргі уақытта оқып жатқан пәндік салалар мен бұрын қарастырылған тақырыптар арасында байланыс орнатуына үнемі ықпал етуіміз керек.Оқу бағдарламасы ұзақ мерзімді жоспарға сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда белгілі бір бөлім немесе бөлімше аясында қамтылуы тиіс тақырыптар мен оқу мақсаттары көрсетілген. Ұзақ мерзімді жоспар күнтізбелік-тақырыптық жоспарды әзірлеуге негіз болып табылатыны анық. Оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін мұғалім мен оқушыларға ұсынылатын жаттығу түрлері, ресурс үлгілері көрсетіледі. Осы орайда ұстаздар ұсынымдық құжатқа сүйене отырып, жаттығу түрлерін бейімдеп, оқушының қызығушылығына, қажеттіліктері мен жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін өзінің балама түрдегі ресурстарын таңдай алуы маңызды. Содан кейін іске асатын жоспар — қысқа мерзімді жоспар болып табылады. Қысқа мерзімді жоспар құру барысында тиімді, табысты жақтарын оқу материалы мен сабақтағы іс – әрекетті жеке оқушының қажеттілігі мен жас ерекшелігін ескере отырып, құрастыру қажет. Сабақ барысында қазіргі заманауи оқыту әдіс — тәсілдерін пайдалана отырып, көптеген жаттығу түрлерін пайдалануға тырысқан жөн. Осы орайда, басты назарда ұстайтын жағдай қазіргі оқушылар бір тапсырманың төңірегінде ұзақ уақыт шоғырланып отырып қалмау керек. Себебі қазіргі таңда өзекті болып отырған мәселе, білім берудің сапасын жаңа стратегиялар мен инновациялық технологиялардың тиімді әдіс-тәсілдерін кеңінен қолданбай цифрлық құрылғыларға бейімделген шәкірттердің білімге деген құштарлыққа тәрбиелеу мүмкін емес. Яңни, ХХІ ғасыр дағдысын меңгерген оқушыны жеке тұлға ретінде қалыптастыру — бүгінгі педагогтың басты мақсаты. Сол үшін де, бізге жаңа технологиялармен жәй ғана танысып қоймай, нақты педагогикалық жағдайларда қандай цифрлық құралдардың неғұрлым қамтамасыз ететінін түсіну өте маңызды. Осындай маңыздылыққа сүйене отырып, кез келген оқушыға барынша жайлы білім беру ортасын жасауымыз керек. Педагог жаңа технологияларды пайдалану арқылы өзінің терең білімділігі мен біліктілігін, шеберлігін шыңдайды. Заманауи білім берудің бағыттарының бірі – әлеуметтік желілерді білім беру ресурстары ретінде пайдалану және шеберлік сабақтар мен тренигтер өткізу. Осы арқылы өз – өзімізді түзетіп,даналықтың жетелейміз.» — деді М. Қашғари атындағы мектеп-лицейінің әлеуметтік педагогі Ш. Рахманова
Кентау қалалық білім бөлімінің әдіскері А. Шиналиев «Цифрлық ұстаз» жобасы мектептерде жүйелі өткізілуі қажет екендігін айтып, мектеп әкімшілігі мен жауапты педагогтердің жобаға терең назар аударуды қажет екенін айтып,қорытындылады.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Түркістанда өткен ұлттық құрылтайда «Балалар кітапханасы» атты жаңа бағдарламаны жүзеге асыруды тапсырған болатын.
Осыған байланысты «Балалар кітапханасы» бағдарламасына ұсынылатын кітаптардың тізімі жасақталып,оған қазақ әдебиеті тарихының барлық дәуірі мен кезеңін, жанрлық бағытын қамтитын 1770 шығарма енген еді. Оның 76%— отандық, 24%— әлем әдебиетінің таңдаулы еңбектері. Тиісінше осындай тағылымы мол бағдарламаны білім ордалары мен мектепке дейінгі мекемелерде жүзеге асырып, түрлі іс-шаралар ұйымдастыру өте маңызды.
