«AMANAT» партиясы Созақ аудандық қоғамдық қабылдау бөлмесінде Түркістан облысық мәслихат депутаттары Байғараев Бегімбет Биімбетұлы мен Тұрысбекова Мағауия Сексенбайұлы аудан тұрғындарын қабылдады.

Қабылдауға бірінші болып келген ауданның біршама зиялы қауым өкілдері Созақ ауылындағы тозығы жеткен №1 колледж жатақханасының құрлыс мәселесін көтеріп келді. Қазіргі таңда №1 кәсіптік колледж бен «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы АҚ арасында меморандум жасалып сенімгерлік басқару келісімі жасалуда. Осы орайда кәсіптік колледждің жатақханасының құрылысысына бөлінген қаржы кері қайтарылған. Өз кезегінде облыстық мәслихат депутаты Мағауия Сексенбайұлы аталған мәселе бойынша анықтау-талдау жұмыстарын жүргізіп мәселенің шешілуіне ықпал жасайтынын жеткізді.

Созақ ауылынан келген ауыл биінің «Қошқар ата» тоғанына жөндеу жұмыстарын жүргізуге және «Ағиық» өзенінен келер жолға латок қойған жағдайда Созақ ауылының шаруаларының егістік алқабына су жеткілікті болар еді деген ұсынысына Мағауия Сексенбайұлы «Ағиық» өзенінен келер жолға латок құрылысына нақты қажетті қаржыны есептетіп, негіздеме қаржыны ұсыныс арқылы жоспарға енгізу керек деді. Аталған мәселе бойынша Бегімбет Биімбетұлы алдағы уақытта Түркістан облыстық ауылшаруашылығы басқарма басшысына ұсыныс беретінін жеткізді.

Сонымен қатар, Созақ ауылы тұрғындары атынан келген зейнеткер Созақ ауылының халық санының артуына байланысты тағы да мектеп салуға ықпал жасасаңыздар деген ұсынысына облыстық мәслихат депуттаттары Созақ ауылының бас жоспарымен танысып, халық саны мен бала санын және 3 ауысымды мектеп оқушыларын анықтап ұсыныс беретіндерін жеткізді.

Жолдасының жүрек ауруына байланысты ота жасауға қаржылай көмек сұрап келген Жуантөбе ауылынан келген көп балалы әкеге Мағауия Сексенбайұлы өз есебінен жеке есеп счетына қаржы аударып берді.

Таукент кентінен келген жалғызбасты ананың «Шолаққорған-Су» КММ-не басқа ішкі қызметке қайта тұрақты жұмысқа орналасу мәселесі бойынша аудандық партия филиалының төрағасы Е.Сағындыққа тиісті жауапты мекемемен сөйлесу тапсырылды.

Таукент кентінен келген тұрғынының жеке мәселесін Мағауия Сексенбайұлы өз бақылауына алып, мәселенің шешілуіне ықпал жасады.

Мемлекет басшысының еліміздің қоғамдық-саяси өміріне әйелдердің қатысу аясын кеңейту, әйелдердің құқығын қорғау, отбасылық құндылықтарды нығайту және инклюзивті қоғамды дамыту бойынша берген тапсырмаларының негізінде «AMANAT» партиясының жанынан Әйелдер қанаты құрылғаны белгілі. Қыз-келіншектер жұмыссыздығы, отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылық, отбасыны әлеуметтік қолдау мәселелері бойынша шешімдер қабылдауды жаңа деңгейге шығаруға мүмкіндік беретін мұндай құрылымдар республиканың барлық өңірлеріндегі партия филиалдарында ашылды.

Партия аясында белсенді әйелдердің басын қосып қана қоймай, әйел көшбасшылардың жаңа буынын қалыптастыруға, бүгінгі қоғамдағы әйелдер қауымы кезігіп отырған ортақ өзекті мәселелерді айқындап, оларды шешу жолдарын белгілеуге арналған Әйелдер қанатының республикалық І отырысы Парламент Мәжілісінің жіне партиямыздың Төрағасы Ерлан Жақанұлы Қошановтың қатысуымен өтті. Партияның Түркістан облыстық филиалы Әйелдер қанатының алғашқы форумы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға арналып, оның жұмысына партия филиалының басшылығы, Түркістан облысы әкімінің орынбасары, облыстық мәслихат депутаттары, құқық қорғау және сот органдарының жауапты өкілдері, мекемелер мен ұйымдардың басшылары, аудан, қалалардағы белсенді әйел азаматтар қатысты.

Облыстық партия филиалы Әйелдер қанатының кеңесшісі, Түркістан облыстық мәслихатының депутаты Қалыйма Жантөрееваның жетекшілігімен әйелдердің басын қосқан бұл ұйым, қысқа уақыт ішінде қоғамның дамуында өзіндік орны бар беделді алқалы органға айналды. Көктемгі су тасқыны кезінде Қалыйма Жантөреқызы Ақтөбеге жол тартып, зардап тартқан тұрғындардың жанынан табылды, облыс әйелдері атынан көмек қолын созды.

