Архив рубрики: Жұмыс

ТҮРКІСТАН: «TURAN» АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҒЫНДА ҚҰНЫ 550 МЛРД ТЕҢГЕГЕ 140-ҒА ЖУЫҚ ӨНДІРІС ОРНЫ ОРНАЛАСАДЫ

Түркістан қаласындағы «TURAN» арнайы экономикалық аймағында орналасқан бірнеше өнеркәсіп орындары өз жұмысын бастады. Дәл осындай жобалардың бірқатары бүгін БАҚ өкілдеріне ұйымдастырылған пресс-тур аясында таныстырылды. Бүгінде арнайы аймақта инвестициялық құны 550 млрд теңгені құрайтын 137 жоба бар. Нәтижесінде 5000-нан астам тұрақты жұмыс орны ашылады деп күтілуде. Тарқата айтсақ, «PSI Mineral Technologies» ЖШС – тау-кен-металлургия кешеніне арналған жабдықтар өндіретін зауыт жұмысы таныстырылды. Бұл жобаның жалпы құны — 8,33 млрд теңге. Жоба толық іске қосылғанда 200 адам жұмыспен қамтылмақ. Сонымен қатар, аймақта құны 6,7 млрд теңге болатын «Алтын дала мақта» ЖШС – ПВХ құбырларын өндіру зауыты және құны 147 млрд теңгені құрайтын «Түркістан мақта-агроөнеркәсіптік кешені» ЖШС-ң мақта кластерін құру бойынша жобалары таныстырылды.

Жалпы «TURAN» арнайы экономикалық аймағында жүзеге асырылып жатқан жобалар өңірдегі жұмыссыздық деңгейін төмендетіп, өңірдің өндірістік әлеуетін арттырады. Сондай-ақ, жобалар ел экономикасын әртараптандыру және инвестиция тарту бағытындағы тиімді қадам болып есептеледі. «TURAN» АЭА жалпы аумағы — 3 987 гектар. Жоспарланған жобалардың іске қосылуы арқылы аймақ Қазақстанның инновациялық және өндірістік хабына айналмақ.

ЖОЛДАУ: ТҮЛКІБАСТЫҚ БАҒБАНДАР 30 МЫҢ ТОННАДАН АСТАМ АЛМА ЖИНАДЫ

ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында елдегі ауылшаруашылық саласына баса назар аударылуы қажеттігі тілге тиек етілген болатын. Аталған сала бойынша Түркістан облысы көш басындағы өңірлердің қатарында.

Тамаша табиғатымен ерекшеленетін Түлкібас ауданының бағбандары 30 мың тонна алма жинап үлгерген. Жалпы Түлкібас ауданында өнім беріп тұрған 3 062 гектар алма бағы болса, соның 700 гектарын қарқынды алма баулары құрайды. Бүгінде ауданда қарқынды бау көлемін ұлғайту мақсатында ауданда жоспарлы жұмыстар атқарылып келеді. Биылдың өзінде аймақта қарқынды бау көлемі 55 гектарға ұлғайып отыр. Атап айтсақ, «Алмалы сай» АӨК 25 гектар жерге, «КенТау» ЖШС 30 гектар жерге тамшылатып суғару әдісімен алманың нарықтағы сұранысы жоғары голден және ред делишес сорттарын отырғызған.

Қарқынды алма бауларының бұрынғы дәстүрлі алма бауларынан артықшылығы өнімді 3-4 есе мол береді. Өйткені дәстүрлі алма баулардың түріне қарай 1 гектарға 500-1000 дана көшет отырғызылса, қарқынды алма бауында 1 гектарға 2000 дана көшеттен кем егілмейді. Сондай-ақ, қосымша тіреуіш бағаналар, тамшылатып суғару технологиясы орнатылады. Дәстүрлі алма бау гектарына 10-15 тонна өнім берсе, қарқынды алма бауы 30-40 тоннаға дейін өнім береді.

Созақ ауданын дамытуға бағытталған жобалардың барысы бақылауға алынды

Созақ ауданының әкімі Мұхит Тұрысбеков салалық орынбасарлары мен бөлім басшылары және мекеме басшыларының қатысуымен жиын өткізді. Жиын барысында аудан аумағында атқарылып жатқан жұмыстардың барысы талқыланып, ауданның инфрақұрылымдық және әлеуметтік даму бағытында іске асып жатқан маңызды жобалар мұқият қаралды.

Ағымдағы жылы Созақ ауданында ауқымды істер атқарылып, жаңа жұмыстар да жүйелі түрде орындалып келеді. Айта кетейік , Созақ ауданы өнеркәсібі дамыған өңір болғандықтан, облыс көлемінде өзін-өзі қамтамасыз етіп отырған бірден-бір дотациясыз аудан болып саналады. Одан бөлек шағын және орта кәсіпкерлікті дамытып, демеушілер есебінен де атқарылып жатқан істер жетіп артылады.

« — Аймақтың әлеуетін арттыра түсетін және халықты жұмыспен қамтуға мүмкіндік беріп, инфрақұрылымдарды жақсартуңа себеп болатын инвестиция тарту бағыты да қарқынды орындалып жатыр. Мысалы, 2027 жылға дейін ауданда 1 триллион теңгеге 13 инвестициялық жоба іске асырылатын болады. Атап айтқанда, келер жылы жоба құны 100 миллиард теңге болатын «Қазатомпром» компаниясының күкірт қышқылын өндіретін зауыт құрылысы басталады. «Маңғышлақ-Мұнай» компаниясы табиғи газ өндіру кәсіпорнының құрылысы басталады деп жоспарлану үстінде. Жоба құны — 89 миллиард теңге. 130 миллиард теңгеге «Созақ Фосфат» компаниясының минералды тыңайтқыш өндіру зауыты салынып, 1 мың адам жұмыспен қамтылады. «Састөбе инновациялық комплексі» каустикалық содаға арналған тұз сақтау қоймасы құрылысын бастайды. Қоймада жылына 100 мың тонна тұз сақтауға мүмкіндік болады. «Созақ мұнай және газ» компаниясы қуаттылығы 2 миллиард текше метр болатын газ өндіру жобасын іске асыруды жоспарлап отыр. Жобаның құны 700 миллиард теңгені құрайды. Бүгінгі таңда жаңа зауыттардың құрылысына аудан аумағынан жер телімдері айқындалып, құрылыс жұмыстарына қажетті барлау жұмыстары жүргізіліп, құжаттары рәсімделуде. Бұл жобалар іске асырылғанда 1 706 тұрақты жұмыс орны ашылып, ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен септігін тигізетін болады. Облыс және аудан әкімдігі өнеркәсіп саласын дамытуға күш салып жатқанын айта өткен жөн. Халықты тұрақты жұмыспен қамту үшін зауыт-фабрикалар салуға басымдық беріп жатыр. Кәсіп бастауға ниетті барлық азаматтарға жан-жақты қолдау көрсетілу үстінде. Ауданның бірқатар маңызды мәселелері кезең-кезеңімен, заң талаптарына сай жүзеге асып жатқаны тағы бар. Айталық, осы уақыт ішінде алдағы қыс-көктемгі су тасқынының алдын алу үшін Аққолтық елді мекеніндегі бөгеттер тұрғызылып, арықтар қазылды. Балдысу және Қарабұлақ елді мекендерінің тұрғындарына қосымша су өткізгіш құбырларын орнату жұмыстары жүргілуде. Шолаққорған ауылының ішкі газ құбырының желісін тарту жұмыстары биыл толық аяқталады. Ауылға газ беру үшін автоматты газ тарату станциясы мен магистральды газ құбырының құрылысы келер жылы аяқталады. Ақшам, Наурыз шағынаудандарын ауыз сумен қамтамасыз ету жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Электр жарығының жиі өшуіне байланысты ескі подстанция жаңартылатын болды.» — деді аудан әкімі Мұхит Тұрысбеков

Сонымен қатар, Созақ ауданының инфрақұрылымын жақсарту бойынша жұмыстар жалғасуда. «Оңтүстік Жарық Транзит» компаниясы инвестициялық бағдарламасының аясында биыл 26,5 шақырым электр желісі мен тозығы жеткен 3 трансформаторды ауыстырды. Ағаш бағаналары темір бетон бағаналарына ауыстырылып, жаңа трансформаторлар орнатылып жатыр. Биыл жергілікті бюджеттен қосымша 362 миллион теңге қаржы бөлініп, 11 көшеге орташа жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатқандығын атап өткен жөн. Сондай-ақ, облыстық маңызы бар Шолаққорған — Созақ, Созақ — Қарағұр, Шолаққорған — Құмкент жолдарының 152 шақырымына орташа жөндеу жұмыстары жүргізілді.

Айта кетейік, аудандағы салалық бөлімдердің мәлімдеуінше келер жылы барлық ауылдардың ішкі көшелерін 100 пайыз жарықпен қамтамасыз ету қолға алынып, барлық округтерді тазалыққа қажетті техникалармен қамту жоспарланып отыр. Биыл, Балдысу және Қарабұлақ елді мекендерінде ауыз су құбыры желілерінің құрылысы аяқталып, тұрғындар орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етілуде. Ішкі көшелерге орташа жөндеу жұмыстары жүргізіліп, көшелерді жарықтандыру мен абаттандыру сынды жобалар іске асырылуда. Аудан орталығында және Жеткіншек елді мекенінде 16 көшеге асфальт жабындысы төселіп, 35 көшеге жаңа жарықшамдар орнатылды.

Сонымен қатар, биыл аудандағы ауқымды істердің бірі жеке инвесторлар арқылы екі пәтерлі 24 тұрғын үйдің құрылысы аяқталуға жақын. Құрылыстың сәулеті мен сапасына аудан әкімі ерекше көңіл бөліп, аталған нысандардың уақытында аяқталуын басты назарға алып отыр. Қазіргі таңда тұрғын үйлердің сыртқы фасадтары травертинмен безендіріліп, аулалары темір қоршаумен қоршалған. Ішкі жұмыстардың қарқыны да арта түскен. Су және жылу жүйелері жүргізіліп, қабырғаларға түсқағаздар жабыстырылуда. Едендері төселіп, тұрғындардың жайлы өмір сүруіне басымдық берілуде. Әр тұрғын үйдің жалпы алаңы 71,1 шаршы метрді құрайды. Бұл баспаналар көпбалалы отбасылар мен әлеуметтік аз қамтамасыз етілген және мүмкіндігі шектеулі азаматтарды қуанышқа бөлемек.

