Қазіргі заманғы қоғамда экономикалық қылмыстар, оның ішінде сыбайлас жемқорлық, алаяқтық, салықтық қылмыстар, мүліктік қылмыстар мен қаржылық алаяқтықтар экономиканың дамуындаелеулі кедергілер туғызады. Бұл қылмыстар тек экономикаға ғана емес, қоғамның әлеуметтікқұрылымына, халықтың өмір сапасына, мемлекеттік басқару жүйесіне де теріс әсер етеді. Заң мен тәртіптің экономикалық қылмыстардыалдын алу саласындағы рөлі зор. Құқықтықжүйенің дұрыс жұмыс істеуі, заңдардыңорындалуы, құқық қорғау органдарының тиімдіқызметі және қоғамдағы құқықтық мәдениеттіңдеңгейі экономикалық қылмыстардың алдын алудашешуші факторлар болып табылады.

Заңдар экономикалық қылмыстардың алдын алудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын қорғау, салықты дұрыс төлеу, қаржылық есептілікті сақтау, мемлекеттік қызметшілердің тәртібін реттейтін заңнамалар осы саладағы басты құралдар болып табылады. Қазақстанда “Қылмыстық кодекс”, “Салық кодексі”, “Құқық қорғау органдары туралы заң” және басқа да арнайы заңдар экономикалық қылмыстармен күресуге бағытталған.

Құқық қорғау органдары, оның ішінде экономикалық қылмыстармен күресетін арнайы бөлімдер (мысалы, қаржы полициясы, салық полициясы, құқық қорғау органдарының экономикалық қылмыстарға қарсы күрес бөлімі) экономикалық қылмыстардың алдын алу мен оларды болдырмауда маңызды рөл атқарады. Бұл органдардың қызметі:

Экономикалық қылмыстардың алдын алу үшін заңдар мен тәртіптен бөлек, қоғамдағы құқықтық мәдениеттің деңгейін арттыру да маңызды. Құқықтық білім беру, халықты заңдарды құрметтеуге тәрбиелеу, сондай-ақ кәсіпкерлер мен мемлекеттік қызметшілер арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті дамыту қажет.

Жаңа технологиялар мен цифрлық платформалар экономикалық қылмыстардың алдын алу мен оларға қарсы күресуде маңызды рөл атқарады. Мысалы, блокчейн технологиясы, жасанды интеллект және биг дата жүйелері салық төлеуден жалтаруды, қаржылық алаяқтықты және басқа да заңсыз әрекеттерді анықтауға көмектеседі.

Заң мен тәртіптің экономикалық қылмыстардыңалдын алу саласындағы рөлі өте маңызды. Мемлекеттік органдар мен құқық қорғау жүйесініңтиімді жұмыс істеуі, заңнамалық реттеудің күшеюі, құқықтық мәдениеттің деңгейін арттыру және жаңатехнологиялардың қолданылуы экономикалыққылмыстарды болдырмау үшін тиімді құрал болыптабылады. Сонымен қатар, экономикалыққылмыстармен күрес тек құқық қорғауоргандарының ғана емес, әрбір азаматтыңжауапкершілігі болуы керек. Құқықтықсауаттылық, қоғамдағы адалдық пен әділеттілікпринциптерін сақтау экономикалық қылмыстардыңалдын алуға үлкен үлес қосады.

Түркістан облысы бойынша Экономикалық тергеп тексепру департаменті аға жедел уәкілі

Г.Қарсыбай

Астана қаласындағы «Бейбітшілік және келісім» сарайында «Жақсы адам-2024» сыйлығының салтанатты марапаттау рәсімі өткен болатын. Биыл арнайы сыйлықпен Созақ ауданының тұрғыны, саналы ғұмырын ауыл медицинасына арнаған абзал жан Бүркіт Арынбеков марапатталды.

Көптің ыстық ықыласына бөленген дәрігер Созақ ауданы, Құмкент ауылының тумасы. Ол ғұмырының 58 жылын медицинаға арнап келеді. Осы аралықта жалпы саны 10 мыңнан аса ота жасаған хирург. Бүркіт Арынбеков дәрігерлік жолында шалғай ауылдағы бөлімшелік ауруханада күрделі ота жасап, науқасты аман алып қалған. Сондай-ақ, босану кезінде ана мен бала өміріне қауіп төніп, екеуінің де жанын ажалдан арашалаған. Бүгінде ол білгенін Созақ аудандық орталық ауруханасында жас мамандарға үйретіп, оталарға бірге кіріп, тәжірибесімен бөлісіп жүр.

