2023 жылы қазан айының 14 жұлдызы күні сағат 11.30-дар шамасында М.Әуезов атындағы мектептің 9 «А» сынып оқушысы Мейірбек Ален мен ағасы Құрмет екеуі Машат өзенінде ағып бара жатқан адамды байқап қалады. Суға бір батып, бір шығып бара жатқан адамды құтқару үшін ағайындылар өзенге жан ұшыра түсіп, ептілік пен ағып бара жатқан 78 жастағы әжейді көтеріп, судан шығарып алады. Сөйтіп, бірден «Жедел жәрдем» шақырып, әжейдің отбасына хабар береді. Анықтағандай үйінен 600 метрдей қашықтықта ағып бара жатқан әжей Орынкүл Жаңабаева есімді зейнеткер-ұстаз болып шықты. Қазіргі таңда әжейдің жағдайы жақсы. Қарағылық танытып, ержүректілікпен батырлық танытқан ағайынды Құрмет, Ален Мейірбектерге ауыл тұрғындарымен мектеп ұжымы алғыстарын білдіруде.Бұл ағайынды азаматтарды нағыз бейбіт күннің батырлары деуге болады.
Сондай-ақ, Түлкібас ауданының Төтенше жағдайлар бөлімінің бастығы Б. Азимбаев қызметкерлермен бірге Түлкібас ауданы,Машат ауылы М. Әуезов атындағы жалпы орта мектебінің 9 сынып оқушысы Мейрібек Ален Ғалымұлымен кездесуге барған.
Мейірбек Ален Ғалымұлы алғашында ағып келе жатқан басқа зат па деп ойлаған.Жақындаған сайын тірі әйел адамы екенін байқаған соң ағасын айқайлап көмекке шақырып ағысы қатты Машат өзеніне секіріп суға тұншыққан қарт ананы аман-есен судан құтқарып алған. Жедел-жәрдем бригадасы келгенше өздері бірінші алғашқы медициналық көмек көрсеткен.
Ален батырымыз өз өмірінің қауіпсіздігіне қарамай қауіп қатерге барған. Ағасы екеуі қарт ананы аман-есен құтқарды. Қазіргі таңда қарт ана Түлкібас орталық ауруханасында ем қабылдауда.Жағдайы тұрақты екен. Өлім мен өмір арасында қас қағым сәттегі іс-әрекет адам өмірін сақтап қалды. Түлкібас ауданының Төтенше жағдайлар бөлімінің бастығы Б. Азимбаев жас батырларға мектеп ұжымына ата-аналарына ыстық ықласын жеткізді.
25 қазан республика күніне орай, Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің мүшелері аудандағы №2 Ш. Уалиханов атындағы жалпы орта мектебінің 11 сынып оқушылыры және оқытушыларымен кездесіп, Республика күнінің маңыздылығын насихаттады. «Менің елім, менің Казақстаным» атты тақырыптағы тәрибиелік маңызы айрықша іс-шара
№1 Қалалық кітапханасының ұйымдастыруымен өтті. Кездесудің негізгі мақсаты – Қазақстан елінің жері, рәміздері, тіл саясаты, тәуелсіздік жолындағы белестерге тоқталып оқушылырдың туған елге деген сүйіспеншілігін арттыру. Сондай — ақ жастарға рухани — адамгершілік және патриоттық тәрбие беруге бағытталған.
Айта кетейік, 2022 жылдың шілде айында өткен Ұлттық Құрылтайда Мемлекет басшысы мемлекеттік мерекелер мен атаулы күндердің тізіміне бірқатар өзгерістер енгізудің уақыты келгенін мәлімдеген болатын. Президент ел тарихындағы маңызды басқосуда Республика күніне ұлттық мереке мәртебесін қайтаруды ұсынды.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Республика күні еліміздің мемлекеттілікке батыл қадам жасауының символына айналуы тиіс екенін де атап өтті.
«Жалпы өткен тарихқа шегініс жасап, айтар болсақ 1990 жылғы 25 қазанда «Қазақ КСР Мемлекеттік Егемендігі туралы» Декларация қабылданды. Декларацияға сәйкес, Республика маңызды мәселелерде – әлеуметтік, экономикалық, мәдени, ұлттық құрылыста шексіз егемендікке ие болды. Республиканың барлық байлығы, оның ішінде жер асты байлығы Қазақ КСР-нің айрықша меншігі болып жарияланды. Осыдан-ақ, бұл күннің еліміз үшін маңыздылығын бағамдай беруге болады. Бұл Декларацияның құндылығы — тәуелсіздік қарсаңында қабылданған тарихи құжат. Бұл құжаттың негізінде қазақтың тәуелсіз мемлекет ретіндегі саяси-құқықтық негізі бекітілген. Құжатта алғаш рет ел аумағының тұтастығы, оған құл сұғылмайтындығы, Қазақстанда тұрып жатқан этнос өкілдерінің, халқымыздың төл мәдениетін, дәстүрін, тілін сақтау және дамыту, ұлттық қадір-қасиетті нығайту сияқты ережелер бекітілді. Бұл құжатта саяси-экономикалық және әлеуметік мәселелерді өз бетінше шешу қағидасы жарияланды. Міне осындай қадамдар халыққа ерекше серпіліс берді», — деді Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова.
Ия,расында Декларация Қазақстанның әлемнің басқа мемлекеттерімен экономикалық, саяси және мәдени қатынастарды дербес дамытуға құқығы бар екенін жариялады.Яғни, «Қазақ КСР-нің Мемлекеттік Егемендігі туралы» Декларация мемлекеттік тәуелсіздікке қол жеткізу жолындағы нақты және нық қадам болды деп толық есептеуге болады. Бұл тәуелсіз Қазақстанның алғашқы жылдарындағы алғашқы тарихи орын алған датаны атап өту, оны жастарға барынша насихаттау және тарихи оқиғаларды жан-жақты дәріптеу өте маңызды.