Сонымен қатар,  биыл 200 орындық заманауи «Спорттық-сауықтыру» кешенінің құрылысы қарқынды жүріп жатыр. Жалпы ауданы 3 гектарды құрайтын жаңа спорттық кешен оқу-жаттығу базасымен толық жабдықталып, тіпті халықаралық спорттық жарыстарды өткізуге мүмкіндік бермек. Аудан әкімі бұл бағыттағы жұмыстарды да басты назарға алып, мердігер мекеменің өкілдері мен жауапты сала мамандарына нақты тапсырмаларды уақытында жүзеге асыруды бақылап отыр.  Қазіргі таңда жалпы ауданы 3 гектарды құрайтын спорт кешенінің металл құрылымдары орнатылған. Бұл жаңа кешен оқу-жаттығу базасымен толық жабдықталып, халықаралық спорттық жарыстарды өткізуге мүмкіндік береді.

Аудандағы тағы бір ауқымды жоба «Жайлы мектеп» пилоттық жобасы. Бұл бойынша Шолаққорған ауылындағы 1961 жылы салынған Ы.Алтынсарин атындағы жалпы орта мектебінің жанынан жаңа 900 орындық мектептің құрылысы биыл басталып, келер жылы пайдалануға беріледі деп жоспарлануда. Биыл оқушылардың сапалы білім алуына толық жағдай жасау үшін, 23 оқу кабинеттерін жабдықтауға 182 миллион теңге қаралып, тиісті жұмыстар жүргізіліп жатыр.

Созақ ауданының әкімі Мұхит Сексенбайұлы жыл соңына дейін аяқталуы тиіс жұмыстарға баса мән беру керектігін де атап өтті. Сондай-ақ жұмыс барысын ширату, жоспарлар мен жобаларды уақытында және сапалы аяқтау керектігін ескертіп, жауаптыларға нақты тапсырмалар жүктелді.

ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНДА ӨНДІРІС ОРЫНДАРЫ АРТЫП КЕЛЕДІ

Ел Президенті Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында 2029 жылға қарай орта бизнестің ел экономикасындағы үлесі 15 пайызға жетуі керектігін тапсырған болатын. Осы ретте Түркістан облысына қарасты Қазығұрт ауданындағы өнеркәсіп саласында құны 30,8 млрд. теңге болатын 15 жобаны іске асыру жоспарлануда. Нәтижесінде 390 адам жұмыспен қамтамасыз етілмек.

Тарқата айтсақ, ауданда «Асылбастау» ЖШС тарапынан «Суды автоматтандыру» және «Сүт өнімдерін өндіру» жобалары жүзеге асырылып, 15 адам жұмыспен қамтылмақ. Сонымен қатар, ауданда биыл «БИЛОЛ» ЖК «Болат шарларының өндірісі» қолға алынып, 45 адам жұмыспен қамтылады деп көзделген. Сондай-ақ, «Masha Allah Rolling Metal Industris» компаниясы» «Алюминий қалдықтарын өңдеу» жобасын қолға алып, 50 адамға жұмыс беріледі. «Nise constructions» компаниясы тарапынан да «Бұрғылау қондырғыларын жасап шығару» іске асып, 10 адамға жұмыс беріледі.

Одан бөлек, ауданда «Al Riaz» ЖШС мекемесі «Тұздан емдік мүсіндер жасап шығару» жобасы қолға алынып, 10 адам жұмыспен қамтылады. Сонымен қатар, «Smart Re Energy» ЖШС тарапынан «Гидротурбина шығаратын завод» жобасы іске асып, 15 адам жұмысқа қабылданады. OOO «GOLD STAR OIL» компаниясы тарапынан және Өзбекстан мемлекетінің иинвесторлары есебінен «Шифер зауытын салу» жобасы жүзеге асырылып, 20 адам жұмыспен қамтылмақ.

Созақ ауданы: Әлеуетін арттырған ауыл тұрғындары

Балық өсіру бойынша елімізде Түркістан облысы көш бастап тұр. Облыс әкімі Дархан Сатыбалдының өңірде балық шаруашылығын дамыту тапсырмасы аясында Созақ ауданының шаруалары балық шаруашылығымен айналысуды қолға алды. Бүгінде ауданда тауарлы балық шаруашылығымен айналысуға кәсіпкерлердің қызығушылығы күн санап артып келеді. Соның бірі – «Бейбарыс» шаруа қожалығы. 2005 жылы ашылған шаруа қожалығы бұған дейін мал және егін шаруашылығымен айналысып келген. Соның ішінде асыл тұқымды ангус тұқымын өсірген. Бүгінде Жартытөбе ауылдық округі, Аққолтық елді мекенінің тұрғыны, жеке кәсіпкер Қайрат Байниев 15 гектар аумаққа балық шаруашылығын дамытуды қолға алып отыр.

Ол мемлекеттік «Ауыл аманаты» бағдарламасы аясында 2,5 пайызбен 8,5 млн теңге несие алып, былтыр көктем айында өз ісін бастаған болатын. Кәсіпкер өзінің жеке тоғанына 15 мың форель шабақтарын жіберіп, өсіріп жатыр. Кәсіп иесі алдағы уақытта өз кәсібін кеңейтуді жоспарлап отыр. Қазіргі таңда өңірімізде балық шаруашылығымен айналысу тиімді кәсіптердің бірі және оған мемлекет тарапынан қолдауларда көрсетіліп жатыр.

Жалпы Созақ ауданында «Ауыл аманаты» бағдарламасы бойынша 2,5 пайызбен жеңілдетілген несие мен субсидия беру және осы салаға инвесторлар тарту жұмыстары қарқынды түрде жүргізіліп келеді. Жалпы ауданда «Ауыл аманаты» жобасы аясында балық шаруашылығын дамыту бойынша 7 кәсіпкер 56 млн теңге несие алған. «Ауыл аманаты» бағдарламасы аясында 232 жоба мақұлданып, 1 млрд. 20 млн. теңге қарастырылыпты.  Айта кетейік, облыста «Ауыл аманаты» бағдарламасы бойынша 24 кәсіпкер 168,9 млн теңге жеңілдетілген несие алып, балық өсіру шаруашылықтарын ашқан.

Осылайша Созақта ауыл тұрғындарының табысын арттыруға арналған «Ауыл аманаты» жобасы аясында өз кәсібін ашқан азаматтардың саны арта түскен деп айтуға болады. Жобаны ұтымды пайдаланған, өз кәсібін өркендеткендердің тағы бірі — Жартытөбе ауылының тұрғыны Жамал Балакүл. Ол 6 млн теңге несие алып, жаңа жылыжайды іске қосты.Диқандықты қолға алған кәсіп иесі бұл бастамасын одан әрі өркендеткісі келеді. Кәсіпкердің айтуынша қазіргі таңда ондағы бір гектар жерге қызанақ пен қияр егіліп, жылына екі рет өнім алуды қолға алған.

Жалпы Созақ ауданында «Ауыл Аманаты» бағдарламасын жүзеге асыру үшін биылғы жылы Қаратау, Қарақұр, Сызған және Шолаққорған ауылдық округтері ұсынылған болатын. Бүгінгі таңға Қарақұр ауылдық округінен «Ran Agro», Сызған ауылдық округінен «Қайнар 1», Шолаққорған ауылдық округінен «Игібай» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативтері ашылды. Несие қаржы алуға Сызған ауылдық округінен «Қайнар 1» АӨК құжаттарын «ЫРЫС» МҚҰ» ЖШС-не тапсырды. Қарақұр ауылдық округінен «Ran Agro» АӨК-і құжаттарын әзірлеп, өз ісін бастауды қолға алды.

Айта кетейік, «Ауыл аманаты» жобаның негізгі мақсаты – ауылдық елді мекендердегі жұмыссыздық пен атаулы әлеуметтік көмек алушылар санын азайту, сонымен қатар өзін өзі қамтушыларды заңдастыру. Бағдарламаның қалай жүзеге асырылатыны және несиелеудің шарттарына тоқталатын болсақ, ең бірінші кезекте жобаны іске асыруда жеке қосалқы шаруашылықтарды кооперативтер негізінде дамытуға басымдылық беріледі.

Несие алу үшін ауыл тұрғындары алдымен ауыл әкімдіктеріне өтінім білдіру қажет. Бұл жобаның ауылдық жерлерде жаңа жұмыс орындарын құруға, мал мен құстың санын көбейтуге, шағын кәсіпкерлікті ашу арқылы халықтың табысын арттыруға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге септігі тигізеді. Шартта көрсетілгендей, несие алушы кем дегенде бір жыл сол жергілікті ауылдың тұрғылықты азаматы болуы керек. Оған қоса, міндетті түрде кепілге қоятын жылжымайтын мүлкі болуы шарт. Егер кепіл болмаған жағдайда туыстардың кепілін пайдалануға болады. Бағдарламада уақыт шектеуі жоқ, дейді мамандар. Аталған жоба 2023-2025 жылдар аралығында жүзеге асырылады. Микрокредит мерзімі – 5 жыл, мал шаруашылығы жобаларына 7 жылға дейін беріледі. Жылжымайтын кез-келген мүліктің 60 пайызы бағаланады. Бір жылға дейін демалыс қарастырылған. Бұл ретте Түркістан облысы кәсіпкерлер палатасы облыс бойынша «Жұмысшы топ» құрамымен бірге барлық аудандарды аралап, бағдарламаның концепциясын құруға, басым бағыттарын таңдауға, несие беру ережесіне қатысады. Нақтырақ айтқанда, палатаның қызметі жобаларды сүйемелдейді, бизнес жоспар дайындап береді, құжаттарды жинақтауға көмек береді.

Несие алушы ауыл тұрғындарының ауыл шаруашылығы кооперативіне кіруіне кеңес беріледі. Себебі, бұл арзан бағамен жем сатып алуға, жер жыртуға, қоқыс шығаруға, арнайы техникаларды арзан бағамен пайдалануға мүмкіндік береді. Қысқасы, кооперативке бірігудің пайдасы көп. Бірінші кезекте сату мәселесі шешіледі. Мәселен, кооперация мүшесі 8,6 миллион, ал төрағасы 27 миллион теңге ала алады.

