Кентау қаласында орналасқан “Әл – Фараби атындағы №14 мектеп – гимназия” КММ-де Түркістан облысы білім басқармасының облыстық дарынды балаларды анықтау және қолдау орталығының ұйымдастыруымен 2024 жылғы 16 қазан күні сағат 10:00-де 10 – 11 сынып оқушылары арасында математика пәні бойынша Республикалық «Алтын түлек» олимпиадасының мектепішілік І кезеңі өтті. Олимпиадаға 2024 жылғы 09 – 16 қазан аралығында https://pwa.zerdeli.app/ сілтемеcі арқылы тіркелген білім ордасының 10 – сыныптан 7 оқушы, 11 – сыныптан 5 оқушысы қатысқан болатын. Мектепішілік І кезеңнің сапалы, жоғары дәрежеде өтуі мектеп директорының бұйрығымен бекітілген сарапшылар құрамы мен математика пәнінің мұғалімдері жұмыс жүргізді.

Олимпиаданың мектепішілік І кезеңнің тапсырмалары үш бөлімнен тұрады. Бірінші және екінші бөлім – тест тапсырмалары, үшінші бөлім – тапсырманың бос орындарын толықтырып жазу. Барлығы 100 ұпай және 60 минут уақыт берілді. Олимпиаданың қорытындысы бойынша ең жоғары нәтиже көрсеткен, 10 – сыныптан 3 оқушы, 10 – сыныптан 3 оқушы қалалық ІІ кезеңге қатысу үшін жолдама алды. Мектеп ұжымы олимпиаданың мектепішілік кезеңінен орын алған оқушыларды марапаттап, қалалық ІІ кезеңге өткен оқушыларға сәттілік тіледі.

Жалпы, «Алтын түлек» олимпиадасының мақсаты оқушылар арасында математикаға ерекше қабілеті бар балаларды анықтау, жоғары сынып оқушыларын ғылымға баулу және педагогикалық, инженерлік-техникалық бағыттарға қызығушылықты ояту, сондай-ақ оқушыларға математикалық ұғымдарды талдау, сыни тұрғыдан ойлау, күрделі есептерді шешу дағдыларын үйрету болып табылады. Сонымен қатар, олимпиаданы өткізу мақсаттарының бірі – кәсіби бағдар беру жұмысы. Олимпиадаға қатысушылар жоғарғы оқу орындарының білім беру бағдарламаларымен және факультеттерімен танысады.  Атап өтілгендей, «Зердел» ақыл-ой даму мектебімен бірлесіп ұйымдастырылған олимпиаданы өткізу еліміздегі математикалық білімнің дамуына қосылған қомақты үлес деп айтуға болады. Олимпиаданы ұйымдастыру оқушылардың ғылыми әлеуетін дамытуға ықпал етеді.

Айта кетейік, өткен жылы Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде «Алтын түлек» олимпиадасының республикалық кезеңі өткен болатын. Сайысқа Қазақстан бойынша 3000 оқушы қатысса, оның 234-і Түркістан облысы атынан бақтарын сынаған. Білім олимпиадасы «Облыстық дарынды балаларды анықтау және қолдау орталығы» мен «Зерделі» ақыл-ой дамыту мектебімен бірге ұйымдастырылған олимпиадаға 10-11сынып оқушылары қатысып,жалпы олимпиада нәтижесінде Түркістан облысының 8 оқушысы – бірінші орынға, 20 оқушысы – екінші орынға, 27 оқушысы – үшінші орынға ие болған. Ал, 14 білімді жас арнайы мақтау қағазымен марапатталды. Жеңімпаз атанған Камилханов Абдусамат «Stambul Aydin University» оқу орнының грантын иеленсе, Оралбек Дәурен және Оралбек Дарын Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінің грантын жеңіп алған болатын.

«Алтын түлек» олимпиадасына қатысудың негізгі артықшылықтарын айта кетейік. Біріншіден олимпиадаға қатысу жоғарғы оқу орындарының білім гранттарын ұтып алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар кәсіптік бағдар алуға, «Зерделі» оқу орталықтарының грантын иеленуге де мүмкіндік қарастырылған. Одан бөлек, олимпиада есептеріне координация және олимпиада алдындағы тегін сабақтарға қатысуға болады.

Түркістан қаласында 25 қазан – Республика күні қарсаңында 2000 орынға есептелген алғашқы жайлы мектеп ашылды. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен және қолдауымен салынған білім ұясының ашылу салтанатына Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды мен білім саласының ардагерлері қатысты.
– Мемлекет басшысының бастамасымен бүгінгі таңда елімізде «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы қабылданып, заманауи, озық үлгідегі білім ошақтарын салынуда. Бұл бастама апатты және үш ауысымдық мектептер мәселесін шешіп, оқушы орындарының тапшылығын жояды. Биыл облысымызда жалпы қуаттылығы
17 800 орынды құрайтын 29 жайлы мектептің құрылысы жүргізілуде. Бүгін оның алғашқысын ашқалы отырмыз. Сіздердің мектептеріңіз жай ғана жаңа ғимарат емес. Бұл – даму мен оқу үшін тамаша жағдайлар жасалған орын. Еліміздің болашағы – білімді ұрпақтың қолында. Олардың оқуда озат болып, қоғамның барлық саласында биік белестерді бағындыруына тілектеспін. Жаңа білім ордасының ашылуы құтты болсын! – деді Дархан Сатыбалды.

