Түркістан облысында Үкіметтің инвестициялық жобалардың тізімін жасақтау жөніндегі тапсырмасы бойынша жұмыстар жүріп жатыр. Облыс әкімінің қадағалауымен елге кіріп жатқан импорт тауарларына талдау жүргізіліп, импортты азайтып, экспортты ұлғайту жұмыстары жандана түсті. Аталған мәселе Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеровтің төрағалығымен өткен аппараттың апталық мәжілісінде талқыланды. Өңір басшысы өндіріс орындарын ашып, ауыл шаруашылығында терең өңдеуге басымдық беріп, отандық нарықты қамту керектігін айтты.

– Жеңіл өнеркәсіп, ауыл шаруашылығында Түркістан облысының әлеуеті өте жоғары. Барлық саланы терең зерделеп, мүмкіндігімізге сай келетін бағыттар бойынша жобалар мен жоспарлар әзірлеңіздер. Дамытатын салаларды қаржыландыру бойынша нақты ұсыныстар қажет. Импортты азайтып, отандық нарықты қамтып қана қоймай, кейбір салалар бойынша экспортты ұлғайтуға да мүмкіндік бар. Жұмысты жандандыру керек, – деген Нұралхан Көшеров жауапты басқарма басшылары мен аудан, қала әкімдеріне тиісті тапсырмалар берді.

Түркістан облысының кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының басшысы Нұржігіт Мырзахметовтың айтуынша, импортты алмастыратын 6 сала, 31 өнім бойынша талдау жүргізілген. Аталған салаларда импортты алмастыратын 65 инвестициялық жоба бар. Оның ішінде, 28 инвестициялық жоба 2025 жылы, 26 инвестициялық жоба 2026 жылы және 11 инвестициялық жоба 2027 жылы іске асады деп жоспарланған. Инвестициялық жобалардың жалпы құны – 707 млрд. теңге. Жоба саны мен қаржы көлемі ұлғаяды.

Жобалардың бірқатар ірілеріне тоқталсақ, Түркістан облысының өндіріс орындары алдағы уақытта алюминий профильдерімен елімізді толық қамтымақ. Сонымен бірге жиһазбен де отандық нарықты қамтып, экспортты ұлғайтуға мүмкіндік бар. «Жасыл Суық Қазақстан» компаниясы толық қуатына енгенде өнеркәсіптік тоңазытқыштар құрылғылары импорты көлемін 48 пайызға төмендетсе, алдағы уақытта іске қосылатын зауыт арқылы елімізді сыртқы бейнебақылау камераларымен толық қамту көзделіп отыр. Кептірілген көкөніс шығару, жеміс-жидекті терең өңдеу, ауыл шаруашылығы техникаларын шығару, жылу құбырларын шығару және өзге де салалар бойынша импортты төмендету бойынша жобалар жүзеге асады.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Файзулла Байдуллаевтың айтуынша, өңірдің импортқа тәуекелділігін төмендету бағытында агроөнеркәсіптік кешенінде инвестициялық жобаларды іске асыру бойынша Ауыл шаруашылығы министрлігі тарапынан негізгі 10 бағыт айқындалған. Сүтті терең өңдеу, ет экспортын арттыру бойынша жаңа кәсіпорындар ашылып, жобалар жүзеге асырылуда. Сонымен бірге алдағы уақытта құс шаруашылығын дамыту, көкөніс сақтау қоймаларының сыйымдылығын арттыру, ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеу бағытындағы жұмыстар күшейтілмек.

Қазіргі таңда тиісті министрлік те экспорттаушыларды қолдаудың қолданыстағы шараларын күшейту бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр. Бұл ретте экспортты ілгерілету экожүйесінің институционалдық негізін қалыптастыру бойынша жұмыс аяқталғанын атап өту маңызды. 2024 жылғы 23 қаңтарда Мемлекет басшысы айтарлықтай қаржы ресурстарын шоғырландыра отырып, мемлекеттік қолдау шараларының кең спектрін іске асыратын экспорттық-кредиттік агенттікті қалыптастыру туралы Заңға қол қойды. Агенттік субсидиялау және кепілдік беру, сауданы қаржыландыру сияқты қолдау шараларының жаңа түрлерін жүзеге асыратын болады.

