Архив рубрики: Қоғам

ТҮРКІСТАНДА «ÓZGEEPIC» КРЕАТИВ ХАБЫНЫҢ РЕСМИ АШЫЛУ САЛТАНАТЫ ӨТТІ

Ел Президенті креативті индустрияның дамуы туралы «Креативті экономика дарынды әрі шығармашыл адамдарды өзіне тартатын ірі қалалардың дамуына ықпал етуші күш» деп аймақтарда біртұтас инновациялық экожүйе құру қажеттігін атап өткен еді. Түркістан облысында өңір басшысының тапсырмасымен тиісті жұмыстар атқарылуда. Осы ретте ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі мен «Қазпошта» АҚ арасында креатив саланың дамуына тың серпін беретін әріптестік меморандумы аясында Түркістандағы «Қазпошта» ғимаратында «ÓzgeEpic» креатив хабының ресми ашылу салтанаты өтті.

Бәсекеге қабілетті заманауи қазақ өнерін дамыту және қоғамның мәдени санасын арттыру, сонымен қатар дарынды, зияткер жастарға қолдау әрі тәлімгерлік көрсету мақсатында ұйымдастырылған шараға ҚР Парламенті сенатының депутаты Бибігүл Жексенбай, Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ертай Алтаев, ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі Креативті индустриялар департаментінің басшысы Гүлісхан Нахбаева, «Қазпошта» АҚ Басқарушы директоры Ержан Қазанбаев қатысты.

«ÓzgeEpic» креатив хабының Түркістанда ашылуы аймақтың шығармашылық әлеуетін дамытуға жаңа мүмкіндіктер ашып, мәдениет пен креативті индустрияның өркендеуіне серпін береді.

Шара барысында облыс әкімінің орынбасары сөз сөйлеп, бүгінгі жиынның ел руханиятын өсіруге ықпалы мол екенін айтты.

– Қазір азаматтардың шығармашылық әлеуетіне, зияткерлік капиталына басымдық беретін кезең. Өйткені бұл – креативті индустрияның қайнар көзі. Мемлекет басшысы Ұлттық құрылтайда шығармашыл азаматтардың басын біріктіретін орталық құру маңызды деп атап өткен болатын. «ÓzgeEpic» креатив хабының әлемдік өре сайысында ұлттық құндылықтарымыздың, қазақ халқының зияткерлік әлеуеті танылуы үшін еңбек етері сөзсіз. Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, креативті индустрия тұтас мемлекеттердің болмысын айқындайтын, ұштайтын бірегей салаға айналып келеді. Бүгінде барлық ел креатив салаларды даму стратегиясының маңызды бөлігі әрі экономикалық табыс көзі ретінде дамытып жатыр, – деді ол.

Өнер кеңістігінің ашылу салтанатында Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінің ректоры Жанар Темірбекова «ÓzgeEpic» креатив хабы мен университеттің бірлескен жобаларын таныстырды.

Сондай-ақ ресми ашылу рәсімі аясында Canon компаниясы «ÓzgeEpic» креативті хабының қолдауымен көру қабілеті нашар адамдар мен көру қабілеті қалыпты адамдар арасындағы шекараны жоюға бағытталған «Көрінбейтін әлем» көрмесі ұйымдастырды. Бұл бастама инклюзивтілікке және заманауи өнер мен технологиялардың қабылдау айырмашылықтарына қарамастан адамдардың өнер аясында біріге алатындығын көрсететін маңызды қадам болмақ. Елімізде шамамен көру қабілеті нашар 160 мың адам бар.

«ÓzgeEpic» креатив хабы 2019 жылы еліміздегі алғашқы әлеуметтік-мәдени кеңістік ретінде құрылған болатын. Түркістан қаласында 2022 жылдан бері тұрақты түрде жұмыс істеп келеді.

ТҮРКІСТАНДА ТӘУЕЛСІЗДІК МЕРЕКЕСІ ҚАРСАҢЫНДА 500-ДЕН АСА ОТБАСЫ БАСПАНАЛЫ БОЛДЫ

Түркістан қаласында «Жібек жолы» тұрғын үй кешені пайдалануға тапсырылды. Облыс әкімі Дархан Сатыбалды тұрғындардың қуанышын бөлісуге арнайы барып, баспана кілттерін табыстады.

– Баршаңызды келе жатқан Тәуелсіздік күні мерекесімен шын жүректен құттықтаймын! Тәуелсіздігіміз мәңгі, мәртебеміз биік болсын! Мемлекет басшысының тапсырмасымен жүзеге асырылып жатқан мемлекеттік бағдарламалар тұрғындарымыздың жайлы өмір сүруіне, баспана және жұмыспен қамтылуына бағытталған. Бүгін кезекте тұрған 500-ден аса отбасы көптен күткен пәтеріне қол жеткізіп, қоныс тойын тойлауға мүмкіндік алып отыр. Жаңа қоныстарыңыз құтты болсын! – деді Дархан Амангелдіұлы.

«Жібек жолы» тұрғын үй кешенінің құрылысы Түркістан қалалық әкімдігінің тапсырысымен жүргізілді. Қаланың Әкімшілік-іскерлік орталығынан бой көтерген 5 қабатты 508 пәтерлі арендалық тұрғын үй баспана кезегінде тұрған азаматтарға үлестіріледі.

Айта кетейік, биыл жыл басынан бері Түркістан қаласында кезекте тұрған 482 отбасына пәтерлер табысталды. Жалпы, жыл қорытындысымен түркістандық 990 отбасы баспанамен қамтамасыз етілмек.

Елімізде алғаш рет жосықсыз жұмыс берушілердің тізімі жасалады

2024 жылғы 12 желтоқсанында Астанада өткен баспасөз мәслихатында «Әділдік және өркендеу» қоғамдық қоры өзінің жаңа бастамасын жариялады. Жосықсыз жұмыс берушілер тізімі жобасының мақсаты – жұмыс берушінің еңбек заңнамасын сақтауына қоғамдық бақылауды күшейту. Сондай-ақ, еңбек кодексін бұзу жайттарын жария ету. Жобаның ережесі Қордың adildik.org.kz сайтына жүктелген.

Жұмысшының Еңбек кодексінің 22-бабында қарастырылған құқығын бұзған кез-келген жұмыс беруші тізімге енгізілуі мүмкін. Жалақының кешіктірілуі, қауіпсіздік техникасын сақтамау, жұмыс тоқтап тұрғаны үшін ақы төлеуден бас тарту, төленетін еңбек демалысын бермеу, жұмыстан заңсыз шығару сынды жағдайлар тізімге енгізуге себеп бола алады. Бұл тұста жұмыс беруші мен жұмысшы арасында еңбек шартының болуы міндетті емес. Қолында еңбек шарты болмаса да жұмысшының Еңбек кодексінде қарастырылған құқықтары бар.

Еңбек құқығының бұзылуы жайлы ақпаратты жұмысшы, ұжым, БАҚ, билік органдарының өкілдері, кәсіподақтар, үкіметтік емес ұйымдар және оқиға куәгері де ұсына алады. Бұл үшін Қор сайтында арнайы үлгіні толтыру керек. Реестрде заңды тұлғаның атауы, мекенжайы, саласы, құқықбұзушылық түрі мен саны және т.б. деректер болады. Жосықсыз жұмыс беруші реестрінің ережесінде ұсынылған мәліметтердің дәйектілігі қатаң бақыланады. Өтініш беруші еңбек қатынасы мен құқықбұзушылық фактісін растайтын құжаттарды ұсынуға тиіс (мәселен, хабарламалар скриншоты, еңбек шартының көшірмесі). Егер жұмыс берушінің әрекетіне қатысты еңбек ұжымынан шағым түссе, жұмысшылар қол қойған парақты ұсыну жеткілікті.