Мемлекет тарапынан сапалы білім алуға барлық жағдайлар жасалуда. Оның ішінде Түркістан өңірінде ауқымды жұмыс жүріп жатыр. Бүгін тапсырылған алып білім ұясы қаладағы 2 мектептегі жүктемені азайтуға мүмкіндік береді. Бірінші кезекте мұнда №28 мектеп-лицейінің оқушылары көшіп келді. Қазіргі таңда 66 педагог ауысу тәртібімен, 7 педагог конкурстық тәртіппен қабылданды. Оқушы санының толығуына қарай өзге де ұстаздар конкурстық рәсіммен қабылданады. Білікті ұстаздар арнайы іріктелген. Бұдан бөлек, қаржы, шаруашылық қызметкерлері жұмысқа алынған.
Түркістан қаласының Жаңа қала аумағында салынған 4 қабатты білім ордасындағы физика, химия, биология және робототехника кабинеттері заманауи жабдықтармен жабдықталған. Білім алушылардың жан-жақты дамуы үшін мектепте спорт залдары, шеберлік залдары, зертханалар мен демалыс аймақтары ұйымдастырылған. Жоғары жылдамдықтағы интернетке қосылған. Бастауыш пен жоғары сынып оқушылары жекелеген блоктарда оқиды. Балалардың жас ерекшелігіне орай блоктардың әрқайсысы оқу сыныптарымен, санитарлық тораптармен, спорт залдарымен және жекешелеген кішкене шкафтармен қамтылған. Ерекше қажеттілігі бар балалар үшін инклюзивті кабинеттер, пандустар, жедел сатылар, арнайы бейімделген әжетханалар салынған.
Түркістан өңірінде білім саласына ерекше көңіл бөлініп келеді. Оқу-тәрбие жұмыстарына қолайлы жағдай жасау мақсатында облыс басшылығы барлық қажетті шараларды қабылдауда. Соның ішінде білім ошақтарының аумағы мен ғимарат ішінде оқушылардың қауіпсіздігін толықтай қамтамасыз ету басты міндеттер қатарында.

Биылғы жылдың өзінде мектептер бейнебақылау, дабыл жүйелерімен қамтылып, полицияның жедел басқару орталығымен интеграцияланды.
Айта кетейік, Президенттің тікелей тапсырмасымен жүзеге асып жатқан «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында Түркістан облысында 29 мектеп салынуда. Оған қоса облыстық бюджеттен және арнайы қордың қаржы көздерінен 20 мектеп пен 1 музыкалық мектеп бой көтеруде. Оның ішінде төртеуі ел игілігіне тапсырылып үлгерді. Қалған мектептердің құрылысы жүріп жатыр. Жалпы 14 білім нысаны биыл тапсырылса, 7 мектептің құрылысы келесі жылға өтпелі. Түрлі жобалар мен қаржыландыру көздері есебінен екі жылда 50 білім нысаны пайдалануға берілгенде өңірдегі апатты және үш ауысымды мектептер мәселесі шешімін толық таппақ.

Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық құрылтайдың «Әділетті Қазақстан – Адал азамат» атты екінші отырысында сөйлеген сөзінде балалар арасында жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңыздылығын атап, білім беру ұйымдарындағы тәрбие ісіне ерекше назар аударуды тапсырған болатын. Осыған орай өткен жылы «Біртұтас тәрбие» бағдарламасы әзірленіп, барлық білім беру ұйымдарына енгізілді. Қазақстан Республикасының Президенті Қ. Тоқаев 2024 жылы Ұлттық құрылтайдың «Адал адам – Адал еңбек – Адал табыс» атты үшінші отырысында елімізді дамытуға қатысты маңызды бастамалар көтерген еді. Еліміздің болашақтағы негізгі сұлбасын «Әділетті Қазақстан – Адал азамат – Озық ойлы ұлт» деген үштаған ұғым арқылы сипаттап берді. Осыған байланысты Түркістан облысы білім басқармасы «Білім беруді дамыту орталығының» ұйымдастыруымен «Біртұтас тәрбие» бағдарламасының жаңартылған мазмұнын таныстыру бағытында Кентау қаласы Д.Қонаев мектебінде ақпараттық оқыту семинары өтті. Аталған семинарды «Білім беруді дамыту орталығының» тәрбие және әлеуметтік педагогика кафедрасының меңгерушісі Примбетова Шарипа Құдайбергенқызы жүргізіп құнды ақпараттармен бөлісті. Сондай-ақ, семинарға Кентау қаласы білім бөліміне қарасты білім беру мекемелерінің тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары, сынып жетекшілері мен сынып жетекшілер бірлестіктері, балабақша меңгерушілері мен әдіскерлері де қатысты.

« – Ел ертеңі болар бүгінгі балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу, әлеуметтік тұрғыдан барынша қамтамасыз ету, толыққанды білім алуына жағдай жасау, олардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау Қазақ елінің ұлттық саясатының басты бағыттарының бірі болып табылады. Өскелең жас ұрпақты рухани-адамгершілік қасиетке баулу, тәрбиелеу – барлық кезеңде өзекті болып табылады. Біздің келешегіміз – жас ұрпақ, ал ұрпақ тәрбиесі адамзаттың мәңгілік тақырыбы екені айқын. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы қасиетті Түркістан қаласы, Түркі елінің шаңырағында өткізілген «Әділетті Қазақстан – Адал азамат» атты ІІ Ұлттық құрылтайда сөйлеген сөзінде: «Адал азаматқа тән қасиеттер әрбір жастың бойынан табылуы керек, ұрпақтың бойында жаман әдет болса, бұл үлкендердің кінәсі»- дей келе, Әділетті Қазақстанды құру үшін: бүкіл қоғам болып жұмылу керектігін, ең бастысы әр азаматтың сана-сезімі жаңғыруы қажеттігін, сондай-ақ,халқымыздың дүниетанымы және өмірлік ұстанымдары өзгеруге тиіс екендігін, әйтпесе, басқа реформаның бәрі бекер болатындығын нақты атап өтті. Жалпы, тәрбие мен оқыту өзара тығыз байланысты, бір бірінен бөліп алуға болмайтын біртұтас жүйе. Білім беру ұйымдарындағы тәрбие пән мазмұны, сынып сағаттарының және мектептен, сыныптан тыс қосымша білім беру мазмұны арқылы жүзеге асады. Еліміздегі жаңа бастамада жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген, әлемдік озық білімді игерген саналы азаматты тәрбиелеу мақсаты көзделеді. «Біртұтас тәрбие» бағдарламасы ұлттық, адами құндылықтарға негізделген. Бұл құжатта білім беру ұйымдарындағы тәрбие жұмысын толыққанды жүзеге асыру үшін білім алушылардың бойында қалыптастырылуы тиіс құндылықтар мен тәрбиенің мақсаты, міндеттері айқындалады. Біздің мақсатымыз жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген еңбекқор, адал, саналы, жасампаз азаматты тәрбиелеу.