Осы бағытта, Кентау қалалық білім бөлімінің 2024 жылдың 21-31қазан аралығында «Әдістемелік кабинеттің-10 күндігі «жобасы, «Мектеп оқушыларын кітапханаға тарту жұмыстары» «Балалар кітапханасы» жобасы аясында кітапхана ісі бойынша әдіскер М.Ерназарова кітапханашылармен дөңгелек үстел ұйымдастырды. Шара барысында оқушыларды кітап оқуға баулу, қызықтыру мақсатында әдіскер өз тарапынан тренингтер мен ақпараттық жұмыстарын жүргізді. Бағдарламаның негізгі мақсаты: мектеп кітапханасын балалар әдебиетімен қамтамасыз ету. Оқушылардың кітапқа деген қызығушылығын арттыру мақсатында электронды кітап қорын толықтыру.
Айта кетейік, «Балалар кітапханасы» жобасы бойынша отандық шығармалар қатарына Абай Құнанбаев, Ахмет Байтұрсынов, Тахауи Ахтанов, Шерхан Мұртаза, Бердібек Соқпақбаев сында қаламгерлердің шығармалары енген. Ал әлем әдебиетінің тізімінде Эрнест Хеменгуэй, Джек Лондон, Рабиндранат Тагор, Александр Островский, Вальтер Скот, Михаил Лермонтовтың еңбектері бар. Тізімді жасақтау үшін арнайы құрылған комиссия қазақ тілі мен әдебиеті пәні оқытушылары, мектеп кітапханашылары арасында жүргізілген сауалнама нәтижелерін ескерген болатын. «Балалар кітапханасы» бағдарламасына ұсынылатын кітаптардың тізімін жасақтау үшін арнайы тәуелсіз қоғамдық комиссия құрамына ҚР ұлттық ғылыми академиясы, М. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты, Р. Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының ғылыми қызметкерлері, ҚР Ұлттық академиялық кітапхана, ҚР Оқу-ағарту министрлігінің республикалық ғылыми-педагогикалық кітапханасы мен ҚР Ұлттық мемлекеттік Кітап палатасының мамандары кірген болатын. Олар бірнеше кезең бойынша талқылаулар жүргізіп, барлық жанрлық бағыттарды қамтыды. Жасақталған тізімнің 40%-ы–көне классикалық әдебиет, 30% -ы «Тәуелсіздік кезеңіндегі әдебиет», 24%-ы әлемдік әдебиеттің үздік үлгілерінен тұрады.
Ал, әдіскер М.Ерназарова ұйымдастырған дөңгелек үстел шарасында қала мектептерінің кітапханашылары 3 топқа бөлінді. Топқа бөлудің өзін әдіскер қызықты етіп еңбек, білім, кітап тақырыбында қатысушыларға нақыл сөздер айтқызып, топқа бөлді. «Еңбек», «Кітап» ,»Білім» болып аталған топтар алдарына берілген кітаптарды пайдаланып өз шығармашылықтарын ортаға салып бір біріне өлең шумақтарын арнап, әдемі тілектер мен бастаса, екінші кезеңде арнайы таңдалған роман, ертегі,әңгімелер желісімен кітапқа талдау жасады. Бұл да кітапханашының жұмысын жандандыру мақсатында өте пайда беретін әдіс. Шара барысында «Тәтті тосап»деген әдіспен топтарды шығарманың бір мәтіні арқылы атын,авторын анықтау арқылы сайысқа түсірді. Біріне роман келсе енді бір топқа повесть және ертегі жасырылған мәтіндерді анықтап, кітапханашылар өздерінің шығармашылықтарын бағалады.
Айта кетейік, «Балалар кітапханасы» бағдарламасының басты мақсаты мектеп кітапханаларын маңызды балалар әдебиетімен қамтамасыз ету. Балалар әдебиеті тізімін қалыптастыру және ұрпақтың кітапқа құштарлығын ояту. Қазіргі кезде еліміздің мектептеріндегі балалар әдеибетінің қоры 40 миллионға жуықтайды екен. Ал, электрондық мемлекеттік кітапхана қорының каталогына 150 жазушының еңбегі енгізіліпті.