« Қазіргі таңда жаһандық тауар нарығында өзгерістер бар және бәсеке күшейіп тұр. Мұндай жағдайда өнім өткізу саясатына ерекше мән беру керек. Еліміз үшін жылдар бойы қалыптасқан ішкі және сыртқы нарықтағы орынды сақтап қалу айрықша маңызды. Үкіметтің алдында сыртқа шығарылатын өнім нарығының ауқымын жоспарлы түрде кеңейту міндеті тұр. Қазақстанның тауарларын шетелге таныту және шығару үшін тиісті шаралар қабылдаған жөн», деген еді Президент.

Мемлекет басшысының нақты тапсырмасына сәйкес, отандық өнімнің сырттағы, нарықтағы орнын кеңейту жұмыстары қарқын алып келеді. Әсіресе, шикізаттық емес тауарлар экспортының географиясы ұлғаюуда. Еліміздің негізгі өткізу нарықтары Қытай, Ресей және Орталық Азия елдері болып қала береді. Сонымен қатар экспорт географиясын кеңейту және Оңтүстік-Шығыс Азия мен Таяу Шығыс елдеріне жеткізілімдерді ұлғайту бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр. Елімізде тауарлар мен қызметтерді сыртқы нарықтарға жылжыту бойынша үйлестірілген жұмыстың қағидаттары мен тәсілдері де әзірленген. Қазақстан Қытай елімен өзара сауда көлемін арттыру мақсатына ерекше назар аударуда.  Бұл бағытта Түркістан облысы көрші елдің провинцияларымен май өнеркәсібі, астық өңдеу саласындағы экспортқа бағдарланған жобаларды да белсенді пысықталып жатыр.

Өңірде өндірісті дамыту, инвестиция тарту және инфрақұрылым жүргізу бағытында ауқымды жұмыстар атқарылуда. Қазіргі таңда Түркістан облысының индустриалды аймақтарында жалпы құны 130,3 млрд теңге болатын 100-ге жуық инвестициялық жоба жүзеге асырылып жатыр. Бұл жобалар нәтижесінде 6 мыңға жуық тұрақты жұмыс орны ашылады деп жоспарлануда. Аталған жобалар Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеровтің тікелей бақылауымен іске асырылып жатыр. Бүгінде жобалардың жартысынан көбі іске қосылып, облыс экономикасына 40 млрд теңгеден астам жеке инвестиция тартылды. Нәтижесінде 3 мыңға жуық тұрғын тұрақты жұмысқа орналасып, 2 млрд теңгеден астам салық облыс бюджетіне түсті.

Облыс әкімінің бастамасымен «Даму» өңірлік бағдарламасына өзгерістер енгізіліп, Сауран, Жетісай, Отырар, Сайрам аудандарында және Шардара мен Арыс қалаларында жаңа индустриалды аймақтар құрылды. Бұдан бөлек, тағы 4 индустриалды аймақты құру немесе кеңейту жұмыстары жүргізілуде. Жаңа өндірістік алаңдар арқылы әрбір аудан мен қалада кәсіпкерлікке қолайлы жағдай жасау, инфрақұрылыммен қамтамасыз ету – негізгі мақсат. Облыс әкімі Нұралхан Көшеров Сауран ауданындағы жаңа индустриалды аймақтардың құрылысымен танысты. Атап айтқанда, Иассы, Қарашық және Жүйнек ауылдық округтерінде өндіріс алаңдары салынуда. 2024–2026 жылдар аралығында Сауран ауданында 5 бірдей өндірістік аймақ құрылуда. Атап айтқанда, Қарашық, Иассы, Жүйнек, Шорнақ және Үшқайық ауылдық округтерінде 55 гектарға жуық жер бөлініп, 115 жобаны орналастыру көзделген. Қазірдің өзінде 60 кәсіпкермен меморандум түзілсе, олардың 30-ы құрылыс жұмыстарын бастап кеткен.

Тек Иассы ауылдық округінде орналасқан өндірістік алаңның өзінде 24 жоба іске қосылуға дайын. Аумағы 9 гектар болатын бұл алаңда жиһаз өндірісі, спорттық құрал-жабдықтар, жол белгілері, тігін шеберханалары, қағаз өнімдері цехы сынды кәсіпорындар жұмысын бастайды. Жалпы инвестиция көлемі – 6,3 млрд теңге, жаңадан 600-ден астам жұмыс орны ашылады.

– Индустриалды аймақтар – өңірдің экономикалық қуатын арттыратын маңызды құрал. Біз әр ауданда өндірісті дамытып, инвесторларға толық жағдай жасауды қамтамасыз етуіміз керек. Жаңа жобалар – жаңа жұмыс орындары мен халықтың әл-ауқатын көтерудің кепілі, – деді Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров.