Тиісінше «ауыл аманаты» жобасы өңірлердегі тұрғындардың әлеуетін арттырумен қатар, ауылшаруашылығы өнімдерінің еселенуіне де септігін тигізеді. Өнімді арттыра түседі. Мысалы, Созақ ауданында ағымдағы жылдың сегіз ай қорытындысымен ауыл шаруашылығының негізгі капиталына 332,4 млн. теңге инвестиция тартылған, ал тамақ өндірісі негізгі капиталына 67,6 млн. теңге инвестиция тартылыпты. Сонымен қатар, егістік жер көлемі 14 638 гектарға игеріліп,  20 жаңа ауыл шаруашылығы техникалары алынған. Сондай-ақ, жаңбырлатып суару әдісі 201 гектар жерге ендірілген.Есепті кезеңнің сегіз айдағы қорытындысымен 4 731,4 тонна ет,  4 747,2 тонна сүт, 1 243,8 мың дана жұмыртқа өндірілген. Жалпы мүйізді ірі қара 39 745 бас, қой 263 254 бас, ешкі 26 290 бас, жылқы 33 842 бас, түйе 16 639 бас, құс 28 692 басты құраған.

Айта кетейік, ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді жан-жақты қолдау, ел тұрғындарын аграрлық бизнеске барынша тарту, азық-түлік қауіп­сіздігі және азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартуға байла­нысты мәселелерді шешу мақса­тында жобаланып, жүзеге асыры­лып жатқан «Ауыл аманаты» мем­ле­кет­тік бағдарламасына барша бұ­қа­ра қатты мүдделілік танытып отыр.

Жалпы, «Ауыл аманаты» жобасы Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың 2022 жылдың 26 қарашасындағы №1 «ҚР ауылдық аумақтарын дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы» Жарлығы негізінде бастау алды. Бастапқыда жаңа бағдарламаны ауыл тұрғындары арасында кеңінен насихаттау, түсіндіру жұмыстары жан-жақты жүргізілді. «Amanat» партиясы жанынан арнайы құрылған мобильді топтар барлық дерлік өңірді аралап шығып, елді мекендердің 250 мыңнан астам  тұрғынына «Ауыл аманаты» жобасын кеңінен таныстырды. Оның ішінде ең шалғай деген ауылдардың тұрғындары да қамтылды. Бапталған бағдарламаның басты шарттарымен тыңғылықты таныстыру және бүгінге дейін атқарылған жұмыстарға шолу жасау мақсатында жүргізілген жоба аясында ауыл тұрғындары өз кәсіптерін ашуға немесе бұрынғы ісін кеңейтуге қа­жет­ті түрлі ақпараттарға молынан қанықты.

Мұндай несиенің халыққа пайдалы екендігі сөзсіз. Мәселен, ауыл тұрғындарының бүгінде бірде-бір коммерциялық банк­тен мұндай шарттармен несие алу мүмкіндігі жоқ. Әлемдегі инфляцияны ескеретін болсақ, 2,5 пайыздық несие – өте тиімді. Ауылда қандай да бір өндіріс ашып, оны дамыту үшін аталған жоба – үлкен мүмкіндік. Тағы бір айта кетерлігі, «Ауыл аманаты» аясында несие алған азаматтарға негізгі борыш пен сыйақыны өтеу бойынша 1,5-2 жыл жеңілдік кезеңі де қарастырылған.Қаражатты ісін жаңа бастаған және жұмыс істеп жүрген кәсіпкерлер, зей­неткерлік жасқа толмаған жұмыс­керлер, жеке кәсіпкер ретінде тауарлар­ды өндіру немесе өткізу, жұмыстарды орындау және қызметтер көрсету жөнін­дегі қызметті дербес жүзеге асыратын тұлғалар, отбасылық кәсіпкерлікте ақы төленбейтін қызметті жүзеге асыратын тұлғалар, қосалқы шаруа­шылықтың мүшелері, табысы ең төменгі күн­көріс деңгейінен төмен өндіріс­тік коопе­ративтердің мүшелері ала алады. Шағын несие алу үшін өтінім беруші жеке кәсіпкер болып тіркелуі керек. Сондай-ақ салық органдарында тіркеудің болуы, басқа несиелер бойынша мерзімі өт­кен жарнаның, мемлекеттік кірістер ор­ган­дарында берешектің болмауы талап етіледі. Несие алушыда ауыл шаруашылығын жүргізу үшін жер телімі, қора және басқа да қажетті жағдайлардың болуы шарт, сондай-ақ ауылшаруашылық өндірістік кооперативіне мүшелікке кіру және жоба аясындағы өндірген өнімін өндірістік коо­перативке өткізу талап етіледі. Жобаны іске асыруға 2023 жылы респуб­ликалық бюджетте 52,4 млрд теңге, яғни 11 мыңнан астам шағын несие беру жүзеге асырылды. Бұл ретте жергілікті әкімдіктер қаражат­қа қосымша қажеттілікті анықтау үшін ауылдық округтерге скрининг жүргіз­ді. «Amanat» партиясы жанынан азамат­тар мен әкімдерді әдіснамалық сүйеме­лдеуді, оқытуды, өтінімдерді қабыл­дау және қаражатты бөлу үдерісінің монито­рингін қамтамасыз ететін жобалық кеңсе құрылып, қызмет етті.

Ел тұрғындарының табысын арттыру мәселесін шешу – негізгі басымдықтарының бірі. Ауылда 7,7 млн адам тұрады. Бұл – халықтың жалпы санының 41%-ы. Былтырғы дерекке сәйкес, ауыл және қала тұрғындарының ақшалай та­бы­сының айырмашылығы 38%-ды құ­раған екен. «Ауыл аманаты» жобасы осы ол­қы­лықтың орнын толтыруды көздеді.  Бағдарлама адамдардың тұрақты табыс жолына түсуіне бағытталған. Яғни, ауыл тұрғындарына мамандануға, шұғылданып жүрген кәсіптерін әртарап­тандыруға көмектескен жоба болды. Бағдарлама адамдардың тұрақты табыс жолына түсуіне бағытталған. Кәсіп ашуға немесе істі дұрыс жүргізуге мамандануға ауылдық округ әкімдері көмектеседі.

Қашанда қағажу көріп жүретін ауыл тұрғындары жаңа жобаға үлкен үміт артып отыр. Қолынан іс келетін, дөң­гелетіп отырған шаруасы бар көп­теген кәсіпкер, фермерлер бұл бастамаға барынша мүдделілік танытқаны айқын. Олар қаржылай қолдау болса, ауыл-аймақта өз кәсібін бастауға немесе осыған дейін шұғылданып келген шағын кәсіптерінің аясын кеңейтіп, талапқа сай дамыта алатынына бек сенімді.

«Ауыл аманаты» бағдарламасы арқылы кәсібін дөңгелетіп отырған созақтықтар арасында Құрманбек Маюсов та бар. Жартытөбе ауылының тұрғыны жоба құны 5 миллион теңгені құрайтын термопанель өндірісін қолға алған. Қазіргі уақытта алғашқы тапсырыстарын алып үлгерген кәсіпкер 3 азаматты жұмыспен қамтып отыр.
Сондай-ақ, Қызылкөл ауылының тұрғыны Бақытхан Ердешұлы да жоба көмегімен тігін шеберханасын ашқан. Ол 7 300 000 теңге көлемінде несие алып, тігін цехын ашқан. Бүгінде цех ауылда ғана емес, аудан көлемінде тапсырыс қабылдап келеді. Алдағы уақытта өндіріс көлемін арттыруды да көздеп отыр.
Қазіргі таңда облыс көлемінде балық шаруашылығымен айналысуға қызығушылар саны да артып келеді. Осындай кәсіпкерлер қатарында Шолаққорған елді мекенінің тұрғыны Ержан Асқаров та бар. Ол бағдарлама аясында 8 500 000 теңге несие алып, аудандағы балық шаруашылығын дамытуда. Қазіргі уақытта оның шаруашылығында 10 мыңнан астам сазан балығы өсіріледі.
Сонымен қатар, Шолаққорған ауылының тағы бір тұрғыны Әлішер Отаров жастарға арналған 2,5 пайыздық несие алып, өз кәсібін дамытып келеді. Кәсіпкер мемлекеттен алған қаржыға «DAMIR & AIA» атты балаларға арналған гидромассаж орталығын ашқан. Гидромассаж – балалардың қан айналымын жақсартуға, тері түсін және бұлшықет тонусын жақсартуға көмектеседі.

Созақ ауданында өңірлік өнім көлемі арта түскен

Созақ ауданында биыл жалпы өңірлік өнім еселеніп, инвестиция көлемі арта түскен. Сондай-ақ, ағымдағы жылы аудандағы өзекті мәселелер, яғни автомобиль жолдарын жаңарту және жарықтандыру , тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету, жалпы инфрақұрылым бойынша ауқымды жұмыстар атқарылуда. Бұл туралы Созақ ауданының әкімі Мұхит Тұрысбеков халықпен кездесулерінде баяндап, алдағы атқарылатын жоспарларды да мәлімдеген болатын.

Жалпы, ауданның бюджет кірісіне ағымдағы жылдың 8 айында 14 млрд. 841 млн. 808 мың теңге қаржы түсіп, жоспар 114 пайызға,1 млрд. 825,3 млн. теңгеге өзіндік кірістер есебінен артығымен орындалған. Оның ішінде; трансферттер 4 млрд. 514,3 млн. теңге, өзіндік кірістер 10 млрд. 327,4 млн. теңгені құрайды. Бюджеттің шығыс бөлігі бойынша жоспары 13 млрд. 253,7 млн.теңгені құрап, оның13 млрд. 049,5 млн. теңгесі,98,5 пайызы игерілген.

Осы орайда, Созақ ауданының әкімі Мұхит Тұрысбеков 2024 жылдың 8 айында атқарған жұмыстары мен алда тұрған міндеттері туралы баяндамасын назарларыңызға ұсынамыз.

 ЖАЛПЫ ӨҢІРЛІК ӨНІМ, ИНВЕСТИЦИЯ

Ағымдағы жылдың есепті кезеңінің қорытындысымен ауданда  427 млрд. 593 млн. теңгенің жалпы өңірлік өнімі өндіріліп, 2023 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда өнім көлемі 128,3 пайызға немесе 94 млрд. 228 млн. теңгеге артты.