Облыстық Әйелдер қанатының ұйытқы болуымен өңіріміздің 3 ауданында «Кітап-AMANAT» рухани-ағартушылық орталықтары ашылып, зейінді ұрпақ, адал азамат тәрбиелеудің алғышарты түзілді. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың өзектілігін айқындауда «Қошқаратадағы қыз» деректі фильмінің түсірілуіне демеуші болып, оның көрсетілімдері аудан, қалаларда өткізілді.

Бәріне теңдей мүмкіндіктер беретін қоғам қалыптастыруда, мүмкіндігі шектеулі балалар арасында «Тең қоғам» инклюзивті спорт түрлерінен фестиваль ұйымдастырылып өткізілсе, ерекше күтімді қажет ететін балаларға арналған арнайы оңалту орталығының құрылысын партиялық бағдарламаға енгізіп, салынуына ұйытқы болды. Халықаралық мүгедектерді қорғау күні аясында барлық аудан, қалаларда мүмкіндігі шектеулі азаматтарды қолдауға арналған іс-шаралар өтіп, әлеуметтік әділдікті іс жүзінде нығайтуға жәрдемші болуда.

Сондай-ақ облыстық Әйелдер қанатының белсенділері АЭС салуды қолдау жөніндегі халықтық штабтың құрамында қоғамның түрлі санаттарымен кездесулер, жаңа толқын жастармен жарқын жүздесулер, қызметкерлерінің басым бөлігі әйелдер болып табылатын білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет мекемелеріндегі бастауыш партия ұйымдарында қоғамдық қабылдаулар өткізуді игі дәстүрге айналдырған.

Партияның облыстық филиалы Әйелдер қанатының осы санаттағы ізгілікті ісі бүгін Түркістан қаласында Әйелдер қанатының медиация орталығының ашылуымен жалғасын тапты. Қоғамдағы әйелдердің орнын белгілеп, Әділетті Қазақстанды құру ісіне нақты үлес болып отырған жаңа алаңда оңтүстіктегі әйел азаматтардың сұраныстары мен базыналарын тыңдауға, оларға құқықтық, психологиялық көмек беруге қолғабыс жасайтын қоғамдық қабылдаулар жүргізілетін болады. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға, отбасылық қатынаста әйелдерге қолдау көрсетуге, әйел азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға жәрдемші болатын алаңның ашылуына Қалыйма Жантөреқызы қатысып, Әйелдер қанаты «AMANAT» партиясының қызметін сервистік моделде ілгерілетуге, қоғамда инклюзивті қатынастың орнығуына жәрдемші болып отырғанын жеткізді.

«Түркістан облысы еліміздегі ең халық саны көп өңірлердің бірі. Бізде 183 мыңнан астам көпбалалы отбасылар бар. Отбасы институтының беделін көтеруде әйелдер қауымының алар орны айрықша. Күнделікті өмірде, күйбең тіршілікте әрқилы проблемалар кездесіп жатады. Әйелдер қанатының медиация орталығымен бірлесе іске асырып жатқан жобасы әйелдердің проблемаларын тыңдауға, олардың ішкі әлеміне үңілуге жәрдем көрсетіледі. Мұндағы медиатор, психолог, заңгер мамандар әйелдер көтерген мәселелердің шешім табуына, құқықтық реттеу тетігін белгілеуге көмек көрсетіп, оларға психологиялық қолдау көрсетіп, өздерін бағалай білуге үйретеді», — деді Қалыйма Жантөррева.

Жобаның іске асуына қолдау көрсеткен заңгер-медиатор Айгерім Құдасова, Әйелдер қанатының медиация орталығы күнделікті жұмыс жүргізіп, қоғамдық қабылдауға келген қыз-келіншектерге жан-жақты көмек көрсететілетінін айтты. Орталықта тәжірибелі мамандар қызмет атқарып, келушілерге кәсіби құқықтық кеңестер берілетінін, психологиялық қолдау курстары ұйымдастырылатынын жеткізді.

«AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалы өкілді билік тармақтарындағы өз мүшелерінің қоғам алдындағы есеп беру кездесулерін өткізуде. Партия филиалы ашып берген брифинг алаңына бұл жолы Түркістан облыстық мәслихатына Келес, Жетісай және Мақтарал аудандарынан сайланған депутаттар Жаңабай Ағабеков, Бахыт Басымбек, Ербол Ералиев, Талғат Қаржауов, Жарқынбек Қанаев, Жетісай аудандық мәслихатының төрағасы Медет Қасымов, Келес аудандық мәслихатының төрағасы Нұржан Шәулиев арнайы келіп, журналистер қойған саулдарға жауап берді.