Өндірістік аймақтарды аралау барысында облыс әкімі жауапты сала басшыларына инфрақұрылым жеткізу жұмыстарын жеделдетуді тапсырды. Сонымен қатар индустриалды аймақтарды абаттандыру, көгалдандыру және заманауи стандарттарға сәйкестендіру қажеттігін атап өтті. Жалпы, Түркістан облысының 2025 жылғы қаңтар-мамырда өнеркәсіп өндірісінің көлемі өткен жылмен салыстырғанда 14,8% көп. Тау-кен өндіру өнеркәсібінде өндіріс көлемі – 15,2%, өңдеу өнеркәсібінде – 14,1%, электр энергиясымен, газбен, бумен, ыстық сумен және кондиционерленген ауамен жабдықтауда – 17% өсті, ал сумен жабдықтауда, қалдықтарды жинауда, өңдеуде және жоюда, ластануды жою жөніндегі қызметте 0,5% кеміді.

2025 жылғы қаңтар-мамырда ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы шығарылымы 192085,6 млн. теңгені немесе 2024 жылғы қаңтар-мамырмен салыстырғанда 106,4% құрады. Жүк айналымының көлемі 11703,5 млн. ткм-ді құрады, немесе 2024 жылдың қаңтар-мамырымен салыстырғанда 123% құрады. Жолаушы айналымы 650,8 млн. жкм-ді құрады, немесе 2024 жылдың қаңтар-мамырымен салыстырғанда 113,9% құрады. Құрылыс жұмыстарының көлемі 117433,8 млн. теңгені немесе 2024 жылғы қаңтар-мамырмен салыстырғанда 146,6% құрады. 2025 жылғы қаңтар-мамырда пайдалануға берілген тұрғын үйлердің жалпы алаңы 25,5% артып, 306,1 мың шаршы метрді құрады. Негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 387838,2 млн. теңгені немесе 2024 жылғы қаңтар-мамырмен салыстырғанда 151,1% құрады.

Тіркелген заңды тұлғалар саны 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 19270 бірлікті құрап, өткен жылғы сәйкес кезеңдегімен салыстырғанда 5,5% өсті, оның ішінде 250 адамнан жоғары қызметкерлері барлар 101 бірлік. Жұмыс істеп тұрған заңды тұлғалар саны 17743 бірлікті құрады, оның ішінде шағын кәсіпорындар 17092 бірлік құрады. Облыста тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік кәсіпорындар (заңды тұлғалар) саны 15383 бірлікті құрап, өткен жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда 6,3% өсті. 2025 жылғы қаңтар-мамырда бөлшек сауда көлемі 131737,6 млн. теңгені құрады немесе 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 16% артық. Ал, көтерме сауда көлемі 136271 млн. теңгені құрады немесе 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 267,3% құрады.

Алдын ала деректер бойынша 2025 жылғы қаңтар-сәуірде ЕАЭО елдерімен өзара сауда 182,2 млн. АҚШ долларын құрап, 2024 жылғы қаңтар-сәуірмен салыстырғанда 43,6% көбейді, оның ішінде экспорт –70,2 млн. АҚШ долларын (7,7% көбейді), импорт –112 млн. АҚШ долларын құрады (81,5% көбейді).

Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров «China Railway Asia-Europe Construction Investment Co., Ltd.» компаниясының бас директоры Чжоу Хайвэймен ресми кездесу өткізді. Астанадағы жеңіл рельсті көлік (LRT) жобасына қатысқан бұл компания Түркістан өңірінде де ірі инвестициялық жобаларға қатысуды жоспарлап отыр. Кездесу барысында тараптар өңірдегі инфрақұрылымдық жобаларды бірлесіп жүзеге асыру мүмкіндіктерін талқылады.

Атап айтқанда, Түркістан қаласының Шығыс айналма жолы мен Өзбекстан Республикасы шекарасынан Шардара–Арыс бағытындағы жол құрылысы жобалары бойынша келіссөздер жүргізілді. Бұл көлік дәлізі — халықаралық транзиттік бағыттар желісін кеңейтіп, өңірлік логистикалық әлеуетті арттыруға, сондай-ақ көрші елдермен экономикалық ынтымақтастықты күшейтуге мүмкіндік береді. Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров жалпы өңірдің әлеуметтік-экономикалық мүмкіндіктерін айтып, өңірге келген инвесторлар мен кәсіпкерлерге нақты қолдаулар көрсетіліп жатқанын атап өтті.

