Ақпарат, Қоғам, Мәдениет, Өнер

Ұлттық құндылықтар – рухани байлығымыз

Оставить комментарий

Қазақ халқында салт-дәстүр мен ұлттық құндылықтардың алар орны ерекше. Жалпы, құндылықтар екіге бөлінеді: әуелгісі – ұлттық құндылық, екіншісі – діни құндылық. Ұлттық құндылықтар адамдардың табиғи, тарихи және әлеуметтік бірлігін қамтамасыз ететін этникалық кеңістікте қалыптасады. Ол сан алуан жолмен, әр түрлі формада көрініс тауып, адамдардың санасына, өмір салтына ерекше әсер ететіндігі айтылады. Сондай-ақ, ұлттық құндылықтарды адамдардың өзара қарым-қатынасында, қоғамдық іс-әрекетінде ерекше көзге түсетінінен және осы көзқарастардың, іс-әрекеттердің, мақсаттардың, қажеттіліктер мен тілектердің адамгершілік негіздерінен байқауға әбден болады. Қазақ халқының ұлттық құндылықтары мен олардың байланысының көрінісі болып табылатын әдет-ғұрып жүйесі халқымыздың тарихының, заман өзгерістерінің, түрлі қоғамдық-саяси процесстердің әсерінен қалыптасты.

Ұлттық құндылықтар шариғат талаптарына қайшы болмағандықтан дін оны жоққа шығармастан, бір-бірін қуаттап тұрады. Әрі қалыптасқан діннің де өркендеуіне қызмет етеді. Мәселен, Пайғамбар (с.а.с.) хадисінде: «Ақ шашты, ақ сақалды қарияны ізет тұту – Алланы ұлықтаудың бір түрі»,- дейді. Адам баласы жас шағында үлкенге қалай қараса, қартайғанында жастар да оған дәл солай қарайтын болады делінген. Бұл тұрғыда Майлықожа ақын: «Жақсы бір адам қартайса, көкірегі хат болар. Жаман бір адам қартайса, бықсып бір жанған от болар»,- деп тәмсіл өлеңімен көрсеткен. Бұл дегеніміз – дін мен дәстүрдің біте қайнасқанының бір белгісі. Халқымыз өзге ұлт пен ұлыстармен бірлік пен ынтымақта өмір сүріп келеді. Татулықты ту еткен халқымыздың мұндай даналық басқаруы да біздің құндылығымыз қатарында. Ал рухани байлыққа кенелудің жолы – әрбір адамның өз халқының салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын қастерлеп, оны өзгелер арасында көрсете отырып таратудан, құрмет көрсетуден бастау алады.

Ислам дінінің дәстүрімізді дамытудағы маңызы мен рөлі өте зор және ол рухани байлығымызды байыта түсті. Мәселен, дәстүрлі ислам діні әкелген гуманистік идеялар халқымыздың рухани құндылықтарының кемелденуіне орасан зор ықпал етті. Ислам діні келгеннен кейін Орталық Азия халықтарының өміріндегі діни құндылықтар жүйесі жаңарып, жерімізден көптеген ойшылдар мен энциклопедистер шықты. Сондай-ақ, сәулет ескерткіштері мен қалалардың пайда болуына себепші болды.

Ұлттық құндылықты дамытуда ерекше орын алатын бұл діннің идеялары мен нұсқаулары табиғи-тарихи дамуымен, қоғамдық өмірімен, тұрмысымен, өткенімен, болашағымен, мәдениетімен, руханиятымен, салт-дәстүрімен, тілімен тығыз байланысты. Ол халқымыздың дәстүрімен қарым-қатынаста түрлі формада көрініс тауып (біртұтас сенім, мәдени-рухани жақындық, мұралар және т.б), ұлттық құндылықтардың бірегей жүйесін қалыптастырды. Олар ұлтымыздың тарихи даму барысында ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан мәдени ерекшеліктері мен қырларынан көрініс табады.

Сөзімізді қорытындылай келе, мұндай баға жетпес байлықты ешқандай күшпен, үгіт-насихатпен немесе тыйым салумен өзгерту мүмкін емес. Өйткені, олар ұлтымыздың ажырамас бір бөлігіне айналды. Елімізде қашанда кең көлемде аталып өтетін ұлттық мерекелер мен қатар діни екі айт мерекесі, қарияларға құрмет, кішіге ізеттілік таныту, жетім мен жесірге қамқорлық көрсету сынды іс-әрекеттер соның бір дәлелі іспеттес.