Атқарылған жұмыстар жөнінде қысқаша хабарлама жасаған Келес аудандық мәслихатының төрағасы Нұржан Шәулиев 133 мыңнан астам халқы бар Келес ауданындағы депутаттық корпус 18 адамнан тұратынын, аудандық мәслихатта 5 тұрақты комиссия жұмыс жүргізетінін айтты. Биыл мәслихаттың 10 сессиясы өтіп, олардың қорытындысымен барлығы 73 шешім шығарылғанын тілге тиек етті. Тұрақты комиссиялардың отырыстарында аудандық және ауылдық округтердің бюджеттерін нақтылау, аудан әкімдігі жанындағы ведомствоаралық комиссиялардың дербес құрамдарына өзгерістер енгізу, ауданның әкімшілік аумақтық құрылысы және жергілікті атқарушы органдардың есептерін тыңдау туралы мәселелер қаралғанын атап өтті.

Жергілікті мәслихат құрамы халықты толғандыратын проблемалар бойынша атқарушы мемлекеттік органдарға 57 депутаттық сауал жолдап, оның 50-і толықтай орындалғанын хабарлады. Депутаттық мандат иелері тұрғын үй, коммуналдық шаруашылық, құрылыс, инфрақұрылым, жер қатынастары, денсаулық сақтау салаларын, заң мен тәртіпті орнықтыру мәселелерін көтергені айтылды. Сондай-ақ аудандық мәслихат өзінің өкілеттілігіне сәйкес, жүмыс сессияларында аудандық бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізу мәселелерін қарастырғаны түсіндірілді.

Осы мазмұндағы хабарламаны жалғастырған Жетісай аудандық мәслихатының төрағасы Медет Қасымов 104 елді мекеннен тұратын Жетісай ауданы өңіріміздегі халық саны ең көп аймақтың бірі екенін айтты. Ауданның әлеуметтік және экономикалық мiндеттерін орындауда мәслихаттың қызмет ауқымы кең екенін айта отырып, биыл аудандық мәслихат депутаттары 9 сессия өткізіп, аймақ тұрғындарының тыныс-тіршілігін қамтитын маңызды мәселелер бойынша 54 шешімнің қабылдануына ұйытқы болғанын мәлімдеді. Тұрақты комиссияларда аудан тұрғындарының тұрмыстық ахуалын жақсартуға тікелей қатысы бар міндеттер бойынша 45 мәселе қарастырылғанын жеткізді. Мәслихат қызметінің ашықтығын қамтуда және маңызды мәселелер бойынша қабылданған шешімдердің жариялылығын үйлестіруде мәслихат сессияларының отырыстары «Youtube» платформасындағы онлайн-көрсетілімдерін жүргізу, бейнежазбаларын сақтау қолға алынғанын атап өтті.

Мәслихат төрағасы ретінде мектеп құрылысы, ауыз су жүйелерін тарту, ауыл шаруашылығы саласына қолдау көрсету, электр энергиясының сапасын көтеру, табиғи газбен қамту мәселелері бойынша 12 депутаттық сауал жолдағанын айтып, оның 11-і толықтай орындалғанын жеткізді. Ал ауданның депутаттық корпусы 107 депутаттық сауал жолдап, оның 98-і бойынша нақты шешім қабылдануына бастамашы болғанын атап өтті. Депутаттар көтерген сауалдар ауылшаруашылығы саласын дамыту, ауданда сайлау процесстерін жетілдіру, халықты жұмыспен қамту, интернет сапасын арттыру, инфрақұрылымдарды жаңарту, мектептер мен мәдениет үйінің және өрт сөндіру бекетінің құрылыстарын жүргізу, елді мекендерді абаттандыру, білім беру ісін жетілдіру, әлеуметтік қамсыздандыру шаралары, экология мәселелері, тағы басқа өзекті мәселелерді қамтығаны жария етілді.

Облыстық мәслихат депутаттарының есептері әрі қарай сұрақ-жауап форматында өтіп, масс-медиа өкілдері халық қалаулылары өкілдік ететін аудандардың өзекті мәселелерін көтерді. Қызу талқыға түскен мақта шаруашылығы бойынша қойылған сұрақтарға депутаттар мақтаның экономикаға беретін әсері мол екенін айтты. Бұл шаруашылық түрі экономиканың тұтас сегменттерін қамтуға қауқарлы деп бағалады. Рас, өндіріліп жатқан мақтаның, оның сатып алу құнын белгілеуде бірқатар қиындықтар бар екенін айта отырып, оларды еңсерудің жолдары да бар екенін білдірді. Биыл көп жылдардан бері алғаш мәрте облыс әкімі Дархан Сатыбалдының қолдауымен Жетісай, Мақтарал аудандарының дихандары ағын судан тапшылық көрмегендерін жеткізді. Мақташыларға қолдау айрықша болғанын атап өтті.

Ауылшаруашылығы саласына инвестиция тартудың маңызды екенін айтқан депутаттар, бұл бағытта да іргелі өзгерістер бар екеніне тоқталды. Аграрлық салаға қаржы бөлуге даяр шет елдік инвесторлардың үлесі артып жатқанын қуанарлық жағдай деп бағалады. Өңірімізде жеміс-жидек өсіру, қауын қақ даярлау технологияларын дамыту болашағы бар жобалар екенін мәлімдеді.