Қор ақпаратты ашық дереккөздерден тексере алады. Қажеттілік туындаған жағдайда ресми сұрау жібереді. Алайда деректердің растығы үшін жауапкершілік өтініш берушіге жүктеледі. Шындыққа жанаспайтын шағымдардың алдын алу үшін өтініш берушіні жауапкершілік жайлы ескертудің бірнеше кезеңі қарастырылған. Реестрге енген жұмыс берушілер уәжбен келіспесе, ақпаратты жоққа шығаратын дәлелдерді ұсына алады. Олар расталса, тізімнен шығарылады. Бірақ құқықбұзушылық қайталанса, бұл жұмыс берушіні тізімнен алып тастау уақыты созылады.

Қор өтініш берушілердің жеке деректерін жарияламайды. Реестр қордың adildik.org.kz сайтында жарияланады. Кез келген адам оның мазмұнымен таныса алады. Онлайн режимінде толықтырылып отырады. Осылайша ақпаратты бір жерде жинақтау қазақстандықтарды жосықсыз жұмыс берушімен еңбек қатынасынан қорғайды.

«Бұл реестрдің жүзеге асырылуы еңбек құқығы бұзылған жұмысшылар мен осы мәселеге бейжай қарамайтын қазақстандықтардың белсенділігіне байланысты. Жұмыс беруші алдап кетсе немесе осындай жағдайға куә болсаңыз, бізге хабарлауға шақырамыз. Реестрге қоссақ, компания атауы мен жетекшілерін барша ел білетін болады! Реестр – жай ғана тізім емес. Жұмысшы құқығын қорғау мүмкіндігі. Біздің бастамамыз әр адамның еңбегі бағаланатын қоғам құру жолындағы қадам боларына сенеміз», — деді баспасөз мәслихатында Қор директоры Дана Рысмұхамедова.

Жобаны іске қосу қоғамдық бақылауды дамытып, құқықтық мәдениетті нығайтуға жағдай жасайды. Қор барша жұмысшыны, қоғамдық ұйым өкілдері мен азаматтарды еңбек адамының құқығын қорғап, әлеуметтік әділдікті нығайтуды көздейтін бастаманы белсенді қолдауға шақырады. Жосықсыз жұмыс берушілердің алғашқы тізімі 2025 жылдың басында жарияланады.

ТҮРКІСТАНДА «DEVFEST TURKISTAN-2024» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯСЫ ӨТТІ

Түркістанда облыстық цифрландыру, мемлекеттік қызмет көрсету және архивтер басқармасы мен «Turkistan HUB» ұйымының ұйымдастыруымен «DevFest Turkistan-2024» халықаралық конференциясы өтті. Іс-шара барысында IT және робототехника саласындағы сарапшылардың, кәсіпқойлардың және жас мамандардың басын біріктіріп, цифрлық технологияларды дамыту бағытында жаңа идеялар мен шешімдер ұсынды.

Заманауи технологияны пайдаланудағы үздіктер бүгінгі талапқа сай қызмет ұсыну, IT саласындағы жаңа қадамдар, жасанды интеллект жұмыстары жайында сөз қозғап, пікір алмасты. Сондай-ақ, іс-шарада старт-аптар өз жобаларын таныстырып, үздік идеялар жүлделі орындарға ие болды.

 

ТҮРКІСТАНДА ӘЙЕЛДЕР ҚАНАТЫНЫҢ МЕДИАЦИЯ ОРТАЛЫҒЫ АШЫЛДЫ

Мемлекет басшысының еліміздің қоғамдық-саяси өміріне әйелдердің қатысу аясын кеңейту, әйелдердің құқығын қорғау, отбасылық құндылықтарды нығайту және инклюзивті қоғамды дамыту бойынша берген тапсырмаларының негізінде «AMANAT» партиясының жанынан Әйелдер қанаты құрылғаны белгілі. Қыз-келіншектер жұмыссыздығы, отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылық, отбасыны әлеуметтік қолдау мәселелері бойынша шешімдер қабылдауды жаңа деңгейге шығаруға мүмкіндік беретін мұндай құрылымдар республиканың барлық өңірлеріндегі партия филиалдарында ашылды.

Партия аясында белсенді әйелдердің басын қосып қана қоймай, әйел көшбасшылардың жаңа буынын қалыптастыруға, бүгінгі қоғамдағы әйелдер қауымы кезігіп отырған ортақ өзекті мәселелерді айқындап, оларды шешу жолдарын белгілеуге арналған Әйелдер қанатының республикалық І отырысы Парламент Мәжілісінің жіне партиямыздың Төрағасы Ерлан Жақанұлы Қошановтың қатысуымен өтті. Партияның Түркістан облыстық филиалы Әйелдер қанатының алғашқы форумы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға арналып, оның жұмысына партия филиалының басшылығы, Түркістан облысы әкімінің орынбасары, облыстық мәслихат депутаттары, құқық қорғау және сот органдарының жауапты өкілдері, мекемелер мен ұйымдардың басшылары, аудан, қалалардағы белсенді әйел азаматтар қатысты.

Облыстық партия филиалы Әйелдер қанатының кеңесшісі, Түркістан облыстық мәслихатының депутаты Қалыйма Жантөрееваның жетекшілігімен әйелдердің басын қосқан бұл ұйым, қысқа уақыт ішінде қоғамның дамуында өзіндік орны бар беделді алқалы органға айналды. Көктемгі су тасқыны кезінде Қалыйма Жантөреқызы Ақтөбеге жол тартып, зардап тартқан тұрғындардың жанынан табылды, облыс әйелдері атынан көмек қолын созды.

Облыстық Әйелдер қанатының ұйытқы болуымен өңіріміздің 3 ауданында «Кітап-AMANAT» рухани-ағартушылық орталықтары ашылып, зейінді ұрпақ, адал азамат тәрбиелеудің алғышарты түзілді. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың өзектілігін айқындауда «Қошқаратадағы қыз» деректі фильмінің түсірілуіне демеуші болып, оның көрсетілімдері аудан, қалаларда өткізілді.

Бәріне теңдей мүмкіндіктер беретін қоғам қалыптастыруда, мүмкіндігі шектеулі балалар арасында «Тең қоғам» инклюзивті спорт түрлерінен фестиваль ұйымдастырылып өткізілсе, ерекше күтімді қажет ететін балаларға арналған арнайы оңалту орталығының құрылысын партиялық бағдарламаға енгізіп, салынуына ұйытқы болды. Халықаралық мүгедектерді қорғау күні аясында барлық аудан, қалаларда мүмкіндігі шектеулі азаматтарды қолдауға арналған іс-шаралар өтіп, әлеуметтік әділдікті іс жүзінде нығайтуға жәрдемші болуда.

Сондай-ақ облыстық Әйелдер қанатының белсенділері АЭС салуды қолдау жөніндегі халықтық штабтың құрамында қоғамның түрлі санаттарымен кездесулер, жаңа толқын жастармен жарқын жүздесулер, қызметкерлерінің басым бөлігі әйелдер болып табылатын білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет мекемелеріндегі бастауыш партия ұйымдарында қоғамдық қабылдаулар өткізуді игі дәстүрге айналдырған.

Партияның облыстық филиалы Әйелдер қанатының осы санаттағы ізгілікті ісі бүгін Түркістан қаласында Әйелдер қанатының медиация орталығының ашылуымен жалғасын тапты. Қоғамдағы әйелдердің орнын белгілеп, Әділетті Қазақстанды құру ісіне нақты үлес болып отырған жаңа алаңда оңтүстіктегі әйел азаматтардың сұраныстары мен базыналарын тыңдауға, оларға құқықтық, психологиялық көмек беруге қолғабыс жасайтын қоғамдық қабылдаулар жүргізілетін болады. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға, отбасылық қатынаста әйелдерге қолдау көрсетуге, әйел азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға жәрдемші болатын алаңның ашылуына Қалыйма Жантөреқызы қатысып, Әйелдер қанаты «AMANAT» партиясының қызметін сервистік моделде ілгерілетуге, қоғамда инклюзивті қатынастың орнығуына жәрдемші болып отырғанын жеткізді.