Елімізде 24 қазан – кітапханашылар күні. Осыған орай, Кентау қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінде мерекелік кеш өтті. Мерекелік жиында қала әкімінің орынбасары Ақнұр Байболова кітапхана ұжымын мерекемен құттықтады. Осы салада еңбегі орасан бірқатар кітапханашыларға Алғыс хаттар табыс етті. Іс-шараға ҚР Білім беру ісінің үздігі, ұлағатты ардагер ұстаз, Кентау қаласының Құрметті азаматы Бибі Дәрібаева мен ақын, «Қала жанашыры» төсбелгісінің иегері Мұхит Мақажанов қатысып, кітапхана қызметкерлеріне деген жүрек жарды ізгі ниеттерін білдірді.
Кітапхана – мәртебесі биік киелі шаңырақ. Кітапхана- ғасырлар бойы келе жатқан білімділіктің киелі ордасы. Кітапханашылар – ұлттық құндылықтар мен оқырмандар арасын жалғастырушы, оқырман мен кітап арасындағы алтын көпір.
« — Кітапхана дүниеде ештеңе теңестірілмейтін білім бұлағының көзі, ғасырдан-ғасырға адамзат тарихының керуенін сүріндірмей әкеле жатқан шырағы биік, парасаттылық пен білімділіктің, біліктіліктің киелі ордасы.Кітапхана оқырман үшін үлкен тәрбие мектебі, сансыз сұрақтардың жауабын табуға болатын сиқырлы да киелі орда. «Жақсы кітап – жан азығы». Кітап адамзат мәдениетінің ең ұлы туындыларының бірі, кез-келген елдің мәдениетінің ең бастысы – кітапхана. Кітапхана-ғасырдан ғасырға адамзат тарихының керуенін сүріндірмей әкеле жатқан, шырағы биік парасаттылық пен білімділіктің, байтақ пен біліктіліктің киелі ордасы. Қасиетті қазынамызды көздің қарашығындай сақтап, насихаттап, ел игілігіне жаратып жүрген кітапханашылар – ең қажет, абыройлы мамандық иелері. Жастарды кітап оқу мәдениетіне тәрбиелеуге, олардың қызығушылығын арттыруға, талғамына, таңдауына, қажетті тақырыптарын тауып беруге, әдебиеттерді іріктеуге көмек көрсету, оқуға деген көзқарасын ояту кітапханашының тікелей міндеті. Қызығы мен қиындығы мол кітапханашы мамандығы туралы бір-ақ ауыз сөзбен жеткізу мүмкін емес, жұрт көп біле бермейтін, көп елене бермейтін, бірақ дүйім оқырманның кітап жайлы бағыт-бағдар алуы үшін жан-тәнімен беріліп қызмет атқарып жатқан кітапханашылардың еңбегі ұшан-теңіз. Олар білім, ғылым, өнер мен мәдениеттің дамуына өлшеусіз үлес қосып, өркениетті елге айналуымыздың негізін қалауда.» — деді Кентау қаласы әкімінің орынбасары Ақнұр Байболова
Кітап – уақыт пен кеңістіктің тынысына толы адамзат ойының жемісі, қоғамның мәдени күштерін дамытудың қуатты құралы, қайнар бұлағы. Мәдениет пен өнер ұлы болмайынша, ұлт ұлы болмайды дегендей, егеменді мемлекетіміздің болашағы жастардың мәдени танымдық қабілетін қалыптастыратын мәдени ортаның бірі кітапхана болып табылатынын бүгінде білмейтін адам кемде-кем. Қызығы мен қиындығы мол кітапханашы мамандығы туралы бір-ақ ауыз сөзбен жеткізу мүмкін емес, жұрт көп біле бермейтін, көп елене бермейтін, бірақ дүйім оқырманның кітап жайлы бағыт-бағдар алуы үшін жан-тәнімен беріліп қызмет атқарып жатқан кітапханашылардың еңбегі ұшан-теңіз.