«Ұлттық мерекелер қатарына ҚР алғашқы декларациясының қабылданғанын 25 қазанда атап өту Президенттің қолдауымен қайта жаңғыртып отыр. Біздің ата-бабаларымыз сонау ғасырлар бойы осы тәуесіздік үшін күрескен. Біздің елімізде мерекелер үш топқа бөлінеді: ұлттық, мемлекеттік және кәсіби. Жалғыз ұлттық мереке – Республика күні. Бұл күн — Қазақстанның қалыптасуы мен дамуындағы ерекше тарихи маңызы бар оқиға. Бұл тәуелсіздік туралы алғашқы құжат болғандықтан, оны барынша кеңінен насихаттау – әрбір қазақстандықтың міндеті. Қазақстан өз егемендігін алғаннан бастап үлкен жетістіктерге қол жеткізді. Әлемдік қауымдастық ортасынан ойып тұрып орын алдық. Нарықтық экномиканы қалыптастырып, халықтың әлеуметтік жағдайы жақсарды. Орталық Азия, ТМД елдерінің арасында көш бастап келеміз. Осының бәрі тәуелсіздіктің арқасы. Тәуелсіздікті көздің қарашығындай сақтауға, нығайтуға барлық Қазақстан азаматтары атсалысып, бірлігі бекем ел болуымыз керек. Жастарға атаулы датаның маңыздылығын, Республика күнін басқа мемлекеттерде қалай тойлайтынын, сондай-ақ егемендіктің басты құндылығын айтып, олардың санасына сіңіру бойынша маңызды кездесулерді өткізіп келеміз», — деді кеңес мүшелері.
Айта кетейік, Қазақстаннан бөлек көптеген елдер де өздерінің Республика күнін атап өтеді. Мысалы, Қытайда бұл күн бес күн бойы ұлттық мереке ретінде тойланады. Ресейде Республика күні 12 маусым күні мерекеленеді екен.
Астана қаласындағы «Қазақстан мәслихаттары депутаттарының бірлестігі» РҚБ Орталық Кеңесінің отырыс соңы, Астана қалалық мәслихатының жұмыс тәжірибесімен танысып, бірнеше нысандарды аралауға ұласты.
Алдымен қаладағы 700 орынға шақталған оқушылар сарайына бас сұқты. Заманауи үлгіде бой көтерген ғимарат оқушылар үшін толыққанды жағдаймен қамтылған. Мәслихат төрағалары ғимарат ішін аралап, соңғы үлгідегі озық жабдықтар таныстырылды. Осыдан кейін, Астана қалалық «iKOMEK109» орталығының жұмысын көріп, мәслихат жұмысымен танысты.
Айта кетейік, бұл өз кезегінде «Қазақстан мәслихаттары депутаттарының бірлестігі» РҚБ мен Астана қаласы мәслихатының бірлесіп ұйымдастырған кезекті іс-шарасы. Келер жылдың наурызында елімізде жергілікті өкілді органдар ретінде мәслихаттардың құрылғанына 30 жыл толады. Тараптар осы бағытта да қала аумағында бірқатар жобаларды қолға алуды жоспарлап, тарқасты.
Бүгін Мәслихаттар және жалпы депутаттарға арналған тұңғыш кәсіби кітаптың тұсауы кесілді.
Елордадағы Достық үйінде «Қазақстан мәслихаттары депутаттарының бірлестігі» РҚБ төрағасы Төлеубек Мұқашев пен мәдениеттанушы-философ, политтехнолог Абылайхан Қалназаровтың бірлескен авторлығымен шыққан «Мәслихат депутаты қандай болуы керек?» атты салалық тұңғыш кәсіби кітаптың тұсауы кесілді. Түркістан облысы мәслихатының төрағасы Н.Әбішов Астанда өткен кәсіби кітаптың тұсау кесу шарасына арнайы шақыртумен қатысты.
Кітап қоғам өмірінің өзекті мәселелері мен теріс құбылыстарын еңсеруде барлық деңгейдегі мәслихаттарға бағыт-бағдар беруге арнап жазылған саяси трактат. Жергілікті өзін-өзі басқарудың теориялық және әлеуметтік қатпарларын зерттеп зерделей отырып авторлар мемлекеттегі әкімшілік-аумақтық бөлік тұрғындарының және оның сайланбалы органдарының жергілікті істерді басқару жөніндегі дербес қызметін жан-жақты сипаттайды.
Бұл кітапта бай өмірлік және кәсіби тәжірибемен ұшқыр да заманауи саяси-теориялық білім шебер ұштасты» деп атап өтті жиында.
Өз кезегінде А. Қалназаровтың қазіргі таңда үш бағыттағы тұңғыш кітаптардың авторы болып отырғанын да айта кету керек.
Айта кетейік, бұл іс-шара «Астана қаласы мәслихатының жұмысын ұйымдастыру және жергілікті өкілді органдардың қызметін жетілдіру тәжірибесі, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауы аясында реформаларды іске асыру жөніндегі заңнама мәселесі» тақырыбы бойынша өткізілген «Қазақстан мәслихаттары депутаттарының бірлестігі» РҚБ Орталық Кеңесінің отырысы аясында жасалды.
Биыл, қазақтың қоғам қайраткері, шешен, үш жүздің төбе биі Төле Әлібекұлының туғанына 360 жыл толды. Айтулы датаға орай Түркістан облысының әр аудан-қалаларында елді бірлік пен бейбітшілікке, жастарды адамгершілікке және парасаттылыққа тәрбиелейтін және ұлттық құндылықтарды дәріптеуге үндейтін түрлі іс-шаралар ұйымдастырылуда. Осындай игі шаралардың бірі Төлеби ауданында өтті. Аудандық ішкі саясат бөлімінің әлеуметтік тапсырысы аясында «Төле бабамыздың өмір жолы мен шешендік сөздері» атты тақырыпта өткен интелектуалды сайысқа түрлі этнос өкілдерінің жастары қатысты. Басты мақсат аудан аумағындағы түрлі этнос өкілдері арасында мемлекеттік тілді насихаттау, құрметтеу, сондай-ақ, қазақ әдебиетіндегі түрлі ақын-жазушылардың Тәуелсіздік жайында жырлаған шығармалары арқылы өскелең ұрпақ бойына дұрыс тәлім-тәрбие беріп, жастарды патриоттыққа, отансүйгіштікке баулу, болашақ ұлтжанды ұрпақ тәрбиелей отырып жастардың сөз шеберліктерін шыңдау және олардың арасынан талантты, дарынды жастарды анықтау. Сондай-ақ Қазақ халқының бірлігін нығайтуға зор үлес қосқан мемлекет және қоғам қайраткері, ойшыл дана, «Жеті жарғы» авторларының бірі, шешен Төле Әлібекұлының өмірін келешек ұрпаққа насихаттау болып табылады.