«Түркістан облысы еліміздегі ең халық саны көп өңірлердің бірі. Бізде 183 мыңнан астам көпбалалы отбасылар бар. Отбасы институтының беделін көтеруде әйелдер қауымының алар орны айрықша. Күнделікті өмірде, күйбең тіршілікте әрқилы проблемалар кездесіп жатады. Әйелдер қанатының медиация орталығымен бірлесе іске асырып жатқан жобасы әйелдердің проблемаларын тыңдауға, олардың ішкі әлеміне үңілуге жәрдем көрсетіледі. Мұндағы медиатор, психолог, заңгер мамандар әйелдер көтерген мәселелердің шешім табуына, құқықтық реттеу тетігін белгілеуге көмек көрсетіп, оларға психологиялық қолдау көрсетіп, өздерін бағалай білуге үйретеді», — деді Қалыйма Жантөррева.

Жобаның іске асуына қолдау көрсеткен заңгер-медиатор Айгерім Құдасова, Әйелдер қанатының медиация орталығы күнделікті жұмыс жүргізіп, қоғамдық қабылдауға келген қыз-келіншектерге жан-жақты көмек көрсететілетінін айтты. Орталықта тәжірибелі мамандар қызмет атқарып, келушілерге кәсіби құқықтық кеңестер берілетінін, психологиялық қолдау курстары ұйымдастырылатынын жеткізді.

Задачи прокуратуры – закон и порядок

ИНТЕРВЬЮ ЗАПИСАЛА ЛИЛИЯ МУХИТОВА

В 2024 году прокуратура показала положительные результаты в вопросах обеспечения законности в сфере социальной защиты населения, интересов субъектов частного предпринимательства и инвес­торов, граждан и государства в экономическом секторе, возврате государству незаконно приобретенных активов, в досудебном расследовании уголовных дел, поддержании гособвинения, цифровизации правовых процессов, международном сотрудничестве. В преддверии Дня прокуратуры, который в Казахстане отмечается 6 декабря, мы побеседовали с Генеральным Прокурором Бериком Асыловым.

– Берик Ногаевич, расскажите, пожалуйста, об основных этапах становления прокуратуры Казахстана, изменениях в надзорной деятельности и главных принципах ее работы.

– В первую очередь прокуратура сосредоточивает свой надзорный потенциал на защите фундаментальных ценнос­тей Конституции: человека, его жизни, прав и свобод. В работе органов прокуратуры главным постулатом является соблюдение Закона и Порядка. Наша задача – мерами прокурорского надзора и реагирования обеспечить правовую дисциплину в обществе, добиваясь полной реализации принципа нулевой терпимости к любым правонарушениям.

Именно неотвратимость наказания за противоправное поведение является наиболее действенным инструментом профилактики правонарушений и восстановления социальной справедливости. В целях обеспечения законности нами постоянно совершенствуются методы и инст­рументы надзора, в том числе с использованием современных технологий, осуществляется продуктивный обмен опытом с зарубежными коллегами и в целом ведется планомерная работа по повышению эффективности нашей деятельности.

За годы независимости деятельность прокуратуры наполнялась новым содержанием, которое прежде всего предполагало усиление защиты жизненных интересов человека. Хочу обратить внимание, что на всех стадиях и в основных документах строительства независимого Казахстана всегда обозначались роль и функции прокуратуры, связанные с обеспечением верховенства закона и защитой прав граждан, интересов общества и государства.

В первом высшем политичес­ком документе страны – Дек­ларации о государственном суверенитете от 25 октября 1990 года – было указано, что надзор за точным и единообразным исполнением законов на территории республики осуществляется прокурором. Важной страницей в истории надзорного органа стало принятие 6 декабря 1991 года постановления Верховного совета «Об образовании единой системы органов прокуратуры Казахской ССР, обеспечении их самостоятельности и независимости». Именно с этого дня начинается исчисление летописи казахстанской прокуратуры.

Особое значение имеет принятие Конституции нашей страны в 1995 году. Она закрепила принципиально важные момен­ты, присущие государству с президентской формой правления, в частности прямую под­отчетность прокуратуры Главе государства, ее независимость от других гос­органов, а также единую цент­рализованную сис­тему органов высшего надзора с подчинением нижестоящих прокуроров вышестоящим и генеральному прокурору.

Новый виток в истории прокуратуры начался с 2022 года с внесением изменений в Основной закон на республиканском референдуме. Обновленная Конституция придала закону о прокуратуре конституционный статус.

– Правозащитные задачи связаны с самыми разными моментами, с которыми сталкивается каждый из нас. Порой даже создается впечатление, что если не все, то многие вопросы общественной жизни относятся к сфере прокурорского надзора. Так ли это?

– Ответ на данный вопрос следует искать в первую очередь в Конституции. Там четко прописаны основные функции прокуратуры. Это высший надзор за соблюдением законности, представление интересов государства в суде и осуществление уголовного преследования. В ходе конституционной реформы 2022 года генеральному прокурору предоставлено право прямого обращения в Конституционный суд. Данные функции развиваются в Конституционном законе «О прокуратуре», принятом два года назад, процессуальных кодексах и других законах.

Самое многофункциональное полномочие прокуратуры – это осуществление высшего надзора за соблюдением законности. Прокуроры обеспечивают законность в уголовно-правовой сфере, включая оперативно-розыскную деятельность, досудебное расследование, поддержание обвинения в суде. Прокуроры могут образовать следственно-оперативные группы и возглавлять их, расследовать дело сами. С начала 2023 года досудебное расследование пыток перешло в исключительную компетенцию прокуроров.

Также мы осуществляем надзор за законностью вступивших в силу судебных приговоров, исполнением уголовных наказаний, соблюдением прав лиц, находящихся в местах лишения свободы, пробацией и ресоциализацией лиц, отбывших наказание. Таким образом, работа прокуратуры охватывает весь цикл уголовно-правовой сферы.

Широкий пласт надзорной деятельности касается сферы общественных интересов. Здесь мы выступаем для защиты социальных, экономических и иных, не связанных с уголовной сферой, прав граждан. Особенно тех, кто нуждается в такой помощи: детей, пожилых людей и тех, кто в силу разных обстоятельств, особенно физиологических, не может самостоятельно осуществлять защиту своих прав.

В зоне постоянного внимания – сфера трудовых правоотношений. В этом году по актам прокуратуры защищены права 122 тысяч работников, взыскана заработная плата на сумму 278 миллионов тенге. Также осуществляем надзор за соблюдением законодательства о собственности, налоговых, таможенных, бюджетных отношениях, финансового и природоохранного законодательства.

В сфере транспорта защищены интересы государства на сумму более 640 миллионов тенге. В круг надзора входят производство по административным правонарушениям, гражданское судопроизводство, административная юстиция, исполнение судебных решений по гражданским делам. Надзорные инструменты включаются и в случае, когда есть угроза для жизни и здоровья людей, безопасности страны.

Таким образом, выстроен сис­темный надзор по обеспечению правопорядка в социально-экономической сфере. В текущем году по актам прокуратуры восстановили конституционные права более 287 тысяч лиц, защитили около полутора миллионов подростков, в том числе взыскали 4 миллиарда тенге долгов по алиментам.

Принимаются системные меры по обеспечению законности и правопорядка в войсках. Прокурорами защищены права более 10 тысяч военнослужащих и членов их семей, в том числе по вопросам оказания медицинской помощи, соблюдения трудовых прав военнослужащих, включая своевременную выплату всех положенных компенсаций и пособий.