« — Қасиетті қазынамызды көздің қарашығындай сақтап, насихаттап, ел игілігіне жаратып жүрген кітапханашылар – ең қажет, абыройлы мамандық иелері. Кітапханашылар білім, ғылым, өнер мен мәдениеттің дамуына өлшеусіз үлес қосып, өркениетті елге айналуымыздың негізін қалауда. Эстетикалық талғамы бай, ойы зерек, қиялы жүйрік, өзінің кәсіби шеберлігін шыңдаған, оқырмандарға білім мен қажетті ақпараттың тиімдісін демдеп беріп отырған, ой-өрісі кең, жан-жақты, білімді, парасатты кітапханашылардың орны өзінше бір бөлек. Кітапхана саласы ақпарат және білім орталығы ретінде, ақпаратты беру мен табу, іздестіру жолдарын білуде кітапханашы мамандар бірінші кезекте, жоғары ақпаратты біліммен қаруланған, өз ісінің шебері, әмбебап маман болу керек. Кітапханашының жұмысы жаңалыққа құмарлықтан басталады. Сан түрлі мамандықтар бар, бірақ кітапханашы мамандығы мен үшін өзінің өте қызықты да, тартымдылығымен ерекшеленеді. «Мен кітапхананы ақыл — білім, адамгершілік ордасы деп білемін. Ал кітапханашыларды ешқашан жоғалмауға тиісті сол асыл қазынаның сақшылары санаймын», — деп жазушы, қоғам қайраткері Әбіш Кекілбаев айтқандай, біздің кітапханашылар кітапханаға кірген әрбір оқырманға білім шуағымен қатар, көңіл шуағын да шашып, мейірімді жүздерімен өздеріне бірден баурап алады. Кітапханадағы көпшілік жұмыстардан қызметкер ретінде маған ұнайтыны, жастардың қарым-қатынасын қалыптастыратын, олардың пікір алмасу арқылы ойларын өрістететін ортаның-әдеби клубтардың жұмысы. Жас ұрпақтың бетін кітапқа бұрып, ықыласын кітапханаға аударатын іс-шаралардың жастарға берері мол, сондай-ақ инабатты да, еңбекқор, табиғатынан зиялы, кез-келген қиындыққа төтеп бере алатын кітапханашылардың игілікті істері қоғамға әрдайым қажет.» — дейді беру ісінің үздігі, ұлағатты ардагер ұстаз Бибі Дәрібаева
Айта кетейік, жалпы Кентау қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінде 10 кітапхана бар.10 кітапхананың 4-і ауылдық ,6 кітапхана қала аумағында қызмет етеді. Кітапханаларда жалпы 284420 дана кітап қоры бар. Соңғы уақытта кітап оқитын оқырман саны артқан. Бүгінгі күнге дейін 152124 кітап оқуға берілген.
25-ші қазан Республика күніне орай, қалалық ардагерлер кеңесі жанындағы “Әжелер алқасының” ұйымдастыруымен “Әжелер — ұлттық дәстүрдің өнегесі” атты рухани мәні зор кездесу өтті. Игі шараға қала әкімінің орынбасары Ақнұр Байболова, облыстық әжелер алқасының төрайымы Балымхан Байтенова, Түркістан қалалық әжелер алқасының төрайымы Серім айғаным, Кентау қалалық әжелер алқасының төрайымы Роза Жұмабайқызы, қалалық ардагерлер ұйымы төрағасының орынбасары Мамиржан Юлдашев, ардагерлер, кітапханашылар және мектеп оқушылары қатысты. Іс-шараның мақсаты: жас ұрпақты ата-баба дәстүрімен тәрбиелеу. Әже тәрбиесін үлгі ету. Әжелердің айтқаны асыл екенін ұғындыру, әрі олардың өнегесін күнделікті өмірде пайдалану. Баланы кішіпейілдікке, қарт адамдарды құрметтеуге үйретуге бағытталды. Шарада әжелерден құралған топ ұмыт болып бара жатқан түрлі салт-дәстүрлерді насихаттап, қол өнершілердің туындылары арқылы ұлттық құндылықтарымызды көрсетті.
Салт-дәстүр атадан қалған мұра. Кенді қалада өткен игі шарада елді, өз туған өлкесін, салт-дәстүрді шынайы сүю және оны насихаттауға басымдылық берілді. Себебі қазақтың асыл қасиеттері әр жүрекке қуат, көңілге мақтаныш берері анық. Мерейлі кеште көпшілікке қолданыстан шығып қалған салт дәстүрлер жақынырақ таныстырылып, жоғалып бара жатқан салт дәстүрлерді қайта жаңа қолданысқа енгізу маңызды екені дәріптелді.