Түркістан облысының дін істері басқармасы

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің

Мақтаарал, Жетісай ауданындағы маманы: Б.Шаймерден

Ақпарат, Қоғам, Мәдениет

Тәрбие негізі ұлттық құндылықта

Оставить комментарий
Өскелең ұрпақты, ұлттық құндылықтар негізінде тәрбиелеу бүгінгі күннің өзекті мәселесіне айналып отыр. Өйткені қазақ қоғамының діңгегі осы құндылықтарда жатыр. «Жас бала шыбық тәріздес, оны қалай иетін болсаң сол қалпы өсе береді», — деп айтпақшы, тәрбиенің берілетін балалық шақтағы маңызы зор. Расымен де балаға дұрыс тәлім-тәрбие беру ұлттық құндылықтардан бастау алады. Ал отбасы тәрбиесінде ұлттық құндылықтарға қанық болып өскен баланың ұстанымы мықты болады. Отанның ұлы ұғым екенін ұғынып, елінің қорғанына айналады. Ел боламын десең, бесігіңді түзе деген сөздің негізі сонда болары анық.
Жалпылама алып қарайтын болсақ әрбір халықтың, әрбір ұлттың өз мәдениеті, тұрмыс тіршілігінде қалыптасқан салт-санасы, әдет-ғұрпы, дәстүрі, тәрбиелеуінің тың тәсілі болатынын білеміз. Халық тәрбиесі – ғасырлар бойы сараланып сан сыннан өткен, сол халықтың ой-арманымен ұштасып, күнделікті тіршілік тынысымен, шаруашылық кәсібімен, ұлттық тәлім-тәрбие дәстүрімен тығыз байланыста туып, өсіп-өркендеп, дамып және ұрпақтан ұрпаққа мұра ретінде жалғасып жеткен тарихи және мәдени мұрасы. Әр халықтың ұрпақ тәрбиелеудегі сан ғасырларға созылған өзіндік тарихи тағылымы, ой-пікір пікірі мен түйіні бар. Ал ол жазу-сызудан, оқу құралынан, ауыз әдебиетінен, ұлттық өнер тағылымынан, халықтың дәстүрі мен әдет-ғұрпынан, бір сөзбен айтқанда мәдени мұраларынан өзекті орын алып, көрініс табады. Өткеннің бай рухани мұрасын тал бойына жинап озық өнегелі дәстүрінсіз, ұрпақтар сабақтастығынсыз ұлттық құндылықтарды елестету мүмкін емес.
Рухани мұрамыз неғұрлым бай болса, алуан арналы болса, өткен мен бүгінгінің мәдени мұралары жарасымды жалғасып жатса, соғұрлым өміріміздің мән мағынасы терең, мақсатымыз айқын, ұлттық болмысымыз жоғары, тарихи үлгі өнеге тұтар озық ойлы күшті ұрпақ тәрбиеленуі еш күмән тудырмайды.
Ата-бабаларымыз күмбірлеген күміс күйімен, сыбызғы, домбыра үнімен асқақтата салған әсем сазды әнімен де өзінің рухани жан дүниесінің мұң шерін, асқақ арманын келер ұрпақтың зердесіне жеткізіп көкірегіне ұялатқанын ұмытуға болмайды. Еліміздің ежелден дәріптеп, қастерлеп келген рухани-мәдени мұрасының тегін тектеу, болмысын тану, оның асылын тарихтың рухани көш-керуеніне ілестіріп отыру арқылы бүгінгі және болашақ ұрпақ қамын қамдау өскелең өмір талабы болып отыр.
Ұлттық тәрбиенің ұлттық құндылықтардан нәр алатын адамгершілік ұстанымдары мәдени құндылық ретінде қалыптасуы керек. Адам баласы қашанда тәрбиеге мұқтаж. Тәрбие еліміздің, ұлтымыздың бүгіні мен болашағы баянды болу үшін қажет. Сондықтан да алдымен, бүгінгі қоғам келбетімен үндесетін ұлт болашағының бағытын анықтап алу керек. Әр ұлттың баяғы заманнан келе жатқан тәрбиелеу жүйесінің өзіндік жолы бар. Тәрбие ұлттық табиғи тамырынан кіндік үзсе, тәрбиелік қасиетін жоғалтады. Сондықтан оны рухани тұрғыда ұлт тағдырымен байланыстыра отырып, бүгінгі қоғаммен санаса отырып, алға бастыру қажет. Бүгінгі таңда жас ұрпақты өз халқының тарихын, тегін, салт-дәстүрін, тілін білетін, адамзаттық мәдениетті, адами қасиетті терең түсінетін шығармашылық тұлға етіп тәрбиелеу – өмір талабы, қоғам қажеттілігі. Өйткені сонау ғасырлардан бүгінге жеткен ұлттық құндылықтарымыз лиро-эпостық және батырлар жырлары, ауыз әдеби шығармаларымыз, ұлттық қол өнеріміз, ұлттық спорт түрлеріміз айшықтар болсам арқан тартыс, көкпар, бәйге, асық ату.
Бабаларымыздың айтқан әрбір сөздерінің мәні терең мағыналы. «Балаң өзіңе тартса жұбан, қоғамға тартса қуан», — деп бекер айтпаған дана халқымыз. Мұндағы негізгі мән қоғаммен етене араласу, қоғамға пайдасын тигізу, қоғамда белгілі бір орын табу мақсатында айтылса, «Балаңа басқұр қалдырғанша, тозбайтын дәстүр қалдыр» деп, ұлттық құндылықтардан болған дәстүрдің үйретілуі, насихатталуы мен жаңғыруы бала тәрбиесіндегі орнын айшықтап тұрғандай. Балаңды өз тәрбиеңмен тәрбиелеме, өз ұлтыңның тәрбиесімен тәрбиеле. Мұнымен ұлттық тәрбиенің маңыздылығын көрсетуде. Қазақ елінің әлеуметтік тұрақтылығы мен мәдениеті үшін ұлттық құндылықтарды сақтап қалудың маңызы өте орасан зор. Қазақ халқының тәрбиелік және тәлімдік ой-пікірлері мен жол-жораларының маңызы мынадай жайттарда айшықтала түседі: қазақ халқының өміріндегі үлкенді сыйлау кішіні құрметтеу мен қонақ күтудің елеулі маңызы мен өсиет айту, терме, айтыс, шешендік сөздер, қазақ халқының поэзиясы, туыстық қарым-қатынастары, қонақжайлылық, тектілік сынды маңызды дүниелері жетерлік.
Алайда қазіргі таңдағы үлкенді сыйламау, ата-анасына жекіп сөйлеу, рәміздерді құрметтемеу, мұғалімдеріне қарсы шығу, басшыға бағынбау және сол секілді олқылықтар негізі кезінде дұрыс тәлім-тәрбие алмағандықта жатыр. Өсіп келе жатқан жас ұрпақ иығындағы жауапкершілікті шынайы сезінбейді. Өзін ұлт болып қалыптасуының басты факторларының бірі ұлттық құндылықтарды насихаттаушы адам екендігін түсінбеуінде болып табылады. Сол себепті адам өміріндегі тәрбие, ұлттық сана басты мәселе болуы тиіс. Егеменді еліміз өркендеп дамуы үшін біз озық ойлы ұлт ретінде халқымызды ыдыратытын емес, керісінше біріктіретін жолды таңдап, тек қана алға дамуымыз керек. Жалпы ұлтымыздың құндылықтары бәрінен жоғары тұруы тиіс.
Е.Ештай
Түркістан облысының дін істері басқармасы
«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің
теолог маманы
Ақпарат, Қоғам, Мәдениет

