Мемлекет басшысының тапсырмасы аясында Ауыл шаруашылығы министрлігі ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алқаптарын әртараптандыру бойынша ауқымды бағдарламаны іске асыруды жалғастыруда. Биыл алғаш рет әртараптандыру шаралары шамамен 1 млн гектар ауыл шаруашылығы жерін қамтиды.

Бағдарлама ішкі және сыртқы нарықтарда жоғары сұранысқа ие, табысты дақылдардың егіс көлемін ұлғайтуға бағытталған. Негізгі мақсат — ауыл шаруашылығы секторының бір ғана дақылға, ең алдымен дәнді дақылдарға тәуелділігін азайту және тұрақты, теңгерімді ауыл шаруашылығы өндірісіне көшу.

2025 жылы бұршақ, майлы және мал азықтық дақылдардың егіс көлемі едәуір артады деп күтілуде. Атап айтқанда, майлы дақылдардың егіс көлемі 378 мың гектарға өсіп, 3,3 млн гектардан асады. Күнбағыс тұңғыш рет 1,4 млн гектарға дейін егіледі — бұл өткен жылмен салыстырғанда 121 мың гектарға артық. Сонымен қатар, зығыр егісі 181 мың гектарға, қыша — 52 мың гектарға, рапс — 28 мың гектарға ұлғаяды.

Мал азықтық дақылдардың егіс көлемі 127 мың гектарға арттырылып, мал шаруашылығының жем-шөп базасын нығайтуға, егіс айналымын жақсартуға және ауыл шаруашылығы өндірісінің тұрақтылығын арттыруға ықпал етеді.

Соңғы екі жылда бидай егіс көлемі 750 мың гектарға қысқарды, оның ішінде 2025 жылы — 187 мың гектарға. Бұл ретте нарықтық жағдай мен әлеуметтік маңыздылығы ескеріліп, арпа егіс көлемі 158 мың гектарға, қарақұмық — 41 мың гектарға ұлғаяды.

Өткен жылғы қант қызылшасының өнімділігіне байланысты биыл оның егіс көлемі 6,7 мың гектарға қысқарып, 18,4 мың гектарды құрайды. Сонымен қатар, ұйымдасқан шаруашылықтар ішкі нарықты қамтамасыз ету мақсатында картоп егісін 11,3 мың гектарға арттырады.

Су ресурстарын үнемдеу мақсатында мақта егіс көлемі 135 мың гектарды құрайды. Оның ішінде заманауи тамшылатып суару технологиялары қолданылатын алқап 50 мың гектарға дейін ұлғайтылады, ал дәстүрлі әдіспен егілетін көлем 21,4 мың гектарға қысқарады.

Жалпы алғанда, 2025 жылғы егіс алқаптарының құрылымы елдің негізгі өнімдерге деген ішкі қажеттілігін қамтамасыз етуге ғана емес, сонымен қатар азық-түлік қауіпсіздігі мен агроөнеркәсіптік кешеннің тұрақтылығын нығайтуға мүмкіндік береді.

Биылғы жылдың 5 мамырынан бастап Қазақстанның әуе тасымалы нарығына Өзбекстан Республикасының «My Freighter» (Centrum Air) әуе компаниясы шығады. Әуе компания Ташкент-Алматы бағыты бойынша аптасына екі рейс жиілігімен (дүйсенбі және бейсенбі) тікелей тұрақты жолаушылар рейсін орындай бастайды. Одан әрі 6 маусымнан бастап аптасына (жұма күндері) тағы бір рейс қосылып, осылайша рейс саны аптасына 3-ке дейін ұлғаяды.

Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы әуе қатынасының ашылуы елдер арасындағы сауда-экономикалық, іскерлік, инвестициялық, туризм және мәдени ынтымақтастықты одан әрі дамытуға ықпал етеді.