« — Салт-дәстүр — әр ұлттың, халықтың діні мен сеніміне, тұрмыс-тіршілігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып, өмірдің өзі туғызған ғұрыптардың жиынтығы. Салт-дәстүр ұлт үшін өмір, қоғам заңы болып негізделіп, сана, тағылым, тәрбие, тіршілік ережесі ретінде ел зердесіне рухани байлық, өнеге тәжірибесін құраған. Қазақ халқы – салт — дәстүрге өте бай халық. Ал салт-дәстүрге бай болу елдің мәдениетті әрі тәрбиелі екенін айғақтайды. Алайда қазақ елінде ертеден қолданылып келе жатқан салт-дәстүрлер ұмыт болып бара жатыр.Біздің мақсат осындай салт-дәстүрлерді дәріптеп, ел назарына жеткізу.» — деді кентаулық әжелер.
Мысалы, қымызмұрындық – бие байлап, алғашқы қымыз ішу тойы. Құлын байлап, бие сауылып оның сүті қорланып ашытылған соң екі-үш күн бойы жиналған қымызға ақсақалдар мен көрші-көлемдер «қымызмұрындыққа» шақырылған. Яғни алғашқы қымыз адамдарға салтанатпен ұсынылып, «көпке бұйырсын» деген тілекпен беріледі. Ақсақалдар үй иесіне рахмет айтып, батасын береді. Халықтың бұл дәстүрі де қонақжайлықты, жомарттық пен мәрттікті, бірлікті меңзейді.
Сонымен қатар, ерулік беру дәстүрі — халықтық жоралғының жарқын үлгісі. Жаңадан көшіп келген, жапсарлас қонған отбасына бұрыннан отырған көршілері қонақасы береді, дәм-тұз татырып, ықылас-пейіл білдіреді. Ерулік беру арқылы ауыл тұрғындары жаңа көршілерін өздеріне етене жақындастыруды, бөтенсітпеуді де көздейді. Ерулік қысқы соғымның сүбелі мүшелерінен, яғни қазы-қарта, жал-жая, тағы басқа тағамдар пісіріледі немесе қой сойылып шақырылады.
Тағы бір игі дәстүр жылу жинау. Бір адам бақытсыздыққа ұшырағанында, үй мүлкі, малынан айырылғанында ауыл тұрғындары, көрші-көлемі, туған-туыстары мал, дүние, ақшалай көмек көрсетеді. Мұны олардың ор тасынан бір адам ұйымдастырады. Бұл жәрдем – жылу жинау деп аталады. Арам жолмен шығынға ұшырағандарға жылу жиналмайды. Олар: дүние-мүлкін қартаға салып ұтқызып жібергендер, зинақорлыққа салғандар, ішіп құртқандар, қоғамның, мемлекеттің дүние-мүлкін жеп қойғандар.
Ал ақсарбас атау дәстүрі бойынша қазақ халқы, қауіп-қатерге ұшырағанында «А, Құдайым оңдасын! Мені осы қиындықтан құтқара гөр! Ақсарбас!» деп құдайы атайтын болған. Мұндай жағдайда «Ақсарбас!» деп үш рет айқайлаған. Сосын қауіп-қатерден аман қалғанында әлгі адам ауыл аймағын шақырып құдайы берген. Ақсарбасқа шалынатын малдар: бозқасқа қой, көкқасқа жылқы, қызыл-қасқа сиыр. Адам ақсарбас атағанда қай малын айтса, соны құдайыға союға тиіс болған екен.
Құрсақ той, құрсақ шашу — бұл өзінің келінінің аяғы ауыр екендігін білген ене достарын, туыстарын, көрші-қолаңдарын шақырып, мол дастархан жаю дәстүрі.
Бұл шараның мақсаты жүкті болған келіннің көңілін аулау. Үлкендер жағы болашақ анаға баталарын берсе, құрбылары, жеңгелері өздерінің өмірлік тәжірибелерімен бөліседі.