Салт-дәстүрсіз дін догмаға айналады

Оставить комментарий
Қазақ халқының әрбір салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпының тәрбиелік мәні терең. Ұрпаққа адамгершілік құндылықтарды дәріптеу, ақыл мен білімге, өнер мен тәртіпке шақыру үлкенді сыйлау сияқты насихатымен құнды. Салт-дәстүр тәрбиенің бастамасы болып табылады.
Дін – адамдық ізгі қасиеттерімізді асқақтатса, салт-дәстүр – ұлт болып қалыптасуымыз үшін қажет. Әр халықтың өзіне тән, қоғамның дамуына байланысты ерекшеліктері болады. Мәселен, еліміздің ұлан-байтақ жерді алып жатуының өзі – халқымыздың батырлығы мен ерлік дәстүрін паш етеді.
Дін қоғам үшін қажет. Өйткені ол халықтар бірлігі мен татулығынан тамыр алады. Діни төзімсіздік қоғамды тұрақсыздыққа әкеледі. Қақтығыстарға толы қоғам – қуатсыз. «Білімсіз дін – соқыр, дінсіз білім – ақсақ». Демек, Исламның талабы сол, халықтың діни сауатын ашу, соқыр сенімнің жетегінде жібермеу. Жалпы дін – имандылық ізгі қасиеттердің алтын діңгегі. Ал, дәстүр – ұлтты рухани жандандырып тұратын сипаттар.
Дәстүр – ұлтты рухани жандандырып, оның ішкі және сыртқы келбетін өрнектеп, көрсетіп тұратын сипаттар. Дін бар жерде дәстүр, дәстүр бар жерде дін бар деп айтуға болады. Ғұрып дегеніміз – бір қоғамда қалыптасқан жағымды әрі қайырлы іс.
Ұлттық бірегейлігімізді сақтап, мәдениет дамытуда салт-дәстүрдің маңызы зор. Рухани құндылығымыздың қайнаркөзіне айналған салт-дәстүр мен әдет-ғұрыптың ұрпақтан-ұрпаққа жалғасын табуы, ұлт болып сақталудың, ұлттың дамуының негізі. Түрлі мәдениеттердің тоғысқан жаһандану кезеңінде ұлттық рух пен қасиетті сақтайтын салт-дәстүр мен әдет-ғұрып басты қызмет атқарады.
Әр халық өзінің тілімен, дінімен, атауымен және де салт-дәстүрімен ерекшеленеді.
Өкінішке қарай, соңғы жылдары деструктивті діни ағым өкілдері таза дінді ұстанамыз деп, қазақтың салт-дәстүрін ысырып тастап, өзінің теріс идеологиясын қабылдатқысы келеді. Олар тек Құран және сүннетпен ғана жүруіміз керек деп, салт-дәстүрді тәрк етуде.
Салт-дәстүр мен діннің сабақтастығын бір ауыз сөзбен толық қамту мүмкін емес. Дін мен дәстүрді ұштастыра білген талай ақындарымыз, жыршыларымыз, қара қылды қақ жарған билеріміз бен қазыларымыз ұрпақты ізгілікке, имандылыққа, адамгершілікке тәрбиелей білген. Осылайша ислам құндылықтары халқымыздың өмірі мен тіршілігінде көрініс тауып, салтымен сабақтасып үйлесім тапқан. Ұлттық құндылықтардың, рухани-мәдени өміріміздің қалыптасу барысында дін мен қазақы салт-дәстүрдің өзара сабақтастығы маңызды рөл атқарады.
Дәстүрдің таразысы әрі негізі – дін. Рухани жаңғыру жолында да ықпалы зор. Дін – мәңгілік әрі хақ. Дін ісі – тәрбие жолы, адамның рухани азығы.
Табиғатымызбен сабақтасып жатқан шариғатымызды біздің ұлт болып өсуімізге қажет рухани мектеп деп танимын.
Қазіргі заманда Еуропаға еліктеушіліктің зардабын көріп жатырмыз. Сондықтан өзіміздің ұлтымыздың құндылықтары түп-тамырымен жоғалып кетпес үшін, салт-дәстүрлерімізді қайта жаңғыртуымыз қажет. Қай халықтың болмасын салт-дәстүрлері сол халықтың мінез-құлқын, қасиеттерін таныта алады. Ал, біздің халқымыздың салт-дәстүрлері мен әдеп-ғұрыптары халықтың тұрмысына, тәрбиесі мен мінезіне, сеніміне, ырымына қарай қалыптасып келеді. оның ел арасындағы тәлімдік, тәрбиелік және халықтық мәні зор болған.
Қазақ халқының мақал-мәтелдерінен имани ұғымдар мен ұстанымдардың ұқсастығын айыру қиын емес. Бұл Алаш жұртының салт-санасы, ақыл-ойы Ислам дінінен ажырамағандығын аңғартады. Сөз жоқ, ұлттың ұтқыр ойлау жүйесінде ойып тұрып орын алатын мақал-мәтелдер дәстүрлі қазақ мәдениетінің Ислам дінімен біте қайнасып жатқандығын айғақтайды.
Халқымыздағы әдептіліктің, сыпайылықтың бір көрінісі – үлкенге «Сіз» деп сөйлеу, әйелдердің де күйеулерінің аттарын атамай «отағасы», «әкесі» деп тіл қатуы. Жастар жағы үлкен кісілердің алдарынан кесіп өтпеген. Қазақ ұлтының қанына сіңген қасиеттердің бірі – сыйластық. «Адам – сыйлағанның құлы» деген қазақ өзін сыйлап, құрметтеген жанға төрден орын ұсынған. Сонымен қатар, «келіннің сәлем салуы», «келген қонақтың қолына құмғанмен су құюы» сынды ежелгі дәстүрлер бар. Бұл дәстүрлердің астарында үлкенге деген құрмет, сыйластық және үлкеннен бата алу сияқты ізгі қасиеттер берілген.
Ендеше, «малым жанымның садақасы, жаным арымның садағасы» деп мұсылманшылықты ту еткен сол ата-бабаларымыздың салып кеткен сара жолынан айнымау керек. Қоғамды ынтымаққа ұйытатын, бірлікке бастайтын құндылықтарды қадірлеуіміз қажет. Дәстүрлі дінінен, ділі мен тілінен, әдет-ғұрпынан ажыраған елдің болашағы жоқ. Сол үшін рухани құндылықтарымызды көзіміздің қарашығындай қорғай білгеніміз жөн.
Б.Өтеген
Түркістан облысы дін істері басқармасы
«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ
дінтанушы-теолог маманы
Ақпарат, Қоғам, Мәдениет, Өнер