Ал, «Біртұтас тәрбие» бағдарламасының міндеттеріне тоқталсақ, біріншіден ата-ананың өсиетін тыңдауға, отбасы татулығы мен берекесін қадірлеуге, перзенттік парызын өтеуге тәрбиелеу. Екіншіден ұлттық мұраны қастерлеуге, қазақ тілін, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, татулық, келісім, ынтымақ және ел бірлігін сақтауға, отаншылдық пен мемлекетшілдікке тәрбиелеу. Үшіншіден жақсылыққа, игілікке бой түзеуге, абыройлыболуға, ар-ұждан, намыс, жауапкершілік, мейірімділік, қамқорлық пен ұсыным әділдік қасиеттерін жоғары ұстауға баулу және құқықтық мәдениетін қалыптастыру. Сонымен қатар денсаулықты қадірлеуге, салауатты өмір салтын ұстануға, ойдың тазалығын және эмоционалды тұрақтылыққа баулу. Бесіншіден табиғатқа, табиғи мұраға ұқыптылықпен қарауға және табиғи ресурстарды үнемді әрі тиімді қолдануға тәрбиелеу және еңбекқорлыққа баулу болып табылады. Осылайша бұл бағдарламаның нәтижесімен ата-анасын сыйлайтын, перзенттік парызын түсінетін, «қарашаңырақ», «жеті ата», «тектілік» ұғымдарының маңызын бағалай алатын, отбасы татулығы мен берекесін қадірлейтін саналы ұрпақ қалыптастыру көзделеді. Сондай-ақ, отаншыл, мемлекетшіл, намысшыл, халқына адал қызмет етуді, мемлекет тәуелсіздігін және елі мен жерінің тұтастығын қорғауды борышым деп санай білетін және ұлттық мәдениетті құрметтеп, салт-дәстүрлерді білетін, оны сақтайтын азаматтарды дәріптеуіміз қажет. Осындай тәрбиені бойына сіңірген ұрпақ әр ісіне, қадамына жауапкершілікпен қарайды, әдепті және мейірімді, сөзінеберік, ісіне адал, кішіге ізет, үлкенге құрмет көрсетеді, ар-ұятты жоғары бағалайды. Жан мен тән тазалығын сақтайды, дұрыс тамақтану мәдениетін түсінеді, эмоционалды жай-күйін басқарады.Тұратын үйін, ауласын, қаласын таза ұстайды, қоғамдық орынға және қоршаған ортаға ұқыптылықпен қарайды, табиғатқа жанашыр және туған жердің қайталанбас ерекшелігін және оныңбірегей болмысын таниды және адал еңбекті жоғары бағалайды.» – деді «Білім беруді дамыту орталығының» тәрбие және әлеуметтік педагогика кафедрасының меңгерушісі Примбетова Шарипа Құдайбергенқызы.

 

Сондай-ақ семинарда ұстаздар әр бағыттар бойынша өз баяндамаларын жасады.Солардың ішінде  әлеуметтік жобалар мен іс-шаралар арқылы құндылықтарды енгізу бойынша таныстырылды. Бұл жобалар білім беру мен қоғамның әртүрлі аспектілерін жақсартуға, білім алушыларды, ата-аналарды, педагогтерді профилактикалық іс-шараларға тарту арқылы жеке құндылықтарды қалыптастыруға бағытталған білім беру бастамалары «Қамқор» Әлеуметтік жобаларды жүзеге асыру арқылы құндылықтарды дәріптеуге бағытталған. Сонымен қатар, «Еңбегі адал – жас өрен» білім алушылардың әртүрлі мамандыққа деген қызығушылығын арттыру және еңбекқорлық идеясы арқылы құндылықтарды дәріптейді. Ал, «SMART BALA» Инновациялық жобалар конкурсы арқылы құндылықтарды дәріптеу, «Шабыт» Білім алушылардың шығармашылық әлеуетін ашу арқылы құндылықтарды насихаттау және «Ұшқыр ой алаңы» тілдік дағдыларды дамыту және тақырыптық талқылау арқылы құндылықтарды дәріптеу жүзеге асады. Сонымен қатар, «Балалар кітапханасы» жобасы олардың кітап оқуға және білім алуға қызығушылықтарын қалыптастырады.

Жалпы, «Біртұтас тәрбие» бағдарламасы аясында жастар тәрбиесіне ерекше көңіл бөлінеді. Яғни, ел мен жер тұтастығын, ел тәуелсіздігін қадірлеуге, ар-ұят, намысты жоғары ұстауға, адал еңбекпен қызмет етуге, қоғам игілігі үшін азаматтық белсенділік танытуға, жауапкершілікті саналы түсінуге, салауаттық, зияткерлік құндылықтарына негізделген тәрбиеге басымдық берілуі тиіс. Ел болашағы үшін маңызды буын екендіктерін сезінуіне, отбасы алдындағы парызын, Отан алдындағы борышын өтуге белсенділігін арттыруға бағытталған әлеуметтік тәжірибелер мен жобаларға жастарды тарту басты назарда. Сонымен қатар, ұлттың тарихи сана-сезімін жаңғыртудың маңыздылығы, тарихи төл шежіресін дәріптеуге айырықша мән бере
отырып, халқымыздың ата-бабадан мирас болып қалған мұрасын дәріптеу, ұлттың кодын сақтауда жастардың бойындағы рухты ояту, отаншылдық пен мемлекетшілдік сезімдерін арттыруға бағытталған шаралар ұйымдастыру маңызды болып саналады. Кентау қаласында өткен семинарда осындай маңызды мәселелер айтылып, педагогтар өзара тәжірбие алмасуға да мүмкіндік алды. Бағдарлама бойынша, жасөспірімдерге отбасы құндылықтарын дәріптеу, отбасын құруға жауапкершілікті түсіндіруге бағытталған іс-шараларға тарту туралы да айтылды.

