Түркістан облысы, Түлкібас ауданында өңірдің индустриялық әлеуетін арттыруға бағытталған ірі өндірістік жоба – «Састөбе» инновациялық кешені» ЖШС-нің заманауи талапқа сай, сапалы әк шығаратын зауытының салтанатты ашылу рәсімі өтті. Маңызды іс-шараға Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров қатысып, зауыттың іске қосылуымен құттықтап, жаңа өндіріс орны өңір экономикасының дамуына серпін беретінін атап өтті.

« – Алдымен баршаңызды келе жатқан Тәуелсіздік күнімен шын жүректен құттықтаймын! Мереке қарсаңында «Састөбе» инновациялық кешені» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жаңа әк зауыты ашылуда. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев өз Жолдауында экономиканы әртараптандыру, өндіріс орындарын ашу бағыттарына айрықша тоқталды. Ел экономикасының негізгі басымдығы шикізат емес, жоғары технологиялық өндіріс пен инновациялық индустрия болуы тиіс. Түркістан облысында осы бағытта ауқымды жұмыстар жүргізіліп жатыр. Біз өндіріс орындарын ашуға, терең өңдеу саласына басымдық бердік. Сол жұмыстар нәтижесінде облысымыз халықаралық талапқа сай заманауи зауытпен толығып отыр. Осыдан бірнеше ай бұрын сіздермен ірі кешеннің құрылысының басталуына куә болып едік. Міне, аз ғана уақыт ішінде зауыт құрылысының алғашқы кезеңі аяқталып, әк шығару зауыты өндірісін бастағалы отыр. Бұл Түркістан облысы ғана емес, тұтас еліміз үшін маңызды оқиға. Жалпы құны 180 млрд теңге болатын жоба арқылы ауданның ғана емес, облыстың өндіріс көлемі артады. Жалпы, мыңға жуық жұмыс орны ашылса, бүгінгі әк зауытының өзінде жүзге жуық жерлесіміз жұмысқа орналасуда. Осы ретте маңызды жобаны жүзеге асырған инвесторға, жауапты азаматтарға алғысымды білдіремін! Зауыт ұжымына сәттілік, денсаулық және берекелі табыс тілеймін! Жаңа зауыттар ашылып, облысымыз дами берсін! – деді облыс әкімі Нұралхан Көшеров.

«Sinoma-TCDRI» компаниясының жоба басшысы Жу Сианг Го мен «Саутс-Ойл» компаниясының президенті Серікжан Сейітжанов та құттықтау сөз сөйлеп, бұл өндіріс орны елімізді отандық өніммен толық қамтитынын жеткізді.

« – Соңғы жылдары Түркістан облысында өнеркәсіпті дамытуға ерекше көңіл бөлініп келеді. Соның айқын дәлелі – Түлкібас ауданында іске қосылған заманауи әк шығару зауыты. Бұл жоба өңірдің индустриялық әлеуетін арттыруға бағытталған ірі өндірістік бастамалардың бірі болып отыр. Әк – құрылыс саласында, жол құрылысы, цемент өндірісі, металлургия, химия өнеркәсібі және ауыл шаруашылығында кеңінен қолданылатын маңызды өнім. Осыған дейін мұндай өнімдердің бір бөлігі сырттан тасымалданып келсе, жаңа зауыттың іске қосылуы ішкі нарықты отандық өніммен қамтуға мүмкіндік берді. Зауыт заманауи технологиялармен жабдықталған және экологиялық талаптарға толық сай келеді. Өндіріс үдерісінде қауіпсіздік мәселелеріне ерекше көңіл бөлініп, қоршаған ортаға келетін әсерді барынша азайту көзделген. Бұл – бүгінгі өндіріс орындарына қойылатын басты талаптардың бірі. Өндірістік қуаты жағынан алғанда, зауыт толық іске қосылған кезде жылына жүздеген мың тонна әк өндіруге қабілетті. Сонымен қатар, болашақта өндірісті кеңейту арқылы құрылыс материалдарының басқа да түрлерін шығару мүмкіндігі қарастырылып отыр. Бұл облыста қосылған құны жоғары өнім өндірісін арттыруға жол ашады. Әк шығару зауытының іске қосылуы жұмыспен қамту мәселесін шешуде де маңызды рөл атқаруда. Кәсіпорында жергілікті тұрғындар тұрақты жұмыспен қамтылып, жаңа жұмыс орындары ашылды. Бұл – әсіресе ауыл жастары үшін үлкен мүмкіндік. Жұмысшылардың біліктілігін арттыру, өндірістік тәжірибе жинақтау бағытында да жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Экономикалық тұрғыдан алғанда, зауыттың жұмысы өңір бюджетіне түсетін салық көлемін арттырып, шағын және орта бизнеске серпін беріп отыр. Кәсіпорын айналасында логистика, қызмет көрсету, тасымал сияқты қосалқы салалар да дамуда. Бұл – бір ғана зауыттың бірнеше бағытта экономикалық пайда әкеліп отырғанының айғағы.» – деді, «Саутс-Ойл» компаниясының президенті Серікжан Сейітжанов

Сонымен қатар, бұл өндіріс орны Түркістан облысының инвестициялық тартымдылығын арттыруға ықпал етуде. Ірі жобаның сәтті іске асуы өзге инвесторларға оң әсер беріп, жаңа өндірістердің ашылуына жол ашады. Түркістан облысындағы әк шығару зауыты – өңірдің индустриялық дамуындағы маңызды қадам. Ол ішкі нарықты сапалы өніммен қамтамасыз етіп қана қоймай, жаңа жұмыс орындарын ашып, экономиканың өсуіне нақты үлес қосып отыр. Мұндай жобалар облыстың болашағын айқындап, халықтың әл-ауқатын арттыруға қызмет етеді.

Жалпы құны 180 млрд. теңге болатын жобаның құрылысы 2026-2027 жылдары аяқталады деп жоспарланған. Биыл 32 млрд теңге инвестициялық қаржыға әк өндірістік кешені іске қосылды. «Састөбе инновациялық кешені» ЖШС-нің негізгі мақсаты – әк, каустикалық сода, кальций карбиді, ПВХ және цемент өндірісін жолға қою. Зауыт толық қуатына шыққанда жылына 400 мың тонна әк, 100 мың тонна каустикалық сода, 120 мың тонна ПВХ, 200 мың тонна кальций карбиді және 1 млн тонна цемент өндірмек.