Осы тұрғыда, Төлеби бабамыздың өмір жолы мен қазақ халқының ауызбіршілігін нығайтуға қосқан үлесі жайында айтылған тарихи деректерге тоқталсақ.
Төле Әлібекұлы бала күнінен әкесіне еріп жүріп, ел көрген, жұрт таныған, қазақ халқының ақындық-шешендік өнерінен тәлім алған, ерек ұл болып өседі. Әкесі Әлібек ортасына сыйлы шешен би болған деседі. Бала Төле он бес жасқа толғанда, анасы дүниеден озыпты. Сол шақтан бастап ол билікке араласып, әділдігімен, шешендігімен елге танылады. Туралықты тұғыр еткен Төле биді халық арасында «Қарлығаш әулие» деп те атап кеткен екен. Аңыз бойынша Төле орта бойлы, сымбатты, нұрлы кісі болған.
Төле Әлібекұлы Ұлы жүздің бас биі болған. Қазыбек би, Әйтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып сайланып, ел ішілік, ел аралық дауларды шешкен. Қазақтың Тәуке, Болат, Әбілмәмбет, Жолбарыс, Абылай хандары тұсында мемлекет басқару ісіне араласқан мемлекет және қоғам қайраткері. Сондай-ақ ол Әз Тәуке хан құрған «Билер кеңесінің» мүшесі, «Жеті жарғы» заңдар жинағын шығаруға зор еңбек сіңірген ұлы тұлға. Әйгілі Абылай ханның ел тізгінін ұстайтын тұлға болып қалыптасуында да Төле бидің рөлі ерекше болған.
Тәуке ханның тұсында Төле би «Билер кеңесінің» мүшесі ретінде елдік мүдедегі істердің оң шешілуіне айтарлықтай үлес қосып, жыл сайын өтетін бүкілхалықтық жиынды ұйымдастырушылардың бірі болған. Ол Орта жүздің төбе биі Қазыбекпен, Кіші жүздің төбе биі Әйтекемен бірге Тәукенің Түркістан қаласын орталық етіп, үш жүз ұлыстарын бір орталыққа бағындыруға, сөйтіп Қазақ хандығын нығайтуға, жоңғар шапқыншылығына қарсы бауырлас қырғыз, қарақалпақ, өзбек халықтарының одағын құруға бағытталған шараларды жүзеге асыруға белсене қатысқан.
Тарихи деректерге сүйенсек, Ордабасы жиыны кезінде Төле би басшылық жасап, жоңғар басқыншылығына қарсы бүкілхалықтық тойтарыс беруге ұйытқы болып, шашырап кеткен қазақтардың басын қосып, Ресей мен Қытай секілді екі алпауыт мемлекет арасында оңтайлы саясат жүргізген. Абылай ханды өкіл бала етіп тәрбиелеп, азамат қатарына қосуда Төле бидің еңбегі орасан.
1742 жылы Абылай тұтқиылдан шабуыл жасаған жоңғарлардың қолына түсіп қалғанда, оны тұтқыннан босатуда Төле би белсенділік танытты. Тарихи жырларда қазақ билеушілерінің атынан Әбілқайыр хан мен Төле бидің Орынбор әкімшілігінен Абылайды тұтқыннан босатуға ықпал жасауын өтінгені айтылады. Қазақтың үш жүзінен Төле би бастаған 90 адам елші боп барып, келіссөз жүргізіп, 1743 жылы қыркүйекте Абылайды тұтқыннан шығарып алады.
Төле би ішкі және сыртқы саясатта сара бағыт ұстанды. Хандық пен мемлекет тұтастығын, тәуелсіздігін діттеп, жаугершілікте дұшпан қолында қалған қалалар мен жерлерді қайтаруға күш салды. Ресей мен Қазақ хандығы арасында байланыс орнатып, қарым-қатынасты дамытуға да үлес қосты.
Тәуке хан тұсында қабылданған «Жеті жарғы» заңдар жинағын шығарушылардың бірі де — Төле би. Он жетінші ғасырда Қазақ хандығына ыдырау қаупі төніп, Тәуке хан елдің ауызбіршілігін нығайту үшін жаңа шараларды қолға алады. Қазақ қоғамына мықты билік пен бірлікті қамтамасыз ететін жаңа заңдар жүйесі қажет еді. Тәуке хан үш жүздің игі жақсыларын жинап, Күлтөбенің басында «Тәуке ханның Жеті жарғысы» деген заңдар жинағын қабылдайды. Олардың арасында атақты Төле би де болған. «Жеті жарғы» бойынша ел ішінде көтеріліс жасап, бүлік шығарғандар мен түркі халқының мүддесін сатып, елге опасыздық жасағандарға қатаң жаза қолданылып, біртұтас, бірлігі бекем мемлекетті сақтауға септігін тигізген.
Міне, дәл осындай қазақтың қоғам қайраткерін насихаттай отырып, түрлі этнос өкілдерінің ұлттық құндылықтарға деген құрметін арттыруды мақсат еткен интелектуалды сайысқа аудан аумағынан 5 білім ордасының шәкірттері сынға түсіп, бар өнерлерін ортаға сала білді. Ал, сайыстың нәтижесі бойынша Әл-Фараби атындағы жалпы орта білім беретін мектептің оқушылары жүлделі І-орынды иеленді.