«- Тәрбиенің ең маңызды қадамында жастарды адал еңбекті жоғары бағалауға, еңбек адамын құрметтеуге бағытталған іс-шараларға тарту, кәсіптік бағдарын дұрыс анықтауға қолдау көрсету ұсынылады. Яғни, «Адал азамат» идеясы. Бұл балалар мен жастардың бойында әділдік пен жауапкершілік, еңбекқорлық пен кәсіби біліктілік, жасампаздық пен жаңашылдық құндылықтарын дарыту арқылы адал еңбек пен қоғам игілігін алдыңғы орынға қоятын, адал, әділетті азаматтарды тәрбиелеуге бағыт береді. Ал, «Әділетті Қазақстан» идеясы әрбір азаматқа өзін-өзі жүзеге асыруға және табысқа жетуге бірдей мүмкіндік беретін қоғам құру мақсатын көздейді. Бұл мақсатқа жету үшін балалар мен жастардың бойында тәуелсіздік пен отаншылдық, бірлік пен ынтымақ, заң мен тәртіп құндылықтарын дамытуды қажет етеді. Сондай-ақ, «Озық ойлы ұлт» идеясы балалар мен жастардың бойында білімге құштарлық, шығармашылық және инновациялық ойлау, кәсіби даму, бірлік пен ынтымақ құндылықтарын дамыту арқылы өзгерістерге бейімделіп, инновациялық технологияларды ұтымды қолданатын ұлтты қалыптастыруға бағытталады. Демек, қазіргі әлемнің сын-тегеуріндеріне дайын азаматтардың жаңа буынын тәрбиелеу «Әділетті Қазақстан – Адал азамат – Озық ойлы ұлт» үштағанымен сабақтасады. Бұл әрбір азамат өзінің маңыздылығын, жауапкершілігін және ортақ іске қосқан үлесін сезінетін әділетті, дамыған және инновациялық қоғам құруға мүмкіндік береді. Білім беру ұйымдары мен педагогтың міндеті: балаларды заңға, адамның және азаматтың құқықтарына, бостандықтарына, ата-анасына, үлкендерге, отбасылық, тарихи және мәдени құндылықтарға, мемлекеттік рәміздерге құрмет көрсету, жоғары имандылық, патриоттық, қоршаған ортаға ұқыпты қарау рухында тәрбиелеуге, білім алушылар мен тәрбиеленушілердің өмірлік дағдыларын, құзыреттерін, өздігінен жұмыс істеуін, шығармашылық қабілеттерін дамытуға және саламатты өмір салты мәдениетін қалыптастыруға бағытталып отыр.» – деді семинарда баяндама жасаған ұстаздар.

Түркістан облыстық білім беруді дамыту орталығының және қалалық білім беру бөлімінің жоспарына сәйкес «Аралас мектептердегі мемлекеттік тілдің оқытылуы сапасын арттыру: мақсат,функционалдық сауаттылық,патриотизм» тақырыбындағы онкүндік іс-шарасына орай 2024 жылдың 15 қазан күні «Қарнақ» жалпы білім беретін мектебінде қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімдерінің ұйымдастыруымен «Тіл- бұлбұл, сөз-бұлақ» алғашқы қазақ мектебінің құрылғанына 160 жыл толуына орай мәнерлеп оқу сайысы және әдеби сазды кеш өткізілді. Білім ордасындағы өзге ұлт оқушылары қазақ тілінде өлеңді мәнерлеп жатқа оқып, көпшіліктің ыстық ықыласына бөленді. Оқушылар және ұстаздар тарапынан ән шырқалып, би орындалып, сахналық қойылымдар қойылды.

Жалпы іс-шараның мақсаты: оқушыларға алғашқы ұстаз, ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсариннің өмірімен, шығармаларымен оқушыларды таныстыру, сондай-ақ қазақ тілінің мәртебесін көтеріп, жастардың қазақ шығармаларына деген сүйіспеншілігін арттыру болды.

« – Тіл қай елде, ұлтта болсын қастерлі, қасиетті, құдыретті. Тіл әрбір азаматқа ана сүтімен беріліп қалыптасады. Ана сүтімен бойға енген қасиеттер туған тілдің арқасында дамиды. Туған тілге деген құрмет пен сүйіспеншілік бала кезден басталуы керек. Айналада адамдарға, өзіңнің өскен ортаңа, Отанға деген ерекше сезім мен көзқарас та туған тіліңді білуден басталады. Тіл – халықтың рухани, мәдени байлығының дамуының құралы. Қазақ тілі – халқымыздың рухани байлығы, атадан балаға, ұрпақтан –ұрпаққа мирас болып қалып отырған баға жетпес асыл мұра.» – деді облыстық білім беруді дамыту орталығының мамандары.

Сонымен қатар тағылымды шарада қазақ жазба әдебиетінің, әдеби тілінің негізін қалаушылардың бірі – Ыбырай Алтынсариннің өмір жолы мен еңбектері туралы баяндалды.