Кәсіпорынның іске қосылуы өңірдегі жұмыссыздық деңгейін төмендетуге де оң ықпал етеді. Жоба аясында жалпы мыңға жуық адам тұрақты жұмыспен қамтылады, оның ішінде биыл 100 жаңа жұмыс орны ашылды. Салтанатты рәсімде облыс әкімі зауыт аумағын аралап, өндірістік үдерістермен, заманауи технологиялармен және еңбек жағдайымен танысты. Өндірістің экологиялық талаптарға сай жүргізілуі мен қауіпсіздік мәселелеріне ерекше назар аударуды тапсырды. Айта кетейік, Түркістан облысында инвестиция тарту мен өндіріс орындарын ашуға басымдық берілген. Бұл бағыттағы жұмыстар тұрақты жалғасады.

Бүгінгі таңда су ресурстарын қорғау және тиімді пайдалану – мемлекет пен қоғам үшін аса маңызды стратегиялық міндеттердің бірі болып табылады. Климаттың өзгеруі, халық санының артуы, ауыл шаруашылығы мен өндірістің кеңеюі суға деген сұранысты күшейтіп отыр. Осындай жағдайда су ресурстарын басқаруда цифрлық жүйелерді енгізу – уақыт талабы. Су ресурстары және ирригация министрлігі, «Су ресурстары ақпараттық-талдау орталығы» КЕАҚ және «Қазсушар» РМК мамандарынан құралған жұмыс тобы Түркістан облысының Жетісай, Мақтаарал, Шардара, Созақ және Отырар аудандарында жаңа биллинг ақпараттық жүйесін пилоттық режимде енгізуді бастады.

Мамандар шаруалармен, канал басшыларымен және су пайдаланушылар бірлестіктерінің өкілдерімен кездесіп, жаңа жүйенің жұмыс қағидаларын таныстырып жатыр. Сонымен қатар пилоттық аудандарда туындаған техникалық және ұйымдастырушылық мәселелер шешіліп, су есебі мен қызмет көрсету процесін цифрландыруға біртіндеп көшу қамтамасыз етіліп жатыр. Жүйенің негізгі мақсаты – құжат айналымын және фермерлер мен су пайдаланушылардың суаруға су беру жөніндегі өтініштерін толығымен цифрлық форматқа көшіру. Цифрлық платформа сондай-ақ онлайн түрде төлем жүргізуге және көрсетілген қызметтер бойынша орындалған жұмыс актілерін алуға мүмкіндік береді.

Жүйе бірыңғай жер кадастрымен, салық жүйесімен және Су ресурстарының ұлттық ақпараттық жүйесімен интеграцияланады. Бұл пайдаланушылардың қатысуынсыз барлық қажетті деректерді автоматты түрде алуға жағдай жасайды. Өтініштер электрондық цифрлық қолтаңба арқылы бірнеше минутта ресімделеді, ал электронды келісімшарт су беру кезегін автоматты түрде анықтайды. Төлемдер мобильді қосымшалар немесе интернет-банкинг арқылы жүзеге асырылады. Барлық құжат пен қаржылық операция пайдаланушының жеке кабинетінде қолжетімді болады.

« – Цифрлық биллинг платформасын енгізу су шаруашылығы процестерінің ашықтығы мен тиімділігін арттырады. Жүйе су беру және тұтыну көлемдерін нақты бақылауға, сондай-ақ су ресурстарын тиімді жоспарлау мен басқаруға мүмкіндік береді. Ең алдымен, су ресурстарын қорғауда цифрландырудың маңызына тоқталғым келеді. Цифрлық технологиялар су көздерінің нақты жағдайын онлайн режимде бақылауға мүмкіндік береді. Арнайы датчиктер, автоматтандырылған есептеу құралдары мен спутниктік мониторинг жүйелері арқылы су деңгейі, сапасы және шығыны тұрақты түрде қадағаланады. Бұл су ысырабының алдын алуға және төтенше жағдайларды дер кезінде анықтауға жағдай жасайды.Су үнемдеуде цифрлық жүйелердің тиімділігі жоғары. Ауыл шаруашылығында «ақылды суару» технологияларын енгізу арқылы су нақты қажеттілікке сай беріледі. Бұл егіннің өнімділігін арттырып қана қоймай, судың шамадан тыс пайдаланылуын азайтады. Сонымен қатар, су тұтынуды цифрлық есепке алу жүйесі әрбір тұтынушының пайдаланған су көлемін дәл анықтауға мүмкіндік береді.Сондай-ақ, су ресурстарын қорғауда ашықтық пен бақылау күшейеді. Цифрлық платформалар арқылы су пайдалануға қатысты деректер бір орталықта жинақталып, талданады. Бұл басқару шешімдерін ғылыми негізде қабылдауға, жоспарлауды тиімді жүргізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, су заңнамасының сақталуын бақылау да жеңілдейді. Одан бөлек, цифрлық жүйелер экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Су сапасын бақылау арқылы ластану көздері дер кезінде анықталып, тиісті шаралар қабылданады. Бұл өзен-көлдердің, жер асты суларының сақталуына және экожүйенің тепе-теңдігін қорғауға бағытталған маңызды қадам. Ауыл шаруашылығында су ресурстарын қорғау және тиімді пайдалануды цифрлық жүйе арқылы басқару – саланың тұрақты дамуының негізгі кепілі. Цифрландыру суды үнемдеуге, фермерлердің еңбегін жеңілдетуге және ауыл шаруашылығы өнімінің сапасы мен көлемін арттыруға жол ашады. Сондықтан бұл бағыттағы жұмыстарды жүйелі түрде жалғастыру – баршамыздың ортақ міндетіміз.», — деді Су ресурстары ақпараттық-талдау орталығының басқарма төрағасы Қайратғали Хайрулла.

Ауыл шаруашылығы – су ресурстарына тікелей тәуелді маңызды сала. Егіншілік пен мал шаруашылығының тұрақты дамуы ең алдымен су көздерінің жеткілікті әрі ұтымды пайдаланылуына байланысты. Бүгінгі таңда климаттың өзгеруі, су тапшылығы және табиғи ресурстардың азаюы жағдайында ауыл шаруашылығында су ресурстарын тиімді басқару үшін цифрлық технологияларды енгізу аса өзекті болып отыр. Экологиялық тепе-теңдікті сақтау цифрлық жүйелердің басты артықшылықтарының бірі болып табылады. Су ресурстарын шамадан тыс пайдаланудың алдын алу арқылы топырақтың тұздануы мен жердің тозуы азаяды. Бұл ауыл шаруашылығы жерлерінің ұзақ мерзімді өнімділігін сақтауға мүмкіндік береді.