Ал ІІ-орынға Сұлтан-Рабат жалпы орта мектебінің оқушылары лайық деп танылса, №16 Ш.Уалиханов ЖОББМ-нің оқушылары ІІІ-орынды жеңіп алды. Сондай-ақ, IV орынды Жеңіс ЖОББМ-нің оқушылары, V орынды М.Х.Дулати ЖОББМ-нің оқушылары иемденіп, сайысқа қатысушы жеңімпаздар арнайы сыйлықтар және дипломдармен марапатталды.
Сонымен қатар, іс-шараға оқушыларды дайындаған мектептің жетекші мұғалімдері аудандық мәслихаттың төрағасы Н.Қойбағаров пен аудан әкімінің орынбасары С.Дүйсебаевтың арнайы алғыс хаттары табысталды.
Төлеби ауданында теолог мамандары жасөспірімдер мен жастар арасында теріс ағымдар ықпалының алдын- алу бағытында ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүргізіліп келеді. Мамандар тура жолдан түңілмей, түрлі теріс ағымдардан алшақ болу — елдің бірлігі мен ынтымағын қамтамасыз етуге, келешек ұрпақтың өркендеуіне, саналы ұрпақтың қалыптасуына мол мүмкіндіктер беретінін айтып, жастардың санасына сіңіруде.
Айта кетейік аталған іс-шаралар ағымдағы жылы Түркістан облысы әкімінің орынбасары Бейсенбай Тәжібаевпен бекітілген дін саласындағы ақпараттық-түсіндіру тобының 2023 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес жүзеге асуда. Яғни, «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы А.Тағай және Төлеби ауданы ішкі саясат бөлімі «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің теолог маманы Д.Турта білім ордалары мен оқу орындарында арнайы кездесулер өткізіп, түсіндірме жұмыстарын жүргізіп жатыр. Кезекті жиын Төлеби ауданына қарасты, Көксәйек ауылдық округі Туркістан көпсалалы техникалық колледжінің студентерімен өтті. Жалпы жиынға 200 ге жуық оқу ордасының шәкірттері қатысып, қазіргі дүниежүзінде орын алып жатқан келеңсіз оқиғалар мен теріс ағымдардың қоғамға жасап жатқан зардаптары, ел ішіне бүлік салып, тұрақтылықты және тыныштықты бұзу жағдайлары, сондай-ақ олардың түрлі әдіс-тәсілдермен тура жолдан адастыратыны бойынша баяндамаларды тыңдады.
Қазіргі таңда, тәуелсіз мемлекетіміздің дамуына және дамыған елдердің қатырында болуына елдегі діни ахуалдың тұрақты болуы тікелей әсер етеді. Сондықтан, дәстүрлі дінімізбен мүлдем үйлеспейтін кейбір сан алуан пікірлер мен ұстанымдардан аулақ болу қажет. Сондықтан, Төлеби ауданында өткен кездеуде мамандар еліміздің жарқын болашағын қалаушы – жас ұрпақтың санасын улап жатқан жат ағымдардың мән-мағынасын, әсер ету жолдары мен тигізер зияндарын ашып көрсетіп, олардың негізгі мақсаттарын атап өтті.
«Дәстүрлі дінге қайшы ағымдарды қоғамда деструктивті немесе теріс пиғылды діни ағымдар деп атайды. Яғни, «деструктивті» деген сөз латын тілінен «құлату», «қалыптасқан жүйені бұзу» деген мағынаны білдіреді. Жалпы айтсақ, діннің атын жамылған жат ағымдардың, топтардың мүшелері діни сауаты төмен, әлеуметтік тұрмысы нашар жастарымызды өз қармақтарына түсіру үшін өздерін ақиқат жолындағы шынайы діндарлар етіп көрсетіп, Отанына, отбасына және ата-бабамыз ғасырлар бойы дәріптеген дәстүрлі дінімізге, қалыптасқан салт-дәстүрімізге күдік келтіріп, қарсы қояды. Тіпті, өздерінің істеген істерін және сөйлеген насихат сөздерін дәлелдеу мақсатында Қасиетті Құран мен хадистерден мысал келтіріп, жастардың санасын улап, жат идеологиясын таратады. Бүгінде, асыл дінімізбен мүлдем жанаспайтын жат ағымдар жетегінде кеткен қаншама қандастарымыз өз жақындарынан, достарынан теріс айналып жатқаны баршаға мәлім. Мұндай түрлі жат ағымдардың жетегіне ерген жас азаматтарымыз балаларына тиісті медициналық екпе ектіруден бас тартып, мектептегі сабақтарын тастап, мектеп жасындағы ұл-қыздардың музыка тыңдауына – қарсылық білдіріп, мемлекеттік әнұранды тыңдауды және туға құрмет көрсетуді харам дейтіндер де бар. Осындай бір ағымдардың теріс пиғылды уағыздарының салдарынан еліміздегі кейбір ұл-қыздарымыз отбасы мүшелерінен, үй-меншіктерінен айырылып, түрлі психикалық ауруларға шалдығып, өз-өзіне қол салып, әр түрлі жағымсыз жағдайларға тап болып жатқандарын да жоққа шығаруға болмайды», — дейді теолог мамандар.
Айта кетейік, Мемлекет басшысы Түркістанда өткен Ұлттық құрылтайда нақты мақсатқа жету үшін саяси-экономикалық реформа жасау жеткіліксіз екенін айтқан болатын. Яғни, ең бастысы әр азаматтың сана-сезімін жаңғырту маңызды. Бұл тұрғыда халықтың дүниетанымы және өмірлік ұстанымдары өзгеруге тиіс. Президент айтқандай пиғыл өзгермесе, ештеңе де өзгермейді.