Алдағы жылыту маусымына энергетикалық нысандарды дайындау жұмыстары ұйымдасқан түрде жүріп жатыр. Қазақстанның Біртұтас электр энергетикалық жүйесі Ресей Федерациясы және Орталық Азия елдерінің энергожүйелерімен қатарлас режимде тұрақты жұмыс істеуде. Электр станциялары Системалық оператор бекіткен кестеге сәйкес жүктемені көтеріп отыр.

2025 жылға арналған жөндеу науқаны аясында электр станцияларында 10 энергия блогы, 63 қазандық және 39 турбинаға күрделі жөндеу жүргізу жоспарланған. Қазіргі уақытта 2 энергия блогында, 16 қазандық пен 8 турбинада жөндеу жұмыстары әртүрлі кезеңде жүріп жатыр. 1 энергия блогы мен 2 қазандықтағы жөндеу аяқталды.

Энергетика министрлігі жөндеу науқанының барысын тұрақты бақылауда ұстап, барлық жұмыстардың уақытылы әрі сапалы орындалуын қамтамасыз ету үшін тиісті шараларды қабылдауда.

Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі «Әділет» нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесінде жасанды интеллект негізіндегі заң консультанты – жаңа цифрлық сервистің іске қосылғаны туралы хабарлайды.

Бірінші кезеңде заманауи жасанды интеллект технологияларына негізделген «Әділет» заң кеңесшісінің пилоттық нұсқасы жүзеге асырылды. Қазір аталған өнім сынақтан өтуде. Консультанттың негізгі міндеті – нормативтік құқықтық актілерді талдау және азаматтарға жедел және қолжетімді заң көмегін көрсету.
Құрал пайдаланушыларға интерактивті форматта заңнамалық мәселелер бойынша түсініктеме алуға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының құқықтық саласында жылдамырақ шарлауға мүмкіндік береді. АИ қолдану азаматтардың құқықтық жүйемен өзара әрекеттесу тиімділігін арттырады және халықтың құқықтық сауаттылығын арттыруға көмектеседі.
Жобаның екінші кезеңі ЖИ кеңесшісінің функционалдығын кеңейтуді қамтиды. Нормативтік құқықтық актілердегі қайшылықтарды автоматты түрде анықтау, заңды техникалық талаптардың сақталуын тексеру, мүмкін болатын құқықтық қайшылықтарды болжау, сондай-ақ басқа да талдау функцияларын жүзеге асыру тетіктерін енгізу жоспарлануда.
«Әділет» цифрлық заң консультантын енгізу құқықтық саланың ауқымды цифрлық трансформациясының бір бөлігі болып табылады және құқықтық ақпараттың ашықтығын, қолжетімділігін және сапасын арттыруға бағытталған.

“Түркістан-Самарқанд” әуе рейсі өз жұмысын бастады. Астана қаласынан басталған әуе бағыты Түркістан арқылы Самарқандқа ыңғайлы транзитпен ұшуға мүмкіндік алып отыр. Жаңа әуе рейсі аптасына 2 рет, бейсенбі және жексенбі күндері ұшады. Билет құны бір бағытқа 23 500 теңгеден басталады.

Жаңа бағыт – Қазақстан мен Өзбекстанға, туристік қалалар Түркістан мен Самарқандқа саяхаттауға аса ыңғайлы болмақ. Туристер үшін ерекше мүмкіндіктер ашады. Аталған бағыттағы әуе рейстерін “Qazaq Air” әуекомпаниясы жүзеге асырады.

Айта кетейік, жалпы Түркістан халықаралық әуежайы арқылы халықаралық рейстерден Ыстамбұл, Абу-Даби мен Эль-Кувейтке, ал республикаішілік Астана, Алматы, Қарағанды, Орал, Ақтөбе және Ақтау қалаларына тұрақты әуе рейстері ұшады.

Кентау қаласына қарасты Хантағы ауылын табиғи газбен қамтамасыз ету мақсатында жоғарғы қысымды газ құбырының құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Жобаға сәйкес, жалпы газ құбырының ұзындығы 12,5 шақырымды құрайды. Бүгінгі таңда 4,5 шақырымына газ құбырының құрылыс жұмыстары жүргізілген.