« – Ауыл шаруашылығы үшін су – басты байлық. Су болса – өнім бар, су болмаса – еңбек зая кетеді. Сондықтан суды ысырап қылмай, орнымен пайдалану – әрқайсымыздың міндетіміз. Қазіргі таңда мемлекет тарапынан су есептеу мен суаруды цифрлық жүйеге көшіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бұл дегеніміз – су каналдарына арнайы есептегіштер орнатылады, қанша су келді, қанша су пайдаланылды – бәрі нақты есепке алынады. Мұның басты пайдасы – су әділ бөлінеді, артық кету, талас-тартыс азаяды. Мұндай жүйе суды бұрынғыдай мөлшерсіз бере салмайды. Топырақтың ылғалын, ауа райын ескеріп, егінге қажет кезінде ғана су береді. Нәтижесінде: су 30–40 пайызға дейін үнемделеді; егін күйіп кетпейді, өнім көбейеді; электр қуаты мен жанармай шығыны азаяды. Сонымен қатар, цифрлық жүйе фермердің өзіне де жеңілдік береді. Телефон арқылы суару уақытын бақылауға, қанша су кеткенін көруге болады. Бұл – уақыт үнемдеу, артық шығыннан құтылу деген сөз. Тағы бір маңызды мәселе – жердің тозуы. Артық суару топырақты тұздандырып, жердің құнарын кетіреді. Ал цифрлық жүйе арқылы су нормамен берілетіндіктен, жер де, су да сақталады. Бұл – болашақта балаларымызға қалатын байлық.» – деп сөзін қорытындылады Қайратғали Хайрулла.

Қорыта айтқанда, цифрлық суару жүйесі – фермерге қарсы емес, керісінше фермердің пайдасы үшін жасалып жатқан жұмыс. Суды үнемдеп, өнімді көбейтіп, еңбектің нәтижесін арттыру – шаруалардың да ортақ мақсаты болып табылады. Сондықтан мамандар жаңа жүйелерге түсіністікпен қарап, бірге жұмыс істеуге шақырды.

Сегізінші шақырылымдағы Түркістан облыстық мәслихатының кезекті жиырмасыншы сессиясы өтті. Сессия жұмысына облыс әкімі Нұралхан Көшеров, облыс әкімдігінің мүшелері, қалалық, аудандық мәслихат төрағалары, облыстың мемлекеттік органдарының басшылары, облыстық қоғамдық ұйымдар мен бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.

Сессия жұмысын облыстық мәслихат төрағасы Нұралы Әбішов жүргізді. Сессияның күн тәртібінде 18 маңызды мәселе қаралды. Атап айтқанда, Түркістан облысы полиция департаменті бастығының, Түркістан облысының сәулет және қала құрылысы басқармасы мен Түркістан облысының білім басқармасы басшыларының есептері тыңдалды. Депутаттар мемлекеттік орган басшыларының есептерін тыңдап, жұмысты одан әрі жандандыру бойынша шешім жобаларына өз ұсыныстарын енгізді. Сонымен қатар кадрлық өзгерістерге байланысты Түркістан облысы әкімдігі жанындағы бірқатар комиссиялардың құрамына өзгерістер енгізілді. Жалпы, сессия жұмысында қаралған мәселелер бойынша мәслихат депутаттары тиісті шешімдер қабылдады.

Облыс әкімі Нұралхан Көшеров сессия жұмысын қорытындылап, мәслихат жұмысына табыс тіледі.

– Алдымен баршаңызды Тәуелсіздік күнімен шын жүректен құттықтаймын! Бүгінгі мәслихат сессиясында маңызды мәселелер қаралып, тиісті шешімдер қабылданды. Алдағы жылдарға арналған облыстық бюджет және Даму жоспары бекітілді. Бұл шешімдер облыстың дамуына оң әсерін береді деп есептеймін. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы экономиканы әртараптандыруды және бюджет қаражатын үнемдеп, елге қажет нақты жобаларға жұмсау керектігін ескертті. Жоспарға сәйкес 2026 жылға облыстық бюджет көлемі 1,3 трлн теңгені құрап отыр. Бюджет шығыстарын қалыптастыру барысында бірінші кезекте міндетті әлеуметтік төлемдерді толық қарастырып отырмыз. Сондай-ақ құрылысы басталған нысандардың мерзімдерінің созылып кетпеуіне және бағасының қымбаттауына жол бермеу мақсатында осы жобаларды аяқтауға басымдық бердік. Мемлекет басшысы биыл экономиканың өсімін 7 пайызға жеткізуді тапсырған болатын. Бұл бағытта облыста атқарылған кешенді жұмыстардың нәтижесінде өңірдің экономикалық өсімі 114,8 пайызды құрап, республикада жоғары көрсеткішке ие болып отырмыз. Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштердің оң өсімі қалыптасты. Экономикаға 1,4 трлн теңге инвестиция тартылып, өсім 123 пайызды құрады. Жұмыс орындары, зауыттар мен кәсіпорындар ашылып, жұмыссыздық деңгейі 4,6 пайызға түсті. Бұл жетістіктерге өздеріңізбен бірлесіп атқарған жұмыстардың нәтижесінде қол жеткіздік деп санаймын. Өңіріміздің дамуы үшін әкімдік пен мәслихат ынтымақпен жұмыс істеуі тиіс. Бірлік болса, тірлік берекелі болады. Сондықтан халқымыздың әл-ауқатын жақсарту жолында жоспарланған жаңа бастамаларды бірлесе жүзеге асыруға шақырамын. Ел мүддесі жолындағы бастамаларымыз сәтті болып, өңіріміз дами берсін! – деді Нұралхан Көшеров.

Түркістан облысы, Отырар ауданында ауыл тұрғындарының туған жерге деген жанашырлығы мен сүйіспеншілігін айқындайтын игі бастама бастау алды. Көксарай ауылының жастары мен жасы 70-ке келген қарияларына дейін ауылды көркейтуге білек сыбана кіріскен. Елді мекенге кіретін күре жол бойына көшет егіп, қоршау жұмыстары қарқынды жүргізіліп жатыр. Ауылдағы ішкі көшелердің бойын көгалдандыру жұмыстары да назардан тыс қалмаған. Бұл бастама ауылдың экологиялық ахуалын жақсартуға, көріктендіру ісін ілгерілетуге бағытталған тың қадам болып отыр.

Аудан әкімі Қайрат Жолдыбайұлы мен аудандық мәслихат төрағасы Уалихан Ұзақов көпке өнеге болған жұмыстардың барысымен арнайы танысып, ауыл тұрғындарымен бірге көшет екті. Аудан басшысы тұрғындардың белсенділігін жоғары бағалап, олардың туған жерді абаттандыруға қосқан үлесін ерекше атап өтті.

« – Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес ауылдарды көркейту мақсатында елімізде «Таза Қазақстан» экологиялық шарасы басталған болатын. Бүгінде аудан көлемінде тұрақты сенбілік жұмыстары ұйымдастырылып, тұрғындар тазалыққа ден қойып келеді. Көксарай ауылында бастау алған бұл бастама ауыл халқын ортақ мақсатқа жұмылдырып, өзара ынтымақтастыққа, ұйымшылдыққа үндейтін ауқымды шара. Тұрғындардың ауызбіршілігі мен жауапкершілігі басқа елді мекендерге үлгі болуға тиіс. Бұл бағыттағы жұмыстар алдағы уақытта да жүйелі жалғасын табады. Қазіргі таңда қоршаған ортаны қорғау, ауыл шаруашылығын дамыту және елді мекендерді көркейту мәселелері күн тәртібінде тұр. Осы бағыттағы ең тиімді әрі нәтижелі жұмыстардың бірі – көшет егу және жасыл желекті көбейту. Көшет отырғызу – тек табиғатты қорғау ғана емес, болашақ ұрпаққа қолайлы өмір сүру ортасын қалыптастырудың маңызды қадамы.Ең алдымен, көшет егудің экологиялық маңызы зор. Ағаштар ауаны тазартып, көмірқышқыл газын сіңіреді, оттегін бөліп шығарады. Бұл – климаттың өзгеруін бәсеңдетуге, ауаның сапасын жақсартуға тікелей әсер ететін фактор. Сонымен қатар, жасыл желек шаң-тозаңды ұстап, қатты жел мен ыстықтың әсерін азайтады. Ауылдық және қалалық жерлерде егілген көшеттер табиғи тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Көшет егу жер мен су ресурстарын қорғауда да маңызды рөл атқарады. Ағаштардың тамыры топырақты бекітіп, эрозияның алдын алады. Бұл әсіресе егіншілік пен мал шаруашылығымен айналысатын аймақтар үшін аса маңызды. Сонымен қатар, жасыл желек жердің ылғалын сақтап, су ресурстарын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.»  – деді Отырар ауданының әкімі Қайрат Жолдыбайұлы.

Шараға ауыл ақсақалдары, жастар және белсенді азаматтар қатысып, бірлесе атқарылған еңбектің нәтижесінде ауылдың келбетіне жаңа серпін беретінін жеткізді.

« – Көшет егу экология мен экономикаға пайдасын тигізеді. Көшет егудің әлеуметтік маңызы да ерекше. Жасыл желекпен көмкерілген елді мекендер халықтың өмір сүру сапасын арттырады, тұрғындардың денсаулығына оң әсер етеді. Ағаштары көп аумақта адамдардың демалуға, серуендеуге мүмкіндігі артып, қоғамда экологиялық мәдениет қалыптасады. Әсіресе жастар мен оқушыларды көшет егуге тарту – оларды табиғатты аялауға тәрбиелеудің тиімді жолы. Ауыл шаруашылығы саласында көшет егу өнімділікті арттыруға ықпал етеді. Желден қорғайтын орман белдеулері егістік алқаптардың өнімін сақтауға көмектеседі. Ал бау-бақша бағытындағы көшеттер ауыл экономикасын әртараптандырып, нарыққа сапалы өнім ұсынуға мүмкіндік береді. Қорыта айтқанда, көшет егу – табиғатқа жасалған инвестиция. Оның пайдасы бүгін ғана емес, ертең де, келешек ұрпақ үшін де сезіледі. Әрбір егілген көшет – таза ауа, құнарлы жер, тұрақты табыс пен көркейген ауылдың кепілі. Сондықтан көшет егу ісін жүйелі түрде жүргізу – баршамыздың ортақ міндетіміз.» – деді Отырар аудандық мәслихат төрағасы Уалихан Ұзақов.

Ауылдың ажарын арттыруға бағытталған қоғамдық шара аясында 15 шақырым аумақ қоршалып, ауыл тұрғындарының ұйымдасуымен 8000-ға жуық түрлі көшет егілді. Игі бастама алдағы жылдары да жалғасын тауып 2 жыл ішінде егілген көшеттердің санын 100 мыңға жеткізу жоспарланып отыр.

Түркістан облысы Сауран ауданы Оранғай ауылдық округінде қуаты 300 МВт болатын ірі күн электр станциясының құрылысы ресми түрде басталып, уақыт капсуласын салу рәсімі өтті. Аталған жоба – өңірдегі жаңартылатын энергия көздерін дамытуға бағытталған ең ауқымды бастамалардың бірі. Күн электр станциясының іске қосылуы аймақтың энергетикалық әлеуетін арттырып, жасыл энергетика үлесін ұлғайтуға, сондай-ақ жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді.

Салтанатты жиында Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров құттықтау сөз сөйлеп, жобаның өңір үшін стратегиялық маңызын атап өтті. Оның айтуынша, бұл бастама облыс экономикасының әртараптануына, инвестициялық тартымдылықтың артуына және экологиялық таза энергия өндіруге жол ашады.

«– Бүгін өңіріміздің ғана емес, бүкіл еліміздің энергетикалық қауіпсіздігі мен «жасыл экономикаға» көшу жолындағы маңызды жобалардың бірі – қуаты 300 МВт болатын күн электр станциясының іргетасын қалау рәсіміне жиналып отырмыз. Түркістан облысы – ауа температурасы ең жоғары аймақтардың бірі. Сондықтан жаңартылатын энергия жобаларын дамыту, күн қуатын пайдалану – өңіріміз үшін аса тиімді әрі болашағы бар бағыт. Аталған жобаны жүзеге асыру үшін құйылатын инвестиция құны шамамен 160 млрд. теңгені құрайды. Жоба аясында 500-ге жуық жұмыс орны ашылады деп көзделуде және жергілікті тұрғындар жұмыспен қамтамасыз етіледі. Бүгінгі бастама – экологиялық таза, тұрақты даму жолына түскен Түркістанның болашағына салынған инвестиция. Бұл жоба облысымыздың энергия инфрақұрылымын нығайтып қана қоймай, халықаралық инвесторлар үшін өңірдің тартымдылығын арттыра түседі. Осы жобаны жүзеге асыруға қолдау көрсеткен Қазақстан Республикасының Президентіне, Үкіметіне, барлық министрліктер мен мекемелерге, сондай-ақ серіктес компания «Energy China» басшылығына алғыс айтқым келеді. Ынтымақ пен сенімге негізделген серіктестігіміз алдағы уақытта да табысты жалғаса беретініне сенімдімін. Бүгінгі салтанатты рәсім – үлкен жұмыстың бастамасы. Жобаның табысты жүзеге асуына тілектеспін,» – деді Нұралхан Көшеров.