«Біз қазір халықаралық ахуалдың бұрын-соңды болмаған деңгейде шиеленіскеніне куә болып отырмыз. Кейбір ірі елдер өзіне қажетті күн тәртібін басқаларға таңуға, оларды өз талабына икемдеуге тырысуда. Бір-біріне мүлдем қайшы келетін түрлі идеялар мен ұстанымдар қақтығысы белең алды. Бұл қақтығыс геосаясатта немесе экономикада ғана болып жатқан жоқ. Тіпті, мәдениет пен руханиятты, құндылықтар жүйесін, басқаша айтқанда, идеология саласын да шарпуда. Мұның бәрі тұтас мемлекеттердің және халықтардың қауіпсіздігіне кесірін тигізуі мүмкін. Халықаралық ахуалдың беталысы көңіл көншітпейді. Сондықтан Қазақстан Республикасы бұрын-соңды болмаған деңгейде біртұтас болуы керек. Бүгінгі таңда елді дамытуға кедергі келтіретін нәрсенің бәрінен арылып, құндылықтарымызды нығайта түсуіміз қажет. Сонда ғана ұлттың жаңа сапасын қалыптастырамыз, сан ғасырлық мемлекеттілігіміздің тұғырын бекемдейміз. Олай болмаса, даму көшінің соңында қалып, ақырында құрдымға кетеміз. Өміршең, келешегі зор идеологиялар мемлекет пен қоғамның ортақ ізденісінің арқасында ғана пайда болады. Біз дәстүрлі құндылықтарымызды қазіргі мәдени үрдістермен үйлестіруіміз керек.», — деді Президент.
Сондай-ақ, Мемлекет басшысы Әділетті Қазақстанды адал азаматтар құратынын айтқан болатын. Яғни, елімізде жаңа қоғамдық этика қалыптасуы керек. Онда елдің бірлігі және тұрақтылығы, азаматтардың өзара тілектестігі, әділдік, заң мен тәртіп, сенім және жауапкершілік сияқты құндылықтар үстемдік құруы қажет екенін мәлімдеген. Төлеби ауданында өткен кездесуде де мамандар жастарға осы бағытқа бейімделіп, өмірдің жарқын жолынан адастыратын деструктивті ағымдардан аулақ болуға шақырды.
Қазіргі таңда, елімізде уәкілетті мемлекеттік органдардың деструктивті ағымдарға қарсы белсенді күрестері мен алдын алу шаралары нәтижесінде көптеген радикалды сайттарға тосқауыл қойылып жатыр, сондай-ақ еліміздің түрлі оқу орындарында жасөспірімдердің діни сауатын арттыратын арнайы ақпараттық-насихаттау жұмыстары мен оқу-ағартушылық сабақтары да өткізілуде. Әр қилы деструктивтік ағымдардың салт-дәстүрімізге, дінімізге және бейбітшілігімізге тигізетін зардаптары жайлы тиісті органдар мен дін өкілдерінің қатысуымен республикалық және аймақтық деңгейдегі іс-шараларда қолға алынған.
Ақпараттық-түсіндіру тобының мақсаты да жастардың бойына ізгілік, имандылық, отансүйгіштік, қайырымдылық, кішіпейілділік, адалдық секілді қасиеттерді сіңіру. Сондай-ақ саналы ұрпақ тәрбиелеуде отбасы маңызды рөл атқарады дейді мамандар. Демек, «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» дегендей, баланы балабақшадан бастап тұлға ретінде қалыптастыруға, мектеп қабырғасында тілімізді, мәдениетімізді қастерлеуге, жоғарғы оқу орындарында ұлттық құндылықтарымызды дәріптеуге үйрету маңызды. Елдің ынтымағы мен бірлігін сақтап, бейбіт өмір сүру — ең үлкен бақыт деген теолог мамандары кездесу соңында жастар тарапынан қойылған сұрақтарға да жауап берді.
Төлеби ауданында түрлі этнос өкілдерінің жастары арасында «Ұлттық тағам — қазақ дастарханы» атты байқауы өтіп, салт-дәстүр мен әдеп-ғұрыптар насихатталды. Аталған іс-шара аудандық ішкі саясат бөлімінің әлеуметтік тапсырысы аясында «BAGLAN GROUP» қоғамдық қорының ұйымдастыруымен өткізілді. Өткізілген іс-шараның басты мақсаты Төлеби ауданы аумағындағы түрлі этнос өкілдері арасында мемлекеттік тілді насихаттау, құрметтеу, сондай-ақ, қазақ халқының ұлттық тағамдарын дәріптеу, өскелең ұрпақ бойына дұрыс тәлім-тәрбие беріп, жастарды патриоттыққа, отансүйгіштікке баулу, болашақ ұлтжанды ұрпақ тәрбиелеу болып табылады.
Қазақ дастарханы — бірліктің дәнекері деген нақыл сөз бар. Бұл тұрғыда байқауға қатысқан жастарда қазақ халқының тұрмыс-тіршілігінің айнымас бөлігі болып қана қоймай, көшпелі мәдениет пен қазақи қонақжайлылықтың керемет көрінісі болып табылатын ұлтық дастарханын дәріптей білді.
Жалпы, терең тарихқа үңілсек көшпелі тіршіліктің бар бейнеті мен зейнеті осы тамақтану үрдісіне тікелей ықпал еткен. Көшпенділер аз ғана өнім түрінен сан-алуан тағамдар дайындап, олардың сапасын, пайдалы қасиеттерін, дәмін сақтай отырып өңдеуді шебер меңгерген. Мұның барлығы жинақталып халқымыздың айтарлықтай бай, үйлесімді, берекелі ұлттық асханасын құрайды. Сондай-ақ, қазақ дастарханындағы әрбір ұлттық тағамдардың өз тарихы бар. Кез келген ас мәнді де, мағыналы әдет -ғұрыпты қалыптастырған.