Еркін мазмұнда өткен жиында журналистер аудандардағы «Жайлы мектептердің» құрылысы, жұмыс күші тапшы солтүстік облыстарға облыс тұрғындарының көші-қонын ұйымдастыру, жергілікті футбол командасын қолдау бағытындағы депутат ұстанымы, көлік тығыны орын алып жатқан аймақтарда айналма жолдардың құрылысы, халықтың жерге байланысты сұраныстары, тұрғындармен тиімді кері байланыс арналарын түзу міндеттері, азаматтардың өзекті деген мәселелеріне байланысты депутаттық сауалдардың көтерілуі сынды мәселелер қозғалып, депутаттар тарапынан нақты жауаптар берілді.

​Азаматтардың мемлекетке деген сенімін арттыру – Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың қолға алған басты саяси ұстанымы екенін белгілі. Президент лауазымына сайланған 2019 жылы, Мемлекет басшысы ұсынған сайлауалды бағдарламада, еліміздегі  аса маңызды стратегиялық проблемаларға қатысты шешім референдум арқылы қабылданады деп айтылған болатын.

​Қазақстанда атом энергетикасын дамыту туралы алғашқы пікірлер осыдан 5 жыл бұрын айтылған еді. 2019 жылғы 27 сәуірде Қазақстан Республикасының Президенті Семейде өткен кездесуде АЭС салу туралы шешім қабылдауда, халықтың пікірі ескерілетінін жария етті. Ал, Қазақстанда атом станциясын салу жөнінде түпкілікті шешім қабылдау үшін жалпыұлттық референдум өткізілетіні Мемлекет басшысының өткен жылғы қараша айында ғалымдармен өткен жиында айтылды.

​Қазақстан Республикасы Президентінің 2024 жылғы 2 қыркүйектегі Жолдауында айтылып, 6 қазанға белгіленген жалпыхалықтық референдумның өткізілуі – бұл жан-жақты ойластырылған, байыппен талдап-таразыланған саяси шешім екенін осыдан-ақ білуге болады.

​Атом станциясын салудың тиімділіктері осы 5 жыл ішінде толықтай зерделенді. Жобаның энергетикалық қажеттілігінен бастап, экономикалық, экологиялық, технологиялық және қауіпсіздік мәселелері түгелдей зерттелді.

​Нақты мысалдарды келтіретін болсақ, Қазақстанда халықтың 50 пайызы еліміздің оңтүстігіне жататын 5 облыс пен 2 мегаполисте тұрады. Соның ішінде, Түркістан облысында республика халқының 10 пайыздан астамы шоғырланған. Осыншама халыққа электр қуатын жеткізу – үлкен стратегиялық мәні бар мәселе болып отыр. Осы өңірлерде тұратын 10 млн.-нан астам халықты сырттан келетін энергияға тәуелді етуге болмайтынын жақсы білесіздер.

​Экономикалық тұрғыдан қарайтын болсақ, Қазақстанда атом энергетикасын дамытудың мүмкіндігі көп екенін түсінеміз. Қазірдің өзінде еліміз табиғи уран өндіру көлемі жөнінен әлемдебірінші орын алады. Ядролық отын компоненттерін өндіруге технологиялық мүмкіндігіміз жетеді. Қазір мұның бәрін шет елдер бізден шикізат күйінде алып отыр.

​Атом станциясы салынса, бізге жаңа буын технология келеді, физик-ғалымдарымыз сыртқа кетпей, өзімізде жұмыс істейтін болады. Бейбіт атоммен жұмыс істей білетін жастарымыз тәрбиеленеді.

​Атом энергетикасы экологиямызға да пайдасын тигізеді. Қазір біз тұтынатын қуаттың 70 пайызы көмір станцияларында өндіріледі. Бұл станциялардың 70 пайызы тозып, ескірген. Көмір түтіні ауамызды ластап тұрса, көмір қалдықтары жерімізді ластауда. Атом станциясынан шығатын парник газының көлемі көмірмен салыстырғанда 135 есе төмен екені айтылуда. Пайдаланылған ядролық отынды қайта өңдеу нәтижесінде, пайдалы материалдарының 90 пайыздан астамын қайта пайдалануға болады дейді ғалымдар.

​Елімізде АЭС салуға қатысты түрлі пікір айтылып жүр. Соның ішінде, бұл бастаманы Семей полигонымен салыстырып жатқандар да бар. Ядролық отынды қару ретінде пайдалану мен бейбіт мақсатта қолдану – мүлде үйлеспейтін түсініктер. Сондықтан, тұрғындардың радиациядан зардап шегу қатері жоқ екенін айтуға тиіспіз.