Абысын асы— Бұрыңғы кезде қазақ келіндері ерлерінің рұқсатынсыз көңіл көтермеген. Ерлері тойға, айтқа кеткен кезде ауылда тек әйелдер ғана қалған. Осы кезде олар дәмді еттерін асып, самауырынға шәйлерін қойып, бастарын бір жерге қосып әзіл-әңгімелерін жарастырған. Бұл қазақ әйелдерінің береке-бірлігін, татулығын арттырған. «Абысын асы» әйелдердің татулықта өмір сүруіне тәрбиелейді.
Қап қағар –қыс аяқталып, көктем басталғанда ет сүрленіп, азая бастайды. Ол ет қапта болады. Сол кезде ет асылып, аздап адам шақырылады. Бұл дәстүр “ ет қайтар” деген ұғымды білдіреді, ал қаптың ең соңғысын асып, бөліп жейді.
Наурыз төлі -төл басы ретінде қараған, төл басы сатылмайды, ешкімге сыйға бермейді. Мұндай мал тек қызығына, тойына сойып, ырым еткен.
Аушадияр — Үйлену тойы кезінде айталатын дәстүрлі өлең, жыр. Және жай өлең емес, өзіндік айтылар әні, ерекше ұлттық тәрбиелік маңызы бар. Көркем шығармашылықпен айтылатын той көркі, салтанат сән, өнегелі өнер. Мұны іздеп тауып өмірге әкелген жазушы Уахап Қыдырханов екен. Аушадияр жырының үлгілерін шетелдегі қазақтар сақтап, бізге жеткізген. Шынын айту керек, бұл Қазақстан елінде айтылмайды, халық жадынан мүлде шығып кетіп ұмыт қалған.
Өңір салу— Отқа шақырумен (кей жерлерде «үй көрсету» немесе «есік ашар» дейді) бірге болып жататын ендігі бір кәде өңір салу. Мұнда ылғи бәбішелер келеді. Ниеттері келінге шашу шашып, құтты болсын айту. Шашудың сыртында өңір әкеледі. Өңір киім, бұйым деп ең құрығанда терме бау немесе жас төсекті басқалар басынбасын деп бүркіт тұяғы, үкі сықылдылар іледі. Бұлардың бәрі отау үйге қажетті, өңін ашатын нәрселер.
Атбайлар — Мұныда екі түрі бар. Жас отаудың шаңырағы көтерілген соң ағайын туытсра оған шашу шашып, «керегесі кең болсын», «босағасы берік болсын» деген тілек айтады. Байғазы береді. Ет жақыны босағаға жылқы байлайды. Мұның аты «атбайлар».
«Атбайлардың» екінші түрі кәде. Құда құдағилар келгенде немесе күйеу қалыңдығын алуға келгенде олардың жеңгелері алдынан шығып түсіріп алып, атын байлайды. Бұл «атбайлар» деп аталатын той салты. Оған арнайы кәде беріледі. Ол кәдеден тағы бір әйел тәбәрік сұрайды.
Асату— Көпшілік аузы дуалы, елге сыйлы ақсақалдар өз қолымен табақтың түбінде қалған асты өзінің балаларына берген. Бұрыңғы кезде балалар қонақ шақырған үйді айналшықтап жүрген, өйткені оларды кез келген уақытта асқа шақырып қалуы мүмкін. Әйгілі жазушы Сәбит Мұқанов өзінің шығармаларында бұл дәстүрлі насихаттаған болатын.
Құйрық бауыр — «Құйрық бауыр жедің бе, құда болдым дедің бе» (мәтел). Бұл құдалық дәстүр рәсімі болғанмен ұлт салт дәстүрінде орны бөлек жай. Екі жақ келісіп құда болған жағдайда оларға «құйрық бауыр» арнаулы сый әкеледі. Әкелуші әйел «бауырдай жақын, құйрықтай тәтті болыңдар» деп тілек білдіреді. Одан барлық құдалар ауыз тиеді. Құйрық бауыр қазақ дәстүрінде құда болудың заңды белгісі құжат болып бекітілген.