Жұмыстар толық аяқталғаннан кейін, Хантағы ауылын толық табиғи газбен қамтамасыз етілу жоспарлануда. Жалпы Кентау қаласында 18 000 абоненттің 15 319 абоненті, яғни 85% табиғи газ жүйесіне қосылған. Сонымен қатар, жуырда Шоқтас және Байылдыр ауылдары табиғи газ жүйесіне қосылған.

Арыс қаласына қарасты Байырқұм ауылында 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күні қарсаңында көптен күткен қуаныш болды. Қала орталығынан ең шалғай орналасқан ауылдастардың тұрмысын жеңілдететін табиғи газ жүйесі іске қосылып, салтанатты түрде алғашқы алау жағылды.

Салтанатты шараға Арыс қаласының әкімі Қайсар Маңқараев, қалалық мәслихат төрағасы Қайрат Ахметов, мердігер мекеме өкілдері, сала мамандары және ауыл тұрғындары қатысты. Шаһар басшысы байырқұмдықтарды қуанышты сәтпен құттықтап, бұл бастама ауылдың әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен серпін беретінін атап өтті.

Жалпы, Байырқұм ауылы — тарихы терең, Сырдария жағалауындағы іргелі елді мекен. Ауылға газ жеткізу жобасы аясында ұзындығы 24,01 шақырымдық газ құбыры тартылды. Жоба бойынша 506 абонент немесе 3,5 мыңнан астап тұрғын табиғи газға қол жеткізіп отыр.

Енді Байырқұм ауылында тұрғындар көмір жағып, күл шығарып әуре болмайды. Таза әрі тиімді отын – табиғи газ әр шаңыраққа жылу мен жайлылық сыйлайды. Бұл – отбасылар үшін тек тұрмысты жеңілдету ғана емес, сонымен қатар уақыт пен қаражатты үнемдеудің де мүмкіндігі.

Салтанатты шара барысында ауылда алғашқылардың бірі болып үйіне газ қосқан Баймахан Арапбайұлын қала әкімі мен сала мамандары арнайы барып құттықтады. Зейнеткер табиғи газдың қосылуын зор қуанышпен қабылдап, бұл ел игілігі үшін жасалған маңызды қадам екенін атап өтті.

Ауыл ақсақалдары мен тұрғындары да бұл игі істердің жалғасын табарына сенім білдіріп, қуаныштарын білдірді.

Алдағы уақытта Байырқұмнан кейін Жиделі, Көкжиде, Аққала елді мекендері де кезең-кезеңімен табиғи газ жүйесіне қосылатын болады.

Ташкент қаласында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы жобасы аясында ТМД Экономикалық кеңесінің 105-ші отырысы мен ТМД-ға мүше мемлекеттердің алғашқы «Аймақтар форумы» өтті.

ТМД елдерінің жоғары лауазымды өкілдері бас қосқан Экономикалық кеңестің кезекті отырысына елімізден ТМД Экономикалық кеңесіндегі Тұрақты өкілі Бекетжан Жұмаханов пен Сауда және интеграция вице-министрі Жанель Кушукова, Түркістан облысы әкімінің орынбасары Талғат Қозбеков бастаған делегация құрамында Жетісай ауданының әкімі Серік Мамытов пен еліміздің өңірлерінен барған 50-ге тарта қазақстандық табысты компаниялардың өкілдері қатысты. Форумда Сауда және интеграция вице-министрі Жанель Кушукова баяндама жасады.