МАҚТААРАЛ АУДАНЫНЫҢ МӘДЕНИ КЕРУЕНІ ТҮРКІСТАНДА

Оставить комментарий
«Өнерлі өлке» облыстық өнер фестивалі аясында Түркістан қаласындағы Мақтаарал ауданының мәдениет күндері басталды. Шараның алғашқы күні Этноауыл аумағында салт-дәстүр мен әдет-ғұмыр көріністері көрсетілді. Ұлттық тағам түрлері таныстырылды. Дәстүрлі әнші, жыршы-термеші, айтыс және «Ақ алтын» халықтық ұлт-аспаптар ансамблінің концерті өткізілді. Ал дар ойыны көптің қызығушылығын тудырды. Мақтаарал ауданының жетістіктері туралы кітап және фото көрмелері, суретшілер мен қолөнер шеберлерінің көрмесі, Мақта шаруашылық тарихи музей көрмесі жасақталды. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі өтіп, қала тұрғындарына таратылды.
Өткен аптада басталған фестиваль мақсаты ұлттық мәдениет пен өнерімізді дамыту, Түркістанның туристік әлеуетін дамыту болып саналады. Өнер байқауы жаз бойы өткізіліп, күз айларына дейін жалғасады. Аталған іс-шараны ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің өкілдері мен Қырғызстан елінен келген ЮНЕСКО ұйымының өкілі қатысып, тамашалады.
Ақпарат, Қоғам, Мәдениет

Түркістан облысында 1780-нен астам мәдени мұралар бар

Оставить комментарий
Әлемдік мұралар тізімін толықтыру мақсатында Түркістанға Қырғызстан елінен ЮНЕСКО-ның халықаралық сарапшысы Айнұр Тентиева, сонымен қатар ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі Мәдениет комитетінің Тарихи-мәдени мұра басқармасының басшысы Жанат Сейдалиева және «Қазқайтажаңарту» республикалық мемлекеттік кәсіпорынның арнайы мамандары келді.
«Ұлы Дала Елі» орталығында дөңгелек үстел ұйымдастырылды. Жиынға Түркістан облыстық мәдениет және туризм басқармасы басшысының орынбасары Әділ Қонысбеков қатысып, жүргізіп отырды.
  
– Ең алдымен барлығыңызға Түркістан қаласына қош келдіңіздер деймін! Тарихи-мәдени мұраларымызды сақтауда, сонымен қатар оны әдемдік деңгейде танытуда атқарып жатқан еңбектеріңізге алғысымды білдіремін. Жалпы Түркістан облысы тарихи-мәдени мұраларға бай өлке. Облысымызда 1780 астам мәдени мұраларымыз бар. Әрине, санының көптігімен ғана емес, маңыздылығымен, құндылығымен де ерекшеленетін тарихи обьектілеріміз жетерлік! Өздеріңізге белгілі, ЮНЕСКО-ның әлемдік мұралар тізіміне енгізілген Қожа Ахмет Ясауи кесенесі тек Түркістан облысының ғана емес, еліміздік мақтанышы. Бүгін міне сол әлемдік мұралар тізіміне алдағы уақытта қосылуы жоспарланып отырған мәдени мұра обьектілерінің жай-күйін талқылаймыз. Мақсатымыз – ЮНЕСКО-ның әлемдік мұралар тізіміне енгізу. Осы мақсатта алдағы уақытта өздеріңізбен бірлескен жұмыс жүргізуге дайынбыз, – деді Әділ Нұржанұлы.
Жиын барысында «Жібек жолы: Ферғана-Сырдария дәлізі» сериялық трансұлттық номинациясын ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар Тізіміне бірлесіп дайындау және ілгерілету мәселесі талқыланды. Жалпы осы бағыттағы іс-шаралар тарихи-мәдени мұраны сақтауда білім мен тәжірибе жинауға, таратуға және алмасуға мүмкіндік береді дейді мамандар.
Әлемдік мұралардың алдын ала тізіміне енгізілген, Созақ ауданында орналасқан «Арпаөзен» петроглифтеріне 2023 жылы облыстық бюджеттен қаржы бөлініп, кешенді зерттеу жұмыстары жүргізілді. Биыл сол зерттеу жұмыстарының екінші кезеңін жүргізу жоспарланып отыр.
Айта кетейік, келген жұмыс тобы алдымен «Отырар археологиялық қорық-музейіне» кешеніне енетін Отырар қалашығына барып, музейлендірілген археологиялық қазба орындарымен танысты. Содан соң «Әзірет-Сұлтан қорық-музейінің» кешеніне енгізілген Күлтөбе қалашығындағы жүргізіліп жатқан жұмыстармен, Сауран қалашығымен танысып, бірқатар ұсыныстарды талқылады. Әрі қарай жұмыс сапары Қызылорда облысындағы тарихи-мәдени мұраларға бағыт алды.
Ақпарат, Кәсіпкерлік, Қоғам