Енші беру — Ата-анасы баласы балалы болғаннан кейін «енді өз күндерін өздері көре алады» деген сенімге келіп, отау тігіп, бөлек шығарады. Сонда малынан – мал, мүлкінен – мүлік бөліп береді, ыдыс-аяқ сыйлайды. Оған келіннің төркінінен келген дүниесі қосылып, жас жұбайлар жеке шаңырақ болып шыға келеді. Мұны енші беру деп атайды. Ата-анасы қайтыс болса, олардың малы мен дүние-мүлкі қалған ағасы інісіне еншібас беруге тиіс.
Сүт ақы — Қыз ұзату тойы мерзімін қалыңдық ауылы құдаларымен келісе отырып белгілейді. Бұл тойға күйеу бас құда бастаған құдалар тобымен және өнерлі күйеу жолдастарымен келеді. Мұнда құдалық кәделері өте көп. Соның ішіндегі жолы бөлек, қымбат кәделердің үлкені «сүт ақы» деп аталады.
» — Ұмыт болып баражатқан салт дәстүрлерден бөлек қазақ халқының дәстүрлеріне ұқсас салттар бар.Мысалы: Пасха мерекесі қазақ елінде тойланатын наурыз мерекесіне ұқсас. Ұлы батырымыз Бауыржан Момышұлы айтқандай, «халықтың ізгі дәстүрі – біздің ең асыл мұрамыз» десе, батыс ойшылы В.Г Белинский: «Әдет-ғұрып замандар бойы сыннан өтеді. Қазақ халқындағы секілді орыс дәстүрінде де ер адам үйдің басшысы, отағасы, отбасының қорғаушы, қамқоршысы саналады. Ер адам тұтынған заттар киелі деп есептеліп, құрметпен қараған. Мәселен, үйлену тойынан кейін, қалыңдық өз ер азаматының аяқ киімін шешіп жоғары қояды, бұл ер азамат қашанда әйел адамнан жоғары тұру деген мағынаны білдірсе керек. Халық-қалың орман,әрі пана,әрі қорған», — деп Қ.Мырзалиев ағамыз жырлағандай, әр халықтың өзінің кәсібіне,сенім-нанымына, тіршілігіне байланысты қалыптасып ұрпақтан-ұрпаққа ауысып отыратын салт-дәстүрі болады. Халықтық салт – дәстүр, мәдениет құндылығы – халық қазынасының озығын, ақылды да әдепті жан – жақты жетілген патриоттық сезімдегі азамат тәрбиелеуде пайдалансақ, қателеспейміз. Жан – жақты ел тарихын білетін, Отанын сүйетін, заман талабына сай оқушылар мен жастарды тәрбиелеу бүгінгі күн талабы. Әр мемлекеттің көркі дәстүр салтына байланысты. Сондықтан қазақтың асыл мұраларын көзіміздің қарашығындай сақтап келешек ұрпаққа жалғастырып отыруымыз қажет. Еліміз салт-дәстүрге бай болсын дегіміз келеді.» — деді ақ жаулықты әжелер.
1990 жылы 25 қазанда Қазақстанның Мемлекеттік Егемендігі туралы Декларация қабылданып, еліміз тәуелсіздік алуға алғашқы қадамын жасады. Аталған декларация еліміздің тәуелсіздік алуына жол ашқан маңызды құжат болды. Декларацияда Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретіндегі саяси-құқықтық негіздері, ел аумағының тұтастығы жарияланды. Қазақ халқының мәдениетін, дәстүрін, тілін қайта түлету, ұлттық болмысты қалыптастыру әрі нығайту сияқты мемлекеттік қағидаттар бекітіліп, көпшілікке ұсынылды. Осы декларацияның арқасында ел тәуелсіздігінің негізі қаланған болатын. Осы ретте Мемлекет басшысы да Республика күні елдің мемлекет құру жолындағы тарихи қадамының символы болуы керек екенін айтқан болатын.
«Әрине, Тәуелсіздік күнінің бастапқы мәні сақталады. Бұл күн мемлекеттік мереке болып қала береді. Бірақ, тәуелсіздік алуға зор үлес қосқан ұлттық батырларымызға тағзым күні ретінде атап өтілуі керек», – деген еді Президент.