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫ БОЙЫНША

«Ауыл Аманаты» бағдарламасын жүзеге асыру үшін 2024 жылы Қаратау, Қарақұр, Сызған және Шолаққорған ауылдық округтері ұсынылды. Бүгінгі таңға Қарақұр ауылдық округінен «Ran Agro», Сызған ауылдық округінен «Қайнар 1», Шолаққорған ауылдық округінен «Игібай» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативтері ашылды. Несие қаржы алуға Сызған ауылдық округінен «Қайнар 1» АӨК құжаттарын «ЫРЫС» МҚҰ» ЖШС-не тапсырды. Қарақұр ауылдық округінен «Ran Agro» АӨК-і құжаттары әзірленуде.

Ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 2024 жылдың есепті кезеңімен салыстырғанда 7 млрд. 77 млн. 100 мың теңгені құрап, нақты көлем индексі (НКИ) 86,6 пайыз болды. Нақты көлем индексінің төмендеуі барлық санаттағы мал бастарының кемуі нәтижесінде орын алды. Биылғы жылы алынған барлық санаттағы мал бастарының төлі есебінен нақты көлем индексін орындау жоспарланып отыр. Ағымдағы жылдың есепті кезеңінің қорытындысымен ауыл шаруашылығы негізгі капиталына 332,4 млн. теңге инвестиция тартылып, жылдық жоспар 27,7% орындалды (жоспар 1200 млн. тг).

Тамақ өндірісі негізгі капиталына 67,6 млн. теңге инвестиция тартылып, 32% орындалды (жоспар 211 млн.)

Егістік жер көлемі 14 638 гектарға игеріліп, 101,9 % орындалды, (жоспар 14 363 га).

20 жаңа ауыл шаруашылығы техникалары алынып, жоспар 55% орындалды. (жоспар 36 бірлік).

Жаңбырлатып суару әдісі 201 гектар жерге ендіріліп, жоспар 100% орындалды. (жоспар 201 га.).

Есепті кезеңнің қорытындысымен 4 731,4 тонна ет,  4 747,2 тонна сүт, 1 243,8 мың дана жұмыртқа өндірілді.

Мүйізді ірі қара 39 745 бас, қой 263 254 бас, ешкі 26 290 бас, жылқы 33 842 бас, түйе 16 639 бас, құс 28 692 басты құрады.

 «ЖЕР АМАНАТЫ» ЖОБАСЫ БОЙЫНША

Созақ ауданының барлық жер көлемі 4 млн. 104 мың 940 гектарды құрайды. Оның ішінде ауылшаруашылығы мақсатындағы пайдаланудағы жерлер 759 мың 563 гектар, өнеркәсіп, көлік байланыс, қорғаныс және ауыл шаруашылық емес басқа мақсаттарда пайдаланатын жерлер 84 мың 157  гектар, босалқы жерлер (ауданның арнайы жер қоры)  1 млн. 960 мың 982 гектар, орман қорының жерлері 1 млн. 034 мың 898 гектар, су қорының жерлері 3 245 гектар, елді мекендердің жерлері  261 мың 296 гектар, ерекше қорғаудағы табиғи аумақтардың жерлері 799 гектар.

«Жер аманаты» жобасы аясында 2024 жылы жоспарға сәйкес жайылымдық жерді ортақ пайдаланымдағы жайылымдарға қайтару бойынша, мақсатына сай пайдаланылмай жатқан 15,0 мың гектар жер учаскесінің ішінен 8 471 гектары, яғни 56,5% мемлекет меншігіне қайтарылды.

 ИНФРАҚҰРЫЛЫМ

Аудан көлеміндегі  33 елді мекеннің 29 елді мекеніндегі 61 937 адам орталықтандырылған ауыз сумен қамтылған. Орталықтандырылған ауыз су құбыры бар 29 елді мекеннің 21 елді мекеніне ауыз су 24 сағат берілсе, қалған 5 елді мекенге  (Сызған, Созақ, Қарақұр, Қаратау, Қозмалдақ) кестемен берілуде.

Созақ ауылы, Шақырық елді мекенін ауыз сумен тәулік бойы қамтамасыз ету үшін қаржы бөлуге (жоба құны – 2 млрд. 88 млн. теңге) облыстық бюджетке ұсынылды. 2024 жылға 151 000,0 мың.тг (АБ-1 000,0 мың.тг ОБ-150 000,0 мың.тг) қаржы қаралып, мемлекеттік сатып алу конкурсы арқылы мердігер «ИНТЕКО ЛТД СТРОЙ» ЖШС анықталып, 01.07.2024 жылы келісім шарт түзіліп, ұңғыма құдықты бұрғылау жұмыстары басталған.

Қаратау ауылын тәулік бойы ауыз сумен қамтуға қаржы бөлуге (жоба құны – 952 млн. 43 мың теңге)  облыстық бюджетке ұсынылып, 2024 жылға 51 000,0 мың.тг (АБ 1 000,0 мың.тг, ОБ-50 000,0 мың.тг) қаржы қаралып, мемлекеттік сатып алу конкурсы арқылы мердігер «ӨСЕН АР» ЖШС анықталып, 20.06.2024 жылы келісім шарт түзілді.

Қарабұлақ, Балдысу, Басбұлақ, Саржаз және Сызған елді мекендеріне ауыз су құбырын жүргізу үшін жобалау-сметалық құжаттама (ЖСҚ) әзірленіп, 2023 жылы аудандық бюджеттен 9 млн. теңге, облыстық бюджеттен Қарабұлақ, Балдысу елді мекендеріне 34 млн. 400 мың теңге қаржы бөлініп, құрылыс жұмыстары басталған. Ағымдағы жылы 5 елді мекеннің ауыз су құбыры (Балдысу, Қарабұлақ, Басбұлақ, Сызған, Сарыжаз) құрылысының жұмыстары аяқталып, пайдалануға берілсе, 1 268 тұрғын ауыз сумен қамтамасыз етіледі. Қазіргі таңда аудан тұрғындарының 98,1 пайызы ауыз сумен қамтамасыз етілсе, жоғарыда аталған ауыз су құбырының құрылыстары аяқталған жағдайда аудан халқы 100 пайыз қамтылатын болады.

  «АУЫЛ- ЕЛ БЕСІГІ» ЖОБАСЫ

Жолдарды жақсарту мақсатында 2023 жылы «Ауыл — Ел бесігі» бағдарламасы бойынша 22,4 шақырымды құрайтын 18 көшеге асфальт жабындысын төсеу үшін облыстық бюджеттен 547 млн. 67 мың теңге қаржы бөлініп, орташа жөндеу жұмыстары жүргізіліп, пайдалануға берілді.Сондай-ақ, жергілікті бюджеттен 11,6 шақырымдық  11 көшеге асфальт жабындысын төсеу үшін 371 млн. 127 мың теңге қаржы бөлініп, орташа жөндеу жұмыстары жүргізіліп, пайдалануға берілді.

2023 жылы Жартытөбе, Аққолтық, Балдысу және Басбұлақ елді мекендерінің ішкі көшелеріне асфальт жабындысы төселіп, нәтижесінде аталған елді мекендердің көшелері 100% асфальт жабындысымен қамтылды. Бүгінгі таңға ішкі жолдардың асфальт жабындысы 66 пайызды құраса, ағымдағы жылы атқарылатын жұмыстардың нәтижесінде 69 пайыздан асады деп  жоспарлануда.

2024 жылы «Ауыл — Ел бесігі» бағдарламасы бойынша 26,1 шақырымды құрайтын 25 көшеге асфальт жабындысын төсеу үшін облыстық бюджеттен 710 млн. 613 мың теңге қаржы бөлініп, мердігер анықталып шарт түзілді. Қазіргі таңда асфальт жабындысын төсеу жұмыстары жүргізілуде. Сондай-ақ, аудандық бюджеттен 21,2 шақырымдық 18 көшеге қиыршық тас төсеу және асфальт жабындысын төсеу үшін 493 млн. 289 мың теңге қаржы бөлініп, мердігер анықталып шарт түзілді. Қазіргі таңда асфальт жабындысын және қиыршық тас төсеу жұмыстары жүргізілуде.

 ТАБИҒИ ГАЗБЕН ҚАМТУ БОЙЫНША

 «Созақ ауданында АГТС бар магистральды газ құбыры-тармағын салу» нысаны бойынша 2019-2022 жылдар аралығында 2 млрд. 766 млн. 571 мың тг қаржыға Жаңатас қаласы бұрылысынан Шолаққорған ауылына дейінгі  43,8 шақырым магистральды газ құбыры траншеяға 100% көмілген. Газды қабылдау құрылғысы (УПОУ) орнатылды.   АГТС қондырғыларының орындары дайындалып, қоршалған. Электр бағаналары орнатылып, электр желілері жүргізілді. Найзағайдан қорғау прожектор діңгегі (ПМЖ) 5 дана және КТП-10/04кВ дизельдік электростанциясы орнатылды. ВОЛЬС кабельдері жүргізілді.

2024 жылға 700 млн. 624 мың тг. (ҰҚ – 411 млн. 221 мың тг. ОБ – 289 млн 403 мың тг.) бөлініп,289 млн. 403 мың тг игерілді.  Ағымдағы жылдың наурыз-тамыз айлары аралығында АГТС қондырғыларының 6 данасы жеткізілді.

ШОЛАҚҚОРҒАН АУЫЛЫН ТАБИҒИ ГАЗБЕН ҚАМТУ

Аудан орталығы Шолаққорған ауылын табиғи газбен қамту үшін «Шолаққорған ауылдық округінің газ тарату желісін салу» жұмыс жобасы бойынша 2021-2023 жылдар аралығында 3 млрд. 249 млн. 142 мың теңге қаржыға 216,6 шақырымды құрайтын 100-ге жуық көшеде орналасқан 3200 абонентке газ құбыры жүргізілді. Шкафты газ реттеу пунктінің орындары дайындалып, 5 дана ШРП орнатылды.Қондырғылардың қалған бөлігі акт түзіліп мердігер мекеменің сақтау қоймасында сақталуда. 2024 жылыға газ тарату желісін салуға облыстық бюджет есебінен 203 млн. 187 мың теңге бөлінді. АГТС қондырғылары орнатылып, іске қосылған жағдайда Шолаққорған ауылының тұрғындары табиғи газбен қамтылады.