​Кейбіреулер Чернобыль мен Фукусима апаттарын мысалға келтіреді. Біріншіден, Чернобыль АЭС-ы 1977 жылы салынған болса, Фукусима станциясы 1971 жылы іске қосылған. Сол кездегі ең мықты технологиялармен салынған бірінші буындағы реакторлар болатын. Қазір дәуір басқа, технология содан бергі кезеңде қарыштап дамыды. Бізде салынатыны ІІІ және ІІІ+ буындағы реакторлар болады. Екіншіден, Чернобыльдегі апат адам салғырттығынан орын алса, Фукусимадағы апат мұхиттағы цунамидің орын алуынан болды.

Жаңа буын станциялар 9,2 баллдық жер сілкінісіне төтеп бере алатындай боп салынады. Атом станцияларының салынуы МАГАТЭ – Атом энергиясы жөніндегі Халықаралық агенттіктің тікелей қадағалауымен іске асады. Жобасы, салынуы, іске қосылуы және жұмыс істеп тұруы – түгелдей халықаралық мамандардың бақылауында болады.

Атом станциясы туралы шындыққа сай келетін, дәлелді деректерді айтатын АЭС салуды қолдау жөніндегі Халықтық штаб құрылғанын білесіздер. Штабтың халық арасындағы түсіндіру жұмыстары Түркістан облысынан басталып, Парламент Мәжілісінің және «AMANAT» партиясының Төрағасы Ерлан Жақанұлы Қошанов бастаған өкілдер облыс тұрғындарымен 13 кездесу өткізді.

Қазақстанның қуатты елге айналуы – баршамыздың мұратымыз. Еліміздің тағдырына байланысты таңдау сәтінде баршамыз болашағымызға жауапкершілікпен қарайық!

Алтынсары ҮМБЕТӘЛИЕВ,

«AMANAT» партиясы, Түркістан облыстық филиалының төрағасы, облыстық мәслихат депутаты.

АЭС салуды қолдау жөніндегі республикалық Халықтық штабтың сайлаушылармен кездесуі жалғасуда. Бұл күні Парламент Мәжілісінің депутаты Абдиев Ерлан Тұрсынбайұлы бастаған бір топ Халықтық штаб өкілдері Сауран ауданының әлеуметтік қызметтер көрсету орталығы ұжымымен кездесті.

Басқосуда өңірімізге арнайы келген халық қалаулылары атом электр станцияларын пайдалану жаңартылған энергия көздерінен айтарлықтай артықшылығы бар екенін жеткізді. Олардың пайымдауынша, ЖЭК-ті дамыту өзіне тән энергетикалық стратегиясының маңызды бөлігі ретінде қарастырылғанымен, ол атом электр станцияларындай әрқашан тиімді емес. Бұл ретте күн және жел электр станциялары сияқты жаңартылатын энергия көздері табиғи жағдайларға тікелей байланысты әрі энергияның тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін энергияны сақтау технологияларына елеулі инвестицияларды талап етеді.

«Атом электр станциялары тұрақты және болжамды электр энергиясын өндіруге қабілетті. Бұл – әсіресе, өнеркәсіп пен ірі қалалар үшін аса маңызды. Сонымен қатар уранның үлкен қорына ие Қазақстан көміртегі шығарындыларын барынша азайта отырып, энергетикалық қажеттіліктерін қанағаттандырудың тиімді және экологиялық таза тәсілі ретінде атом электр станцияларын пайдалана алады. Осылайша, елдің энергетикалық жүйесінің тұрақтылығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жаңартылатын энергия көздері мен атом электр станцияларын дамытуды біріктіру оңтайлы стратегия болмақ», – деді Ерлан Тұрсынбайұлы.
Әлеуметтік мамандар қазіргі энергия тапшылығы жаңа технологияларды іске қосуға мүкіндік бермейтінін және өндірістік дамуын тежейтінін мәлімдеді. Көптеген перспективалы жобалар электр энергия тапшылығына байланысты жүзеге асырылмауда.

Сондықтан да мамандар АЭС құрылысына айрықша қолдау білдірді.
6 қазанда жасайтын таңдауымыз әрі қарайғы экономикалық өркендеуіміздің негізі болады. Бұл болашақта баршамыздың игілігімізге жарайтын инновациялар мен технологиялық прогреске бет түзеген қуатты ел болуға жасалатын қадам. Сондықтанда бұл бастаманы қолдаймыз,- деді жиынға қатысушылар.