Қазақ халқының қонақжайлылығы ұлттық қасиеті екенін ескерсек, ұлт тұрмысында қонақ түскен үйдің дастарханы әрдайым мол, берекелі болуы керек деген үрдіс пайда болған. Ата-бабамыз, “Қонақ алдымен қабағыңа қарайды, содан кейін табағыңа қарайды”- деп бекер айтпаса керек. Үй иесі ауқатты болмаса да, қонақ келгенде, оған деген құрмет пен ілтипаттың белгісі ретінде қорадағы ең ірі қойды сойып, тәтті-дәмдінің барлығы мейманның алдына қойған. Ұлттық дәстүрімізде тағамның қонаққа ұсынылуы тәртібі де өзіндік мол мәнге ие. Ең алдымен сыйлы қонақтың алдына, асқа бата беретін көпті көрген ақсақалдар мен қадірлі қарияларға, қазақ қойдың басын ұсынған. Бас тартылған адам әуелі бастың оң жақ езуіндегі жұмсақ еттен өзі дәм татып, қалғанын белгілі бір реттілікті сақтай отырып, жиылған қонақтарға бөліп беріп шыққан. Яғни, қазақ елінің мұндай қасиеті қонағымен тату болуға, ауызбіршілік пен бірлікті бекем сақтауға, өзі мен өзгені құрметтеуге үндейді.
Төлеби ауданында өткен игі іс-шараның маңызы да дәл осы мақсатқа бағытталып, түрлі этнос өкілдері ет, сүт, нан өнімдерінің адам денсаулығына пайдасы мен оның жасалу тәртібін түсіндірді. Айта кетейік, қазақ халқы өмір салтына байланысты көпке дейін сақталатын тағамдарды жасай білген. Яғни, ұзақ сапарға шыққанда ыстық пен суықтан бүлінбейтін тағамдарды алып жүру қажеттілігі туындаған шақта сүрлеу, кептіру, тұздау әдістерін қолдану арқылы жартылай дайын өнімдерді жасауды жақсы дамытқан.
Мысалы, ұзақ уақытқа жақындарымен айырылысатын кезде үйде жілік дайындалған. Оны кептіріп, ұн толтырылған терең ыдысқа салған. Осы күйде жілік бір-екі жылға дейін сақталған. Айырылысқан адам қайтып оралған күні сол жіліктен мерекелік ас дайындалған. Бұл қазақ халқындағы бауырмалдылықты дәріптейтін дәстүрдің бір көрінісі. Міне, осындай берекелі дастахнанның өзіннен бірлік пен татулықтың, бейбітшіліктің белгісін көруге болады.
Қазақ ұлттық асханасының бүгінгі күнге жеткен мызғымас бір тұғыры – сүт тағамдары деп те айтуға болады. Сүт тағамдарының пайдасы айтпаса да түсінікті. Ол, адамның ас қорыту жүйесіне өз пайдасын тигізіп, орасан зор күш берген. Ұлттық дастарханда сүттен жасалатын өнімдердің түрлері, сиырдың сүтінен – айран, түйенің сүтінен – шұбат, биенің сүтінен – қымыз, одан басқа құрт, ірімшік, ақлақ, қатық, сүзбе тағы басқасы бар. Сүтті сусындар шөлді басып, сергітіп, аштық сезімін жойып, тіпті кейбір айықпас дерттерге таптырмас шипа болған. Қымыздың емдік қасиетін бүгінде дүниежүзі мойындап отыр.
Ал құрт ұлы даланың мұңы мен зарын көрген, қуанышы мен жұбанышы болған ерекше тағам. Халқымызды кесапат жұттан құтқарған, көшіп-қонғанда азық болған, той-томалақта дастарханнан үзілмейтін әр қазақтың сүйікті дәмі деуге болады. Майдың түр-түрі, қаймақ, ірімшік те ерекше құндылыққа ие. Бұрындары сүт, қаймақ, май, жұмыртқа, ашытқы қосылып пісірілген нан тағамдары тез тойдырып, қазақ халқы үшін даланың қатал жағдайында уақыт пен күш үнемдеуге мүмкіндік берген. Таба-нан, бауырсақ, шелпек, құймақ, қазанжаппай сияқты тағамдар қашан да қазақ дастарханына ажар сыйлап, ырыс-несібесін еселеп тұрған. Жүздеген жылдар бұрын дана да дара халқымыз біліп қолданған тамақтанудағы әдіс-тәсілдердің дұрыстығы қазіргі таңда ғылыммен дәлелденіп жатыр. Көшпелі мәдениет үш негізгі өнімді өңдеуден пайда болған. Яғни, көптеген тағамдардан құралған ұлттық мәзіріміздің құндылығы қашанда өз маңызын жоғалтпайды.
Қазанның орнына қойдың асқазанын қолданып, ет қуырғанда майды қаймақпен алмастырып, сүтті сұйық күйде де, қатты күйде де қолдана алған қазақ халқының ұлттық аспаздық дәстүрлері , еркіндіктің, табиғатпен үндестіктің, рух пен қуаттың бірлескен көрінісі іспеттес. Осы орайда даланың ыстық суығына бірдей төзіп, оның тылсымын, құпия-сырын, құбылысын терең түсініп меңгерген қазақ баласының тамақты қазансыз-ақ істеп ішудің де түрлі жолдарын асқан шеберлікпен ойлап тапқанын айта кету керек. Жайлауда ат үстінде жүрген қойшылар дәмді етті аңсаған кезде бір марқаны сойып қазан ошақсыз-ақ пісіріп жеген екен. Мұндай тәсілді қазақта «көмбе» деп атаған. Жерді қазып, оған от жағып, астын екі бүйірінен әбден қыздырып, осын оның күлін алып тастайды да сойылған малдың етін өз қарнына салып қарынның аузына қамыстан ұзын түтік жасап, ет толтырылған қарынды әлгі қазылған ыстық жерге салады. Одан соң оны ыстық топырақпен қайта көміп, топырақ үстінен ағаш, тал, көкпек сияқты қызуы мол от жағады. Бірер сағат өткен соң жер астындағы қарыннан түтік арқылы бу шығып қайнай бастайды. Бұдан кейін үстінен от жағу тоқтатылады да ет топырақ қызуымен одан әрі өздігінен қайнап піседі. Екі үш сағат өткеннен кейін ет дайын болып, қарын үстіндегі топырақты еппен ала бастайды. Одан әрі қарынға жеткен соң оның үстіңгі жағын ойып жібереді де ішіндегі етті алады. Мұндай буға піскен ет ерекше дәмді болған. Мұның бәрі дала табиғатына әбден бейімделген, онымен біте қайнап өскен халқымыздың тапқырлығы деуге болады. Мұндай тәсілді түркі тілдес, көшпелі халықтар да қолданған деседі. Жалпы қазақ халқының тағам дайындаудағы осындай тапқырлықтары кейінгі ұрпаққа өнеге, үлгі болып қалыптасуы керек.