КӨШЕЛЕРДІ ЖАРЫҚТАНДЫРУ БОЙЫНША

2024 жылға аудандық бюджет есебінен елді мекендерді жарықтандыруға 10 ауылдық округке (57 көшеге) 425 млн.573 мың теңге бөлінді. (Шолаққорған, Жартытөбе, Құмкент, Сызған, Созақ, Қарағұр, Қаратау, Жуантөбе, Шу, Таукент)

ҚҰРЫЛЫС САЛАСЫ БОЙЫНША

«Ауыл ел бесігі» бағдарламасы шеңберінде ұлттық қордан Созақ ауылындағы спорт алаңы құрылысы жобасына 231,8 млн. теңге (2022 жылдан өтпелі) бөлініп, 2023 жылы құрылыс-монтаж жұмыстары аяқталып, қабылданды. Сонымен қатар, Созақ ауылындағы спорт алаңы құрылысы (сыртқы инженерлік желілері) жобасына 227,6 млн. теңге бөлініп, 2023 жылы құрылыс-монтаж жұмыстары аяқталды.

«Қаратау ауылынан жабық кіші футбол алаңының құрылысы» жобасына 97,5 млн. теңге бөлініп, 2023 жылы құрылыс-монтаж жұмыстары аяқталды. 2023 жылы Шолаққорған ауылынан заманауи спорттық сауықтыру кешені құрылысы басталды  (жобаның құны  1 млрд. 924 млн. теңге) 2023 жылға ұлттық қордан 300 млн. теңге қаралып, игерілді. Нысан 2025 жылға өтпелі. «Тасты ауылындағы 75 орындық мәдениет үйінің құрылысы» жобасына 176,6 млн. теңге бөлініп, 04.12.2023 жылы құрылыс-монтаж жұмыстары аяқталып, қабылданды.

Қарақұр ауылдық округі аппараты әкімшілік ғимараты мен кіші жабық футбол алаңының құрылысы ел игілігіне пайдалануға берілді. Биыл құрылыс жұмыстарын бастауға бірнеше жобаларға қаржы қарастырылды: «Құмкент елді мекеніндегі Жылыбұлақ каналын салу» жобасының құны – 470,1 млн. теңге
2023 жылға 30 млн. теңге игерілсе, 2024 жылы – 250 млн. теңге қаралды. Нысан 2025 жылға өтпелі.  «Қаратау елді мекенінің қатты қалдықтар тастайтын орынының құрылысы» жобаның құны – 201,6 млн. теңге 2023 жылға 6 млн. теңге игерілсе, 2024 жылы – 173 млн.теңге қаралған. Нысанның пайдалануға беру уақытысы 2024 жылдың қыркүйек айы.  «Қарақұр елді мекенінің қатты қалдықтар тастайтын орынының құрылысы» жобаның құны – 303,2 млн. теңге.
2023 жылға 1 млн. теңге игерілсе, 2024 жылы – 128 млн.теңге қаралды. Нысан 2025 жылға өтпелі. «Жуантөбе елді мекенінің қатты қалдықтар тастайтын орынының құрылысы» жобаның құны – 174,6 млн. теңге. 2023 жылға 6 млн. теңге игерілсе, 2024 жылы – 155 млн.теңге қаралған. Нысанның пайдалануға беру уақытысы 2024 жылдың қыркүйек айы.

Шолаққорған ауылындағы «Астана» мөлтек ауданына инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым құрылысы жобалық-сметалық құжаттамасына түзету енгізуге оң сарапта қорытындысы алынды. Жобаның құны 2 млрд. 555 млн. теңгені құрайды. Нәтижесінде жер кезегінде тұрған 435 адам тұрғын үйге жер телімдерін беруге мүмкіндік болады.

Сонымен қатар, «Жартытөбе, Жуантөбе ауылдарынан мал емдейтін станок құрылысы, Абай, Жуантөбе ауылдарынан және Таукент, Қыземшек кенттерінен ұсақ малдарды тоғытатын нысан құрылысы, Шолаққорған ауылынан мал өлекселерін тастайтын шұңқыр құрылысы, «Беккери» шұңқыры құрылысы» жобаларына 2024 жылы – 207 млн.теңге қаралған. Бүгінгі таңда мемлекеттік сатып алу конкурстары жүргізілуде. Нысанның пайдалануға беру уақытысы 2024 жылдың қазан айы.

 БІЛІМ САЛАСЫ

 Аудандағы 38 балабақшада (17-мемлекеттік, 21-жекеменшік) 4 171 бала тәрбиеленуде (мемлекеттік балабақшалардағы 2 480 бала, жекеменшік балабақшаларда – 1 691 бала тәрбиеленуде).

Қазіргі таңда, 2-6 жастағы балаларды балабақшамен қамту көрсеткіші – 98%-ды құраса 3-6 жастағы балаларды балабақшамен қамту 100%-ды құрап отыр. 2024-2025 жаңа оқу жылы қарсаңында 1 сынып табалдырығын 1 452 бала  аттады. Еліміздің ең үздік білім беру мекемелерінің бірегейі “I-Qanat” мектебінде 4 оқушымыз білім грантын иеленіп, өз білімдерін жалғастыруда.

Өткен оқу жылында біздің облыс шәкірттері жоғары жетістіктерге қол жеткізді. Аудандық, облыстық, республикалық, халықаралық ғылыми жоба байқаулары мен пән олимпиадаларында 14 оқушы І орынды, 15 оқушы ІІ орынды және 15 оқушымыз ІІІ орынды жеңіп алды.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа арнаған Жолдауында «Орта білімнің сапасы – табысты ұлт болудың тағы бір маңызды шарты. Әрбір оқушының білім алып, жан-жақты дамуы үшін қолайлы жағдай жасалуға тиіс»,- деп «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы қолға алынғандығын атап өткен болатын. Осы орайда ауданымызда «Жайлы мектеп» жобасы аясында Ы.Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін мектептің 900 орындық құрылысы жүріп жатыр. Жыл соңына дейін аяқтау жоспарланған.

Сонымен қатар, Құрманғазы атындағы шағын жинақты жалпы білім беретін мектептің 200 орындық жаңа ғимарат құрылысы аяқталып, пайдалануға берілді.2024-2025 жаңа оқу жылында жалпы 6 902 бала ыстық тамақпен қамтылған, оның ішінде 1- 4 сынып оқушылары 5 849 бала.Мектептерге бейнекамералар орнатылып, полиция департаментінің жедел басқару орталығына қосылады.Мемлекеттік 35 білім беру мекемелері 100% дабыл батырмасымен қамтылып, жедел басқару орталығына қосылды. Кәсіби күзет қызметімен Н.Төреқұлов атындағы ІТ мектеп-лицей, «Созақ» мектеп-гимназия және І.Кеңесбаев атындағы жалпы білім беретін мектеп қамтамасыз етілді. 700 оқушысы бар 8 мектепке (Алтынсарин, Әлімқұлов, Төреқұлов, Кеңесбаев, Созақ, Науайы, Бөкенов, Сүлейменов)  турникет орнатылды.

ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ САЛАСЫ

Ұлттық жобалар шеңберінде 2 569 азамат әлеуметтік қолдау шараларымен қамтылып, жылдық жоспар 63 пайызға орындалды. ҚР Президенті Қ.К.Тоқаевтың «10 мың тұрғынға 100 жаңа жұмыс орнын ашу» тапсырмасына сәйкес, 750 жаңа жұмыс орнын ашу жоспарланып, 8 айдың қорытындысымен  279 жаңа жұмыс орны ашылды. Жұмыссыздық деңгейі 4,9 пайызды құрайды. 2024 жылы 8 айдың қорытындысы бойынша — атаулы әлеуметтік көмек 253 отбасына (1 477 адамға) 64 млн.300 мың теңге төленді.

Аудан әкімдігінің жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің «Халыққа әлеуметтік қызмет көрсететін аудандық аумақтық орталығы» КММ-де «Katco» қазақ-француз біріккен кәсіпорны» демеушілігімен мүгедектігі бар балаларға қызмет көрсетуге арналған әлеуметтік такси пайдалануға берілді. 2024 жылдың 8 айының қорытындысымен пробация қызметінің есебінде тұрғандар мен бас бостандығынан айырылу мекемелерінен босаған азаматтарға арнап 4 рет жәрмеңке өткізіліп, 2 адам тұрақты жұмыспен қамтамасыз етіліп, 126 мүмкіндігі шектеулі азамат жұмыспен қамту шараларына тартылды.

 МӘДЕНИЕТ САЛАСЫ

Созақ ауданында қазіргі таңда 40 мәдени мекеме аудан халқына мәдени қызмет көрсетуде. Оның ішінде: 17 мәдениет үйлері мен клубтар болса, 23-і кітапханалар. Ағымдағы жылдың 25 сәуірінде «КАТКО» Қазақ-Француз біріккен кәсіпорны демеушілігімен күрделі жөндеуден өткен Шу ауылдық кітапханасының жаңа ғимараты ашылып, ел игілігіне ұсынылды. 2024 жылы ағымдағы жөндеу жұмыстарын қажет ететін                  Ақсүмбе ауылдық клубына бюджеттен 25 млн. 479 мың теңге қаржы бөлініп, ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар Бабата ауылдық клубына қазандық орнатуға конкурс жарияланып, жеңімпаз анықталып, тиісті жұмыстар жүргізілуде.

СПОРТ САЛАСЫ

 Аудан тұрғындарының спортпен тұрақты түрде шұғылдануына ықпал жасау мақсатында ауданда 148 спорттық нысандар жұмыс жасайды. Ағымдағы жылдың есепті кезеңінің қорытындысымен 3 спорт нысанының құрылысы аяқталып, пайдалануға берілді. Атап айтар болсақ Шолаққорған ауылынан «Катко» БК демеушілігімен шағын футбол және балалар ойын алаңшасы, Шаға елді мекенінде сол ауылдан шыққан кәсіпкердің демеушілігімен шағын футбол алаңшасы салынды. Сонымен қатар жергілікті бюджет есебінен Қарақұр елді мекенінен төбесі жабық үлгідегі шағын футбол алаңшасы салынып пайдалануға берілді және «Ауыл Ел бесігі» бағдарламасы бойынша Шолаққорған ауылының Түркістан бағытына қарай тас жол бойынан республикалық бюджет есебінен заманауи үлгідегі спорт кешенінің құрылысы басталып, 2025 жылы құрылысы аяқталады деп күтілуде.