Кәсіпкер жергілікті тұрғындарды тұрақты жұмыспен қамтып отыр

Оставить комментарий
Сауран ауданына қарасты Оранғай ауылдық округінде жергілікті 25-30 адамды тұрақты жұмыспен қамтитын жаңа цех өз жұмысын бастады. «Әл-Береке» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативінің құрғақ құрылыс қоспаларын өндіретін цехтың ашылу салтанатына аудан әкімі Мақсат Таңғатаров, аудандық мәслихат депутаты Абдурашид Жусипов, Оранғай ауылдық округінің әкімі Берік Қуандық және ауыл ақсақалдары қатысты. Сонымен қатар, осындай игі іске қатысқан ел ағалары жаңа кәсіпорынның жұмысына сәттілік тілеп, шаруа иесінің мол табысқа кенелуіне ниеттес болды. Мұндай нысандардың ауылдық жерде ашылуы сол мекеннің азаматтарын еңбекке тартуға және ауыл әлеуеттін арттыруға мол септігін тигізеді.
 
Айта кетейік, «Әл-Береке» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативі бұған дейін де өз кәсібін дөңгелетіп, жемісті жұмыс атқарып келеді екен. Аталмыш нысанның төрағасы Аброр Рысқұловтың айтуынша, цехқа қажетті құрал жабдықтарды Қытай Халық Республикасынан алып келген. Бүгінгі таңда цехта 30-ға жуық адам тұрақты жұмыс істеп жатқан болса, алдағы уақытта өнім көлемін еселеп, өндіріс орнының өрісін өркендету жоспарға қойылған. Ал, жалпы цехтың көлемі 1 гектарды құрайды екен.
Қазіргі таңда онда 12 түрлі құрғақ құрылыс қоспалары дайындалып, нарыққа шығарылуда. Күніне 30 тонна құрғақ құрылыс қоспаларын өндіріп жатыр. Ондағы артықшылық нарық бағасынан әлдеқайда төмен, сапасы жоғары. Осылайша отандық тауарлар ішкі нарықта сұранысқа ие болып, өзінің өнім көлемін айтарлықтай арттырып отырған кәсіп иесінің мақсаты алдағы уақытта өнімнің көлемін 2 есеге ұлғайту және өндіріс орнын одан әрі дамыту. Айта кетейік, қазіргі таңда Түркістан облысының орталығы Түркістан қаласында және Кентау мен Сауран ауданында да құрылыс жұмыстары қарқында жүргізілуде. Жаңа ғимараттар бой көтеріп, құрылысқа қажетті өнімдерге де сұраныс арта түсуде. Ал, Оранғай ауылдық округіндегі «Әл-Береке» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативінің бастамасы дәл осы нарықтағы сұранысқа қажетті құрғақ құрылыс қоспалары дайындаумен айналысып, отандық өнімді шығару арқылы тиімді баға мен жоғарғы сапаны қамтамасыз етіп отыр.
"AMANAT", Ақпарат, Денсаулық, Депутат, Қоғам

МЕРЕКЕ ҚАРСАҢЫНДА ЖЕДЕЛ ЖӘРДЕМ КӨЛІГІ СЫЙҒА ТАРТЫЛДЫ

Оставить комментарий

«AMANAT» партиясы өзінің саяси тұғырнамасында халық саулығын қамтуды негізгі басымдықтың бірі ретінде айқындаған. Бұл бағытта денсаулық сақтау, медицина саласындағы кезек күттірмейтін мәселелердің шешу жолдары партияның Сайлауалды бағдарламасында қамтылып, кезең-кезеңімен іске асырылып келеді.

Сайлауалды бағдарламаны Түркістан облысында іске асыру жөніндегі Жол картасында медициналық қызметтің сапасын көтеру, емханалар мен ауруханаларды жоғары стандартты арнайы жабдықтармен қамту, ауылдық жерлерде фельдшерлік-амбулаториялық және медициналық бекеттер салу, оларды тиісті құрал-жабдықтармен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету міндеттері белгіленіп, олардың іске асырылуы партияның өңірлік филиалымен тұрақты бақылауына алынған.