Бейнебайланыс арқылы сөйлеген «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ Басқарма төрағасы Нұрлан Жақыпов қор тарапынан жаңартылатын энергия жобаларына жүйелі қолдау көрсетіліп келе жатқанын айтып, 300 МВт-тық күн электр станциясы Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін нығайтуға елеулі үлес қосатынын жеткізді.

Қытай Халық Республикасының Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Хань Чуньлинь бұл жобаны Қазақстан мен Қытай арасындағы стратегиялық серіктестіктің жарқын үлгісі ретінде атап, жасыл энергетика саласындағы бірлескен бастамалардың маңызына тоқталды. Сонымен қатар бейнебайланыс «China Energy Group» президенті Ни Чжэн сөз сөйлеп, жобаның ұлттық энергетика саласы үшін мәні мен халықаралық әріптестікті дамытудағы рөлін атап өтті.

« – Күн электр станциясының пайдасы – таза энергия мен тұрақты табыстың көзі. Қазіргі таңда электр энергиясына деген сұраныс жыл сайын артып келеді. Ауылдық жерлерде жарықтың тұрақты болуы – тұрмыстың жайлылығы мен шаруашылықтың дамуы үшін аса маңызды. Осы тұрғыда күн электр станциясы – тиімді әрі болашағы зор шешімдердің бірі болып отыр. Ең алдымен, күн электр станциясының ең үлкен артықшылығы – күн сәулесі тегін әрі таусылмайтын энергия көзі. Күн жыл сайын, күн сайын шығып тұрады, оны сатып алмаймыз, тасымалдамаймыз. Күннен алынатын электр энергиясы қоршаған ортаға зиян келтірмейді, түтін шығармайды, ауаны ластамайды. Бұл – ауыл табиғатын таза сақтауға үлкен үлес. Күн электр станциясы электр жарығын тұрақты қамтамасыз етуге көмектеседі. Әсіресе алыс ауылдарда немесе жарық жиі өшетін аймақтарда күн панельдері үлкен көмек береді. Үйге, қора-қопсыға, су сорғыларына, көшені жарықтандыруға күн энергиясын пайдалануға болады. Бұл халықтың тұрмысын жеңілдетеді. Экономикалық жағынан алғанда, күн электр станциясы шығынды азайтып, үнемдеуге мүмкіндік береді. Алғашқы орнату белгілі бір қаржыны талап еткенімен, кейінгі жылдары электр үшін төленетін төлем азаяды немесе мүлде болмайды. Шаруалар үшін бұл – ұзақ мерзімді тиімді инвестиция. Сонымен қатар, артық өндірілген электр энергиясын ортақ желіге өткізу мүмкіндігі де бар. Ауыл шаруашылығында күн электр станциясы үлкен пайда әкеледі. Суару жүйелері, тамшылатып суару, құдық сорғылары, қойма мен жылыжайларды жарықтандыру – барлығы күн энергиясымен жұмыс істей алады. Бұл дизель отыны мен қымбат электрге тәуелділікті азайтады. Күн электр станциясы жаңа жұмыс орындарының ашылуына да ықпал етеді. Панель орнату, күтіп-баптау, бақылау жұмыстарына жергілікті тұрғындар тартылады. Сонымен қатар, бұл сала жастарды жаңа технологияға баулиды. Экологиялық тұрғыдан алғанда, күн электр станциясы таза әрі қауіпсіз энергия көзі. Ол көмір мен газ жағудан болатын зиянды қалдықтарды азайтады, табиғи тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Бұл – келер ұрпаққа таза орта қалдырудың бір жолы. Күн электр станциясы – өңір үшін тиімді, үнемді және болашағы бар жоба. Ол жарық мәселесін шешеді, шығынды азайтады, шаруашылықты дамытуға жол ашады және табиғатты қорғауға үлес қосады. Күн энергиясын пайдалану – бүгінгі күннің ғана емес, ертеңгі болашақтың таңдауы.» – деді мамандар.

Жиында «Самұрық-Энерго» АҚ Басқарма төрағасы Қайрат Мақсұтов жоба компанияның төмен көміртекті генерацияға және заманауи энергия жүйесін дамытуға кезең-кезеңмен көшу жөніндегі стратегиясының маңызды бөлігі екенін атап өтті.

« –  «Самұрық – Энерго» үшін бұл станцияны салу – инвестициялық жоба ғана емес, сонымен қатар еліміздің ұзақ мерзімді орнықты дамуына қосқан үлесі. Біз серіктестерімізбен бірлесе отырып, объектіні ең жоғары сапа мен сенімділік стандарттарына сәйкес іске асыра алатынымызға сенімдіміз», – деді «Самұрық-Энерго» АҚ Басқарма төрағасы Қайрат Мақсұтов.

«China Energy Engineering Overseas Investment Company» директорлар кеңесінің төрағасы Линь Сяодань жобаның техникалық, экологиялық және инвестициялық қырларына тоқталып, оны сапалы әрі белгіленген мерзімде іске асыруға дайын екендерін мәлімдеді.

Капсуланы салу құрметі Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеровке, «Самұрық-Энерго» АҚ Басқарма төрағасы Қайрат Мақсұтовқа және «China Energy Engineering Overseas Investment Company» директорлар кеңесінің төрағасы Линь Сяоданьға берілді.

Аталған күн электр станциясы толық іске қосылғаннан кейін Түркістан облысында жаңартылатын энергия көздерінің үлесі артады. Сонымен бірге инвестиция тартуға, зауыттар ашуға қажетті энергия көзі молайып, өңірдің тұрақты әрі экологиялық қауіпсіз дамуына серпін береді.

Тәуелсіздік күні қарсаңында Түркістан облысы Сарыағаш ауданына қарасты Әлімтау, Жылға және Дарбаза ауылдық округтерінің бірқатар елді мекенінде орталықтандырылған ауыз су жүйесі іске қосылды. Салтанатты шараға аудан әкімі Арман Абдуллаев, аудандық мәслихаттың төрағасы Рысбек Асылбекұлы, депутаттар мен жергілікті тұрғындар қатысты. Аудан әкімі Арман Абдуллаев ауыл тұрғындарынның қуанышын бөлісіп, құттықтады.