ДЕНСАУЛЫҚ САЛАСЫ

 Аудан халқына 28 емдеу мекемесі қызмет көрсетеді. (1 аудандық аурухана, 1 аудандық емхана, 1 МСАК орталығы, 9 дәрігерлік амбулатория, 4 ФАП, 13 МП) Ағымдағы жылдың есепті кезеңінің қорытындысымен диспансерлік есепте тұратын  науқастар   саны  8 018   болған, 175 млн. 727 мың. 917 теңгеге тегін дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етілді. Басты бағыт ана мен бала денсаулығын қорғау болып табылады. Осы мақсатта жүйелі түрде ана мен нәрестелер өлімін болдырмау көрсеткішін барынша төмендетуге арналған іс-шаралар атқарылуда. 2024 жылы 1 жасқа дейінгі нәрестелер өлімі 7 айда 4 нәресте өлімі орын алған. 2023 жылы 1 жасқа дейінгі 12 нәрестелер өлімі орын  алған. (2022 жылы 13 нәрестелер өлімі орын алған).

Ал, туберкулезден болған өлім көрсеткіші өткен жылы да, биыл да тіркелмеді. Денсаулық сақтау саласының әрбір көрсеткішін төмендету бойынша алдын алу шаралары атқарыла беретін болады. Жаңа жыл мерекесі қарсаңында Түркістан облысы әкімі Д.Сатыбалды облыстық денсаулық сақтау басқармасына қарасты медициналық ұйымдарына 75 дана жедел жәрдем санитарлық автокөлік табыстаған болатын. Заманауи медициналық құрал-жабдықтармен қамтылған «Hyundai i30» маркалы жедел жәрдем автокөлігінің екеуі ауданымызға жеткізілді. «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның демеушілігімен алынған 2 жедел жәрдем автокөлігі алынды. Бұл көліктердің ерекшелігі жол талғамай, құмды жерлер мен шалғай ауылдарға еш қиындықсыз қатынай алады. Науқастарды тасымалдауға арналған көліктің ішінде жататын орын және алғашқы медициналық көмек көрсетуге арналған қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілген.

«ТАЗА ҚАЗАҚСТАН ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АКЦИЯСЫ»

 БОЙЫНША АТҚАРЫЛҒАН ЖҰМЫСТАР

Елімізде тазалыққа қатысты мәдениетті қалыптастыру мақсатында «Таза Қазақстан» Республикалық акциясы өтуде. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы «Таза Қазақстан» акциясы тұрақты дағдыға айналатын бастама екенін айтты. Акция аясында ауданда түрлі шаралар іске асырылуда. Аудан орталығының аумағы 5 секторға бөлініп, ондағы 144 көшеге жауапты мекемелер бекітілді. Сондай-ақ аудан аумағын жасыл желекке айналдыру мақсатында жалпы саны 27 500 тал көшеттері отырғызылды. Шолаққорған-Түркістан бағытындағы “Жасыл белдеу” аумағы жолдың екі шетін қоса есептегенде 4,5 шақырымға артып 10 500 дана қара тал егілді. Бұл аумақ қазіргі уақытта толықтай қоршалды. Қазіргі таңға дейін 405 шақырым ішкі көше бойлары тазаланып, 285 шақырымдық облыстық маңызы бар жолдар және 77,4 шақырымдық аудандық маңызы бар жолдар тазаланды. 33 аялдама сырланып, қалпына келтірілді. 1050 ретсіз өскен бұталар алынып, талдардың түптері әктелді. 27 шақырым аяқ жолдар тазаланып, саябақтар және скверлер ретке келтірілді. 58 дана жол белгілері сырланды. Жалпы, сенбілік тазалық жұмыстарына 13 050 адам қатысып, 55 техника жұмылдырылды. Осылайша барлық мекеме қызметкерлері, аудан тұрғындары, жастар қауымы тазалық жұмыстарына көмек қолын созуда әрдайым ниетті екендіктерін білдіріп келеді. Жоғарыда аталған жұмыстар легі алдағы уақытта да өз жалғасын тауып, жүйелі түрде жүргізіліп отырады.

Сауран: Насихат шаралары жастарды жұмысқа тартуға септігін тигізуде

Сауран ауданында мемлекеттік бағдарламалардың негізгі бағыттары мен қолайлы мүмкіндіктерін насихаттау шаралары тұрақты түрде жүргізіліп келеді. Бұл өз кезегінде аудандағы жұмыссыз азаматтардың еңбек қамтылуына және NEET санатындағы жастарды жұмысқа тартуға мүмкіндік беруде. Қазіргі таңда жастарға жан-жақты қолдау көрсету – мемлекетіміздің басты міндеттерінің бірі. Бұл бағытта қоғамда өз орнымды тауып, еңбек етемін, жаңадан кәсіп бастаймын деген азаматтар үшін қолдаулар мен мүмкіндіктердің қатары жеткілікті. Сауран ауданының Жаңа Иқан ауылдық округінің жастарына үгіт-насихат жұмыстары жүргізіліп, брошюралар таратқан “Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспекторы Ш.Абдуханов жастарға мемлекеттік бағдарламалардың тиімді тетіктерін айтып берді.

«Мысалы, 2,5% пайыздық несие 21 жастан 35 жасқа дейінгі жас кәсіпкерлерді қолдауға бағытталған. Қатысушыларды «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ қаржыландырады. Бұл жерде қалаларға арналған 2,5% пайыздық несиеге кепілдік қойылады. Кепілдік қою – пайыздық несиенің басты талаптарының бірі. Кепілге жылжымайтын мүліктен басқа меншіктегі жер немесе арнаулы техниканы қоюға болады. Несие 5 миллионға дейін беріледі. Бұл жерде қатысушының несие тарихы қаралады. Сондай-ақ, несие 5 жылға, яғни 60 айға беріледі. Ал жеңілдік, несие каникулын алу үшін микрокредит алған адам агент атына өтініш жазуы керек болады. 2,5% мөлшерлеме жеңілдікті кезеңге есептеледі, бірақ оны өтеу мерзімі кейінге шегерілуі мүмкін. Міне, бүгінде жас кәсіпкерлерге қолдау көрсету мақсатында осындай мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асып жатыр.» — деді Сауран аудандық “Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспекторы Ш.Абдуханов

Сонымен қатар, жастарды жұмыспен қамту бағытындағы мүмкіндіктерді Сауран ауданы әкімдігінің “Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспекторы А.Жолдасбекова да насихаттады. Ораңғай ауылдық округінің жастарына үгіт-насихат жұмыстарын жүргізіп, брошюралар таратқан маман кездесуде мемлекеттік бағдарламалар арқылы жұмысқа орналасып, кәсіп бастап, тіпті ауыл әлеуеттін арттыруға үлес қосуға болатынын атап өтті.

“Жастар ресурстық орталығы” КММ-нің инспекторы А.Жолдасбекова жастар мен тұрғындарға «Серпін-2050», «Жастар практикасы», «Бастау бизнес», «Әлеуметтік жұмыс орны», «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағдарламасы жіне «2,5% несие алу» бағдарламаларын түсіндірді. ‎

Саурандық жас маман «Жастар практикасы» жобасымен жұмысқа орналасты

Сауран ауданы, Жаңа Иқан ауылдық округінің тұрғыны Халанова Латофат, Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университетін «Математика пәні мұғалімі» мамандығы бойынша  тамамдаған. Қазіргі таңда Сауран ауданы, Жаңа Иқан ауылдық округінде орналасқан «Дарын kz» орта білім беру мекемесінде математика пәні мұғалімі болып жұмыс жасайды. Жас маман аталған білім ордасына «Жастар практикасы» бағдарламасы аясында келген. Бүгінде бастауыш сыныптың оқушыларына білім беріп жүр. Математика пәнінің мұғалімі өз дәрістерін заман талабына сай және жаңа әдістермен өткізуді қолға алған. Мұндай тәсілдер шәкірттерінің де қызығушылығын арттыра түскен екен.

« — Есеп шығарудың түрлі тәсілері және логикалық ойындар оқушылардың қызығушылығын арттыра түседі. Кез келген жағдайда тәрибиелеп отырған шәкірттердің көңілін аулап, олардың мұғаліммен бірге шаттана білуі біз үшін үлкен қуаныш. Мен үшін де шәкірт тәрбиелеп, онымен мақтана білу басты мақсатым. Жоғарғы оқуымды аяқтаған соң, осындай мүмкіндік берген мемлекеттік бағдарламалардың барына қуанамын. Жас мамандар үшін елімізде мүмкіндіктер өте көп. Адам өзі еңбектен қашпауы керек деп есептеймін. Сондай-ақ, өзіңіз армандаған, қалаған мамандықты таңдау – бұл сіздің жарқын болашағыңыз. Қазіргі таңда елімізде білім алу үшін  барлық жағдайға  жол  ашық. Міне  сол  білімді саналы  түрде игере отырып, Отанымыздың  бір тетігіне  сапалы  маман  болып  қалану -біздің  басты  парызымыз. Жалпы мамандық дегеніміз — адамның белгілі бір қызмет атқаруына мүмкіндік беретін материалдық не рухани өндірісте алған білімі мен өмірлік дағдысының жиынтығы. Мамандық таңдау деген өзің айналысқың келетін жұмысты таңдау ғана емес, өзің араласқың келетін ортаны да таңдау. Мамандықтың  бәрі  жақсы. Мамандық таңдау — өте жауапкершілікті қажет ететін маңызды іс және адам өзінің қызығушылығына, қабілетіне, бейімділігіне, жүрегінің қалауына сүйену керек. Әрбір адамның болашағы таңдаған мамандығына тікелей байланысты. Өз ісін жақсы көріп, үлкен жауапкершілікпен атқарғанда ғана адам өзін бақытты сезінеді.  Қазіргі таңда мамандықтың түрі өте көп. Таңдау жасау оңай емес. Ең бастысы — адам еңбекке қабілетті, зейінді болуы қажет және оның мамандығы өзі өскен ортаға маңызды, бағалы үлес қосатындай болуы шарт. Мамандық таңдау жасөспірімдік кезеңде қабылданатын жауапты шешімдердің біреуі болып табылады. Белгілі бір мамандық иесі болу әрбір азаматтың арманы. Маман иесі болған соң, әрбір адам өз мамандығы бойынша қызмет етіп еліміздің экономикасын дамытуға халықтың әл-ауқатын жақсартуға өз үлесін қосу керек.» — дейді Жаңа Иқан ауылдық округінің тұрғыны Халанова Латофат

Айта кетейік, Сауран ауданында «Жастар практикасы» бағдарламасымен жұмысқа орналасып, өз тәжірибесін арттырып жүрген жастардың қатары артып келеді. Жалпы «Жастар практикасы» — меңгерген кәсібі (мамандығы) бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының түлектері қатарындағы, алдыңғы бес жыл ішінде оқушының аяқтаған және отыз бес жастан аспаған жұмыссыздарға арналған жобалардың бірі.