«Ыдысын көріп – асын іш, шешесін көріп – қызын ал» деген қазақ қағидасында өте зор пәлсапалық, тәрбиелік және әлеуметтік терең ой жатыр. Демек ұлтымыз күнделікті өмір салтында ас сақталатын ыдыс-аяқтарға да ерекше көңіл бөлген. Тіпті әр тамақтың қасиетіне, ерекшелігіне орай арнайы ұлттық ыдыс-аяқ та жасаған. Олардың барынша қауіпсіз болуына назар аударған. Сондықтан халқымыз асқа пайдаланатын ыдысты тек таза заттардан, яғни емен, қайың, арша, тағы басқа берік ағаштардан, жылқы, ешкі терілерінен, шойын, болат, алтын, күміс сияқты таза металдардан ғана жасаған. Соның арқасында ұлттық тағамдарымыз бұзылмай, тағамдық қасиетін өз бабында ұзақ уақыт сақтап отырған. Бұған қарап ата-бабаларымыздың ұлттық тағамдарға ғана емес, оны құятын ыдыс-аяқтарға да ерекше мән бергенін айтуға болады.
Төлеби ауданында өткізілген «Ұлттық тағам-қазақ дастарханы» шарасы да ұлттар арасында салт-дәстүрді дәріптеп, ауызбіршілікті насихаттауға бағытталды. Жалпы аталған байқауда аудан аумағынан 5 білім ордасының ұжымы сынға түсіп, бар өнерлерін ортаға сала білді. Жарыс нәтижесі бойынша бірінші орынды Жеңіс жалпы орта мектебінің оқушылары иемденсе, екінші орынға М.Х.Дулати жалпы орта мектебінің оқушылары лайық деп танылды. Ал, байқаудың қорытындысы бойынша үшінші орынды аудандағы №16 Ш.Уалиханов жалпы орта мектебінің оқушылары жеңіп алды. Сондай-ақ, Әл-Фараби жалпы орта мектебінің оқушылары төртінші орынды, Сұлтан-Рабат жалпы орта білім беретін мектептің оқушылары бесінші орынды иемденіп, сайысқа қатысушы жеңімпаздар арнайы сыйлықтармен дипломдармен марапатталды.
Сонымен қатар, іс-шараға оқушыларды дайындаған мектептің жетекші мұғалімдері аудандық мәслихаттың төрағасы Н.Қойбағаров пен аудан әкімінің орынбасары С.Дүйсебаевтың арнайы алғыс хаттары табысталды.
Бүгін Жетісайда А.Қалыбеков ауыл округінде орналасқан «Али» шаруа қожалығының егістік алқабында Түркия мемлекетінен келген тұқымдық шиттердің өнімділігін таныстыру мақсатында, «Берекелі Қырман» атты семинар кеңес болып өтті.
Семинар кеңеске, Түркістан облысы мәслихатының төрағасы Н.Әбішов, Жетісай ауданының әкімі С.Мамытов, Жетісай ауданының мәслихат төрағасы М.Касымов, Мақтаарал, Жетісай ауданының мақта өңдеу зауыттарының басшылары мен мақта дақылын өсурші агро құрылым басшылары қатысты.
Семинарда «Мақталы Агро» ЖШС жыл басында Түркия мемлекетінің мақта тұқымын дайындаушы «ProGen Tohum» компаниясының жоғары өнім беретін және тұздылығы жоғары егістік жерлерге төзімді (мақта сорттары ВА1010, Лазер, Эдесса, Каризма, Лима) тұқымдық шиттерін алып келіп, мақта дақылын өсіруші шаруаларға ұсынылған болатын.
Аталған тұқымдық шитті «Али» шаруа қожалығы басшысы Әшимов Талғат өзінің 40 гектар егістік алқабына Түріктің ВА1010 сортын егіп, бүгінгі таңда 1 гектар егістік алқабынан 38-40 ц/га өнім алып жатқандығын айтып, шаруаларға келер жылы осы сортты егуге кеңес берді.
Облысы мәслихат төрағасы Н.Әбішов қазіргі таңда облысымызда мақта дақылының бірнеше сорттары егілуде. Бұл дегеніміз мақта өнімділігінің өсуіне кері әсерін тигізуде. Осыған орай сіздер мақта дақылының сапалы өнім беретін тұқымдық шиттерін таңдап, бізге ұсыныңздар, біздер сол тұқымдық шиттерді мемлекет тарапынан қаржыландыруға ықпал жасайтындығын айтып өтті.
«Мақталы Агро» ЖШС мақта өңдеу зауытының басшысы Тастанбеков Сержан, бүгінгі таңда Түркия мемлекетінен келген осы тұқымдық шиттерді сатып алған шарулардың өнімін, біздің зауытқа өткізген жағдайда, нарықтық бағадан 20-25 теңге көлемінде жоғары қабылдап жатқандығын айтты.
Сонымен қатар, отандық және шеттелдік тұқымдарға мемлекет тарапынан қолдаулар қарастырылғандығы жөнінде сала мамандары тарапынан түсіндірілді.
Жиын соңында шаруалар тарапынан түрлі сұрақтар қойылып, сала басшылары тарапынан сұрақтарға жауап берілді.
«AMANAT» партиясының Түркістан облыстық филиалының алаңында Созақ аудандық мәслихатының төрағасы Ордабек Жамиевтің, Бәйдібек аудандық мәслихатының төрағасы Асқар Кенеханның және Арыс қалалық мәслихатының төрағасы Қайрат Ахметовтың қатысуымен кезекті брифинг өтті. Брифинг мінберінен спикерлер өздері мандат иеленген аймақтарда партияның сайлауалды бағдарламасы бойынша жүзеге асқан жұмыстарды баяндап, аймақтардағы депутаттық корпустың ықпалымен шешімін тапқан мәселелерді тізбектеді.
Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің алдында сөз алған Созақ аудандық мәслихатының төрағасы Ордабек Мырзабекұлы биылғы жылы аудандық мәслихаттың жеті сессиясы өтіп, олардың қорытындысымен 51 шешім қабылданғанын жеткізді. Аудандық мәслихат депутаттары аудан бюджетін нақтылау мәселесін екі сессияда қарап, нәтижесінде жергілікті бюджеттің кіріс бөлігі 10,9 млрд. Теңгеге жуықтап жоспар 108,2 пайызға орындалған. Бюджет өзіндік кірістер есебінен артығымен орындалған.
Есепті мерзімде аудандық мәслихат депутаттары жергілікті атқарушы органдарға тұрғын-үй, коммуналдық шаруашылық, білім, денсаулық және әлеуметтік салалар бойынша 15 депутаттық сауал жолдаған. Халық қалаулылары көтерген 13 мәселе шешімін тапса, 2 мәселе бойынша тиісті жұмыстар қолға алынған.
Бәйдібек аудандық мәслихатының төрағасы Асқар Оразханұлы өз хабарламасында аудандық мәслихат құрамындағы 13 депутаттың 10-ы «AMANAT» партиясының өкілдері екенін айта отырып, олар мәслихат құрамындағы бюджет және экономикалық даму, әлеуметтік-мәдени даму және депутаттық этика, кәсіпкерлікті қолдау, ауыл шаруашылығы мен жер қатынастары және табиғатты пайдалану мәселелері жөніндегі тұрақты комиссиялардың мүшелері болып табылатынын атап өтті.
Бәйдібектік депутаттар есепті мерзімде аудандық мәслихаттың алты сессиясының жұмысын жүргізіп, сессия мен тұрақты комиссия отырыстарында облыстық тексеру комиссияның, Мыңбұлақ ауылдық округ әкімінің, аудандық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі мен мекеме басшыларының есептерін тыңдаған. Есеп беруден бұрын депутаттар арасынан уақытша комиссия құрылып, күн тәртібіндегі мәселелер бойынша елді мекендерде жан-жақты зерттеу-талдау жұмыстары жүргізілген. Комиссия жұмысының қорытындысы бойынша сессияда мәселелер көтерілген.
Мәслихат сессияларының қорытындысымен аудандық өкілді органның отыз шешімі қабылданған. Оның ішінде 6 нормативтік құқықтық акт мемлекеттік тіркеуден өткізілген. Жыл ағымында қажеттіліктерге байланысты «2022-2023 жылдарға арналған аудан бюджеті туралы» шешіміне 2 мәрте өзгерістер енгізілсе, «2022-2023 жылдарға арналған ауылдық округтердің бюджеттері туралы» шешіміне тиісті өзгерістер бір мәрте енгізілген.
Депутаттар тарапынан аудан әкімдігінің тиісті бөлімдері мен мекемелерге 26 депутаттық сауал жолданған. Аудандық мәслихат пен Қоғамдық кеңестің бірлескен көпшілік тыңдауында коммуналдық қызметтер мәселелері талқыланған. Бекітілген кестеге сәйкес, депутаттар партияның аудандық филиалының қоғамдық қабылдау бөлмесінде айына 2 мәрте азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдау жүргізіп, тұрғындар көтерген мәселелердің оң шешім табуына ықпал еткен.
Арыс қалалық мәслихатының төрағасы Қайрат Төрегелдіұлы қалалық мәслихат депутаттарының қалалық мәні бар бағдарламалар мен жоспарлардың, шешімдердің қабылдануы мен орындалуына қосып отырған үлестерін нақты атап көрсетіп, тұрғындардың денсаулығын сақтау, олардың әлеуметтік тұрғыда қорғалуын қамтамасыз ету, жергілікті жердегі әлеуметтік маңызы бар мәселелердің шешім табуы сынды өзекті мәселелер бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды баяндады.
Спикер Арыс қалалық мәслихатының құрамына кіретін 13 депутаттың 76,9 пайызы, яғни 10 депутаты «АMANAT» партиясының өкілдері болып табылатынын атап өтті. Партия өкілдері қалалық мәслихат құрамындағы бюджет және экономикалық даму, әлеуметтік мәселелер жөніндегі тұрақты комиссияларға мүше болып табылатынын айтып, халық қалаулылары есепті мерзімде қала бюджетіне байланысты – 3, ауыл бюджетіне байланысты – 2 өзгерістер енгізгенін жеткізді. Қалалық мәслихаттың әлеуметтік мәселелер жөніндегі тұрақты комиссиясының 47 отырысы өтіп, әлеуметтік маңызы бар мәселелер бойынша тиісті шешімдер қабылданғанын атап өтті.
Мәслихаттың осы шақырылымдағы депутаттары барлығы сегіз сессия жұмысында өзекті деген 54 мәселені қарастырып, олардың оңтайлы шешім табуына үлестерін қосқан. Биылғы жылы қалалық мәслихаттың біріккен тұрақты комиссияларының отырыстарында сала басшыларының атқарған жұмыстары таразыланған.
Жергілікті өкілді органда қала әкiмiнiң өзiнiң функциялары мен мiндеттерiн орындау жөнiндегi есебi, 2023-2024 жылғы қысқы мауысымға дайындық жұмыстары бойынша қала әкiмдiгiнiң есебi, Арыс қаласында мемлекеттік жастар саясатының іске асырылу барысы сынды мәселелер тыңдалған.
Баспасөз өкілдерімен өткен мәжілісте мәслихат төрағалары аумақтардағы өзекті мәселелер жөнінде журналистер қойған сауалдарға жауап беріп, партия ұстанымы болып айқындалған құндылықтарға кеңінен тоқталды