« – Тәуелсіздік күні қарсаңында ауданымыздағы шалғай елді мекендердің таза ауыз суға қол жеткізуі – мемлекетіміздің халық игілігі жолындағы табанды еңбегінің нақты нәтижесі. Президентіміздің тапсырмасы аясында мемлекетке қайтарылған активтерді әлеуметтік маңызы жоғары жобаларға бағыттау – елдің әл-ауқатын көтеруге бағытталған маңызды қадам. Бүгін іске қосылған жаңа ауыз су жүйесі мыңдаған тұрғынның тұрмыс сапасын жақсартуға септігін тигізеді. Бұл – ауданымыздың даму жолындағы үлкен жетістік. Сапалы ауыз сумен қамтудың ауыл тұрғындары үшін пайдасы өте мол деп айтуға болады. Ауыз су – адам өміріндегі ең қажетті байлықтың бірі. Су бар жерде тіршілік бар, денсаулық бар, береке бар. Сондықтан ауыл тұрғындарын сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету – елдің ең маңызды әлеуметтік мәселелерінің бірі болып саналады. Бұрын ауылдарда су тапшылығы көп болды. Көпшілік құдықтан су тартты, арықтың немесе ашық су көздерінің суын пайдаланды. Мұндай су әрдайым таза бола бермейді, оның денсаулыққа зияны да аз емес. Ал қазіргі таңда ауылдарға орталықтандырылған таза ауыз су жүйесі тартылып, тұрғындардың тұрмысы айтарлықтай жеңілдеді. Ең алдымен, сапалы ауыз су – халық денсаулығының кепілі. Таза су ішкен адам сирек ауырады. Асқазан-ішек аурулары, түрлі жұқпалы дерттер азаяды. Балалардың денсаулығы нығайып, қарттардың жағдайы жақсарады. Бұл – әр отбасы үшін үлкен пайда. Сапалы ауыз су ауыл тұрмысына үлкен жеңілдік әкеледі. Бұрын су тасып, құдыққа бару үшін уақыт пен күш кететін. Қазір үйге су келген соң, әйелдер мен балалардың еңбегі жеңілдеді. Үнемделген уақытты үй шаруасына, малға, бау-бақшаға немесе балалардың оқуына жұмсауға мүмкіндік туды.Ауыз судың болуы ауыл шаруашылығына да оң әсер етеді. Су тұрақты болған жерде бау-бақша егу, көкөніс өсіру жеңілдейді. Мал суару мәселесі де оңай шешіледі. Бұл өз кезегінде ауыл тұрғындарының табысын арттырып, отбасылық шаруашылықты дамытуға жол ашады. Жалпы апалы ауыз су ауылдың көркеюіне ықпал етеді. Су жүйесі бар елді мекендерде санитарлық жағдай жақсарып, көшелер мен аулалар таза болады. Мектептер, балабақшалар, медицина пункттері таза сумен қамтамасыз етіліп, халыққа көрсетілетін қызмет сапасы артады. Сонымен қатар, ауыз су мәселесі шешілген ауылдарда жастардың тұрақтап қалуына мүмкіндік көбейеді. Жас отбасылар үшін суы, жарығы, жолы бар ауыл – өмір сүруге қолайлы орта. Бұл ауылдың болашағын сақтауға, елді мекеннің дамуына үлкен үлес қосады. Жалпы айтқанда  сапалы ауыз сумен қамту – ауыл халқы үшін үлкен игілік. Ол денсаулықты нығайтады, тұрмысты жеңілдетеді, шаруашылықты дамытуға жол ашады және ауылдың болашағын қамтамасыз етеді. Әрбір үйге таза ауыз су жетуі – халықтың әл-ауқатын арттыратын ең маңызды қадамдардың бірі. Таза су – денсаулықтың бастауы, берекелі өмірдің негізі. Сондықтан ауыз суды қадірлеп, үнемдеп пайдалану – баршамыздың ортақ міндетіміз.» – деді Сарыағаш ауданының әкімі Арман Абдуллаев.

Мемлекет басшысы тапсырмасына сәйкес мемлекетке қайтарылған активтер есебінен Әлімтау ауылдық округінің Тасқұдық, Жылға ауылдық округінің Шеңгелді, сондай-ақ Дарбаза ауылдық округінің Сарысу елді мекендері орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етілді. Құрылыс жұмыстарын «FS Development Group» ЖШС атқарды.

Сарыағаш ауданында бүгінгі таңда 1 қала, 13 ауылдық округ бар. Онда жалпы 63 елді мекен орналасқан. Соңғы жылдары ауыз су инфрақұрылымын жақсарту бағытындағы жүйелі жұмыстардың нәтижесінде бұған дейін 79,3 пайызды құраған орталықтандырылған ауыз сумен қамту көрсеткіші айтарлықтай өсуде. Жібек жолы, Қарабау, Зортөбе, Сарқырама және Жаңақұрылыс елді мекендеріне ауыз су беріліп, көрсеткіш 85,7 пайызға жеткен болатын. Бүгін қосылған Сарысу, Тасқұдық, Шеңгелді елді мекендеріндегі ауыз су жүйесінің есебінен тіршілік нәрімен қамтылған ауылдар саны 59-ға, ал көрсеткіш 93,7 пайызға дейін артты.

Ауыз сумен қамту – халықтың тұрмыс сапасын арттырудағы ең маңызды әлеуметтік мәселелердің бірі. Осы бағытта Түркістан облысында соңғы жылдары жүйелі жұмыстар атқарылып, 2025 жылы нақты әрі айқын нәтижелерге қол жеткізілді. Жалпы, Түркістан облысы – халқы тығыз орналасқан, ауылдық елді мекендері көп өңір. Сондықтан ауыз сумен қамту мәселесі өңір үшін әрдайым басым бағыт болып келді. Мемлекет басшысының тапсырмалары мен Үкімет бекіткен бағдарламалар аясында облыста ауыз су инфрақұрылымын дамытуға қомақты қаржы бөлініп, кешенді жобалар іске асырылды. 2025 жылғы ресми мәліметтерге сәйкес, Түркістан облысындағы барлық қалалар 100 пайыз орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етілген. Бұл – қала тұрғындарының барлығы таза әрі қауіпсіз ауыз суға толық қол жеткізіп отыр деген сөз. Ал ауылдық елді мекендер бойынша ауыз сумен қамту деңгейі 98,1 пайызға жетті. Облыс аумағындағы 750-ден астам ауылдың басым бөлігінде орталықтандырылған су жүйесі жұмыс істейді. Бұл – республика бойынша жоғары көрсеткіштердің бірі.

Атқарылған жұмыстарға тоқталар болсақ, ондаған елді мекенде жаңа су құбырлары тартылды. Ескірген су желілері қайта жаңғыртылып, тозығы жеткен инфрақұрылым кезең-кезеңімен ауыстырылды. Ауыз су сапасын жақсарту мақсатында тазарту қондырғылары орнатылды және су қысымын тұрақтандыру үшін сорғы станциялары салынды. Биылғы жылы 66 ауыз су нысанының құрылысы қаржыландырылып, оның бір бөлігі пайдалануға берілді, ал қалған нысандар жыл соңына дейін іске қосылады деп жоспарланған. Нәтижесінде 22 елді мекен алғаш рет орталықтандырылған ауыз суға қосылды.