« – Ыбырай Алтынсарин қазақ әдебиетіне тың тақырыптар әкеліп, озық ойлар енгізді. Шиеленіскен тартыстар, бейнелер, бұрын болмаған жанрлар арқылы әдебиетті мазмұн жағынан ғана емес, түр жағынан да дамытты. Оның мазмұнды да мағыналы әсем лирикалық өлеңдері, қысқа да әсерлі әңгімелері қазақ әдебиетінің тарихында өшпес орын алды. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинап, оларды жүйелеп, жариялауға да Ы. Алтынсарин аз еңбек сіңірген жоқ. Оның шығармалары қазақ әдебиетін мазмұн жағынан байытты. «Қазақ хрестоматиясы» қазақ халқының жазба әдеби және тілінде жазылған айрықша ескерткіш-мұра. Ы. Алтынсариннің өлеңдері мен әңгімелері жалпы халыққа түсінкті қарапайым тілмен жазылған. Қазақ жастарын ең алдымен оқу, өнер, білім, техниканы игеруге шақырған «Кел, балалар оқылық!» атты өлеңінде малдың бір-ақ жұттық екені, ал оқыған адамның байлығы ешқашан жоғалып – жұтамайтыны, оқу-білімнің тек ізденіс, еңбекпен табылатынына мән берді. Бұған инемен құдық қазғандай ыждаһаттылық, талап пен сабырлылық қажет екенін ескертеді. Ыбырайдың «Өнер – білім бар жұрттар»деген өлеңі оның «Кел, балалар оқылық!» өлеңінің жалғасы тәрізді. Ыбырай Алтынсариннің бір алуан өлеңдері әлеуметтік мәселелерге арналған. «Балғожа бидің баласына жазған хаты» өлеңінде «Оқымасаң атаанаңды асырай алмай, надан болып, қолыңа құрық алып мал соңында жүресің» дегенді ескертіп, «Әй, жігіттер!» өлеңінде азған елден, зиянды кісіден үлгі алмай, жақсымен жанасуға шақырады, бақсы-балгерге сене бермеу керектігін айтады. «Өсиет өлеңдерде» және т.б. өлеңдерінде ақылнақыл, үгіт-насихаттар айтылады. Ы. Алтынсарин – орыс әдебиеті классиктерінің, атап айтқанда И.Крыловтың мысалдарын, Л.Н. Толстойдың т.б. әңгімелерін тұңғыш рет аударып берген жазушы-аудармашы, оның үстіне соларды қазақ жастарына оқытып үйреткен ұстаз-педагог. Ы. Алтынсариннің орыс әдебиетінен үйреніп, қазақ поэзиясына енгізген тағы бір жаңалығы – табиғат лирикалары. Табиғат – тек байлық кені, адам баласы ризығының сарқылмас қазынасы ғана емес, көркемдік, сұлулықтың да әлемі. Табиғат көріністерін суреттеуге арналған «Өзен», «Жаз» деген өлеңдері көркемдік келісім жағынан оқушының жан дүниесінде жайдары сезім туғызып, көңілді әсер қалдырады. Табиғат көріністерін суреттеуі жағынан Ыбырай мен Абайдың арасында үндестік бар. Олардың орыс 9 әдебиетімен жақсы таныстығы көрінеді. Бұл Ыбырайдың жас шәкірттерінің бойында табиғатты, Отанды сүю сезімдерін тәрбиелеуге жасаған елеулі қадамы. Көркем әдебиеттің күрделі жанры – әңгіме екені белгілі. Ыбырайдың әңгімелері түр мен мазмұн бірлігін сақтай отырып, негізгі мәселені жинақы, тартымды, әсерлі жеткізеді. Өзінің озық идеяларын жеткізуде жазушы халық тілінің байлығын шебер пайдалана білді. Оның шығармаларының бұндай қасиеттері олардың жастарға да, үлкендерге де ортақ екендігін көрсетеді. Алтынсариннің төл әңгімелері қысқа да нұсқа құрылып, мазмұны жағынан ұтымды келеді. Әңгімелерінің негізгі тақырыбы – еңбекті сүю, махаббатмейірім, перзенттік парыз, т.б. өмірдің өзекті мәселелерін қамтиды. «Бай мен жарлы баласы» әңгімесі сол дәуірдің өмір көрінісін дұрыс бейнелейді. Одан біз көшпелі қазақ ауылын, оның мал шаруашылығын, көшу кезіңдегі сапырылыс көріністерін, мал баққан кедейлердің суретін көреміз. Ыбырай «Бай мен жарлы баласы» әңгімесінде екі кейіпкерінің еңбекке екі түрлі қатынасын көрсетсе, «Қыпшақ Сейітқұл» шығармасында творчестволық еңбектің нәтижелерін суреттеді. Бұл әңгімеде Сейітқұл арқылы езілген халықтың толысқан өкілін бейнелейді, оның жүзеге асырған істерін көрсетеді.» – деді ұстаздар.

«Қарнақ» жалпы білім беретін мектебінде ұймдастырылған шара Ыбырай Алтынсариннің әңгімелері арқылы оқушыларды имандылыққа, адамгершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеуді мақсат етіп, олардың асыл қазына кітапқа деген қызығушылықтарын да арттыра түсті. Оқушыларға сайыс жүргізе отырып олардың дүниетанымын кеңейту, есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін дамыту, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру да басты назарда болды.

2024 жылы 1-2 қазан күндері Кентау қаласының білім бөліміне қарасты Д.Қонаев атындағы жалпы білім беретін мектеп базасында жалпы білім беретін пәндер бойынша 8-10 сынып оқушылары арасында республикалық ғылыми жобалар конкурсының қалалық кезеңі өтті. Ал Ә.Науаи атындағы №17 жалпы білім беретін мектеп бойынша 4 оқушы өздерінің ғылыми жобаларын ұсынып, қалалық кезеңге қатысты.