– Түркістан облысына қош келдіңіздер! Өздеріңізге мәлім, Қазақстан мен Қытай арасындағы достық және жан-жақты стратегиялық әріптестік қарқынды дамып келеді. Мемлекет басшыларының сындарлы ұстанымы мен ұзақ мерзімді ынтымақтастығының нәтижесінде өңірлік деңгейдегі ықпалдастықты кеңейтуге қолайлы жағдай жасалды. Түркістан – Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан, көлік-логистика саласында зор әлеуеті бар стратегиялық өңір. Өзбекстан шекарасынан Шардара мен Арысқа дейінгі жол құрылысы халықаралық транзиттің дамуына серпін береді. Біз бұл жобаның іске асуына жан-жақты қолдау көрсетуге дайынбыз. Бұл Қазақстан мен Қытай арасындағы серіктестіктің жарқын үлгісіне айналатынына сенеміз, – деді облыс әкімі Нұралхан Көшеров.

Сондай-ақ, кездесу барысында Түркістан облысында құрылыс материалдары зауытын салу бойынша жобаның алғышарттары мен іске асыру кезеңдері талқыланды. China Railway Asia-Europe Construction Investment Co., Ltd. – 2015 жылы құрылған, жарғылық капиталы 300 миллион юаньды құрайтын, Орталық Азия аумағында мамандандырылған инвестициялық-құрылыс қызметімен айналысатын компания. Негізгі қызмет бағыттары – көлік, энергетика, химия өнеркәсібі және инфрақұрылым салаларындағы ірі жобаларды іске асыру. Елімізде бірқатар ірі жобалалардың іске асуына атсалысып келеді.

Астана қаласында өткен «Орталық Азия – Қытай» индустриялық және инвестициялық ынтымақтастықтың ІІ форумы аясында Түркістан облысы мен қытайлық компаниялар арасында жалпы 5 ірі жобаны жүзеге асыру бойынша меморандум жасалды. Сонымен қатар Түркістан облысы мен Қытайдың Шэньси және Хубэй провинциялары арасында бауырластық келісімі орнады. Екі күнге жалғасқан маңызды басқосуға Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Түркіменстан, Қырғызстан және Қытай елдерінің өкілдері, бизнес қауымдастықтары мен ірі инвесторлары қатысты. Халықаралық форумның екінші күні «Қытай – Орталық Азия» Іскерлік кеңесінің Қытай тарапы басқармасының құрылтай жиналысы және «Шэньси провинциясымен танысу» тақырыбындағы сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі конференциясы өтті.

Құрылтайда Қытай халықаралық сауда палатасының екіжақты ынтымақтастық департаментінің директоры, «Орталық Азия – Қытай» Іскерлік кеңесінің Қытай тарапы басқармасының Бас хатшысы Сюй Цзиньли модераторлық етті. Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров өңірдің инвестициялық тартымдылығына тоқталып, туристік әлеуеті туралы баяндады. Түркістан облысы тәжірибе алмасуға дайын екенін айтып, шетелдік инвесторларды бірлескен жобаларды жүзеге асыруға шақырды.

– Құрметті форум қатысушылары! Мемлекет басшысы жүргізіп отырған саясат аясында елде қолайлы инвестициялық ахуалды қалыптастыруға, экономиканы дамытуға, шетелдік және отандық инвесторлардың сенімін нығайтуға бағытталған бірқатар стратегиялық шаралар жүзеге асырылды. Бүгінгі шара – еліміз бен Қытай Халық Республикасы және Орталық Азия елдері арасындағы екіжақты ынтымақтастықты талқылауға арналған тамаша алаң. Біздің өңір мен Орталық Азия елдері және Қытайдың өңірлері арасындағы ынтымақтастық географиялық тұрғыдан тиімді орналасуымен, ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп, туризм, логистика және энергетика салаларындағы әлеуетімен түрлі бағытта қарқынды дамып келеді. 2018 жылы құрылған Түркістан облысы – түркі әлемінің мәдени астанасы және түркі халықтарының мұрасын сақтау жөніндегі маңызды орталық. Халқы 2,2 миллион адамды құрайтын облыстағы тұрғындардың 70%-дан астамы – жастар. Бұл өңірдің даму әлеуеті жоғары екенін көрсетеді. Түркістан облысы экономиканың түрлі салаларын дамытуға қолайлы климаттық жағдайларға ие. Өңірдің қолайлы ауа райы ауыл шаруашылығы мен күн энергетикасын дамытуға тамаша мүмкіндік береді. Түркістан облысының көлік-логистикалық әлеуеті – оның әлеуметтік-экономикалық дамуы мен халықаралық көлік дәліздеріне интеграциялануының негізгі факторларының бірі. Географиялық тұрғыдан тиімді орналасуы мен инфрақұрылымдық жобаларға байланысты өңір біртіндеп Қазақстанның оңтүстігіндегі ірі логистикалық хабқа айналып келеді. Түркістан облысы арқылы өтетін «Батыс Қытай – Батыс Еуропа» халықаралық көлік дәлізі әлемдік нарыққа шығудың жаңа мүмкіндіктерін ашады. Сонымен қатар Қазақстан – Еуразиялық экономикалық одақтың мүшесі. 185 миллион халқы бар бұл бірлестік тауар, қызмет және капитал айналымының еркіндігін, сондай-ақ кедендік төлемдерден босатуды қамтамасыз етеді. Осыған орай, сіздерді көлік және логистика саласындағы бірлескен жобаларды іске асыру мүмкіндігін қарастыруға шақырамын. Сіздерді Түркістан облысына келіп, өңіріміздің инвестициялық әлеуетімен танысуға шақырамын. Бірлескен инвестициялық жобаларды жүзеге асыруға үміт артамыз. Біз өз тарапымыздан бизнесін дамытуға ұмтылған барлық компанияларға толық қолдау көрсетуге дайын екенімізді сенімді түрде айтқым келеді және ұзақ мерзімді ынтымақтастыққа сенемін, – деді Нұралхан Көшеров.