Сонымен қатар, ауыз су инфрақұрылымының дамуы ауыл шаруашылығы мен шағын кәсіпкерліктің дамуына да серпін беріп отыр. Су тұрақты болған жерде бау-бақша, мал шаруашылығы, қайта өңдеу салалары да қатар дамиды. Облыс әкімдігі мен жауапты басқармалар Түркістан облысын толықтай  100 пайыз ауыз сумен қамтамасыз ету міндетін алға қойып отыр. Қазіргі таңда қамтылмай отырған аз ғана елді мекендер бойынша жобалық-сметалық құжаттар дайындалып, құрылыс жұмыстары жоспарланған.Айта кетейік, биылғы жылы Түркістан облысында ауыз сумен қамту саласында тарихи маңызы бар нәтижелерге қол жеткізілді. Қалалар толық қамтылды, ауылдық елді мекендердің басым бөлігі таза ауыз суға қол жеткізді. Бұл – халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған нақты қадамдар.

Облыс әкімінің орынбасары Нұрбол Тұрашбеков аудан-қала әкімдерінің орынбасарларымен өткізген мәжілісінде жетекшілік ететін салаларының басшыларымен бірге орындаушылық тәртіпті талдап, тапсырмалардың көрсеткішін таразылады.

Түркістан облысында 9 ауданда қатты тұрмыстық қалдық тастайтын полигон орындарын оңтайландыру үшін тиісті құжаттары рәсімделуі қажет. 13 ауданда су қорғау аймақтары мен белдеулерін Су кодексі талаптарына сәйкестендіру жұмысы жалғасады. Барлық ауданда елді мекендердегі ағаштардың есебі алынып, жыл соңына дейін геопорталға енгізіліп аяқталуы тиіс. Сонымен қатар аудандар дендрологиялық жоспардың орындалуы үшін статистикалық органдарға шаруашылықтардың балық өсіру есебін толық өткізуді қамтамасыз етуі керектігін атап өтті, облыс әкімінің орынбасары Нұрбол Тұрашбеков.

2025 жылғы ресми деректерге сәйкес, Түркістан облысында тауарлы балық өсірумен айналысатын шаруашылықтар саны 231-ге жетті. Бұл – алдыңғы жылдармен салыстырғанда едәуір өсім. Сонымен қатар, 30-ға жуық жаңа балық шаруашылығы іске қосылып, ауылдық жерлерде жаңа жұмыс орындары ашылды. Бұл өз кезегінде ауыл халқының табысын арттырып, әлеуметтік жағдайдың жақсаруына оң әсерін тигізіп отыр.

Балық шаруашылығы тек табиғи су айдындарында ғана емес, тоғандық және шағын су қоймалары арқылы да дамып келеді. Мұндай тәсіл суды үнемдеп пайдаланып, өнім көлемін арттыруға мүмкіндік береді. Мысалы, бірқатар аудандарда фермерлер балық өсіруді егін және мал шаруашылығымен қатар алып жүріп, шаруашылықтың табыстылығын арттыруда. Түлкібас ауданында 2025 жылы жылына 120 тоннаға дейін балық өндіру жоспары жүзеге асырыла бастады, бұл өзге өңірлер үшін үлгі боларлық тәжірибе. Мемлекет тарапынан көрсетіліп отырған қолдау да саланың дамуына серпін беруде. 2025 жылы су айдындарын заңдастыру, балық шаруашылығына бекітіп беру, құжаттандыру және кеңес беру жұмыстары жалғасын тапты. Бұл фермерлерге субсидия мен жеңілдетілген несие алуға, сондай-ақ өнімін заңды түрде өткізуге жол ашты. Нәтижесінде кәсіпкерлердің салаға деген сенімі артты.

Түркістан облысының табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының ұсынған мәліметіне сәйкес, бүгінге дейін өңірде өсірілген балық көлемі 7 мың тоннадан асқан. Дегенмен, көрсеткіш нақты болуы үшін, аудан-қалаларда есеп дұрыс тапсырылғаны жөн екені түсіндірілді. Экономикалық тұрғыдан алғанда, балық шаруашылығы – қайтарымы жылдам әрі тиімді кәсіп. Дұрыс ұйымдастырылған жағдайда бұл сала фермерге тұрақты табыс әкеліп қана қоймай, өңірдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге де үлес қосады. Сонымен қатар, балық өнімдеріне деген ішкі нарықтағы сұраныс жылдан жылға өсіп келеді. Экологиялық тұрғыдан да балық шаруашылығының маңызы зор. Су ресурстарын тиімді пайдалану, тоғандарды күтіп ұстау және биологиялық тепе-теңдікті сақтау арқылы табиғи ортаға оң әсерін тигізуге болады. Бұл – тұрақты даму қағидаттарына толық сай келетін бағыт. 2025 жылы Түркістан облысында балық шаруашылығы нақты даму кезеңіне өтті. Кәсіпкерлер саны артты, жаңа шаруашылықтар ашылды, өндіріс көлемі ұлғайды және ауыл тұрғындары үшін табыс көздері көбейді. Алдағы уақытта бұл сала облыстың ауыл шаруашылығындағы жетекші бағыттардың біріне айналады деп күтілуде.

Түркістан облысында ауыл шаруашылығын әртараптандыру бағытында балық шаруашылығын дамыту соңғы жылдары жүйелі түрде қолға алынып келеді. 2025 жыл бұл сала үшін ерекше кезең болды деуге толық негіз бар. Өйткені дәл осы жылы қабылданған бағдарламалар мен көрсетілген мемлекеттік қолдаудың нәтижесі айқын көріне бастады. Облыс табиғи-климаттық жағдайы жағынан балық өсіруге өте қолайлы өңірлердің қатарында. Көлдер, тоғандар, каналдар мен су қоймалары тауарлы балық шаруашылығын дамытуға үлкен мүмкіндік береді. Осы әлеуетті тиімді пайдалану мақсатында 2025 жылы облыс көлемінде нақты қадамдар жасалып, салада тұрақты өсім қалыптасқан.

Айта кетейік, Түркістан облысында өткен жылы алған жоспар бойынша тауарлы балық өсіру көлемі 7000 тоннаға жоспарланса, жыл қорытындысымен бұл көрсеткіш 7509 тоннаға жеткен болатын. Ал, ауыл шаруашылығы саласын қолдау шеңберінде 500 миллион теңге бағытталып, бұл қаражат 62 балық өсіру субъектіге игерілді Сонымен қатар облыста 2236,78 тонна балық өнімдері басқа елдерге экспортталды. Сонымен қатар, Түркістан облысының 17 ауданы мен қалаларында кәсіпкерлермен кездесу және түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, бұл саланы дамытуда тәжірибе алмасуға және фермерлердің сұрақтарына нақты жауап беруге мүмкіндіктер берілді.