Одним из ключевых направлений является международное сотрудничество. Взаимодействие с другими странами осущест­вляется в уголовно-правовой сфере, представлении интересов государства за рубежом по вопросам уголовного преследования. Также прокуроры участвуют в иностранных и международных арбитражах, могут предъявлять гражданские иски, связанные с возвратом активов. Кроме того, Генеральная прокуратура формирует правовую базу сотрудничества с иностранными государствами путем заключения международных договоров.

В целом прокуратура как высший надзорный орган выполняет задачу по координации всех заинтересованных органов в вопросах обеспечения законности, правопорядка и борьбы с преступностью. Под моим руководством на заседаниях Координационного совета рассматривались такие актуальные вопросы, как эффективность мер по профилактике преступности, противодействие наркобизнесу, мошенничеству, семейно-бытовому насилию, обеспечение безо­пасности дорожного движения и другие важные для общества темы. И это далеко не все, чем занимаются прокуроры.

– Конституционный закон о прокуратуре возлагает на прокуроров защиту субъек­тов частного предпринимательства в случае вмешательства в их деятельность госорганов, в том числе на местном уровне. Кроме того, Глава государства в прошлом году поручил Генпрокуратуре сопровождение инвестиционных проектов. Часто ли требуется прокурорское содействие в защите интересов частного бизнеса?

– Хочу сразу отметить, что в эту работу вовлечена не только прокуратура. Это целая система, которая занимается привлечением и «приземлением» инвес­тиций, куда входят Комитет по инвестициям МИД, Kazakh Invest, акиматы. У каждого свои задачи и функции. Но цель у всех общая – улучшить инвестклимат, внести вклад в экономику страны, укрепить социальное положение граждан и повысить благосостояние населения, в том числе путем создания новых производств и рабочих мест, обеспечения достойной зарплатой.

В рамках так называемого «прокурорского фильтра» прокурор проверяет все ключевые решения госорганов запретительно-ограничительного характера до их принятия. Теперь ни один госорган без согласования с прокурором не вправе проверять инвестора, привлекать к адмответственности, приостанавливать его деятельность, отзывать лицензии, в одностороннем порядке расторгать контракты и вносить иски. На сегодня «прокурорский фильтр» оцифрован на Национальной цифровой инвестицион­ной платформе и в системах нашего Комитета по правовой статистике. Все решения госор­ганов в отношении инвесторов поступают к прокурору в режиме реального времени, что позволяет обеспечивать своевременность принятия решений госорганов.

Такая работа ведется полтора года, результаты положительные. За это время прокуроры отказали в согласовании 584 решений госорганов, пресекли 248 проверок и 229 адмпроизводств. В целом нашими сотрудниками внесено 195 актов надзора, в результате их рассмотрения отменено 54 решения госорганов. За нарушение прав инвесторов наказали 119 должностных лиц различных уровней.

На сегодня прокуратура сопровождает 769 проектов общенационального пула из 27 стран мира и 70 крупных инвесторов в сферах энергетики, туризма, пищевой промышленности, машиностроения, медицины, сельского хозяйства, транспорт­но-логистической системы и других важных направлениях. Суть сопровождения заключается в правовой поддержке и защите интересов инвесторов на всех этапах реализации проекта. Если возникают проблемы в работе инвесторов, решаем их оперативно, напрямую и быстро устраняем бюрократические проволочки и препятствия. Каждое их обращение рассматриваем без перенаправления в уполномоченные органы.

В регионах работают фронт-офисы. Наши сотрудники практически каждый день встречаются с инвесторами, рассматривают их кейсы, вырабатывают меры по восстановлению их прав, дают поручения уполномоченным органам по устранению нарушений. В рамках этой работы уже помог­ли 596 инвесторам, в том числе иностранным – из Турции, ОАЭ, Германии, Сингапура, Китая, России и Франции. Их вклад в экономику Казахстана – 9,9 триллиона тенге. Например, для расширения проекта по строи­тельству парогазовых установок стоимостью 450 миллионов долларов в рамках прокурорского сопровождения инвестор был обеспечен дополнительной землей. В другом случае зарубежному инвестору с объемом инвестиций более 192 миллионов долларов помогли получить натурный грант для подведения инфраструктуры, включая железнодорожные пути, сети водоотведения и электроснабжения.

На стадии завершения работа по закреплению «прокурорского фильтра» в законах. Законодательной новеллой станет формирование реестра инвесторов, как отечественных, так и иностранных. В этот реестр войдут инвес­торы с реальными важными для страны проектами, и именно на них будет распространяться «прокурорский фильтр».

Предпринимательский кодекс дополняется нормой о том, что решения госорганов о проведении проверок в отношении инвесторов, включенных в реестр, принимаются исключительно после обязательного согласования их с прокурором. В Гражданском процессуальном кодексе будет предусмотрено положение, обязывающее госор­ганы обращаться в суд с иском в отношении инвесторов только после обязательного согласования с прокурором. Аналогичные поправки по согласованию с прокурором решений госорганов о возбуждении адмпроизводств будут предусмотрены в Кодексе об административных правонарушениях. Надеемся, что Пар­ламент примет соответствующий закон до конца года.

Практика сопровождения инвестиционных проектов прокурорами есть и в других странах, мы запустили такой механизм с учетом их опыта. Был взят на вооружение опыт Сингапура, который стал лучшей страной для инвесторов. Также изучили практику соседнего Узбекистана.

– Мы знаем, что, помимо инвесторов, прокуроры защищают права других частных предпринимателей. Что Вы можете сказать о работе в этом направлении?

– Защита прокурорами прав частных предпринимателей по фактам вмешательства в их дея­тельность госорганов прямо указана в Конституционном законе «О прокуратуре» как одно из направлений надзора. Надо сказать, что прокуроры всегда были на страже интересов добросовестного бизнеса. С 2000 года действует обязательная регистрация проверок бизнеса в Комитете по правовой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры. С 2015 года полностью запретили плановые проверки бизнеса. На смену им внедрен профконтроль, основанный на системе управления рисками. Он не несет карательный характер, а работает на упреждение, без штрафов. Привлекут к ответственности, только если не устранишь недостатки.

Работа по уменьшению нагрузки на бизнес со стороны контролирующих органов продолжена и в рамках майского указа Главы государства о мерах по либерализации экономики. Как итог – планомерное снижение проверок, за 10 лет их число сократилось в 6,5 раза (с 319 тысяч до 48 тысяч). Все это позитивно отразилось на деловом климате Казахстана. Ежегодно мы защищаем права десятков тысяч предпринимателей, отменяем тысячи незаконных ограничительных мер, пресекаем до 9 тысяч незаконных проверок, наказываем более тысячи чиновников.

Регулярно совместно с НПП «Атамекен» и депутатским корпусом проводим бизнес-форумы, где вырабатываем меры по решению системных для бизнеса вопросов. Только в этом году по итогам форума сняли более 40 таких вопросов. Например, Минсельхоз с 2022 года не обновлял сведения о предельной стоимости сельхозтехники, на основании которых производилось субсидирование. Из-за этого фермеры получали мизерные выплаты по своим затратам. По нашей инициативе пересмотрены предельные цены на 58 видов сельхозтехники, используемых фермерами. Прекратили прак­тику начисления налогов на рекламу за вывески, проведения незаконных мониторингов, вынесения налоговых приказов в отношении ИП, определили места для розничной торговли и многое другое.

– Сейчас одной из тем, интересующих общество, является возврат государству незаконно приобретенных активов. Информация здесь по большей части конфиденциальная. Тем не менее хотелось бы получить ответы на некоторые вопросы, в частности об общем объеме возвращенных активов. Какие реализуются социальные проекты за счет этих средств?