1.Бориханов Азамат – 8«Б» сынып оқушысы. Тіл білімі секциясы бойынша. Жетекшісі:Шинтемирова Айсулу Шериевна

2.Идирис Раяна-9«Б» сынып оқушысы. Этномәдениеттану секциясы бойынша. Жетекшісі: Сатыбалдиева Мухаббат Асеновна

3.Камалова Севинч-10«А» сынып оқушысы. Әдебиет секциясы бойынша.

Жетекшісі: Аюпов Фархад Идирисович

4.Баянкулова Ясмина-10«Б» сынып оқушысы. Әдебиет секциясы бойынша.

Жетекшісі: Аминова Лутфия Маккамбайовна

Қалалық кезең қорытындысы бойынша 8«Б» сынып оқушысы Азамат Бориханов тіл білімі секциясы бойынша жүлделі І орынды иеленді. Жетекшісі: Шинтемирова Айсулу Шериевна

9«Б» сынып оқушысы Раяна Идирис этномәдениеттану секциясы бойынша жүлделі І орынды иеленіп, облыстық кезеңіне қатысуға жолдама алды.

Жетекшісі: Сатыбалдиева Мухаббат Асеновна.

Жүлделі орын алған оқушылар мен жетекшілердің жетісітіктеріне білім саласының мамандары алғысын білдіріп, шын жүректен құттықтады.  Сондай-ақ, облыстық кезеңге өткен оқуышыларға сәттілік тілеп, жүлделі орын алуға тілектестік білдірді.

Кентау қалалық орталық балалар кітапханасының ұйымдастыруымен Сәкен Сейфуллин көшесінде, Кентау қалалық ішкі саясат бөлімінің сектор меңгерушісі Ғ.Тойшиев, қаламыздың жергілікті ақын- жазушылары М.Махажов пен Ж.Бекшораева, Әл – Фараби атындағы №14 мектебінің оқушылары мен зиялы қауым өкілдерінің қатысуымен Қазақстанның қоғамдық тарихында абыройлы орын алатын, революционер – коммунист, қазақтың белгілі жазушысы, ақын, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, дала дауылпазы, атақты ақын, жазушы, драматург, қазақ әдебиетінің негізін салушылардың бірі Сәкен Сейфуллиннің 130 жылдық мерейтойына орай «Кентау көшелері» жобасы аясында «Қазақ әдебиетінің ақсұңқары» атты әдеби кеш өтті. Әдеби кеште ұлы тұлғаның кітаптары қойылған көрме жасақталып, оны жастарға дәріптеу шаралары ұйымдастырылды. Сондай-ақ, ақынның өмір жолы, қазақ еліне сіңірген еңбегі де айтылды.

«Қазақстанның қоғамдық тарихында абыройлы орын алатын, революционер – коммунист, қазақтың белгілі жазушысы, ақын, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, қазақ әдебиетінің негізін салушылардың бірі Сәкен Сейфуллиннің 130 жыл толуына орай «Қазақ әдебиетінің ақсұңқары атты» әдеби кешке қош келдіңіздер.Тарихта қалған тарландар өмірі біз үшін үлгі. Қазақтың қазыналы тілінің бір пұшпағын илеген талай ақын – жазушыларымыз сөз маржанының қандай болатынын қарға тамырлы қазаққа дәлелдеп айтып кетті. Өмір атты теңізде қолдарына қалам алып дүние сырына тоймай тамсана жазған талай дана адамдар болды. Өмірге жұлдыз болып келетін, халықтың еркесі, халық жүгін көтеретін дара адамдар, дарынды жандар аз – ақ. Бірақ қазақ әдебиеті поэзия әлемінде әлемдік деңгеймен салыстырғанда 20 – сыншы ғасырда кенже қалған емес. Керісінше өзінше жаңа қырымен дами бастады. Қандай марғасқа, жаны жайсаң адамдар өмір сүрді сол кезеңде. Әр адамның өз келбеті, өз жан – дүниесі болады. Егер ақынға сезім мен сұлулықты, қосып берген жағдайда одан нағыз шедевр дүниелерді күтуге болады. Қазақтың маңдайына біткен Сәкен Сейфуллин дәл сондай сері адам болатын. Қазақ халқы келбетті ер адамдарды көргенде сері деген. Дәл сол сері Сәкен ақынның сұлу жанынан өріліп, талай дүниелер дүниеге келді. Соғыстың да ащы дәмін татып, бала оқытуды да меңгерген ірі ұстаз өмірінің соңғы кезіне дейін құдіретті ақындық өнердің жүректе жатқан шырағын сөндірген емес. Жаңалыққа толы қым – қуыт жиырмасыншы ғасыр өмір майданына, өмір жағалауына таңдаулыларды өзі шығарып тастап отырды. Жазушы туралы қанша айтса да жарасады. Дәл осы уақытта біздің арамызда жүрмесе де, мектебіміздің Сәкен есімімен аталуының өзі, шығармалары, өлеңдері бізбен бірге. Сәкен – қазақ кеңес әдебиетінің қарыштап дамуында үлкен роль атқарған жаңашыл ақын. Өзінің бар өнерін халық мақсатына, туған елінің жарқын болашағына арнап, жаңа заманның дауылпазы болды. Абайдан кейін қазақ поэзиясына жаңалық қосқандардың ішінде оның орны бөлек. Сәкен Сейфуллин 1894 жылы қазан айының 15 – інде Ақмола уезіне қарасты Нілді болысында (қазіргі Жезқазған облысы Ағадыр ауданы) көшпелі кедей шаруасының семьясында туған. Сәкен Сейфуллин – қазақ Кеңес әдебиетінің негізін салушы, көрнекті ақын, қоғам қайраткері. Оның есімі халық арасына революция жылдары және одан кейінгі кезеңде кеңінен тарады. Ол қазақ ақындарының ішінде бірінші болып революцияны жырлады, Совет өкіметі үшін күреске белсене қатысты.Табиғаттың дарынды жаратылған мөлдір қара көз, толқынды шашты, қыр мұрынды, қайратты ұлдарын Сейфолла мен Жамал азан айтып қойған Сәдуақас деген есімінің орнына, еркелетіп Сәкен атап кеткен. 1937 – 1938 жылдарда қара дауылдай соғып тұрған сталиндік репрессия қазақ халқының ең білімді, ең саналы зиялыларын баудай түсірді: қазақ әдебиетінің негізін қалауға ат салысқан С. Сейфуллин нақақ жаланың құрбаны болды. Жалған айып тағылып, өлім жазасына ұшыраған көрнекті ақын, жазушылардың қырқылып кетуі қазақ мәдениетін орны толмас шығынға душар етті. Дәл осы кезде де өз басына қауіп – қатер төніп тұрғанына қарамастан, азаматтық келбетін жоғалтпай, адал бағытынан таймағандардың бірі – осы Сәкен Сейфуллин еді. Сейфуллинді НКВД 1937 жылғы қыркүйектің 24 – інде тұтқынға алып, 1938 жылғы ақпанның 25 – інде атып тастады.» – деді Кентау қалалық ішкі саясат бөлімінің сектор меңгерушісі Ғ.Тойшиев