Бүгінде Түркістан облысында денсаулық сақтау құрылымына 45 мемлекеттік мекеме, 756 ұйым 130 жеке меншік мекемелер кіреді. Ондағы медициналық мекемелерге тіркелген 2 060 903 адамға 35 мың медицина мамандары қызмет көрсетеді. Оның ішінде 6 мыңнан астамы дәрігер болса, қалғаны түрлі орта медицина персоналы. Ұлт денсаулығын нығайту – мемлекеттің стратегиялық міндеттерінің бірі. Осы ретте елімізде медицина қызметкерлерінің қоғамдағы беделін арттыру шаралары ұдайы жүргізіліп келеді. Жетекші партия мүшелерінің негізгі бөлігі де медицина қызметкерлері.

Елімізде маусымның үшінші жексенбісінде Медицина қызметкерлері күні аталып өтіледі. Осынау айтулы күн қарсаңында өңіріміздің барлық аймағында денсаулық сақтау қызметінде жанқиярлық еңбегімен адам жанының арашашысы болып жүрген жандарға алғыс білдіріліп, елеулі еңбектері үшін марапаттау шаралары жүргізіліп жатыр. Ал, Отырар аданының Талапты ауылындағы «Фараб дәрігерлік амбулаториясының» ұжымы мен ауыл тұрғындары айтулы мереке қарсаңында көптен күткен қуанышқа кенелді. Амбулаторияға жаңа жедел жәрдем көлігі сыйға берілді. Осынау игілікті істі «AMANAT» партиясының Отырар аудандық филиалының, аудандық мәслихаттың төрағасы Уәлихан Ұзақов «Халыққа көмек» партиялық жобасы аясында өз қаражаты есебінен демеушілік, танытып алып берді.

«Медицина қызметкерлері күні» қарсаңында өткен салтанатты шарада авокөлік кілтін аудандық орталық аурухана бас дәрігерінің орынбасары Мұхтар Сатыбалдыұлына демеушінің анасы, 25 жылдан астам өмірін денсаулық саласына арнаған медицина ардагері Жұмакүл Бейсенбайқызы табыстады. Салтанатты шарада сөз алған Уәлихан Жамалханұлы ауыл тұрғындарын осынау жаңалығымен құттықтап, анасы Жұмакүл Бейсенбайқызы мен марқұм әкесі Ұзақ Жамалхан қарияның ұзақ жылдар бойы ауылда дәрігерлік қызмет еткенін еске алып, бүгінгі сыйы сол ата-ананың қызмет еткен саласына арналғанын жеткізді. Сондай-ақ, медицина мамандарын кәсіби мерекелерімен құттықтап, жедел жәрдем көлігі мекеме қызметкерлерінің жұмысын жеңілдетіп, ауыл тұрғындарына дер кезінде сапалы жұмыс жасайтынына сенім білдірді. Мерекеге орай осындағы бірқатар ақ халатты жандарға «Алғыс хат» табыс етті.

Ұжым қызметкерлері мен ауыл тұрғындары игілікті іске бастамашыл болған жандарға алығыс білдіріп, ақжарма тілектерін арнады. Медицина қызметкерлері күніне арналған шаралар әлі де жалғаса бермек.

Ақпарат, Қоғам, Мәдениет

СҰЛТАНБЕК ҚОЖАНОВТЫҢ ТУҒАН АУЫЛЫ АҚСҮМБЕДЕ АҚЫНДАР АЙТЫСЫ ӨТТІ

Оставить комментарий

Түркістан облысы, Созақ ауданында мемлекет және қоғам қайраткері Сұлтанбек Қожановтың 130 жылдығына орай бірқатар іс-шара ұйымдастырылды. Соның ішінде қайраткердің кіндік қаны тамып, туып өскен ауылы Ақсүмбенің төрінде аудан әкімдігінің ұйымдастыруымен «Ақсүмбеден ұшқан ақсұңқар» атты республикалық думанды ақындар айтысы өтті.

Тағылымды шара барысында зиялы қауым өкілдері ескерткішке гүл-шоқтарын қойды. Дүбірлі жыр додасының ашылуында аудан әкімі Мұхит Тұрысбеков құттықтау сөз сөйлеп, ізгі тілегін арнады. Содан соң шараның өтуіне айрықша атсалысқан азаматтарды алғыс хатпен марапаттап, құрмет көрсетті.

Аламанға еліміздің ең таңдаулы ақындары қатысып, төл өнеріміз насихатталды. Айтыстың арыстаны Бекарыс Шойбековтен бастап, Жансая Мусина, Еркебұлан Қайназаров, Қалижан Білдәшов, Нұрмат Мансұр, Нұрлан Есенқұлов, Біржан Байтуов, Мейіржан Жарылқап, Нұрдәулет Өмірбеков пен Сіламхан Мұхаметқандар өзара бақ сынасты. Текті өнерді төрге оздырып, ұлт мұрасы ұлықталған жыр додасында мемлекет және қоғам қайраткері, ұстаз, ғалым, публицист Сұлтанбек Қожановтың өнегелі өмірі, ізгі амалдары, іні мен аға сыйластығы көрініс тапты.

Жыр додасына айтыскер ақын, «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері, «Мәдениет саласының үздігі» Әбілқайыр Сыздықов, Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университетінің доценті, ф.ғ.к, Нариман Нұрпейісов, айтыс ақындары мен жыршы-термешілердің Халықаралық Одағының мүшесі Бекмұрат Анарбаев және жас ақын Ибадулла Жанарыс қазылық етті. Қазылар алқасының шешімімен бас жүлдені Бекарыс Шойбеков, жүлделі І орынды Жансая Мусина, ІІ орынды Еркебұлан Қайназаров иеленіп, Нұрмат Мансұр жүлделі ІІІ орынға тұрақтады. Қорытындылау сәтте жүлдегерлер мен жеңімпаздарға қаржылай сыйлықтар табысталды.