Жастар практикасы бойынша жұмыс уақытша сипатқа ие болады. Жастар практикасының ұзақтығы он екі айдан аспайды.Ал, жалақының бір айдағы мөлшері 30 АЕК құрайды. Жастар практикасына қатысу үшін жұмыссыздардың жеке басты куәландыратын құжаты. Еңбек қызметін растайтын құжаттары (бар болса). Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар екенін растайтын құжаты болуы керек. Айта кетейік, жастар практикасынан өту кезеңі жұмыссыздың еңбек өтіліне есептеледі. Бұл оның одан әрі тұрақты жұмысқа орналасуына үлкен мүмкіндіктер береді.

Саурандық тігінші грант алып, кәсібін дамытып отыр

Жаңа бизнес идеяларды жүзеге асыруға берілетін мемлекеттік грант Сауран ауданында өз нәтижесін беруде. Осы орайда, Майдантал ауылдық округінің тұрғыны, көп балалы ана,  тігінші Муштаева Айнұр өткен жылы «Бастау бизнес» жобасы бойынша кәсіпкерлік негіздерін оқып, сертификат алған. Биылғы жылы «2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба шеңберінде жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған» бағдарламасы аясында мемлекеттік грантқа ие болып, өзінің тігін цехын дамытып отыр. Кәсіпкер түскен қаржысына кәсібіне қажетті құрал-жабдықтарды сатып алып, ісін бастаған. Муштаева Айнұр кәсібін жолға қойып, әрі қарай жалғастыруды жоспарлауда.  Қазір кәсіп бастаймын немесе кәсібімді ұлғайтамын дегендерге мемлекет тарапынан түрлі жағдайлар жасалынып жатыр. Қайтарымсыз мемлекеттік грант соның бір дәлелі. Бұл шағын іс бастауға қаражаты жоқтарға немесе қаражаты жетпеген белгілі бір санаттағы азаматтарға үлкен көмек. Мен қолымнан келетін кәсібімді мемлекеттің осындай көмегі арқылы бастағаныма өте қуаныштымын. Тігін кәсібі, үйде отырған көпбалалы аналарға және жұмыссыз әйел кісілерге жұмыспен қамту мақсатында жүзеге асыруға көптеген мүмкіндіктерді ашады, әр қыз-келіншектер өзінің өнерін паш етуге мүмкіндіктері жетерлік, дейді, көпшілікке үлгі боларлық кәсіпті өркендетіп отырған Майдантал ауылының тұрғыны.

« — Мен көпбалалы анамын. Биыл мемлекеттен қайтарымсыз грант алып, кішігірім тігін цехын ашып, керекті құрал-жабдықтарымды алдым. Осы сәтті пайдаланып, үйде отырған аналарға өз кеңесімді айтқым келеді. Қазіргі таңда еңбек етемін деген адамға мемлекет тарапынан қолдаулар өте көп. Сол мүмкіндіктерді пайдаланып, қолдарынан келетін өнерлерін кәсіпке айналдырып, өзінің және отбасының әлеуетін арттыруға қадамдар жасауы керек деп ойлаймын. Өз бастаған ісін, кәсібін дамытамын десе де қазір елімізде мүмкіндіктер мол. Менің мақсатым осы тігін цехын одан әрі дамытып, өркендету. Қазірдің өзінде түрлі тапсырыстар мен сұраныстар артып келеді. Болашақта ісім алға басып жатса, өзге азаматшаларды да жұмыспен қамтып, білгенімді үйреткім келеді. Бұл берекенің бастауы болса керек,» — дейді грант иегері Муштаева Айнұр

Кәсіп ашып, өз ісін дөңгелетем деген азаматтарға мемлекет тарапынан үлкен қолдаулар бар. Өз қаржылық сауаттылықтарын дамытып, әл-ауқатын жақсартуды көздеген жұмыссыз азаматтардың бизнес көзін ашам деген ниеттері Бизнес жобаларын қорғау барысында байқалды.Яғни ол азаматтар нақты әрекеттерімен өз кәсібін өркендете алатындарына сенімді болуы маңызды. Бұл оның одан әрі әлеуетін арттыруға да септігін тигізетін басты қадамдардың бірі.

Айта кетейік, Ұлттық статистика бюросының мәліметіне сүйенсек, елімізде биыл 2 млн. 200 мыңдай тіркелген шағын және орта бизнес субъектісі бар. Жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес субъектілерінің саны өткен жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 11 мыңға дейін артқан. Ал соңғы үш жыл ішінде жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес субъектілерінің негізгі үлесін, орта есеппен 66,6%-ын жеке кәсіпкерлер құрайды екен.

 Жалпы кәсібін енді бастаған кез келген жас кәсіпкерлер мен кәсіпорындар мемлекет тарапынан қолдау күтеді. Өйткені ісін жаңа бастаған кәсіпкерлер мен жаңадан ашылған кәсіпорындар бизнес саласында бірнеше жылдық тәжірбиесі бар кәсіпкерлермен бір қатарға тұра алмайды. Енді тәй-тәй басқан жас кәсіпкерге қолдау қажет. Бұл орайда мемлекет тарапынан елімізде шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту мәселелеріне жеткілікті деңгейде көңіл бөлініп келе жатыр. Мәселен, шағын және орта кәсіпкерлерді қолдау мақсатында әзірленген, жүйелі жолға қойылған арнайы мемлекеттік бағдарламалар іске қосылды. Тіпті мүмкіндігі шектеулі адамдардың да жеке кәсіпкерлік пен шағын және орта бизнеспен айналысуына мүмкіндіктер жасалып жатыр. Мәселен, 400 айлық есептік көрсеткіш көлеміндегі қайтарымсыз грант кәсіппен айналысқысы келетін халықтың әлеуметтік жағынан осал топтарына жататын өкілдеріне арналған. Мұндағы осал топ дегеніміз, бірінші көпбалалы отбасы, екінші І, ІІ, ІІІ топқа жататын мүгедек жандар, үшінші үгедек балалары бар немесе оларды тәрбиелеуші отбасылар, төртінші АСП алушылар, бесінші асыраушыларынан айырылғандар, қоныс аударушылар. Одан кейін аталған азаматтар халықтың әлеуметтік жағынан осал тобына жата тұрып, олар жұмыссыз статусында болуы керек немесе жеке кәсіпкерлігі 3 жылға толмауы керек. Сонда ғана грантқа қатысуға мүмкіндігі болады. Бұл «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы аясындағы грант қаражаттары аймақтардағы мансап орталықтары арқылы ұсынылады. Сондай-ақ, мемлекеттік гранттар бастапқы бизнесті іске асыруды жоспарлайтын бағдарламаға қатысушыларға өтеусіз және қайтарымсыз негізде беріледі. Грант конкурс негізінде жүргізіледі. Қатысушы алдын ала «Бастау-Бизнес» жобасы бойынша кәсіпкерлік негіздеріне оқыту курсынан өтіп, тест тапсырып, «Бастау-Бизнесінің» сертификатын алады. Сол сертификат өтінім берушінің грантқа қатысуға мүмкіндігі бар екені негізінде беріледі. Грант саны әр өңірге арнайы бөлінеді. Сол санға байланысты конкурсқа қатысушылар құжаттарын тапсырады. Жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға гранттар тұтынушылық мақсаттарға, кредиттік қарыздарды өтеуге, жылжымайтын тұрғын үй сатып алуға және салуға, жер учаскелерін сатып алуға, акцизделетін өнімдер өндіруге жол берілмейді. Грант алушы грант алған күннен бастап он екі ай ішінде бизнесті кеңейтуге бағытталған шараларды қоспағанда, жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысуға құқылы емес, яғни кредит немесе басқа да бағдарламалар бойынша грант ала алады. Еңбек мобильділігі орталықтары шарт жасалған күннен бастап он екі ай ішінде Портал арқылы қаражаттың мақсатты пайдаланылуына мониторинг жүргізе алады.

Келесі ол 5 миллион теңгенің гранты.  Биыл бұл грнаттың шарттары өзгерді. Биылғы шарттары бойынша жеке кәсіпкерлік 1 жылдан асуы керек, айналымы болуы қажет және жұмысшы тіркелу керек. Оның 100% жұмысшы деп алатын болсақ, оның 51%-ы қоғамның осал тобынан болуы қажет. Мәселен, 4 жұмысшының үшеуі осал топ немесе 3 жұмысшының екеуі  осал топ өкілінен болуы керек. Оларға бір жыл бойы әлеуметтік аударымдар аударылып отыру қажет. Сонымен қатар қатысушы әлеуметтік кәсіпкер ретінде тіркелуі шарт. Содан кейін ғана ол грант конкурсына қатыса алады. Ал, 2,5% пайыздық несие 21 жастан 35 жасқа дейінгі жас кәсіпкерлерді қолдауға бағытталған. Қатысушыларды «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ қаржыландырады. Бұл жерде қалаларға арналған 2,5% пайыздық несиеге кепілдік қойылады. Кепілдік қою – пайыздық несиенің басты талаптарының бірі. Кепілге жылжымайтын мүліктен басқа меншіктегі жер немесе арнаулы техниканы қоюға болады. Несие 5 миллионға дейін беріледі. Бұл жерде қатысушының несие тарихы қаралады. Сондай-ақ, несие 5 жылға, яғни 60 айға беріледі. Ал жеңілдік, несие каникулын алу үшін микрокредит алған адам агент атына өтініш жазуы керек болады. 2,5% мөлшерлеме жеңілдікті кезеңге есептеледі, бірақ оны өтеу мерзімі кейінге шегерілуі мүмкін. Міне, бүгінде жас кәсіпкерлерге қолдау көрсету мақсатында осындай мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асып жатыр. Жалпы Ұлттық статистика бюросының мәліметіне сүйенсек, Қазақстандағы шағын және орта бизнеспен айналысатын субъектілердің жартысына жуығын, яғни 49%-ын әйелдер басқарады және олар жеке кәсіпкерліктің 59%-ын құрайды екен.