Қазіргі таңда Түркістан облысында қолайлы инвестициялық ахуал қалыптасқан. Өңірдің негізгі инвестициялық алаңдарына «TURAN» арнайы экономикалық аймағы, «Орталық Азия» халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығы, 19 индустриалды аймақ пен шағын өнеркәсіптік парктер жатады. Халықаралық форумның алғашқы күні 3 жобаны іске асыру бойынша меморандум жасалса, екінші күні Түркістан облысы әкімдігі 108 млн АҚШ долларын құрайтын 2 ірі инвестициялық жоба бойынша ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды. Нақтырақ айтқанда, Түркістан облысының аумағында «Биотехнологиялық мал қалдықтарын қайта өңдеу» жобасын іске асыру жоспарлануда. Жоба құны – 18 млн АҚШ доллары. Нәтижесінде, 60 жаңа жұмыс орны ашылады. Жобаны іске асыруға қытайлық «Tangshan Huating Ceramics Co., Ltd.» компаниясымен келісім жасалды. Сонымен қатар Түркістан облысының аумағында «Қазақстан Республикасы Түркістан облысы Циндао индустриалды паркі» жобасын іске асыру жоспарлануда. Жобаға 90 млн АҚШ доллары көлемінде инвестиция құйылады. Жоба аясында 500 адам жұмыспен қамтылмақ. Жобаны іске асыруға қытайлық «China Qingdao Wanlin Group» компаниясы қызығушылық танытты.

Одан бөлек, Түркістан облысы мен Қытайдың Шэньси және Хубэй провинциялары арасында бауырластық туралы келісімге қол қойылды.Осы күні «Шэньси провинциясымен танысу» тақырыбындағы сауда-экономикалық ынтымақтастық конференциясында Түркістан облысы әкімінің орынбасары Талғат Қозбеков жасалған келісімдер бірлескен жобаларды жүзеге асыруға жаңа мүмкіндіктер ашатынын жеткізіп, инвестициялық әріптестік пен өңіраралық экономикалық ынтымақтастықты жандандыруға жаңа серпін беретінін айтты. Инвесторларға құнды ақпараттар беріп, тәжірибе алмасуға шақырды. Форум В2В форматындағы кездесулерге жалғасты. Онда келіссөздер жүргізіліп, өңіраралық ынтымақтастықты нығайту мәселелері талқыланды.

Төлеби ауданының Ауыл шаруашылық саласында өндірілген өнімнің көлемі 11,6 млрд.теңгеге жетіп, нақты көлем индексі 119,7 пайызды құрады, жыл соңына дейінгі жоспар – 61,5 млрд.теңге.  Оның ішінде мал шаруашылығы 11,4 млрд. теңге және өсімдік шаруашылығы 175 млн.теңгені құрады. Ауыл шаруашылығы саласында 2025 жылы құны 6,2 млрд.теңгені құрайтын 8 ірі инвестициялық жобаны іске асыру және  123 жаңа жұмыс орны құру жоспарлануда. Олар:

1. «Қазығұрт бақтары» АШӨК жеміс-жидек өңдеу цехы (жоба құны 4,1 млрд.теңге, 12 жаңа жұмыс орын);
2. «Азия Милк» ШФҚ 550 бас тауарлы сүт фермасы (жоба құны 1 млрд.теңге, 44 жаңа жұмыс орын);
3. «Бірінші Мамыр сауда белгісі» ЖШС 100 бас тауарлы сүт фермасы (жоба құны 300 млн.теңге, 10 жаңа жұмыс орын);
4. «FISH HOUSE» ЖШС балық шаруашылығы (жоба құны 250 млн.теңге, 25 жаңа жұмыс орын);
5. «Азия Милк» ӨК 150 басқа арналған мал бордақылау алаңы (жоба құны 200 млн.теңге, 13 жаңа жұмыс орын);
6. ЖК «Бастық ата» айына 100 тонна сүт өндіру (жоба құны 150 млн.теңге, 10 жаңа жұмыс орын);
7. ЖК «Рысбаев Ж.» 100 басқа арналған жылқы шаруашылығы (жоба құны 100 млн.теңге, 5 жаңа жұмыс орын);
8. ЖК «Ақжігітов С.» балық шаруашылығы (жоба құны 100 млн.теңге, 4 жаңа жұмыс орын)

Ауыл шаруашылығы саласында жаңа технологияларды енгізу Мемлекет басшысының тікелей тапсырмасы.

2024 жылы 73 техника сатып алынса, 2025 жылға 116 техника алу жоспарланып, нақты 5 айда 48 техника алынды. Су үнемдеу технологиясын ендіру бойынша   2025 жылы 612 гектар жоспарланып, нақты 5 айда 316 гектар ендірілді.   «АУЫЛ АМАНАТЫ» бағдарламасы аясында ағымдағы жылы 482,7 млн.теңгеге 72 жоба қаржыландыру жоспарланып отыр.

Суармалы жерлердің көлемін ұлғайту мақсатында, 2024 жылы Абай ауылында сыйымдылығы 350 мың текше метрді құрайтын «Қошқарата» су қоймасының құрылысы аяқталды. Жеке инвестор есебінен бөлінген қаржы – 110 млн.теңге.  Нәтижесінде, 220 гектар жер ағын сумен қамтамасыз етілді. Ұйымшыл ауылында сыйымдылығы 1 млн.текше метрді құрайтын, «Қарақуыс» су қоймасының құрылысын 2025 жылға аяқтауға 107 млн.теңге қаржы қарастырылып жұмыстар жүргізілуде. Жалпы құны – 1,1 млрд.теңге. Нәтижесінде, 350 гектар жер ағын сумен қамтылатын болады. Зағамбар ауылында сыйымдылығы 443 мың текше метрді құрайтын «Ащы» су қоймасын жөндеуге 2025 жылға 206 млн.теңге бөлінді.  Нәтижесінде, 395 гектар жер ағын сумен қамтылады.

Туризм саласында қызмет көрсететін 254 нысан бар. 2025 жылдың 5 айында ауданға 22,5 мың демалушылар келіп, 681 млн.теңгеге қызмет көрсетілді. Өткен жылдың 5 айында 20,8 мың демалушы болса, 2024 жылдың нақты көрсеткішімен 38,7 мың демалушы келген. Ал 2025 жылға жоспар 50,3 мың демалушыны құрамақ. 2025 жылы жалпы құны 4,2 млрд. теңгені құрайтын 12 туристік нысандарды іске қосып, 151 адамды жұмыспен қамту жоспарлануда. Атап айтқанда: Біркөлік шатқалында – 5 нысан; Ақмешіт шатқалында – 3 нысан; Қасқасу – 2 нысан; Керегетас – 1 нысан; Қаратөбе – 1 нысан бар.