– Действительно, это одно из наиболее актуальных направлений деятельности прокуратуры. В июле 2023 года Парламент принял одноименный закон, который заложил основу этой работы. В Генпрокуратуре соз­дан самостоятельный Комитет по возврату активов, который является рабочим органом соответствующей комиссии при Правительстве. В комитете работает профессиональный коллектив юристов, экономистов, специалистов банковской сферы, иных направлений. Ими постоянно анализируется огромный массив документов, связанных с разными отраслями экономики. Это большой кропотливый труд.

Работа по возврату активов началась еще до принятия закона. На сегодняшний день уже возвращено активов на сумму порядка двух триллионов тенге. Как известно, Президент в своем Послании народу Казахстана указал на необходимость участия субъектов закона в строительстве социально-культурных объектов. Ранее на заседании комиссии при Правительстве было одобрено строительство за счет средств субъектов закона спортивного комплекса для одаренных детей-спортсменов на 120 мест в городе Аркалыке, реабилитационного центра для детей с нарушениями опорно-двигательного аппарата в Астане, тренировочного центра для людей с особыми потребностями на 400 мест в Алматы.

В настоящее время Комитетом Генеральной прокуратуры заключены соглашения о реализации семи социальных проектов на сумму более 18 миллиардов тенге. Также Правительством принято решение за счет поступивших средств Специального государственного фонда построить спортивный комплекс в Зеренде Акмолинской области, музыкальную школу в селе Темирлан Туркестанской области, специальный детский сад для особенных детей в Актобе и школу в селе Жамансор Атырауской области. Работа в данном направлении продолжается.

– Поговорим об уголовно-правовой сфере. Как известно, в пос­ледние годы в ней произошли сущест­венные изменения, модернизировалась роль прокуратуры, особенно на стадии досудебного расследования уголовных дел. Думаю, читателям будет интересно знать о результатах работы в данном направлении.

– Начну с того, что все реформы проводятся для усиления защиты конституционных ценностей государства. Как уже выше говорил и еще раз повторюсь – это человек, его жизнь, права и свободы.

Комплексная модернизация уголовно-правовой системы была проведена десять лет назад с принятием действующего уголовного, уголовно-процессуального и уголовно-исполнительного законодательства. Дальнейшее совершенствование законодательной базы и правоприменительной практики проводилось в рамках поставленных Президентом задач с учетом направлений, обозначенных в Концепции правовой политики до 2030 года.

Ключевым шагом реформирования является введение трехзвенной модели уголовного процесса по опыту стран ОЭСР. Напомню, в чем она заключается. В 2020 году Глава государства в своем Послании народу Казахстана озвучивал проблемы, которые имелись на досудебной стадии. В первую очередь это преобладание в органах расследования обвинительного уклона, необоснованное вовлечение граждан в орбиту уголовного преследования. Главная причина – оперативники и следователи работают в подчинении одних и тех же начальников, для которых основная задача – раскрытие прес­тупления.

Кроме того, прокурорский надзор носил запоздалый характер. Прокуроры знакомились с делом только перед направлением в суд. Поэтому с 2021 года начался переход на новую модель уголовного процесса, в котором зоны ответственности следственных органов, прокуратуры и суда четко разграничены. Органы досудебного расследования выявляют преступников, занимаются сбором доказательств их вины. Прокуратура дает независимую оценку собранным материалам, утверждает ключевые решения следствия, если достаточно доказательств, то направляет дело в суд и там поддерживает обвинение. Суд рассматривает дело и выносит приговор.

Сейчас уголовный процесс работает по такой схеме. Главное – создан дополнительный правозащитный барьер, который ограждает людей от необоснованных решений следственных органов еще на начальной стадии досудебного расследования. Ключевые решения следственных органов без согласования с прокурором не имеют юридическую силу и правовых последствий.

За время реализации трехзвенной модели через прокурорский фильтр прошло около полутора миллиона следственных решений. Пресечено принятие более 112 тысяч незаконных процессуальных актов, затрагивающих права как подозреваемых, так и потерпевших. Прокуроры не допустили необоснованное вовлечение в уголовную орбиту свыше 8 тысяч лиц. Уже три года прокуроры сами составляют обвинительный акт по делам о коррупции, убийствам и другим особо тяжким преступлениям.

Что еще дало внедрение трехзвенной модели? Бюрократии стало меньше, принятие решений перешло в онлайн-режим, в результате перестали тоннами писать бумажные документы, в полную силу используются цифровые технологии, даже ряд процессуальных действий осуществляется через информацион­ную систему ЕРДР, к примеру назначают и получают экспертизы, справки, заключения.

Еще раз хочу подчеркнуть: все это усилило защиту прав человека и повысило качество следствия. Так, на четверть сократились жалобы на работу следственных органов, которые судом удовлетворены; если в цифрах, то с 1 707 жалоб в прошлом году до 1 299 в этом. Меньше вынесено судом частных постановлений на низкое качество следствия (с 2 466 до 1 668). Прокуроры и суды стали реже возвращать дела органам расследования из-за нарушений и ошибок, в частности суды в этом году вернули 433, а в прошлом – 1 247 дел, прокуроры в этом году – 614, в прошлом – 637.

Есть еще один важный момент. Для адвокатов, потерпевших, их защитников и других лиц, кто является участником уголовного процесса, досудебное расследование стало доступным. Сейчас следователи перестали быть единоличными «хозяевами» материа­лов уголовного дела. Для этого мы ввели портал «Публичный сектор», через который можно удаленно ознакомиться и получать необходимые процессуальные документы. Правильность осуществляемых преобразований подтвердил Конституционный суд, указав в своем решении от 29 мая текущего года, что именно в уголовном процессе проявляются в тесном сочетании все конституционно определенные направления деятельности прокуратуры.

– Открытые судебные процессы показали сложность задач, возложенных на гособвинителя, и уровень ответственности прокурора. Для людей это стало настоящим открытием. Расскажите о роли государственного обвинителя в суде, бывает ли, например, что прокурор отказывается от обвинения?

– Действительно, в обществе, особенно среди молодежи, появился интерес к судебному процессу, к работе каждого его участника, к фигуре гособвинителя, после того как процессы по резонансным преступлениям транслировались онлайн, и отмечалось рекордное число просмот­ров, в том числе из-за рубежа. Все с интересом наблюдали, как осуществляют защиту адвокаты потерпевших, подсудимых, как выступает прокурор, увидели особенности и отдельные нюансы, к примеру, что гособвинитель на процессе руководствуется не только материалами, собранными следователями. Он в ходе судебного разбирательства вносит дополнительные доказательства вины либо ее отсутствия.

Всего в год с участием прокуроров рассматривается порядка 30 тысяч уголовных дел. По каждому делу у гособвинителя главная цель – установление объективной истины и содействие суду в осуществлении правосудия. Поэтому он должен сам дополнительно исследовать дело и представить суду всю доказательственную базу. Основная его задача в судебном процессе – это обеспечение законного и справедливого разбирательства по уголовному делу.

Об этом говорит и Конститу­ционный суд в своем постановлении от 29 мая, что в уголовном судопроизводстве представляемые прокурором интересы государства заключаются прежде всего в обеспечении уголовно-процессуального принципа законности при производстве по уголовным делам и реализации задач уголовного процесса, в частности беспристрастного, быстрого и полного раскрытия, расследования уголовных правонарушений при соблюдении конституцион­ных прав и свобод человека и граж­данина вне зависимости от его уголовно-процессуального статуса.

Гособвинитель независим от органов досудебного расследования. Если видит, что доказательств нет или они добыты с нарушением прав обвиняемого, то в суде он отказывается от обвинения, что влечет прекращение уголовного дела и полную реабилитацию подсудимого. И такие случаи не редкость. За три года прокуроры отказались от обвинения в отношении 22 лиц.