Айта кетейік, ҚР Президентінің Телерадиокешені, «Jibek joly» телеарнасының ұйымдастыруымен өткен дәстүрлі шара биыл үшінші мәрте өткізіліп отыр.

2024 жылдың 18 желтоқсанында әділет органдарының қызметкерлері «Белизна» тауар белгісі иесі өкілінің өтініші негізінде тұрмыстық химия өндірісі бойынша заңсыз жерасты цехын анықтады. Аталған цех Түркістан облысы Келес ауданы Абай ауылының аумағында Өзбекстан Республикасымен шекарадан 50 км жерде жеке үйде орналасқан.

Жоспардан тыс тексеру барысында «К» жеке кәсіпкерінде «Белизна» тауар белгісін заңсыз пайдалану фактісі анықталды. Зияткерлік меншік құқықтарын өрескел бұза отырып дайындалған 1500 бірліктен астам жалған өнім (жуу және дезинфекциялау құралдары) тәркіленді. Құқық иесіне келтірілген залал 3 миллион теңгеден асты.

Айта кету керек, заңсыз жерасты бизнесі өкілдері көлемі 800 ш.м. асатын үй-жайда жаппай заңсыз өндіріс пен өнімді буып-түюді жүзеге асырып, оны Қазақстанның оңтүстік өңірлерінің көтерме сауда базарларына жеткізіп отырған. Заңсыз өнімдер бағаның төмендігіне байланысты тез сұранысқа ие болған. Бірақ бір ескертетін жайт оның жасырын қаупі мыңдаған азаматтардың денсаулығына қауіп төндіретінін айта кеткен жөн.

Жалған жуғыш заттар өнімі қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келмейтін арзан және сапасыз компоненттерден жасалған. Мұндай өнімдерде терінің тітіркенуін, аллергиялық реакцияларды, тыныс алу жолдарының ауруларын және тіпті улануды тудыратын улы заттар мен аллергендер болуы мүмкін.

Қазіргі уақытта кінәліні жауапқа тарту мәселесі қарастырылуда. Іс материалдары Түркістан облысы Әділет департаментінің қарауында.

Әділет органдары Азаматтар мен заңды бизнестің мүддесі үшін зияткерлік меншік құқықтарының бұзылуын анықтау және қорғау жөніндегі жұмыстарын жалғастырады. Заңды бизнесті қолдау өндірушілердің құқықтарын қорғап қана қоймай, тұтынушыларға қауіпсіз және сапалы тауарларға кепілдік береді.

Түркістан облысы, Созақ ауданында әлеуметтік тұрғыдан осал топтағы азаматтарға арналып салынған жаңа баспаналардың құрылысы аяқталып, ел игілігіне пайдалануға тапсырылды. Бүгін созақтық 48 отбасы жаңа баспаналарының кілттерін алды. Игі шараға Түркістан облысы әкімінің орынбасары Нұрбол Тұрашбеков арнайы қатысып, тұрғындардың қуанышымен бөлісті.

– Биыл облыс көлемінде әлеуметтік жағынан осал топтағы азаматтардың өмір сапасын жақсарту үшін бірқатар маңызды шаралар атқарылды. Бұл жұмыстар облыс басшысы Дархан Сатыбалдының тікелей бақылауында тұр. Жеке инвесторлармен бірлесіп, тұрғын үй құрылысы жүйелі түрде жүзеге асырылуда. Ел игілігіне ұсынылған әр баспана аудан тұрғындарына жайлы әрі заманауи қолайлы орта сыйлайды, – деген облыс әкімінің орынбасары тұрғындардың сапалы әрі жайлы өмір сүруі үшін барлық жағдай жасалған жаңа баспаналар аймақтың әлеуметтік инфрақұрылымын жаңғыртуға қосылған үлкен үлес екенін де тілге тиек етті.

Жаңа баспаналардың қасбеті біркелкі әрленіп, аулалар темір қоршаумен қоршалған. Су және жылу жүйелері толық орнатылған. Тұрғын үйлерде тұрғындардың жайлы өмір сүруіне барлық жағдай жасалған. Әр пәтердің жалпы алаңы 71,1 шаршы метрді құрайды.

Елімізде соңғы аптада балық аулау кезіндегі қауіпсіздік шараларын сақтамау және-ауа райының қолайсыздығын ескермеу салдарынан 9 адам суға кетсе, оның 3-і кәмелетке толмаған балалар. Бұл жайында Түркістан облысы Төтенше жағдайлар департаментінің Азаматтық қорғаныс басқармасының бастығы Дүйсен Оразгелді брифингте мәлімдеді.