Форумда мемлекеттер арасындағы экономикалық байланыстарды күшейтуге бағытталған негізгі құжаттар – әуе қозғалысын ұйымдастырудың ұлттық жүйелерін үйлестіру, халық денсаулығын қорғау, жеңіл өнеркәсіпті дамыту және ауыр машина жасау саласындағы ынтымақтастыққа қатысты тұжырымдамалардың жобалары мақұлданды. Өңіраралық ынтымақтастықты нығайтуға арналған жаңа жобада сауда-экономикалық, инвестициялық, өндірістік-технологиялық және мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықтың болашағы талқыланды. «BMB Holding» және «Uz Trade» компанияларының басшылығымен екіжақты кездесулер өткізіліп, агроөнеркәсіптік кешен мен жеміс-көкніс өнімдерін жеткізу салаларындағы ынтымақтастықтың мәселелері сөз болды.

Шара соңында маңызды меморандумдар жасалды. Олардың арасында Жетісай ауданы әкімдігі мен «Samarkand Irrigation System» компаниясы арасында меморандумдарға қол қойылды.

Мамандар Шаға жағажайындағы мәселеге түсінік берді, деп хабарлайды TAQ.KZ ақпараттық агентігі «Oinet.kz» порталына сілтеме жасап. 

Осыдан үш жылға жуық уақыт бұрын Түркістанның іргесінен көпшіліктің сүйікті демалыс орнына айналады, туристерді тартады деген «Шаға» жасанды көлі салтанатты түрде ашылған болатын. Жуырда әлеуметтік желіде жағажайдың қараусыз қалғаны, жуынатын жері, дәретханасының бүлінгені, көшеттердің қурап қалғаны туралы видео таралып, ол көпшілік арасында қызу талқыланды.  

Осыған қатысты материалдар «Рейтинг» газеті мен «oinet.kz» порталында да жариялаған болатын.  Жуырда аталған ақпараттық редакцияға Түркістан облыстық құрылыс басқармасынан және осы нысандағы жүргізілген құрылыс жұмыстарының сапасын бақылаған техникалық қадағалаушы мекеменің өкілдері барып, мәселенің мән-жайына түсінік берді.

Мамандардың айтуынша, келешегінен көп үміт күттірген жағажайдың осындай жағдайға жетуіне мердігелердің де, оның құрылысына тапсырыс беруші Түркістан облыстық құрылыс басқармасының да, сол кездегі облыс басшысы Ө.Шөкеевтің де қатысы жоқ. Нысан бойынша құрылыс жұмыстары толық бітпеген, тек шомылу аймағы (№1 учаскесі) аяқталған. Екіншіден, нысанды пайдаланушы және сенімгерлік басқаруға алған мекемелер өзіне тиісті міндеттерін жеткілікті жағдайда орындамаған. Яғни, бәріне сол мекемелердің жауапсыздығы, өз міндетіне салғырт қарауы себеп болған.

Облыстық құрылыс басқармасының қызметкері,  осы нысанға жауапты жетекші маман Әсет Қадырбектің айтуынша, «Түркістан» туристік-рекреациялық орталығының инженерлік инфрақұрылымын салу» немесе «Шаға жасанды көлі» деген атауға ие болған жобаның негізгі мақсаты Түркістан қаласын көктемгі су тасқынынан сақтау, қар мен жаңбырдан жиналған суларды көгалдандыруға қолдану, қаланың микроклиматын жақсарту, сонымен қатар жаз айларында жағажайды шомылу аймағы ретінде қолдану болған.

– 2012 жылы қатты жауын-шашын кезінде Түркістан қаласының бірқатар елді  мекендерін су алып кеткен. Жоба осындай апатты жағдайларды болдырмау үшін қолға алынған және ол өзінің мақсатына жетті деп есептеуге болады. 2023 жылдың ақпан айында Сауран ауданының аумағында су тасқыны кезінде көлдің өзінде жиналған су көлемі   2,5 млн. м3 асты, бұл өз кезегінде жасанды көлдің  су жинау қуаттылығы ең жоғарғы  жобалық деңгейінен асып түседі. Әйтсе де, су тасқыны кезінде «Шаға» көлі еріген суды ұстап тұру бойынша өз функцияларының толық деңгейде орындай отырып, Түркістан қаласын су тасқыны шайып кетуі залалдарынан сақтап қалды. Көлге жиналған сулар одан  ары қарай    Түркістан магистральдық каналына және «Шаға» ағызу каналына жіберіледі. Жаз мезгілінде көл «Кеңсай Қосқорған – 2» су қоймасынан келетін сумен толтырылады,–деді Ә.Қадырбек.