Мемлекеттік егемендік туралы Декларация 1990 жылы 25 қазанда Жоғарғы Кеңестің қаулысымен қабылданды. Онда ҚазКСР егемендігі жарияланып, Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретіндегі саяси-құқықтық негіздері бекітілді. Сондай-ақ алғаш рет ел аумағының тұтастығы, оған қол сұғылмайтындығы, қазақ халқының және Қазақстандағы басқа да этнос өкілдерінің төл мәдениетін, дәстүрін, тілін қайта түлету мен дамыту, ұлттық қадір-қасиетті нығайту сияқты мемлекеттік қағидаттар бекітілді. Құжатта саяси, экономикалық және әлеуметтік мәселелерді өз бетінше шешу принципі де жарияланды. ҚазКСР-і өзінің ішкі әскерлерін, мемлекеттік қауіпсіздік және ішкі істер органдарын құру құқығын алды. Ал Президент мемлекет басшысы, әкімшілік-атқарушы жоғарғы биліктің басшысы болып танылды. Осы декларацияның арқасында біз кеңестік заңдарды қолданудан бас тартып, өз Ата заңымызды құруға қадам бастық. Сондықтан осы қағидаттардың негізінде кейінірек – 1991 жылғы 16 желтоқсанда – «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заң қабылданды.
Республика күні мемлекеттік емес, ұлттық мереке санатына енді. Ұлттық мереке кезінде мемлекеттік органдарда міндетті түрде ресми іс-шаралар өткізіледі. Себебі олар ерекше тарихи маңызы бар және мемлекеттіліктің дамуына елеулі әсер еткен оқиғалар қатарына жатады. Ал Тәуелсіздік күні мемлекеттік мереке мәртебесіне ие болды. Бұл дегеніміз – қоғамдық-саяси маңызы бар оқиғаларға арналған күндер.
Міне осындай мерейлі мерекеде Түркістандағы «Рәміздер» алаңында 25 қазан – Республика күніне арналған Мемлекеттік туды көтеру рәсімі өтті. Алдымен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік гимні шырқалып, Көк байрақ желбіреді. Салтанатты жиынға Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды, ел ағалары, жастар, қала тұрғындары қатысты.
« – Баршаңызды Республика күнімен шын жүректен құттықтаймын! Бұл – еліміздегі ең маңызды мереке. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев І Ұлттық құрылтайда Республика күніне ұлттық мереке мәртебесін қайтару туралы бастама көтерді. Бұл бастаманы халық қолдады. Себебі, оның тарихи мәні бар. Бұл – ұлт үшін жанын құрбан еткен батыр бабаларымыздың төгілген қаны мен еңбегінің өтеуі. Асыл аналарымыздың ақ тілегінің жемісі. Сондықтан азаттықтың қадірін білуіміз керек. Жыл сайын Республика күні Президентіміз ту көтеру рәсімін өткізеді. Бұл іс-шара республиканың барлық өңірінде өз жалғасын табады. Міне, биыл да осы мақсатта Түркістан төрінде жүздесіп тұрмыз. Бүгінгі мереке Республиканы құрудағы тұлғалардың елеулі еңбегін дәріптейтін, азат ел екенімізді мақтан тұтанын күн екенін естен шығармайық. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын! Көк байрағымыз әрдайым көкте желбіреп, еліміздің мәртебесі биіктей берсін! – деді облыс әкімі Дархан Сатыбалды.
Республика күніне орай Түркістан қаласында авто және велошеру ұйымдастырылды. Мерекелік іс-шарада концерттік бағдарлама ұсынылып, отаншылдықты дәріптейтін әндер шырқалды. «Жаңа леп» өнер ұжымы хор орындады. Әскери оркестр Ескендір Хасанғалиевтің «Атамекен» әнін, ал «Сарын» тобы «Қазақстаным» әнін шырқады. «Айдай» би ансамблі мен жастар флешмоб көрсетіп, көпшілікке мерекелік-патриоттық көңіл-күй сыйлады.
Түркістан жұртшылығы маңызды мерекені жоғары деңгейде атап өтіп, мемлекеттік рәміздер дәріптелді. Бір-бірін мерекемен құттықтап, ізгі тілектерін арнады. Түркістандағы ту тұғырдың биіктігі 62,5 метрді құрайды. Байрақтың ені 12 метр болса, ұзындығы – 24 метр.