Мемлекеттік грант бағытына келгенде мамандар басты талаптарды ескерген жөн екенін айтады. Яғни, қаржыны міндетті мақсатқа қолдану керек. Бұл дегеніңіз жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған мемлекеттік гранттар қаражаты — қажетті еңбек құралдарын, технологиялық жабдықтарды, жануарларды, малды, құстарды сатып алу үшін нысаналы мақсатта пайдаланылады.

Егер гранттық қаржыны мақсатты пайдаланбаған жағдайда қандай шаралар қолданылады?

Мемлекеттік гранттардың мақсатты пайдаланылуына мониторингті Кәсіпкерлер палатасы жүргізеді. Бағдарламаға қатысушы мемлекеттік грантты алған күннен бастап үш ай ішінде оның нысаналы пайдаланылуын Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес салық органдарында өз қызметін тіркеу немесе бірыңғай жиынтық төлемді төлеу арқылы растайды. Кәсіпкерлер палатасы шарт жасасқан күннен бастап он екі ай ішінде қаражаттың мақсатты пайдаланылуына мониторинг жүргізеді және жобаны сүйемелдеу бойынша сервистік қызмет көрсетуге (маркетингтік, заңдық, бухгалтерлік және басқа да қызмет түрлері) жәрдемдеседі. Грант иегері мониторинг барысында грант қаражаттары мақсатыз пайдаланылып, басқа бағытта жұмсалғаны анықталса, бағдарлама талаптарына сәйкес ол жөнінде бағдарламаның өңірлік үйлестірушісіне грант қаражаттарын қайтару бойынша тиісті шешім қабылдау үшін жолданады. Өз кезегінде бағдарламаның өңірлік үйлестірушісі грант қаражаттарын бюджетке қайтару бойынша тиісті жұмыстар атқарады.

— Қайтарымсыз қаржы алуға үміткерлер жобасын қарайтын комиссия құрамына кімдер енеді?

«- Кәсіпкерлер палатасы жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған мемлекеттік гранттарды алуға үміткерлердің өтініштерін қарау үшін атқарушы билік органдары, қоғамдық бірлестіктер, ғылыми-білім беру мекемелері, өңірлік бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің, салалық сарапшылардың қатысуымен құрамы кемінде 5 адамнан тұратын комиссияны құрады. Комиссия төрағадан, төрағаның орынбасарынан және комиссия мүшелерінен тұрады. Жергілікті атқарушы органдар мен Кәсіпкерлер палатасының өкілдері комиссияның төрағасы бола алмайды. Комиссияның хатшысы комиссия отырыстарын ұйымдастыруды жүзеге асырады, төрағамен келісу бойынша отырыстар өткізілетін орынды, күнін және уақытын айқындайды, комиссия мүшелерін алдағы отырыс туралы хабардар етеді, отырыс өткізу үшін қажетті материалдарды оның мүшелерінің назарына жеткізеді. Комиссия хатшысы оның құрамына кірмейді және шешім қабылдаған кезде дауыс беру құқығы болмайды.» — дейді мамандар.

«Жастар практикасы» — жұмыс табуға мүмкіндік

Сауран ауданында «Жастар практикасы» бағдарламасы арқылы жастарды жұмыспен қамту белсенді жүзеге асырылуда. Аталған бағдарламаның жемісін көрген жастардың бірі – Жолдасова Диляра. Ол, Сауран ауданы, Шорнақ ауылдық округінің тұрғыны. Халықаралық туризм және меймандостық университетінің түлегі, дене шынықтыру және спорт мамандығының иегері. Жас маман жоғарғы оқу орнын тәмамдаған соң, әлеуметтік желіден «Жастар практикасы» туралы хабарландыруды көріп, аудандық мансап орталығына  орталығына жұмыссыз ретінде тіркелген. Қазіргі таңда Сауран ауданы, Шорнақ ауылдық округінде орналасқан «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің инспекторы болып жұмыс жасайды. Жалпы,«Жастар практикасы» уақытша жұмыс орны болып есептелінеді. Жас мамандар үшін тәжірибе жинақтап, жұмысқа орналасуға зор мүмкіндік.

Жастар практикасы — меңгерген кәсібі (мамандығы) бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының түлектері қатарындағы, алдыңғы 5 (бес) жыл ішінде оқушының аяқтаған және 35 (отыз бес) жастан аспаған жұмыссыздарға арналған жобалардың бірі.

Жастар практикасы бойынша жұмыс уақытша сипатқа ие болады. Жастар практикасының ұзақтығы 12 (он екі) айдан аспайды.

— Жалақының бір айдағы мөлшері 30 АЕК құрайды.

Жастар практикасына қатысу үшін жұмыссыздар:

1) Жеке басты куәландыратын құжат

2) Еңбек қызметін растайтын құжаттарды (бар болса)

3) Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар екенін растайтын құжат. Жастар практикасынан өту кезеңі жұмыссыздың еңбек өтіліне есептеледі.

Міне осындай мемлекеттік бағдарламаның қолдауына ие болғандардың тағы бірі — Сауран ауданы, Жаңа Иқан ауылдық округінің тұрғыны Дарвешова Ақида.  Жас маман Түркістан жоғары көпсалалы қолөнер колледжінде қазақ тілі және әдебиет мамандығын тәмәмдаған. Оқуын аяқтаған соң аудандық «мансап орталығы» мен Сауран ауданы әкімдігінің «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің ұйымдастырумен өткен бос жұмыс орындарының жәрмеңкесіне барған. Сол жерде жұмыс орнын тауып, жолдама арқылы білім ордасына жіберілген.  Қазіргі таңда Сауран ауданы, Жаңа Иқан ауылдық округінде орналасқан «Дарын kz» орта білім беру мекемесінде қазақ тілі және әдебиет пәні мұғалімі болып жұмыс жасайды. Жас маман шәкірттеріне сапалы білім мен трбиелі тәлім беріп, оларды заман талабына сай оқыту мәселесіне де баса назар аударып жүр.

« — Мен өзім мұғалім болуды бала кезден армандайтынмын. Кейін арманымды жүзеге асыру үшін білікті ұстаздардан білім алып, осы бағытта жоғарғы білім алдым. Қазіргі жұмыс орным өзіме қатты ұнайды. Мемлекеттік бағдарламалардың қолдауына шексіз алғыс айтамын. Себебі бұл жастарға берілген мүмкіндік. Өз ойым ұстаз болу деген – жас ұрпақтың жарқын болашаққа барар жолын айқындап беру, шамшырағына айналу. Ұстаз болу – жүрек жылуын, мейірім шуағын, адамгершілік ұлылығын баланың бойына дарыту және шәкіртке ата-анасындай  тәрбие сыйлау. Лев Толстой айтқандай- ақ: «Егер ұстаз тек өз мамандығын жақсы көрсе, ол жақсы ұстаз болады. Егер ұстаз тек оқушыларын жақсы көрсе, онда ол барлық кітапты оқып шыққан ұстаздан да үздік болады, бірақ жұмысқа қызығушылығы болмайды. Егер ұстаз жанында жұмыс пен оқушыға деген сүйіспеншілігі тоғысса, ол – нағыз ұстаз.» Мемлекетімізді құрметтеу жауапкершілігін шәкірттеріне жеткізіп дарыту білім берушінің басты парызы деп білеиін. Мұғалім дегеніміз – өз ісімен, сөзімен, жүріс- тұрыс мәдениетімен, жұмыс орнында және одан бөлек қоғамда Тәуелсіз еліміздің эталондық бейнесіне айналу екені анық. Міне мен осы мақсатта нағыз маман ретінде танылғым келеді. Жаһандану дәуіріне қадам басып, әлемдік аренаға жол тартып, тәуелсіз ел атанып, төбемізге ту тігіп, тіліміздің мәртебесі артып, әлемге атымызды танытып жатқан кезеңде ұлттың, елдің болашағы — жас ұрпақ тәрбиесіне де мықты көңіл бөлінуде. Осы егеменді, тәуелсіз Қазақстанда өркениетке бастар жолдың бастау- бұлағы мектеп десек, мектептің басты тұлғасы, жүрегі-мұғалім.  Ахмет Байтұрсыновтың өзі «мұғалім – мектептің жаны» деп бағалаған. Білектің емес, білімнің күшімен ілгерілейтін жаңа заманда ұлттық бәсекеге қабілетті болудың көрсеткіші – білім деңгейімен өлшенеді. Ұрпаққа тәрбие беру, білім нәрімен сусындату – екінің бірінің қолынан да келе бермейді. Сондықтан, ұстаз болу – жүректің батырлығы ретінде бағалауға болады.  Бұл орайда мемлекетіміз мұғалімдердің беделін көтеруде жан-жақты қолдау көрсетіп, білім саясатына басымдық беріп келеді. Мемлекет басшысының өзі жолдауларында, үлкен жиындарда ұстаз беделін қоғам алдында көтеру бағытында нақты тапсырмаларын беруде. Тәуелсіз еліміз межелеп отырған қандай міндеттерге болса да жас ұрпақты дайындап отырған ұлағатты ұстаздарымызды құрметтеу – адамзаттық ұлы борышымыз деп білемін.» — дейді жас маман Дарвешова Ақида.

Айта кетейік, халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің бір бағыты колледждер мен жоғары оқу орындарын бітірген және алған мамандығы бойынша жұмыс тәжірибесі жоқ бітірушілері үшін жастар практикасы бағдарламасы бойынша жұмысқа орналастыру. Оған тұрғылықты мекен-жайы бойынша тіркеуде бар жұмыссыз жастар қатыса алады. Жастар практикасында істейтіндер мемлекет есебінен қаржыландырылады.

Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 30 маусымдағы № 275 бұйрығымен бекітілген «Субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру және субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасқан адамдардың жалақысын субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» қағидаға сәйкес білім беру ұйымдарын алдыңғы 5 жыл ішінде бітірген және 35 жастан аспаған жұмыссыз түлектер жастар практикасына қатысушылар ретінде белгіленеді.

Жастар практикасын өту үшін жұмыс орындары меншіктің барлық түріндегі кәсіпорындар мен ұйымдарда құрылады. Сонымен бірге, жұмыс орындары түлектің білім беру ұйымында алған кәсібіне (мамандығына) сәйкес болуы тиіс.