1. Ақмешіт шатқалында «FGS-Болашақ ұрпақ мектебі» ЖШС балалар лагері (300 орындық), құны 1 млрд.теңге, 39 жұмыспен қамтылды;
2. Керегетас елді мекенінде «Эдельвейс» балалар лагері (150 орындық), құны 800 млн.теңге, 30 жұмыспен қамтылды;
3. Біркөлік шатқалында ЖК «М.Тұрғыновтың» демалыс орны, құны 650 млн.теңге, 10 жұмыспен қамтылды;
4. Ақмешіт шатқалында ЖК «Е.Рахымбердиевтың» демалыс орны, құны 500 млн.теңге, 11 жұмыспен қамтылды;
5. Қаратөбе ауылдық округінен ЖК «К. Өсербаеваның» демалыс орныны, құны 300 млн.теңге, 8 жұмыспен қамтылды;
6. Ақмешіт шатқалында ЖК «Ш.Далбаевтың» демалыс орны, құны 198 млн.теңге, 8 жұмыспен қамтылды;
7. Біркөлік шатқалында ЖК «Б.Каримовтың» демалыс орны, құны 160 млн.теңге, 7 жұмыспен қамтылды;
8. Біркөлік шатқалында ЖК «Е.Ерманның» демалыс орны, құны 150 млн.теңге, 7 жұмыспен қамтылды;
9. Қасқасу ауылдық округінен «Mountain VIEW» демалыс орны, құны 150 млн.теңге, 8 жұмыспен қамтылды;
10. Қасқасу ауылдық округінен ЖК «Б.Кумисовтың» демалыс орны, құны 130 млн.теңге, 8 жұмыспен қамтылды;
11. Біркөлік шатқалында ЖК «М.Бектұрғыновтың» демалыс орны, құны 120 млн.теңге, 5 жұмыспен қамтылды;
12. Біркөлік шатқалында ЖК «М.Тәжібаевтың» демалыс орны, құны 100 млн. теңге, 5 жұмыспен қамтылды.

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС субъектілерінің саны 2025 жылдың 5 айында 10 мың 831 жетіп, былтырғы жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 820 субъектіге өсті.  2024 жылдың 5 айда  10 011 субъект болған. Нәтижесінде, 14 мың 405 адам жұмыспен қамтылды. Өндірілген өнім көлемі 2025 жылдың
5 айында 41,3 млрд.теңге өнім өндірілді.  Өткен жылдың тиісті кезеңінде 38,1 млрд.теңге болған. Биылғы жыл соңына дейінгі жоспар – 110,1 млрд.теңгені құрап отыр.

Ал, Ортақ жайылым жерлерді қайтару 2025 жылы 3 000 гектарға жоспарланып, нақты 350 гектар жер қайтарылды. Осы бағыттағы жұмыстардың нәтижесі бойынша өткен жылы осы кезеңде – 1,6 мың гектер қайтарылған.

Төлеби ауданы – шығыс пен батысты жалғастырған Жібек жолының күре тамыр даңғылы өткен жер. Аймақ тамылжыған табиғатымен ғана емес, әлеуметтік – экномикалық өркендеуімен де көш бастап келеді. Бұл туралы Төлеби ауданының әкім бұқаралық ақпараттық құралдарының өкілдерімен өткен брифингте мәлімдеді. Таулы өлкенің өнеркәсіп, өндіріс саласында қандай жетістіктер бар? Инвестициялық жобалардың әлеуеті қандай? Туризмді өркендету бағытында қандай нысандар ашылмақ? Осы секілді сұрақтардың жауабы қамтылған Төлеби ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуы бойынша 5 ай қорытындысымен аудан әкімі Еркеғали Әлімқұловтың баяндамасын назарларыңызға ұсынамыз:

–  Төлеби ауданында халық саны 122 610 адамды құрайды. 2025 жылы 5 айында, өзіндік кірістер жоспары 2 млрд.теңгені құрап, нақты 2,9 млрд.теңгеге орындалды. Ал, 2024 жылдың 5 айындағы жоспары 1,7 млрд.теңгені құрап, нақты 2,1 млрд.теңгеге орындалған. 2025 жылы бекітілген бюджет 4,9 млрд теңге. Жоспар 44,3 пайызға немесе 901 млн.теңгеге артқан. Аудан бюджетінің шығыстарының басым бөлігі халықтың әлеуметтік тұрмысын жақсартуға бағытталады. Жалпы өңірлік өнім көлемі 2025 жылдың 5 айында 53,1 млрд.теңгеге жетті. Оның 57,2 пайызы өнеркәсіп, 21,9 пайызы ауыл шаруашылығы, 18,7 пайызы сауда және 2,2 пайызы құрылыс саласына тиеселі. Жан басына шаққандағы ішкі өнім көлемі 435 мың теңгеге  жетіп, өсім 30,6 пайызды құрады. Ал, құрылыс жұмыстарының көлемі 1,1 млрд.теңгеге жетті. 2025 жылдың 5 айында негізгі капиталға 13,1 млрд.теңге инвестиция тартылып,
2024 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда нақты көлем индексі 28,1 пайызға немесе 4,5 млрд.теңгеге өсті. Осы бағытта «KEGOC» АҚ Төлеби ауданында 18 млрд.теңгеге электр желілерін нығайту жұмыстарын бастады, осы жылы 8 млрд.теңгесі игеріледі.

