Қазақстан Республикасы СРИМ Су шаруашылығы комитетінің төрағасы Арсен Жақанбаев күні кеше Түркістан облысына жұмыс сапарымен келді.
Сапар барасында комитет төрағасы Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдымен кездесіп, мемлекетаралық Жетісай ауданындағы «Достық» магистралды каналының жағдайымен жан-жақты танысты.
«Қазсушар» РМК Түркістан филиалының директоры Қазыбек Бедебаев басқосу барысында аталған каналдың негізгі мәселелері мен өткен жылы орын алған вегетациялық кезеңдегі су жетпеген сәтте атқарылған жұмыстарды баяндады.
Сондай-ақ, алдағы жылы каналды қалыпқа келтіру үшін ауқымды жұмыстардың атқарылып жатқандығын жеткізді.
«Достық» магистралды каналы арқылы келетін ағын су жеткіліксіз болған жағдайда Шардара су қоймасынан машиналық әдіспен су көтеру арқылы қосымша ағын су «Тәуелсіздіктің 20 жылдығы» каналынан алынады. Жұмысшы топ, осы каналдардың жалпы жағдайымен танысты.
Жалпы ұзындығы 29 шақырымды құрайтын канал 86 700 гектар жерге су жеткізіп беруге есептелген.
Канал, 2010-2011 жылдары салынғандықтан, сыртқы факторлар, жер асты суының әсерінен каналдың ішкі жақтаулары құлап, каналдың ұлтаны толып су өткізу қабілеті төмендеген. Сондықтанда, су беру маусымы кезінде су жетіспеушілік орын алды. Дегенмен, былтырғы су беру маусымы кезінде «Қазсушар» РМК Түркістан филиалының директоры Қазыбек Бедебаевтің жедел тапсырмасы негізінде, жалпы 12 насостың 5 данасы іске қосылып, филиалдың мамандарының 24 /7 қадағалауымен егістікке канал арқылы 22 м3/с ағын су берілді.
Бүгіде каналдағы проблеманы анықтау мақсатында және машиналық канал кешеніне түбегейлі жоба шешім қабылдау негізге алына отырып, «Қазақ су шаруашылығы ғылыми зерттеу институты» және «Қазсушар» РМК Түркістан филиалы ұжымдағы кәсіби мамандарымен бірлесе зерделеу жұмыстары жүргізілді. Бүгінге аталған нысан бойынша жоба әзірлеуге зерделеу жұмыстары атқарылуда.
Ағымдағы жылдың вегетациялық кезеңіне 12 насостың 10 данасы іске қосылуға дайын.
Сонымен қатар, жалпы 16 мың га суармалы жерлерді ағын сумен қамтамасыз етуге арналған К-30, К-28 каналдарының құрлысы 2010-2012 жылдар аралығында басталып, аяқталмаған жобалардың құрылысын қайта жүргізуге «Су шаруашылығы комитеті» тарапынан келесідей іс-шаралар атқаруда:
К-30 каналының сметалық жоба құны бағамын ұлғайтуға ҚР Қаржы министірлігінің бюджеттік комиссиясының оң шешімі алынды және бүгінге жабаны әзірлеу жұмыстары жүргізілуде. Әзірленген жобаға сәйкес, құрылыс жұмыстары іске асырылады.
К-28 каналының қалған жұмыстарына түзету жобасы жіргізілуде. Дайындалған жобаға сәйкес, құрылысты іске асыру жұмыстары «Қазсушар» РМК Түркістан филиалы тарапынан атқарылады.
8 жыл ішінде Мемлекеттік корпорация 302 миллионнан астам мемлекеттік қызмет көрсетті.
Бүгінде «Азаматтарға арналған үкімет» арқылы 1281 қызмет түрін алуға болады. Оның 41-і қағаз жүзінде, 486 қызмет – қағаз және электронды түрдежәне 754-і тек электронды түрде көрсетіледі.
2023 жылдың қорытындысы бойынша сұранысқаие мемлекеттік қызметтердің көшін бастаған электрондық цифрлық қолтаңба алу қызметі. Оған3,4 млн рет тапсырыс берілген. Екінші орынға – көлік құралдарын тіркеу, үшінші орынға – жүргізуші куәліктерін алу орналасты.