Есть примеры, когда прокуроры добиваются оправдания незаконно осужденных. Только за этот год по протестам генерального прокурора были полностью оправданы десять граж­дан. Вместе с тем прокуроры принципиально реагируют и на необоснованные оправдания судом. К примеру, за те же три года, обеспечивая принцип неотвратимости наказания за совершенное преступление, мы добились осуждения в вышестоящих судебных инстанциях 193 ранее оправданных лиц. Так, по кассационному протесту генпрокурора Верховным судом отменен оправдательный приговор в отношении гражданина К., который обвинялся в совершении действий сексуального характера в отношении малолетней падчерицы. По итогам нового судебного разбирательства он был осужден к длительному сроку лишения свободы.

В целом поддержание государственного обвинения требует высокого профессионализма, ораторского мастерства, способности оперативно принимать решения в нестандартных ситуациях. Для развития этих навыков мы ежегодно проводим форумы гособвинителей, конкурсы «Лучший государственный обвинитель», где на площадке Генеральной прокуратуры с представителями Верховного суда, Республиканской коллегии адвокатов и видных ученых-юристов обсуж­даем проблемы и актуальные вопросы рассмотрения уголовных дел в суде. Проводим специальные тренинги для сотрудников, определяем из них лучших.

– Вы в одном из интервью говорили о практике расследования прокурорами пыток. Какие именно меры принимают­ся, чтобы их не допускать в учреждениях уголовно-исполнительной системы?

– В вопросах пыток мы занимаем жесткую позицию. Особое внимание уделяется предупреж­дению пыток в пенитенциарной системе. Любой сигнал от осуж­денных о жестоком обращении рассматривается через призму пыток.

Дежурные прокуроры ежедневно посещают учреждения, проводят внезапные проверки, в том числе и в ночное время. Ввели в практику анонимное анкетирование осужденных. Во всех 78 учреждениях уголовно-исполнительной системы установили сплошное видеонаблюдение. Прокуроры в удаленном режиме осуществляют мониторинг, а это порядка 40 тысяч видеокамер. В два раза увеличили число терминалов электронных обращений. Их установили в столовых и отрядах. В учреждениях уголовно-исполнительной системы их сейчас 612.

Профилактический эффект указанной работы виден. В текущем году регистрация фактов пыток в учреждениях значительно снизилась – с 24 до 5 дел, по пыткам в колониях осуждены 17 человек.

– С 2022 года в нашей стране введен новый институт конституционной юстиции – Конституционный суд. Расскажите о взаимодействии Генеральной прокуратуры с данным органом.

– В обеспечении верховенства Конституции мы тесно взаимодействуем с Конституционным судом. В реализации конституционных прав граждан наши подходы едины, задачи конституционной юстиции и высшего надзора между собой переплетаются и имеют близкие цели.

В чем конкретно это выражается? Конституционный суд обеспечивает конституционную законность путем дачи официального толкования Конституции, проверки законов, иных нормативных правовых актов, до ратификации международных договоров. Органы прокуратуры осуществляют высший надзор на территории всей страны. Суть его – обеспечение соблюдения законности.

При осуществлении надзора прокуратура в первую очередь изучает нормативный правовой акт, иные решения и действия на предмет их конституционности и законности. Здесь необходимо учесть, что прокуроры имеют широкий арсенал инструментов реагирования, включая внесение протеста, представления, указания, которые напрямую могут устранить выявленные нарушения, в том числе и Основного закона. Если выявится нарушение законов правовыми актами ниже уровня, то мы путем прокурорского реагирования ставим перед госорганами вопрос об их отмене или изменении, а если они не согласны с нами, то идем в суд.

В этом году по актам прокурорского реагирования отменено или изменено 1 440 решений госорганов, из которых 267 нормативно-правового характера, в том числе 25 зарегистрированных в органах юстиции. К примеру, в области Абай по протесту прокуратуры внесены поправки в решение областного маслихата, и в перечень получателей жилищных сертификатов включены ветераны боевых действий на территории других государств, включая ветеранов-«афганцев». В данном перечне их не было, хотя по закону они имеют право на такие льготы.

Теперь у нас наряду с такими механизмами надзора есть еще один инструмент – обращение в Конституционный суд. В этом году по двум обращениям генерального прокурора Конституцион­ный суд вынес свои итоговые решения. Мы сотрудничаем с Конституционным судом во всех стадиях конституционного производства – начиная с инициирования обращений генпрокурором, дачи заключения по всем обращениям, учас­тия в заседаниях,­ а также в исполнении итоговых решений Конституцион­ного суда.

Пользуясь случаем, хотел бы рассказать о работе прокуратуры по исполнению отдельных решений Конституционного суда. Они связаны с разными сферами общественной жизни. К примеру, согласно Кодексу об административных правонарушениях, наложение административных взысканий в сокращенном порядке не может быть обжаловано по общеустановленным правилам, за исключением пересмотра по вновь открывшимся обстоятельствам. Однако данный кодекс в перечне документов, подлежащих пересмотру по новым доводам, не содержал итоговые акты, выносимые при сокращенном порядке. И Конституционный суд своим истолкованием дал возможность эти итоговые акты обжаловать по вновь открывшимся обстоятельствам.

Во исполнение правовых установок Конституционного суда органы прокуратуры в надзорном порядке приняли меры. В Шымкенте прокуратура выявила три случая неправильного применения сокращенного порядка адмправонарушений и, в соответствии с постановлением Конституционного суда № 12, разъяснила гражданам их право на пересмотр дел по вновь открывшимся обстоятельствам.

Прокуратурой Жамбылской области было внесено пять протестов по адмвзысканиям, вынесенным в порядке сокращенного производства в отношении несовершеннолетних. Уполномоченное подразделение областной полиции, руководствуясь решением Конституционного суда, отменило эти адмвзыскания. Есть и другие примеры. В Северо-Казахстанской области осужденному было незаконно назначено дисциплинарное наказание за членовредительство. Это противоречит нормативному постановлению № 37, где такое действие, если не направлено на нарушение режима, может рассматриваться как способ выражения осужденным своего мнения. Прокуратура отменила взыскание и инициировала дисциплинарное производство против виновных лиц. В целом, повторюсь, главная наша цель – чтобы человек, которого поддержал Конституционный суд, реально добился восстановления своих прав, а также защита прав других граждан по аналогичным делам.

– Ваша трудовая биография тесно связана с прокуратурой, Вы прошли все ступени надзора. Как бы Вы охарактеризовали молодое поколение прокуроров?

– Прокуратура всегда была и сейчас остается большой школой, где сотрудник на протяжении профессионального пути становится универсальным юристом, который разбирается и в уголовном, и в гражданском законодательстве, участвует в судебных процессах по разным направлениям юриспруденции, должен быть оратором, уметь убеждать, ориентироваться в законах.

Еще раз подчеркну, что все надзорные функции прокуратуры нацелены на утверждение в обществе идеологии «Закон и Порядок», защиту высших конституционных ценностей – человека, его жизни, прав и свобод. Более того, через призму надзорной практики прокуроры активно участвуют в просветительской работе и формировании в общест­ве культуры уважения к Закону и Порядку. Это стратегически важно для нашего общества, поэтому над этим плотно работаем.

Конечно, работа в прокуратуре очень сложная, требует от сотрудников максимальной собранности, принципиальнос­ти, ответственности и мобильности. Профессиональному развитию каждого прокурора и в целом укреплению авторитета прокуратуры способствуют сохранение институциональной памяти и передача накопленного опыта и знаний благодаря наставничеству и глубокой связи всех поколений прокуроров, которые служат определяющим элементом высокого качества надзорной работы.

Наша академия проводит первоначальную подготовку. Там обучаем будущих сотрудников всем нюансам надзорной работы с учетом ее многогранности. Они сразу же по окончании курсов получают назначение и, соответственно, первые свои погоны. Сегодня молодежь эрудирована, многие знают несколько языков, разбираются в IT-технологиях. Эти качества очень важны в правоохранительной сфере, ведь мы видим, какие возникают новые угрозы и криминальные риски, связанные с использованием искусственного интеллекта, и на них нужно быстро и адекватно реагировать, вырабатывать и внед­рять инновационные подходы в обеспечении законности.