Өнеркәсіп өнімінің көлемі 30,4 млрд.теңгеге жетті. Өткен жылы осы кезеңде 21,8 млрд теңге болған. Сондай-ақ, былтыр нақты – 64,9 млрд теңге болса, бтылғы жоспар – 74,7 млрд теңгені құрайды. Сонымен қатар, өңдеу өнеркәсібінің өнім көлемі 26,9 млрд. теңгені құрады.  Өткен жылдың 5 айында 19,4 млрд. теңге болған.  2024 жылы нақты – 59,8 млрд. теңге болса, 2025 жылғы жоспар – 69,4 млрд.теңге. 2025 жылы өнеркәсіп саласына жалпы құны 6,5 млрд.теңгені құрайтын 4 ірі инвестициялық жоба іске асыру және 180 жаңа жұмыс орын құру жоспарлануда. Атап айтқанда:

1. «Тауэнерго» ЖШС шағын ГЭС құрылысы (Қаратөбе ауылдық округі, Төңкеріс елді мекені Балдыберек өзенің жанында құны 2,5 млрд.теңге, қуаттылығы 3,2 мВт/сағ);
2. «Jasyl Quat» ЖШС шағын ГЭС құрылысы (Жоғарғы Ақсу ауылдық округі, Сарқырама елді мекені Ақсу өзенің жанында құны 1,5 млрд.теңге, қуаттылығы 2 мВт/сағ);

3. «KAZPLAST» ЖШС тігін фабрикасы (Леңгер қаласы, құны 1,5 млрд.теңгеге жылына 90 мың қысқы арнайы жұмыс киімдерін тігін фабрикасы);

4. «З-Энергетик СНГ» ЖШС шағын ГЭС құрылысы (Жоғарғы Ақсу ауылдық округі, Сарқырама елді мекені Ақсу өзенің жанында құны 1 млрд.теңге, қуаттылығы 2 мВт/сағ).

Инвестициялар – экономиканың тұрақты әрі сапалы өсуінің кепілі. Жоғары инвестициялық тартымдылық – кез келген мемлекеттің экономикалық тұрақтылығы мен бәсекеге қабілеттілігінің кепілі. Мемлекетке келетін инвестициялар ағыны неғұрлым көп болса, сол елдің даму перспективалары соғұрлым жоғары болады. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев еліміздің инвестициялық тартымдылығын арттырып, шетелден қаржы көзін тартудың жаңа тетіктерін қарастыру жөнінде ұдайы айтып, тиісті тапсырмалар беріп келеді. Бұл бағыттағы жұмыстарды жүйелі түрде жүзеге асыру үшін, таулы өлкенің мүмкіндіктері өте жоғары деп айтуға болады. Инвестициялық әлеуетті көтеру мақсатында, Шымкент қаласымен шекаралас орналасқан Киелітас ауылдық округіндегі 100 гектар жерге ИНДУСТРИЯЛДЫ АЙМАҚ ҚҰРУ бойынша жұмыстар жүргізілуде. Инфрақұрылымға қажетті қаржы 3,9 млрд.теңгені құрайды. Сонымен қатар, Киелітас ауылдық округінен 14 гектар жерге ШАҒЫН ӨНДІРІСТІК ПАРК САЛУ жоспарлануда. Бұл жоба «Түркістан»ӘКК» АҚ тарапынан қолдау тапты. Өндірістік паркте жалпы құны 20 млрд. теңгені құрайтын 5 ірі инвестициялық жобаны іске асыру және 400 жаңа жұмыс орын құру жоспарлануда. Атап айтқанда:

1. «Alpecon Group» ЖШС жемістер мен көкөністер шырындарын, концентраттар, езбелер мен пасталар өңдеу зауыты (жоба құны
   9,2 млрд.теңге, 130 жаңа жұмыс орын);
2. «Зерде-Фарм» ЖШС биологиялық белсенді қоспалар, коллаген, виттаминдер және пробиотиктер өндіру цехы (жоба құны 5 млрд.теңге, 180 жаңа жұмыс орын);
3. «Smart Cab» ЖШС кабельдік науалар өндіру зауыты (жоба құны 2,8 млрд.теңге, 35 жаңа жұмыс орын);
4. «Rich Style» ЖШС кіші темір бұйымдарының өндіру цехы (жоба құны 1,5 млрд.теңге, 25 жаңа жұмыс орын);
5. «Green Chemical» ЖШС тұрмыстық химия өндіру цехы (жоба құны 1,5 млрд.теңге, 30 жаңа жұмыс орын).