Сондай-ақ, жиында облыс әкімінің орынбасары 2026 жылы облыс аумағында салынатын ветеринариялық нысандардың жерін белгілеу, құжаттарын рәсімдеу ісін жеделдетуді ескертті. Нысанның құрылысына қажеттілік жоқ деп танылған жағдайда, аудан-қалалардың жауаптыларына жыл соңына дейін хат жолдап, бас тарту шешімін негіздеуді жүктеді.

2026 жылы су үнемдеу технологияларын ендіру бойынша жоспар түзілді. Жетісай және Мақтаарал аудандарында келесі жылы тамшылатып суғару желісінің 2 өндірісі іске қосылады деп күтілуде. Мәжіліс барысында технологияны ендіру тетіктерін жетілдіру бойынша ұсыныстар сараланып, жерді тиісті инфрақұрылыммен қамтамасыз етуді қаржыландыру мәселесі қаралды. Сондай-ақ, келесі жылға жоспарланған 49 инвестициялық жобаны мерзімінен кешіктірмей іске қосу бойынша атқарылатын жұмыстардың орындалуы қатаң бақыланатыны, тоқсан сайын есеп алынатыны ескертілді.

Созақ ауданы – Қазақстан тарихында айрықша орны бар, көне өркениет пен ұлттық мемлекеттілік дәстүрі терең сақталған қасиетті өлке. Бұл өңір ежелден саяси, мәдени және рухани орталықтардың бірі болған. Созақ жерінде орналасқан тарихи мұра объектілері – халқымыздың бай тарихы мен рухани құндылықтарының жарқын куәсі. Созақ ауданы аумағында республикалық және жергілікті маңызы бар тарихи-мәдени ескерткіштер көптеп кездеседі. Олардың басым бөлігі орта ғасырлардағы қалашықтар, кесенелер, қорымдар, мешіттер мен сәулет нысандары болып табылады.

Ауданның ең маңызды тарихи нысандарының бірі – Созақ қалашығы. Бұл көне қала XV–XVIII ғасырларда Қазақ хандығының маңызды саяси орталығы болған. Тарихи деректерге сүйенсек, Созақ қаласы Қазақ хандығының астанасы қызметін атқарған кезеңдер де болған. Мұнда хандыққа қатысты маңызды шешімдер қабылданып, ел тағдырына қатысты істер шешілген.

Сонымен қатар, Созақ ауданында ортағасырлық қорғандар мен қалашықтар көптеп сақталған. Олар Ұлы Жібек жолы бойындағы сауда, мәдени және рухани байланыстардың дамығанын дәлелдейді. Бұл қалашықтар археологиялық тұрғыдан аса құнды және ғылыми зерттеулер үшін маңызды нысандар болып саналады. Созақ жеріндегі ерекше құрметке ие тарихи-рухани мұралардың бірі – Әулиелер мен әулие қорымдары. Бұл нысандар халқымыздың діни дүниетанымы мен рухани өмірінен сыр шертеді. Әулие орындар ғасырлар бойы халықтың тағзым ететін, тәрбие мен руханияттың символына айналған қасиетті мекендер болып келеді.

Ауданда сондай-ақ кесенелер мен көне мешіт орындары сақталған. Бұл ескерткіштер қазақ халқының ислам дінін қабылдағаннан кейінгі рухани дамуын, сәулет өнері мен діни мәдениетінің қалыптасуын көрсетеді. Кесенелердің архитектуралық ерекшеліктері ұлттық құрылыс өнерінің жоғары деңгейде дамығанын аңғартады. Созақ ауданындағы тарихи мұра объектілері – тек өткеннің естелігі ғана емес, ұлттық бірегейлікті қалыптастыратын маңызды рухани қазына. Олар жас ұрпақты отансүйгіштікке, тарихты құрметтеуге тәрбиелейді және туған жерге деген мақтаныш сезімін арттырады.

Бүгінгі таңда бұл тарихи нысандарды сақтау, қорғау және келер ұрпаққа жеткізу – мемлекет пен қоғамның ортақ міндеті. Созақ ауданында тарихи-мәдени мұраларды насихаттау, зерттеу және қорғау бағытында бірқатар жұмыстар атқарылып келеді. Созақ ауданындағы тарихи мұра объектілері – қазақ халқының мемлекеттілігі, руханияты мен мәдени дамуының айқын айғағы. Бұл қасиетті орындар өткен мен бүгінді жалғап, болашаққа бағыт беретін ұлттық құндылықтарымыздың ажырамас бөлігі болып табылады

Сонымен қатар Ақсүмбе қалашығы – Созақ ауданындағы көне қорғаныс нысандарының бірі. Ақсүмбе бекінісі орта ғасырларда әскери-стратегиялық маңызға ие болып, аймақты қорғау қызметін атқарған. Қалашық атауы тарихи жазбаларда жиі кездеседі.

Одан бөлек Баба Түкті Шашты Әзіз кесенесі де ең танымал рухани-тарихи нысандардың бірі болып саналады. Бұл кесене түркі дүниесінде кеңінен танылған әулие Баба Түкті Шашты Әзізге арналған. Ғасырлар бойы халық тағзым етіп келген қасиетті орын рухани тәрбиенің символына айналған.

Ал, Қарабура әулие кесенесі – Созақ өңіріндегі тағы бір қасиетті мекен. Қарабура әулие – ел арасында құрметке ие тұлға. Кесене маңына зиярат етушілер көп келеді, бұл орын халықтың діни-рухани дүниетанымын айқындайды.

Созақ мешіті орындары мен көне қорымдар – аудан аумағында ислам мәдениетінің дамуын көрсететін бірқатар көне мешіт орындары мен тарихи қорымдар сақталған. Бұл нысандар қазақ халқының рухани тарихынан сыр шертеді.

Созақ ауданындағы тарихи мұра нысандары – тек сәулет немесе археологиялық ескерткіштер ғана емес, ұлттық тарихтың, мемлекеттілік дәстүрдің және рухани сабақтастықтың негізі. Бұл қасиетті орындар жас ұрпақты отансүйгіштікке, тарихты құрметтеуге тәрбиелейді. Бүгінгі таңда аталған тарихи нысандарды сақтау, қорғау және насихаттау бағытында жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Олар – өткен мен бүгінді жалғап, болашаққа бағдар беретін баға жетпес ұлттық қазына.