Ақсүмбенің төрінде бұдан бөлек «Алаштың айбатты арысы – Сұлтанбек» атты мерекелік концерті ұйымдастырылды. Аудандық мәдениет үйінің өнерпаздары әннен шашу шашып, күмбірлете күй орындады. Өз өнерлерін паш етті. Шараға жиналған ауыл тұрғындары мен қонақтар мерекелік кешті шат-шадыман күйде тамашалап, ерекше әсерге бөленді.

Айта кетейік, екі күнге жоспарланған іс-шараның алғашқы күні Шолаққорғанда өткізілді. Алдымен іс-шараға қатысушылар Шолаққорған ауылындағы Сұлтанбек Қожановтың ескерткішіне гүл шоқтарын қойды. Содан соң Сұлтанбек Қожановтың музейімен танысты. Тұлға жайлы бейнетуынды көрсетілді. Әрі қарай «Мыңжылқы» мәдениет сарайында «Ұлтын сүйген ұлы тұлға» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияға ұласты.

Ақпарат, Денсаулық, Қоғам

БІЛІКТІ ДӘРІГЕРГЕ ТҰРҒЫНДАР АЛҒЫСЫН БІЛДІРУДЕ

Оставить комментарий

Жыл басында Түлкібас аудандық ауруханасында балалар хирург дәрігері, жоғары санатты маман Серікжан Ботабекұлы Нұржанов өз қызметіне кіріскен болатын. Бүгінде білікті дәрігерге жергілікті тұрғындар алғыстарын білдіруде. Балаларына жасалған оталар сәтті аяқталып, дертіне шипа тапқандар ақ халатты абзал жандарға ризашылықтарын айтуда. Бұрындары  ірі қалалар мен өзге облыстарға сабылатын Түлкібастық тұрғындар енді аудан орталығында ем қабылдауға мүмкіндік алғандарын жеткізіп жатыр.

Айта кетейік, Серікжан Ботабекұлы Нұржанов 1979 жылы маусым айының 21 жұлдызы күні Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылында дүниеге келген. 1996-1999 жылдары Шымкент медицина колледжін, 200-2004 жылдары Оңтүстік Қазақстан медицина академиясын, 2004-2006 жылдары қазақ мемлекеттік медицина академиясының педриатрия факультетін бітірген.

Бұдан бөлек 2006-2007 жылдары Астана қаласындағы балалар хирургия бөлімінде білімін жетілдірген. Алғашқы еңбек жолын Астана қаласындағы көп саласы №2 балалар ауруханасында бастаған. Шымкент қаласындағы облыстық балалар ауруханасында хирург мамандығында қызмет атқарған. Білімін Түркия елінде жетілдірген. Біліктілігі жоғары дәрігер. Балалар дәрігері мамандығына сай түрлі халықаралық сипозиумдарға қатысқан. Медицина саласында жеткен жетістіктері жетерлік. Балалар дәрігері Қазақстан ассоциациясының белді мүшесі.

Түрік мемлекеттері трансплантолог Ассоциациясының мүшесі, басқа да халықаралық жиындарға қатысушы. Бүгінде өзінің кіндік қаны тамған туған жеріне келіп, Түлкібас аудандық орталық ауруханасының балалар хирург дәрігері қызметін атқаруда. Қазіргі таңда көптеген балаларға ота жасап, оның еңбегіне риза болып, алғыс айтушылар қатары көбейіп келеді. Балалар хирург майталманы Серікжан Ботабекұлын өзгелерге үлгі болатын азамат деп айтуға болады.

Ақпарат, Денсаулық, Қоғам

Түлкібас ауданында медициналық сақтандыру бойынша өзгерістер мен қажетті ақпараттар түсіндірілуде

Оставить комментарий
Түлкібас ауданында медициналық сақтандыру бойынша өзгерістер мен қажетті ақпараттар түсіндірілуде. Осындай шаралардың бірі аудан әкімдігінде ұймдастырылып,  міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша мәселелер талқыға түскен.  Аудан әкімінің орынбасары А. Нұрлыбайдың төрағалығымен өткізілген жиынға мемлекеттік қызметшілер, аудандық полиция бөлімінің қызметкерлері, аурухана және басқа да мекемелер мен ауыл әкімдіктерінің өкілдері қатысты. Жиынға арнайы келген «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Түркістан облысы бойынша филиалының директоры Қыдырбаев Нұрлан Икрамұлы міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша өзгерістер мен қажетті ақпараттарға шолу жасап шықты. Жиынға қатысушылар шара барысында аталған тақырып бойынша сұрақтар қойып, арнайы мамандар тарапынан бірқатар талқылаулар мен түсіндірме жұмыстары жүргізілді.
 
Аталған жиыннан соң, тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі аясында және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде халыққа медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігін жоғарылату мәселелері бойынша аудандық штабтың құрамының отырысы болып өтті.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) – бұл денсаулық сақтау саласындағы әлеуметтік мүдделерді қорғаудың мемлекеттік жүйесі. МӘМС Қазақстанның барлық сақтандырылған азаматтарына жынысына, жасына, әлеуметтік мәртебесіне, тұрғылықты жеріне, табысына қарамастан, тең дәрежедегі медициналық және дәрілік көмекті қамтамасыз етеді. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру – бұл тұрғындарды ауру, жарақат, жүктілік, бала туу, мүгедектік, кәрілік жағдайындағы әлеуметтік қорғау үлгісі. Көптеген дамыған елдер тұрмысы төмен, көмекке мұқтаж адамдарға ресурстарды қайта бөлуге мүмкіндік беретін МӘМС жүйесін таңдаған. Сонымен қатар, 2024 жылы МӘМС үшін кім қанша төлеуі керек деген сауалдарға да жауаптар берілді. Мемлекеттің бір азаматқа төленетін жарнасы айына 5852,63 теңгені құрайды. 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға төленетін жарналар мен аударымдар мөлшері өзгерген. Яғни, Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарнасы ең төмен жалақы (ЕТЖ) мөлшерімен есептеледі. Биыл ең төмен жалақы 85 мың теңгені құрап отыр.