«Түркістан облысында тұрғындардың су айдындарындағы қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында департамент тарапынан жылдың барлық мезгілінде профилактикалық, рейдтік іс-шаралар тұрақты түрде жүргізілуде. Жалпы қысқы кезеңдегі рейдтік шаралар барысында судағы қауіпсіздік қағидаларын бұзғаны үшін 10 адамға айыппұл салынды. Ал, жыл басынан бері 76 жеке тұлғаға 1 млн теңгеге жуық айыппұл салынған. Атқарылған іс-шараларға қарамастан облыстағы су айдындарында балық аулау кезінде өткен жылы 1 қайғылы жағдай тіркелді. Жалпы облыс аумағында 2018 жылдан бері бүгінге дейін 16 адам балық аулау кезінде суға батып қайтыс болған»,- деді Дүйсен Нұрмаханұлы.

Сонымен қатар, брифингке қатысқан Төтенше жағдайлар департаментінің Мемлекеттік өрт бақылау басқармасы бастығының орынбасары Нұрболат Педен жаңа жыл уақытындағы қауіпсіздік шараларын түсіндірді. Оның сөзінше, өңірдегі сауда орталықтарында пиротехникалық өнімдерді сату басталып кеткен.

«Негізінен пиротехникалық заттарды сатуға рұқсаты жоқ немесе сақтау тәртібінде заң бұзушылықтары бар сауда орындарына полиция қызметкерлері тарапынан айыппұл салынып, пиротехникалық заттар тәркіленеді. Бүгінде жаңа жыл мерекесіне орай пиротехникалық заттарды сату және сақтау тәртібіне бақылау жүргізу бойынша іс-шаралар жоспары бекітілген. Осы ретте мерекелеу кезінде өрт қауіпсіздік талаптарын сақтау бойынша қала тұрғындарының арасында үгіт-насихат жұмыстары жүргізілмек. Сондай-ақ, жаңа жыл шыршасы өтетін орындарда мемлекеттік инспекторлармен өрт қауіпсіздігін сақтау, қадағалау жұмыстары атқарылады. Одан бөлек, «Атамекен» кәсіпкерлік палатасымен бірлесіп, облыс аумағындағы сауда орталықтары мен базар басшыларымен және қоғамдық тамақтану орындарының өкілдерімен дөнгелек үстелдер өткізілуде»,- деді Нұрболат Нұржанұлы.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Ұлт саулығын нығайту үшін кешенді шараларды қолға алып, халықты әлеуметтік қолдау жүйесін жаңғырту керек»- деген болатын. Президент тапсырмасына сәйкес, Сауран ауданында қос медициналық нысан пайдалануға берілді. Шаға ауылдық округі, Шаға елді мекенінде фелдьшерлік акушерлік бекеттің салтанатты ашылу рәсімі болып өтті.

Шараға Түркістан облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Асхан Байдуалиев, аудандық емхананың бас дәрігері Бахыт Стамқұлов, ауыл ақсақалдары мен тұрғындары қатысты. Медицинанлық нысанның ашылуына қатысқан ауыл тұрғындары облыс, аудан басшылығына өз тараптарынан алғыстарын білдіріп, игі тілектерін жеткізді.

Сондай-ақ, ауданға қарасты Оранғай ауылдық округі, Бостандық елді мекенінде де фельдшерлік акушерлік бекеттің салтанатты ашылу рәсімі болып өтті. Қос нысанның ашылуы аудан тұрғындарын ерекше қуанышқа бөлеп, емдік шараларды енді облыс орталығына барып қабылдамай-ақ, өз ауылдарында алуға мүмкіндік туғанына ризашылығын білдірді.

Түркістан облысының делегациясы Өзбекстандағы Туризм комитетінің өкілдерімен ресми кездесу өткізді. Кездесу барысында екі ел арасындағы туризм саласын дамытуға бағытталған маңызды мәселелер талқыланды. Жиында екі тарап шекаралық туризмді жандандыру, ортақ туризм өнімдерін әзірлеу және туристік инфрақұрылымды дамыту жөнінде ұсыныстар айтты.

Сонымен қатар, «Жібек жолы» бағыты аясында бірлескен маркетингтік шаралар мен комбо-турларды ұйымдастыру туралы бастама көтерілді. Нәтижесінде Өзбекстан елінің Туризм комитеті тарапынан бұл бастамаларға қолдау көрсетілетіндігі айтылды. Осы ретте екі елдің туристік әлеуетін арттыру үшін жүйелі жұмыстар жүргізіліп, нақты жобаларды іске асыру жөнінде келісімге қол жеткізілді.