Жалпы жобаның құны 9,3 млрд теңгені құраған. Қаржының басым бөлігі көлді, каналдарды салуға жұмсалған.

2022 жылы жағажайда шомылау маусымын ашу үшін нысанды                   2 учаскеге бөлу туралы шешім қабылданады. №1 учаскедегі жұмыстар толығымен аяқталып, 2022 жылдың 5 маусымында пайдалануға қабылданған.

–2022 жылдың 28 маусымында Түркістан облысының қаржы және мемлекеттік активтер басқармасы басшысының бұйрығымен №1 учаске облыстық ауыл шаруашылық басқармасына қарасты «Тұран су» мекемесінің теңгеріміне өткізілген.  8 шілдеде Түркістан облысы әкімдігінің қаулысына сәйкес, нысан облыстық туризм басқармасына қарасты «Open Turkistan» туристік ақпараттық орталығы» ЖШС-не сенімгерлік басқаруға берілген. Алайда пайдаланушы мекемелер («Тұран су», «Open Turkistan») тарапынан нысанды күтіп ұстау жұмыстары дұрыс жүргізілмеуіне және жасанды көлге қажетті сумен қамтамасыз етілмеуіне байланысты жағажай аймағы жарамсыз күйге түскен. Сонымен қатар,  қажетті деңгейде күзетпен қамтамасыз етілмеуі себепті, нысан басында вандализмдік әрекеттердің орын алуы әсерінен ғимараттар бүлінген, кейбір мүліктермен құрал-жабдықтар ұрланып, қолды болып кеткен. Өз кезегінде, объектіге тиесілі ұрланған заттармен жабдықтар бойынша Түркістан облысы Полиция департаменті тарапынан қылмыстық істер қозғалған,-дейді «Стройконсалтинг LTD» ЖШС-інің техникалық қадағалаушысы Айдархан Исабаев.

Яғни, мамандардың айтқанынан түсінгеніміз, Туризм басқармасына қарасты «Open Turkistan» туристік ақпараттық орталығы» өзіне тиесілі міндеттерді орындамаған. Естеріңізде болса, сол  2022 жылдың тамызында облыс әкімі Ө.Шөкеев отставкіге кеткен соң, облыстық туризм басқармасы дербестігінен айырылып, мәдениет басқармасына қосылды. 2024 жылы қайта бөлінді. Осындай алу-қосу жұмыстары туризм саласындағы жұмыстарға салқынын тигізген сияқты. «Байтал түгілі бас қайғы» болып жатқан мекеменің Шаға жағажайын күтіп ұстау, туристерді тарту жұмыстарымен айналысуға құлқы болмағанға ұқсайды.

Енді бөлінген қаражат мәселесіне келсек. Мамандардың бізге берген мәліметтеріне қарағанда, 2024 жылдан бастап Түркістан облысы экономикалық тергеп-тексеру департаменті тарапынан нысанға бөлінген қаражаттардың жұмсалуын тексеру жұмыстары жүргізілуде.

–№1 учаскеге жалпы көлемі 6,9 млрд теңге қаралып, ол толығымен игерілген. Ал, екінші учаскеге 2,28 млрд теңге бөлу жоспарланған. Алайда бүгінгі таңда №2 учаске бойынша қаржыландырудың болмауына байланысты, құрылыс жұмыстары тоқтап тұр. Бюджеттен қаржысы қарастырылған жағдайда құрылыс жұмыстары жалғасатын болады,-делінген мамандардың берген жауап хатында.