Именно такой высококвалифицированный кадровый сос­тав способен внести достойный вклад в реализацию концепции Справедливого Казахстана и повышение доверия к государству. В канун празднования Дня прокуратуры хочу пожелать всему личному составу и ветеранам прокуратуры счастья, благополучия и крепкого здоровья!

ЖОЛДАУ: ТҮЛКІБАС АУДАНЫНДА ІШКІ ЖОЛДАРДЫҢ ҚАНАҒАТТЫ ЖАҒДАЙЫ 86 ПАЙЫЗДАН АРТЫП ОТЫР

Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында елдегі инфрақұрылым саласында оң өзгерістер керектігін айтқан болатын. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, Түлкібас ауданында тұрғындардың өтініші негізінде ішкі тозығы жеткен жолдарды ретке келтіру жұмыстарына ерекше көңіл бөлініп келеді.

Биылдың өзінде аудан әкімі Нұржан Ізтілеуовтың халық алдындағы есептік кездесулері мен жеке қабылдауларында көтерілген аймақтағы 9 елді мекеннің 26 көшесіне орташа жөндеу жұмыстары жүргізілді. Мәселен, «Ауыл – Ел бесігі» бағдарламасы шеңберінде Ақбиік, Жабағылы, Кемербастау, Керейт, Қараағашты және Елтай елді мекендерінің 19 көшесі республикалық бюджет есебінен, Т.Рысқұлов, Рысқұл және Таусағыз елді мекенің 7 ішкі көшесі аудандық бюджет есебінен жөнделіп, ел игілігіне пайдалануға берілді.

Нәтижесіне аудандық маңызы бар жолдар мен елді мекендердегі ішкі көшелердің жақсы және қанағатты жағдайдағы үлесі 86,2 пайызға артып отыр.
Сонымен қатар, ағымдағы жылы көп жылдан бері Сарытөр, Құлан елді мекендері тұрғындарының көкейінде жүрген аудан орталығымен байланыстырып тұрған облыстық маңызы бар 18,3 шақырымды құрайтын КХ-70 «Т.Рысқұлов-Құлан-Сарытөр» бағытындағы автожолды жөндеу жұмыстары бастау алды. Нысан келесі жылға өтпелі.

«ТАЗА ҚАЗАҚСТАН» ШАРАСЫ БАСТАЛҒАЛЫ ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДА 1 МЛН-ҒА ЖУЫҚ ТАЛ ОТЫРҒЫЗЫЛҒАН

«Таза Қазақстан» шарасы аясында Түркістан облысындағы республикалық және облыстық маңызы бар жолдарға тазалық жұмыстары қарқынды жүргізілген. Бұл туралы брифингте облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқарма басшысының орынбасары Мейіржан Жалайыров мәлімдеді.

«Акция аясында Түркістан облысындағы республикалық маңызы бар жолдар бойынша «Қазавтожол ҰҚ» АҚ облыстық филиалы, облыстық маңызы бар жолдарда басқармадағы «Оңтүстік жолдары» мекемесі тарапынан тиісті жұмыстар жүргізілді. Сонымен қатар, аудандық маңызы бар жолдар мен елді мекен көшелерінде тазалық шаралары атқарылды. Тарқата айтсақ, 65 679 ағаш әктеліп, 32 74 құраған тал кесілген. Сондай-ақ, 2 963 тонна қоқыс шығарылып, 5 407,9 шақырым көше бойлары мен 811,5 шақырым аяқ жолдар тазаланды. Одан бөлек, 42,8 шақырым ирригация жүйелері тазаланды. Аталған жұмыстарға жалпы 542 арнайы техника мен 14 600 жұмысшы жұмылдырылған»,- деді Мейіржан Серікбайұлы.

Брифингке қатысқан облыстық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Асқар Ысқақов «Таза Қазақстан» шарасы аясында өңірде санитариялық-эпидемиологиялық қызмет тарапынан тиісті жұмыстар жүргізіліп, аудандық, қалалық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармалары өз аулалары мен іргелес аумақтарында ауқымды сенбіліктер өткізгендігін айтты.

Бұдан бөлек, брифингте облыстық мәдениет басқармасы басшысының орынбасары Исатаев Ержан басқармаға қарасты Тарихи-мәдени мұраны қорғау, қалпына келтіру және пайдалану жөніндегі жұмыс тобы құрылғандығын мәләмдеді. Сондай-ақ, аудан-қаладағы зияратшылар мен туристер көп баратын 28 нысанның инфрақұрылымы, тазалығы мен сервистик қызметтеріне мониторинг жұмыстары басталғандығын айтты.

Сонымен қатар, облыстық аумақтық инспекциясының тамақ өнімдері қауіпсіздігі бөлімінің басшысы Мейірхан Смағұловтың айтуынша, облыс аумағындағы мал сою орындарына тексеру жұмыстары қарқынды жүргізілетіндігін айтты.

Айта кетейік, бағдарлама басталғаннан бері сенбіліктер мен тазалық жұмыстарына 300 мыңнан астам тұрғын қатысып, 1 500-ден астам техника жұмылдырылған. Нәтижесінде, 1 милионға жуық тал отырғызылып, 3 389 тонна қоқыс шығарылған.

Түркістан экологиясының тірегі немес « Экология ҒЗИ» деген не?

2001 жылы құрылған Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің «Экология» ғылыми-зерттеу институты Түркістан аймағының экологиялық тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған кешенді жұмыстар жүргізуде. Институттың басты мақсаты – өңірдегі қоршаған ортаны ластау көздерін анықтау, олардың экожүйеге әсерін бағалау және жаңа технологияларды енгізу арқылы экологиялық мәселелерді шешу.

Институт экологиялық таза ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру, өндіріс қалдықтарын қайта өңдеу, тарихи-мәдени ескерткіштердің сақталуын қамтамасыз ету, қоршаған орта мониторингін жүргізу сияқты маңызды бағыттарда жұмыс істейді. Мұнда студенттер мен магистранттардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауына ерекше жағдай жасалған.

2021 жылы институттың базасында жылыжай салынды, бұл докторанттар мен магистранттардың зерттеу тақырыптарын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, экологиялық зерттеулерді қамтамасыз ететін «Экологиялық бақылау және химиялық талдау» зертханасы 2010 жылдан бері аккредиттелген және өз қызметін сәтті атқаруда.
Экология ғылыми зерттеу институтының жетістіктері

Институттың ғылыми көрсеткіштері жыл сайын өсіп келеді. 2023-2024 оқу жылында Scopus және WoS деректер базасының Q1 және Q2 квартильді журналдарында 16 мақала жарияланған. Бұл – институт тарихындағы рекордтық жетістік. Сонымен қатар, қазіргі уақытта институт 52 миллион теңгелік төрт ғылыми-зерттеу жобасын орындауда.

Өндіріс саласында да институт белсенді жұмыс істеп келеді. Зертхана базасында органикалық тыңайтқыштар, құрылыс материалдары, жемшөп қоспалары сияқты өнімдер шығарылады. Өндіріс қалдықтарын қайта өңдеу арқылы тауарлық өнімдер алу экологиялық тиімді әрі экономикалық тұрғыдан пайдалы шешімдер ұсынады.

Институттың ғылыми жобаларының бірі – «Оңтүстік Қазақстан өңірін тұрақты дамыту үшін инновациялық технологияларды әзірлеу және заманауи инфрақұрылым құру» жобасы. Бұл жоба экология, медицина және биотехнология салаларын қамтиды және жалпы құны 4 миллиард теңгені құрайды. Экологиялық зерттеулердің басым бөлігі осы институттың қатысуымен жүзеге асып жатыр.