Кез-келген елдің  халқына кепілдік беретін Конституциясы бар. Қазақ қазақ атанғалы далы заңы үстемдік құрған. «Жеті жарғымыз» әділдікті арқау еткен. Кеңес дәуірінен соң елімізде 1993 жылы  28 қаңтарда Жоғарғы кеңес Қазақстан республикасының Конституциясына дауыс берді. Алайда, кеңестік психологияның кейбір элементтерінен арыла алмаған бұл құжат ел талабына жауап бере алмады. Осыдан барып 1995 жылдың  сәуірінде Әділет министрі Нағашыбай Шайкенов бастаған арнайы жұмысшы тобы құрылып, жаңа Конституцияның жобасы  арнайы құрылған консультативтік кеңеске заңдық баға беру үшін ұсынылды. Ал сол жылы 30 маусымда бүкілхалықтық талқылауға шығарылып,  мәтінге 1100 түзету енгізілді.1995 жылдың 30 тамызында бүкілхалықтық референдум өтіп дауыс берген азаматтардың 89,1%-ы Жаңа Конституцияны қолдады. Алғашқы  Тәуелсіз Қазақстанның 1995 жылғы қабылданған Конституциясы мемлекеттік биліктің тиімділігін  арттыруға, кеңестік саясаттан ажырауға бағытталып, президенттік басқару нысанына өтудің заңды құжаты болды. Содан бері Конституциямызға 5 рет түзетулер мен өзгерістер енгізіліпті. Бұл заңдылық. Заман өзгереді, заң өзгереді деген аталы сөздің түйіні,  ел жұрт сұранысына жауабы. Оның үстіне  біздің мемлекетіміз басқа батыс, шығыс елдерімен салыстырғанда анағұрлым жас мемлекет.

1998 жылы 19 бапқа  өзгеріс енгізіліп, аралас сайлау жүйесі пайда болып, Мәжіліс депутаттарының саны пропорционалды партиялық тізімдер бойынша  сайлауда жеңіп шыққан саяси партияларға берілетін 10 мандатқа ұлғайтылды. 2007 жылғы өзгертулер 40 бапқа тиесілі болып. өлім жазасын қолдану шектері шектелді, қамауға алуға және қамауда ұстауға тек соттың санкция беруі белгіленді.

Парламенттің өкілеттігі кеңейтілді, депутаттарының саны ұлғайтылды, оларды сайлау тәртібі мен олардың мандатын тоқтату негіздері жетілдірілді. Премьер-Министрді парламенттік көпшілік дауыспен бекіту туралы норманы және Үкімет басшысын тағайындау кезінде Президенттің партия фракцияларымен консультациялар рәсімін енгізу арқылы Парламент мәртебесі нығайтылды.

Пропорционалды сайлау жүйесіне көшу бекітілді. Президенттік өкілеттік мерзімі 7 жылдан 5 жылға дейін қысқарды.

Конституцияда «Тұңғыш Президент» деген  ұғым пайда  болып, президенттікке кандидаттар үшін соңғы 15 жылда Қазақстанда тұрақты тұруы , Қазақстан халқы Ассамблеясы  өз өкілдерін Мәжіліс пен Сенатқа жіберу құқығын алды.

Мемлекет басшысының кезектен тыс сайлауын тағайындау мен өткізудің конституциялық негіздерін белгілеуге бағытталған түзетулер  2011 жылы енгізілді.

Пропорционалды сайлау жүйесіне көшу бекітілді. Президенттік өкілеттік мерзімі 7 жылдан 5 жылға дейін қысқарды.

Сондай-ақ президенттікке кандидаттар үшін соңғы 15 жылда Қазақстанда тұрақты тұруға қатысты жаңа талап жазылды.

Қазақстан халқы Ассамблеясына қатысты өзгеріске келсек, Ассамблея өз өкілдерін Мәжіліс пен Сенатқа жіберу құқығына ие  болды.

2011 жыл

Мемлекет басшысының кезектен тыс сайлауын тағайындау мен өткізудің конституциялық негіздерін белгілеуге бағытталған түзетулер енгізілді.

2017 жылы 25 бапқа өзгеріс енгізіліп, Президенттің жекелеген өкілеттіктерін Парламент пен Үкіметке беру, Президент Премьер-Министрмен және Парламент Палаталарының Төрағаларымен консультациялардан кейін кез келген мәслихаттың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату құқығына ие болды.

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдерін тағайындау тәртібі өзгерді. Бұл мемлекеттік қызметшілерді ауыстыру Президенттің ұсынуы бойынша мәслихаттардың келісімімен жүзеге асырылатын болды.

Астана шегінде қаржы саласында ерекше құқық режимі орнатылды.

2019 жылғы Конституцияға өзгеріс енгізу астана атауының «Астанадан»
«Нұр-Сұлтанға» өзгеруіне байланысты болды.

Мемлекет Басшысы  Республикалық  Референдум туралы заңның  18  бабына сәйкес, референдум тағайындау туралы Жарлыққа 2022 жылы қол қойды. Республикалық референдум туралы заң  IV-тараудан,37 баптан тұрады. Конституциялық реформалар  стратегиялық  болғандықтан халықтың қолдауы аса қажет екені түсінікті.Референдум дауыс берудің  ең демократиялық  түрі әрі тікелей халықтың еркін білдіреді,ел пікірімен санасудың ең жоғарғы сатысы.  Заңның барша жұртқа тиімді қызмет етуінің жаңа дәуірі әділеттік дәуірі басталды.