Осы жерде айта кетері, 2023 жылдың күзінде Астанада өткен брифингте сол кездегі облыс басшысы Дархан Сатыбалды «Шаға» жасанды көліндегі құрылыс жұмыстары қаржы тапшылығына байланысты тоқтап қалғанын айтқан болатын.

Ал, енді құрылыс жұмыстары аяқтала ма, жоқ па? Биыл жазда Шағада шомылу маусымы бола ма, жасанды көлге су толтырыла ма? Нысанды сенімгерлік басқаруға алған «Open Turkistan» туристік ақпараттық орталығы» өзіне тиесілі міндеттерді неге атқармады?

Бұл сұрақтарға енді  облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы мен облыстық туризм басқармасы жауап бере жатар. 

Түркістан қаласындағы «Достық үйі» ғимараты жанындағы аллеяда 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесіне орай «Тұрақтылық – татулық тұғыры» атты іс-шара өтті.

Достық пен татулықты паш еткен мерекелік шараға өңірдегі этномәдени бірлестіктердің, еңбек және шығармашылық ұжымдарының өкілдері, сондай-ақ облыс тұрғындары мен қонақтары қатысты. Жиынға қатысушылар алдымен іс-шара аясында этнос өкілдері ұйымдастырған қолөнер көрмесін тамашалады.

Салтанатты жиында жиналған жұртшылықты Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров құттықтап, ізгі тілегін білдірді.

– Бәріңізді Қазақстан халқының бірлігі күнімен құттықтаймын. Біз, биыл Қазақстан халқы Ассамблеясының 30 жылдық мерейтойын атап өтудеміз. Осы жылдар ішінде Ассамблея халқымыздың бірлігін нығайтуға елеулі үлес қосты. Еліміздегі тәуелсіздік пен теңдіктің, тұрақтылық пен татулықтың символына айналды. Таяуда Астанада Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХХІV (34-ші) сессиясы өтті. Маңызды жиында Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Ассамблеяның қоғамды біріктіретін ұйымға айналғанын атап өтті. Түркістан облысында қазіргі таңда 2 млн 150 мыңнан аса адам тұрады. Өңірде қазақ халқымен бірге 50-ден аса этностың өкілдері тату-тәтті өмір сүруде. Мемлекеттік тілді ұлықтау, ортақ тарих пен тағдырды құрметтеу – баршамызға ортақ міндет. Осы орайда, барлық азаматты ел болашағы үшін бірігіп әрекет етуге шақырамын. Шуақты мерекеде Сіздерге зор денсаулық, отбасыларыңызға бақыт пен ынтымақ тілеймін! – деді Нұралхан Көшеров.

Мерекелік іс-шарада ҚХА-ның 30 жылдығына орай Түркістанда өткен «Бірлік» марафонының жеңімпаздары мен өңірдегі этносаралық татулықты, қоғамдық келісімді нығайтуға үлес қосып жүрген бірқатар азаматтар марапатталды.

Бірлікке үндеген мерекеде «Жаңа леп» ұжымы, «Алқоңыр» фольклорлық ансамблі, сондай-ақ «Самғау» және «Фараб» би ансамблдері, «Сарын» тобы өнерпаздарының арнайы әзірлеген өнерлері тарту етілді. Жергілікті өнерпаздар мен этномәдени бірлестіктер өкілдері «Қазақтай ел қайда», «Домбыра», «Қазақ батырлары» т.б. патриоттық әндерін шырқап, би билеп, мерекенің ажарын аша түсті. Сондай-ақ шара барысында облыстық татар-башқұрт этномәдени бірлестігінің төрағасы Фарит Аюпов және «Ассамблея жастары» РҚБ-і Түркістан облыстық өкілдігінің мүшесі Интизора Нусратуллаева сөз сөйлеп, еліміздегі бірлік пен бейбітшіліктің мән-маңызына тоқталды.

Шара соңында қатысушылар «Түркістан» әнін хормен орындап, халқымыз тату-тәтті бірлікте болсын деген игі тілекпен тарқасты.