Сәкен Сейфуллин – қазақтың атақты ақыны, жалынды жазушысы, дарынды драматург, білікті ұстаз, мемлекеттік қайраткері, Қазақстанның қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі. Қазақ КСР-інің Халық Комиссарлары Кеңесінің алғашқы төрағасы болған. Қазақстанның қоғамдық тарихында абыройлы орын алатын, революционер – коммунист, қазақтың белгілі жазушысы, ақын, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, қазақ әдебиетінің негізін салушылардың бірі.

Іс-шараның мақсаты жас ұрпақты еліміздің тәуелсіздігі мен егемендігі үшін күрескен, Алаштың ардақтысы Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен шығармаларын оқып білуге баулу, ақынның өз заманындағы саяси – қоғамдық көзқарасын таныту, ұлтжанды ұрпақ тәрбиелеу. Сәкен Сейфуллин жайлы мәлімет бере отырып, өмірі мен еңбектерімен таныстыру, туған жеріне деген сүйіспеншілікке, патриотизмге тәрбиелеу, қазақ елінің тарихын, мәдениетін құрметтеуге баулу.

Кентау қаласында орналасқан Абай атындағы №5 жалпы білім беретін мектебінде қазақ халқының тарихы мен тілін құрметтеу және ұлттық құндылықтарды насихаттау бойынша кездесу өтті. Яғни, білім ордасының оқушыларына отанға деген сүйіспеншілік елдің мәдениетін, әдебиетін, тілі мен тарихын және дінді құрметтеуден басталатыны айтылды.

Қазақтың ұлы ақыны Абай: «Әрбіреудің тілін, өнерін білген кісі соныменен бірдейлік дағдысына кіреді» десе, «Қанша тіл білсең – сонша рет сен адамсың», – деп А.П. Чехов бекер айтпаса керек. Тіл білген адам қор болмайды.  Ел мен елді, халық пен халықты байланыстыратын көпірдің бірі де осы  – тіл. «Дана халқымыз «Қанша елдің тілін білсең, сонша түрлі ілім білесің» деп бекер айтпаған. Көп тілді білу – заман талабы. Сол көпірді сақтап қалу үшін бір-бірінің тілін меңгеруі керек. Сөз соңында айтарымыз, «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте». Біз, жастар, болашақ ұрпақ өзге тілді білу арқылы өз тілімізді әлемдік аренаға шығаруымыз керек. Яғни,  қазіргі ғылым мен техниканың дамыған заманында тіл білудің артықтығы жоқ. Күннен күнге қарыштап жатқан жаңа технологияларды игерудің ең бірінші жолы – тілді меңгеру.» – деді “Кентау қалалық Руханият орталығы” КММ-нің басшысы Қ.Бекметов

Мемлекеттің басты міндеті мен мақсаты да осы дәстүрлі құндылықтарымызды, тіліміз бен дінімізді, салт-дәстүр, мәдениет, тарихымызды сақтап, өскелең ұрпаққа ізгілік жолын дəріптеу.

«Тіл – қай ұлттың болмасын тарихы мен тағдыры, тәлімі мен тәрбиесінің түп тамыры, қатынас құралы. Демек, тілдің, сөздің орны ерекше екені бесенеден белгілі. Міне, осы орайда ана тілімізді қастерлеу әрқайсымыз үшін парыз. ХХ ғасырдың ұлы жемісі – қазақ халқы үшін егемендіктің көк туы желбіреуі. Ата- -бабаларымыз көксеген, армандаған тәуелсіздікке қол жеткіздік. Ендігі мақсатымыз – ұлттық рухты, түскен еңсені көтеру. Қазақ тілі – халқымыздың тарихы, шежіресі, арманы мен үміті, қайғысы мен қуанышы, күллі рухани өмірінің үні. Қазақ тілі – халқымыздың өткен ұрпағын тарихи біртұтастық, ажырамас бірлік жағдайда мәңгілік біріктіретін ең сенімді құрал. Мұны Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың сөзімен айтқанда «Өзіміз ана тілімізде сөйлемейінше, өзге ешкім де бұл тілді шындап құрметтей қоймайтынын түсінуге тиіспіз. Бұл – аз уақыттың аясында тындырып тастайтын іс емес.Алайда осындай дәрістерді оқушылар да ерекше көңіл күймен тыңдап, жақсы әсер алып жатыр. Бектілген жоспар бойынша ұстаздар да қызықты іс-шаралар мен түрлі сыныптан тыс сабақтар өтіп, оқушылардың тілге деген құрметін одан әрі дамытып, өз үлестерін қосып келеді. Бұл қуантарлық жаңдай. Біз Тәуелсіз Қазақстанда, құқықтық мемлекетте өмір сүріп келеміз. Өз кең байтақ жеріміз, мемлекеттік тіл статусына ие ана тіліміз бар. Бұл – ел ынтымағы пен бірлігінің үлкен жемісі. Ендеше, «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте!» деген халқымыздың даналық сөзі. Тіл – жас ұрпақтың қолында. Тілді сүю – Отанды сүю болып табылады» – деді “Кентау қалалық Руханият орталығы” КММ-нің теолог маманы Ұ.Құлтай қатысты.