Референдум арқылы өзгертілген Конституциямызда  ешқандай бір тармақта, не бапта  Президенттің өкілеттігіне артықшылық көрсетілмеген,қайта Суперпрезиденттік  басқарудан біртіндеп көшіп  ықпалды Парламент мәртебесін көтеру, және Президенттің  өкілеттігі  жөнініде әділдік сипат бар,қайта  43 бапқа 2 тармақ қосылды  Президент өз өкілеттігін жүзеге асыру кезінде саяси партияға мүше бола алмайды,Президенттің жақын туыстары саяси мемлекеттік, квазимемлекеттік секторлардың басшысы бола алмайды  деген толықтыру халықтың көңілінен шыққан,  билік пен халықтың арасындағы алшақтықты азайтуға жасалған нақты қадам екенін дүйім жұрт түсінеді.

Әділ өзгеріс, бүкіл азаматтық қоғам институттарына  бірдей әділ  көзқарас.  Әділ көзқарас болған жерде тепе-теңдік сақталып, әділдік принциптері жұмыс жасайды. Сонда ғана ел сеніп көшбасшы соңынан  халық ереді.Ой қозғай отырып  саяси жүйе жаңғырады,заңдар  тиімді жұмыс жасай бастағанда ғана   алға қойған нәтижеге жетеміз.

Партияларды тіркеу  үрдісіндегі  тіркеу шегін 20 мыңнан  5 мың мүшеге дейін төмендетуі көппартиялық мүмкіндікті жоғарылатты,оған дәлел биылғы Мәжілістің көппартиялық құрамы,  Мәжіліске  6 партия өкілдерінің енуі.Осының бәрі азаматтық әділ қоғам орнатудағы жасалған  теңсіздікті  жоюдағы нақты әрекеттер ғана емес, бәсекелестіктің жоғарғы сатысына алып баратын баспалдақтар. Сонымен қатар, облыстық мәслихаттарда аралас сайлау жүйесін      (мажориталық-пропорциональдық 50/50) және бірмандандаттықты   енгізу, ал аудандық,қалалық мәслихаттарда  толығымен мажоритарлық жүйені енгізу   жұртшылықтан қолдау таптқанын ел ішін аралап күнделікті тұрғындармен кездескенде көріп жүрміз.                                                                                                   2021 жылдары  облыстық мәслихаты болып сайланған кезімде көптеген партияда жоқ белсенді азаматтардың депутат болғысы келетінін өз құлағыммен естіген  болатынмын. Жаңа саяси жүйе осы сұраныстың жауабы болды. Азаматтық қоғам арасында  Сайлау жұйесіндегі оң өзгерістер әсіресе партияда мүше емес азаматтар үшін  тиімді, бұл тұста барлық азаматтардың   құқықтары сақталып әділетті  саяси жүйе қалыптасады.

Расында да бұл сайлау процесін жаңғыртудағы жұртшылықтың ойында жүрген, бойын мазалаған ойлар болатын. Сайлау жұйесінде аралас жүйенің қайтадан  жаңғыруы ел арасында  үлкен ризашылық тудырды.

Саяси жүйе дұрыс жұмыс жасағанда  экономикалық,әлеуметтік даму  процестері өз арнасымен  жұмыс жасап. халықтың әл аухаты жақсаратын болады. Бұрын экономика экономика деп саяси жүйеге аса мән берілмеді деген ойлардың қоғамда болғаны жасырын емес. Барлық реформалар елдің дамуы үшін, халықтың қамы үшін  жасалуы тиіс. Ой жақсармай күй жақсармайды. Қазақстанда  адам құқықтарын қорғау мақсатында саяси  жүйе де жаңғыруда, мінберден шындықты ту етіп  өзекті мәселелерді көтеретін жаңа белсенді азаматтар легі  пайда болды. Бұл д оңды құбылыс  Конституцияның тиімділігін көрсетуде.

VII бөлімде Конституциялық сот   құрылымы туралы  толықтыру бар. Қоғамда сотқа сенімсіз күмәнмен  қарау орын алғаны ешкімге жасырын емес. Конституциялық сотқа жүгіну құқына Бас Прокурор және Адам құқығы  жөніндегі уәкіл ие болуы,. сондай-ақ, 83 бапта  Адам құқығы жөніндегі уәкілдің мәртебесі конституциялық заңмен айқындалуы қуантады..

Жұртшылықты қызықтырған  бір  мәселе -Жер мәселесі. Конституцияның 6-шы бабы 3–тармағында «жер мен оның қойнауы,су көздері,өсімдіктер мен жануарлар дүниесі,басқа табиғи ресурстар мемлекет меншігінде» болса, ұсынылатын нұсқада  «жер мен оның қойнауы,су көздері,өсімдіктер мен жануарлар дүниесі,басқа табиғи ресурстар халыққа тиесілі. Мемлекет  халық  атынан  меншік иелігін жүргізуге құқылы. Жер сондай-ақ заңда белгіленген негіздерде,шарттар мен шектерде жеке меншікте де болуы мүмкін» деп көрсетілген.