Институттың ерекше жұмыстарының бірі – университет су жүйесінен алынатын сынамаларды тұрақты түрде талдау. Бұл процесс экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп қана қоймай, университеттің қаржысын үнемдеуге де мүмкіндік береді. Сонымен қатар, институт өңірдегі тарихи ескерткіштердің сақталуын қамтамасыз ететін инновациялық әдістерді әзірлеумен де айналысады.

Институт директоры Нұрлан Ахметовтың айтуынша:

“Біздің стратегиялық мақсатымыз – Қазақстан мен Түркияның ынтымақтастығы аясында әлемдік деңгейде ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізетін және Түркі әлеміне бағыт-бағдар беретін бәсекеге қабілетті ғылыми-зерттеу институтына айналу. Біз ғылым мен өндірістің байланысын нығайтып, экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз етуге ерекше мән береміз. Бұл бағытта аймақтағы және жаһандық экологиялық мәселелерді шешуге ықпал ететін инновациялық технологияларды әзірлеуді жалғастырамыз. Біздің басты міндетіміз – өңірдің экологиялық қауіпсіздігі мен тұрақты дамуын қамтамасыз ету.”

Түркістан аймағының экологиялық болашағы үшін «Экология» ғылыми-зерттеу институты маңызды рөл атқарып отыр. Ғылым мен өндірісті интеграциялау арқылы институт аймақтағы тұрақты даму мен экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде көшбасшы болуды жалғастыруда.

Қоғамдық бақылау мен жаңа технологияларды енгізу: қазақстандықтар жол сапасын арттыру шараларын атады

«Әділдік және өркендеу» қоғамдық қоры әлеуметтік мониторинг жүргізіп, бұл жолы қазақстандықтардың жол сапасына қаншалықты көңілі толатынын анықтады. Қатысушылар сауалдарға жауап беріп, жолдардың қазіргі жай-күйін бағалап, сапасын жақсарту бойынша өз ұсыныстарын білдірді.

Биыл елде 12 мың шақырым трасса мен 2,5 мың шақырым облысаралық және ауданаралық автокөлік жолы төселіп жөнделді. Бұл бұрын-соңды болмаған көлем. Алайда «Әділдік және өркендеу» Қоғамдық қорының әлеуметтік мониторингі тұрғындардың 40% ы ғана осы жылы өз елді мекеніндегі жолдың жақсарғанын атап өткен. Әлеуметтік мониторинг сауалдарына жауап бергендердің төрттен бірінен астамы соңғы жылда жағдай өзгерген жоқ деп санайды. Ал 30%-і керісінше нашарлады деп отыр.
Мониторинг қорытындысына сәйкес, жауап берушілердің 68,5% елдегі жол құрылысының қарқынына көңілі толмайды. 70%-тен астамы жөндеу жұмыстарының сапасы көңіл көншітпейді деп отыр. Өз пікірін білдірген тұрғындардың жартысы былтыр ғана жөнделген жолдар жарамсыз болып қалды деген ойда.
Жол инфрақұрылымымен байланысты мәселелердің ауқымы кең. Қазақстандықтардың пайымынша, ең бастылары мынадай:
• сапалы магистральдар аз (58%);
• тұрғын аудандардағы жолдың жай-күйі нашар (46%);
• магистральдарда жарық жоқ, жолдарда шұңқыр көп (39%);
• жөндеу қарқыны баяу (39%);
• суағарлар жоқ, аудандардағы жолдар жарықтандырылмайды (34% және 31%);
• қар дұрыс тазаланбайды әрі көктайғаққа қарсы шаралар жасалмайды (29%);
Айта кетерлігі, қазақстандықтар республикалық маңызға ие жолдарға қарағанда, өз елді мекеніндегі жолдардың жағдайын жақсы деп бағалады. Шамамен 60%-ға жуығы мұндай жолдардың жағдайы жақсы және қанағаттанарлық деп отыр. Алайда қала тұрғындарымен салыстырғанда жол сапасына ауыл тұрғындарының шағымы көбірек.
Әлеуметтік мониторинг қатысушыларының 60% астамы сапасыз жол кесірінен өзі немесе жақындары апатқа түскенін айтқан. Ал 11%-і мұндай жағдай бір реттен көп болды деген нұсқаны белгілеген.
Халықтың жол сапасына көңілі толмауының басты себебі – жемқорлық пен ұрлық (38,83%). Екінші орында – жергілікті билік органдарының жұмысы олқы (17,31%), ал үшінші орында – Үкімет тарапынан бақылаудың болмауы (12,2%). Жол қызметтерінің нашар жұмысы тізімді түйіндеп тұр (11,53%).
Әлеуметтік мониторинг аясында қатысушылар елдегі жолдардың жағдайын жақсартуға қатысты өз пікірімен де бөлісті. 60%-і жөндеу жұмыстарының сапасын арттыру керектігін айтса, жолдарды кеңейту және жолақтарды арттыру деген нұсқаны қатысушылардың 34%-і таңдаған. Жөндеу қарқынын жылдамдату және құрылыс кезінде заманауи технологияларды қолдану шараларын 33% және 31% ы атап өткен.
Сондай-ақ, әлеуметтік мониторингке қатысушылар автокөлік жолдарының жай-күйін жақсартуға қатысты ұсыныстарын білдірді:
— билік пен қоғам белсенділері тарапынан жол салу және жөндеу жұмысының сапасына бақылауды күшейту;
— құрылысқа бөлінген қаражаттың пайдалануына бақылауды күшейту;
— құрылыс пен жөндеу барысында технологияларды сақтауға бақылауды күшейту
— заманауи технологияларды қолдану.
Әлеуметтік мониторингтің қорытындысы бойынша қазақстандықтар жол құрылысы мен жөндеу барысында қоғамдық бақылауды күшейтуді қалайтынын көрсетіп отыр Сонымен қатар мониторингке қатысушылардың дені жол сапасына қатысты ақпарат жинақталатын арна — «ҚазАвтоЖолдың» тегін байланыс орталығын білмейді. Жауап берушілердің 77% осындай нұсқаны белгіледі (ал ауылдарда бұл көрсеткіш 80%-тен асады).
«Біз қоғам тарапынан жұмыс барысына, мердігерлерге, жол құрылысы мен жөндеу сапасына қоғамдық бақылау орнатуға деген сұраныстың жоғары екенін көріп отырмыз. Қазақстандықтар бұл мәселені шешу үшін мемлекетпен, бизнеспен әріптестікке әзір. Қорымызда қоғамдық бақылаудың іс жүзінде тексерілген тәжірибесі бар және біз автокөлік жолдарының жағдайын жақсарту үшін күш біріктіруге дайынбыз. Қор белсенділері жағдайды өзгерту үшін ашық бақылау, заманауи технологияларды енгізу және жол жұмыстары кезінде азаматтардың мониторингке белсенді қатысуы керек екеніне сенімді», — деді «Әділдік және өркендеу» қоғамдық қорының директоры Дана Рысмұхамедова.
«Әділдік және өркендеу» қоғамдық қоры Жол сапасына қатысты әлеуметтік мониторингті биыл 5 — 25 қараша аралығында онлайн форматта өткізді. Мониторинг сауалдарына барлық өңірден 5681 тұрғын жауап берді. Қатысушылардың жартысы — күн сайын көлікпен жүретін жүргізушілер.

Анықтама:
«Әділдік және өркендеу» қоғамдық қоры – жаңа үлгідегі ҮЕҰ. Қор белсенді азаматтық ұстанымы бар, Әділетті Қазақстан құруға үлес қосқысы келетін қазақстандықтарды біріктіреді. 20 өңірде өкілдігі мен 7000-нан астам жақтасы бар.

Қор өз жұмысында қоғамдық бақылау мен әлеуметтік мониторингке басымдық береді.