Сондай-ақ, кездесуде мамандар дәстүрлі емес діни ағымдардың алдын алу және өзге ұлт өкілдеріне құрметпен қарау мәселелері де түсіндіріліп, жастарды білім, ғылым игеруге шақырды. Ұлттық құндылықтар – олардың тарихи өзіндік ерекшелігі, отан, тіл, тарих, өнер, әдебиет және тағы басқа тақырыптар да талқыға түсті. Оқушылар өз пікірлерін айтып, көкейінде жүрген сауалдарға жауаптарын алды. Дәстүрлі, ұлттық құндылықтарымызды жоғалтпай, ұрпаққа дәріптеу басты мақсат екені айтылды. Түркістан облыстық дін істері басқармасы «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы Б.Өтеген қазақ халқының діни ұстанымдарындағы басты құндылықтарды атап өтті.

«Ислам қазақ даласына келгенде діндегі толеранттылық пен төзімділік те ұлтымыздың бойындағы айрықша ізгі қасиетке айналды. Абай атамыздың «Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп» деген өлеңі жолдары, тіпті күні кешегі Қадыр ақынның «Өзге тілдің бәрін біл» деуі де қазақтың мұсылманды өзге дін мен ұлт өкілінен бөле-жара қарамай, дініне, ұлтына, нәсіліне қарамастан барлық адамзат баласын тең көргенін аңғаруға болады. Қазіргі уақытта халқының басым бөлігін мұсылмандар құрайтын елімізде христиан және басқа дін өкілдері ешбір қысым көрместен, мұсылмандармен бейбіт қарым-қатынаста араласып, ымыраластықта өмір сүруде. Еліміздің әр қаласында олар өздерінің діни бірлестіктерін құрып, құлшылық үйлерін тұрғызып, ешқандай кедергісіз ғибадаттарын жасап жатыр. Осындай кезде өзін мұсылманмын деп есептейтін адамды бес уақыт намаз оқымағаны үшін ғана кәпір деп айыптап, мал-мүлкін өзіне адал қылған жат діни ағым ұстанушыларының әрекеті ислам дінімен еш байланыспайтынын ескерте кеткен орынды. Адами құндылықтары жоғалған және өздерін ғана ақиқатты ұстанушылар ретінде есептейтін олар нағыз исламның өзге дін өкілі болса да адам өміріне құрметпен қарайтынын білмесі анық. Біздің елімізде әрбiр адамның наным-сенім бостандығына, азаматтардың діни сеніміне деген құрмет ерекше. Еліміздің кез келген азаматы дiндердiң мәдени және тарихи құндылығы мен конфессияаралық келiсiмнiң маңыздылығын, дiни төзiмдiлiк пен азаматтардың дiни нанымдарын шын құрметтейді. Елімізде белгілі бір міндетті немесе ресми діннің болмауы – азаматтардың діни сенім еркіндігін қамтамасыз етеді. Яғни, республиканың әрбір азаматы өз бетінше әрі ешкімнің мәжбүрлеуінсіз қай дінді болса да таңдау еркіндігіне ие деген сөз. Біздің мемлекетіміз әлем елдері арасында діни толеранттылық идеясын таратып, халықтар мен діндер арасындағы келісім мен түсіністікке толық қол жеткізуге болатынын дәлелдеді. Ислам барша адамзатқа әділдікті үлгі, зұлымдықты харам етеді. Өзара жәрдем беру, мейірімді де рахымды, бауырмашыл болу – оның ұлық тәлімдерінен. Ислам діні ақыл мен парасатты жоғары қоя отырып, өзгенің де ой-пікіріне құрметпен қарайды. Адамды бір ғана сенімге арқандап, оған қатаң көзқарастарды таңбайды, оған ешкімді мәжбүрлемейді. Құран Кәрімде: «Дінде зорлық жоқ» делінген. Бұл – дініміздің ұстанымы, адамзатқа көрсеткен жолы, Алла Тағаланың нығметін қадірлеу, салиқалы мақсат қоюына көмектесу деп бағамдаймыз. Жаратушы Иеміз әлемдегі барлық іс-шаралардың ақ-қарасын ажыратып бергеннен кейін адам баласының қай жолды таңдауын өз еркіне салады. Бүгінде қазақ қоғамы осы дін талаптарының үдесінен шығып, дін өкілдері арасындағы достық пен ынтымақтың үлгісін паш етіп отыр. Дінаралық диалог пен конфессияаралық келісімнің отаны – Қазақстан деп ауыз толтырып айтуға негіз бар. Оның жарқын бір үлгісі – мемлекет тарапынан дін саласында жүргізіліп жатқан жұмыстар. Қай ұлттың немесе діннің өкілі болса да ешкімнің заң бұзуына, заңнан аттауына тыйым салынады. Қазақстандық заңнама аясында қай дінге сенемін, қай сенімді ұстанамын десе өз еркі. Бұл ашық та толерантты қоғамның айқын белгісі.Алайда керіағар ағымдардан бойымызды аулақ ұстайық» – деді Түркістан облыстық дін істері басқармасы «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы Б.Өтеген

Оқушылармен болған кездесуде мамандар жас ұрпақты саналы білім алуға және ұлттық құндылықтарымызды сақтай отырып, еліміздің өркендеуіне өз үлестерін қосатынын жеткізді.