Жер мәселесі демекші «AMANAT » партиясының «Жер аманаты» жобасы аясында  игерілмей жатқан жайылымдық жерлердің мемлекетке қайтарылып, шаруаларға бөлініп берілуі, заңсыз иемденген жерлердің мемлекет меншігіне қайтарылуы да заң аясында атқарылып жатқан , осы Конституцияның тиімділігін көрсететін айғақтар.    Ата заңның   барлық  тармақтары азаматтардың қоғамда еркін өмір сүруіне, мемлекетті нығайтуына, тәуелсіздігімізді нығайтуға бағытталған. Конституцияны  тек қана  судыратып оқып  қана қоймай  терең түсініп байыппен ұғып   Ата заңымыздың  адам құқығын, бостандығын  қорғайтын негізгі заң екендігі  екенін   ел ішінде  таратуымыз керек.

Ата заңның  тиімділігі де, өміршеңдігі де   халық сұранысына жауап беруінде жатыр.

Жантөреева Қалыйма — «AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалы төрағасының

орынбасары, блыстық маслихат депутаты 

«AMANAT» партиясы өзінің саяси тұғырнамасында халық саулығын қамтуды негізгі басымдықтың бірі ретінде айқындаған. Бұл бағытта денсаулық сақтау, медицина саласындағы кезек күттірмейтін мәселелердің шешу жолдары партияның Сайлауалды бағдарламасында қамтылып, кезең-кезеңімен іске асырылып келеді.

Сайлауалды бағдарламаны Түркістан облысында іске асыру жөніндегі Жол картасында медициналық қызметтің сапасын көтеру, емханалар мен ауруханаларды жоғары стандартты арнайы жабдықтармен қамту, ауылдық жерлерде фельдшерлік-амбулаториялық және медициналық бекеттер салу, оларды тиісті құрал-жабдықтармен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету міндеттері белгіленіп, олардың іске асырылуы партияның өңірлік филиалымен тұрақты бақылауына алынған.

Бүгінде Түркістан облысында денсаулық сақтау құрылымына 45 мемлекеттік мекеме, 756 ұйым 130 жеке меншік мекемелер кіреді. Ондағы медициналық мекемелерге тіркелген 2 060 903 адамға 35 мың медицина мамандары қызмет көрсетеді. Оның ішінде 6 мыңнан астамы дәрігер болса, қалғаны түрлі орта медицина персоналы. Ұлт денсаулығын нығайту – мемлекеттің стратегиялық міндеттерінің бірі. Осы ретте елімізде медицина қызметкерлерінің қоғамдағы беделін арттыру шаралары ұдайы жүргізіліп келеді. Жетекші партия мүшелерінің негізгі бөлігі де медицина қызметкерлері.

Елімізде маусымның үшінші жексенбісінде Медицина қызметкерлері күні аталып өтіледі. Осынау айтулы күн қарсаңында өңіріміздің барлық аймағында денсаулық сақтау қызметінде жанқиярлық еңбегімен адам жанының арашашысы болып жүрген жандарға алғыс білдіріліп, елеулі еңбектері үшін марапаттау шаралары жүргізіліп жатыр. Ал, Отырар аданының Талапты ауылындағы «Фараб дәрігерлік амбулаториясының» ұжымы мен ауыл тұрғындары айтулы мереке қарсаңында көптен күткен қуанышқа кенелді. Амбулаторияға жаңа жедел жәрдем көлігі сыйға берілді. Осынау игілікті істі «AMANAT» партиясының Отырар аудандық филиалының, аудандық мәслихаттың төрағасы Уәлихан Ұзақов «Халыққа көмек» партиялық жобасы аясында өз қаражаты есебінен демеушілік, танытып алып берді.

«Медицина қызметкерлері күні» қарсаңында өткен салтанатты шарада авокөлік кілтін аудандық орталық аурухана бас дәрігерінің орынбасары Мұхтар Сатыбалдыұлына демеушінің анасы, 25 жылдан астам өмірін денсаулық саласына арнаған медицина ардагері Жұмакүл Бейсенбайқызы табыстады. Салтанатты шарада сөз алған Уәлихан Жамалханұлы ауыл тұрғындарын осынау жаңалығымен құттықтап, анасы Жұмакүл Бейсенбайқызы мен марқұм әкесі Ұзақ Жамалхан қарияның ұзақ жылдар бойы ауылда дәрігерлік қызмет еткенін еске алып, бүгінгі сыйы сол ата-ананың қызмет еткен саласына арналғанын жеткізді. Сондай-ақ, медицина мамандарын кәсіби мерекелерімен құттықтап, жедел жәрдем көлігі мекеме қызметкерлерінің жұмысын жеңілдетіп, ауыл тұрғындарына дер кезінде сапалы жұмыс жасайтынына сенім білдірді. Мерекеге орай осындағы бірқатар ақ халатты жандарға «Алғыс хат» табыс етті.

Ұжым қызметкерлері мен ауыл тұрғындары игілікті іске бастамашыл болған жандарға алығыс білдіріп, ақжарма тілектерін арнады. Медицина қызметкерлері күніне арналған шаралар әлі де жалғаса бермек.