Жарна төлеушілердің бірнеше санаты бар. Біріншісі – мемлекет тарапынан сақтандырылатын 15 жеңілдік санаты. Олар: балалар; зейнеткерлер; ҰОС ардагерлері; барлық топтағы мүгедектер; «Алтын алқа», «Күміс алқамен» марапатталған көпбалалы аналар; жұмыс істемейтін жүкті әйелдер; декретте отырған аналар; мүгедек бала күтіміне байланысты жұмыс істемейтін азаматтар; студенттер және тағы басқалары кіреді.

Бүгінгі таңда елімізде жеңілдік берілген халықтың жалпы саны 11 миллионға жетіп жығылады. 2024 жылы мемлекеттің бір азаматқа төленетін жарнасы айына 5852,63 теңгені құрап отыр екен. Атап айтқанда, биыл жұмыс берушілер қарамағындағы қызметкерлер үшін бұрынғыша, жалақының 3% мөлшерінде аударым жасайды. Төлемнің шекті мөлшері 10 ЕТЖ немесе 25 500 теңгеден аспайды. Жұмыс беруші аударымды өз қалтасынан төлейді. Ал жұмыскерлер жалақысынан 2% ұстап, қорға аударады. Жарнаның шекті мөлшері 10 ЕТЖ немесе 17 мың теңгеден аспауға тиіс.

Одан кейінгі санат – жеке кәсіпкерлер. Нотариустар, жеке сот орындаушылары, адвокаттар да осы санатқа кіреді. Олар бұрынғыша 1,4 ЕТЖ-ның, яғни 119 мың теңгенің 5 пайызын төлейді. Биыл ең төмен жалақының өсуіне байланысты бұл сома 5950 теңгеге жетіп отыр екен. Ал, азаматтық-құқықтық келісімшарт бойынша еңбек ететіндер сақтандыруға бұрынғыша табысының 2%-ын аударады.

«Сондай-ақ, Қазақстанда өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтар бар. Бұл азаматтар сақтандыру жүйесіне қосылу үшін екі түрлі әдісті пайдаланса болады. Біріншісі – дербес төлеуші ретінде бір ЕТЖ-ның 5% немесе 4250 теңге төлеу. Екіншісі – жеке кәсіпкер ретінде тіркелу және жарналарды ЖК ретінде төлеу «, – деді «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Түркістан облысы бойынша филиалының директоры Қыдырбаев Нұрлан Икрамұлы

Сонымен қатар, кейбір азаматтар екі жерде жұмыс істейді. Бұл жағдайда төлемдерді есептеу үшін шекті табысты ескеру керек – ол 10 ЕТЖ (2024 жылы 850 000 теңге). МӘМС-ке аударымдар әр жұмыс орнынан аударылады, бірақ 25 000 теңгеден аспауы керек. (850 000 теңгенің 3%). Ал жарналарды есептеу кезінде барлық жұмыс орынанан түсетін ортақ табысы ескеріледі, яғни әр айға жарна 17 000 теңгеден аспауы тиіс (850 000 теңгенің 2%). Қызметкер төлемдерді дұрыс есептеу үшін бірінші жұмыс орнынан екіншісіне анықтама тапсыру керек.

Мысалы, қызметкер 1 ұйымынан 550 000 теңге жалақы алса, 2 — ұйымынан 400 мың теңге түседі. Оның ортақ табысы 950 000 теңге, яғни, шекті салық салынатын кірістен жоғары. Бұл жағдайда бірінші жұмыс беруші 11 мың теңге көлемінде жарна ұстап, 16 500 теңге көлемінде аударым жасайды. Екінші жұмыс орнында оған 6 000 теңге (жарнаның ең жоғары мөлшері 17 мыңнан төленген11 000 теңге жарнаны шегергенде) жарна төлейді.Аударымдардың мөлшері 18 000 теңгені құрайды, -дейді мамандар

Сондай-ақ, ресми қызметінен бөлек, жеке бизнесі бар жеке кәсіпкерлер де бар. Бұл жағдайда қызметкердің жалақысынан қажетті жарналар мен аударымдар төленеді әрі Салық кодексі талап еткендей жеке бизнесі үшін төлеуі қажет.

Айта кетейік, Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру мәртебесін келесі жолдармен тексеруге болады:

Qoldau 24/7 мобильді қосымшасы; fms.kz ресми сайты; Telegram-дағы @SaqtandyrýBot; 1414 байланыс орталығы; Damumed мобильді қосымшасы; Halyk мобильді қосымшасы; BCC.KZ мобильді қосымшасы; Kaspi.kz мобильді қосымшасы; egov.kz электрондық үкімет сайты – «Медициналық қызметтерді тұтынушы ретінде қатысу туралы және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде аударымдардың және  жарналардың аударылған сомалары туралы ақпарат беру» мемлекеттік қызметі арқылы. Сақтандыру жүйесі мен төлемдер жайлы толық мәліметті fms.kz ресми сайтынан да алуға болады.

№KZ89VPY00063999 Куәлік нөмірі

Lost your password? Please enter your email address. You will receive mail with link to set new password.

Exit mobile version