Қазіргі таңдағы «Азаматтарға арналған үкімет» — бұл еліміз бойынша 263 ХҚКО мен 25 автодромы бар 30 мамандандырылған ХҚКО (арнайы секторларды қоса алғанда), 7 көші-қон қызметтері орталығы және 35 сектор (сұранысқа ие қызметтерді көрсететін бөлім).
«Азаматтарға арналған үкімет» — халық үніне құлақ асатын мемлекеттің бейнесі. Біз арқылы билікке жүгініп, біз арқылы жауаптар алынады және біздің міндетіміз – тиімді әрі жылдам байланыс орнату. Жақын уақыттағы ең өзекті міндет – қазақстандықтар үшін қолжетімді және неғұрлым ашық цифрлық мемлекет құру.
Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің тапсырмасы бойынша басқа ведомстволармен бірлесе отырып, мемлекеттік қызметтер көрсету жөніндегі барлық платформаларды бірыңғай кеңістікке біріктіреміз. ИАЖ ХҚКО 2.0, 1414 байланыс орталығы,eGov.kz, eGov mobile смартфонда, үйдегі компьютерде, оператордың мониторында бір интерфейске ие және кез келген құрылғыдан қызмет алуды бастап, басқа құрылғыдан аяқтауға мүмкіндік береді және қызмет алуды қолжетімді етеді — деді «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясының Басқарма Төрағасы Арман Кенжеғалиев.
«Азаматтарға арналған үкіметтің» ең іріжобалары:
• «ХҚКО» мобильді қосымшасының іскеқосылуы;
•«Бірыңғай мемлекеттік жылжымайтын мүлік кадастры» жүйесінің құрылуы;
• АХАТ қызметінің Мемлекеттік корпорацияға өтуі;
• connection points желісін құру– мемлекеттік қызметтерді қоғамдық орындарда, мысалы, сауда орталықтарында алу мүмкіндігі;
• жол жүру ережелері бойынша емтихан тапсыру ЖЖЕ 3.0 жүйесін енгізу.
Естеріңізге сала кетейік,» Азаматтарға арналған үкіметтің» құрылғанына 8 жыл. 2016 жылы 7 сәуірде әділет органдарында жаңа коммерциялық емес акционерлік қоғам тіркелді. Оның міндеті»мемлекеттік қызметтерді алуға өтініштерді қабылдау және нәтижесін «бір терезе» қағидатыбойынша беру.
Мәжіліс депутаты Қайрат Балабиев су тасқынына байланысты Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Қанат Бозымбаевқа депутаттық сауал жолдады.
Солтүстік, Батыс, Шығыс және орталық Қазақстанда күн жылынып, қар еріп, өзен-көлдер тасып, тоң боп қатқан жерге сіңбей бірқатар ауылдарды су басты. Бұны төтенше жағдай деуге келмейді. Себебі, бұл апат солтүстікке де көктемнің ерте келетінін, демек, әр маусымға мерзімді дайындық жүргізу керектігін дәлелдеді. Өкінішке қарай, аймақтар су тасқынына да дайын болмай шықты.
Салғырттық танытқандарға Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қатаң сөгіс жариялап, төтенше жағдайды өз бақылауына алды.
Былтыр Семейде орман өртенгенде де ешбір стихиямен күресуге қауқарсыз екенімізге көзіміз жетті. Содан кейін республикалық бюджеттен өрт сөндіру қызметін қажетті құрал-жабдықпен жабдықтауға қыруар қаржы бөлінді. Алайда, алыстағы ауылдарға сол комплектацияның түгел жеткеніне күмән бар.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың сайлауалды бағдарламасында да, халыққа арнаған Жолдауларында да табиғи жолмен келген су ресурстарын тиімді басқару әрі пайдалану, каналдарды, дренаждарды қалпына келтіру, қосымша су қоймаларын салу сияқты маңызды мәселелер көтерілген. Арнайы Су ресурстары және ирригация министрлігі де құрылды. Су көздерін экологиялық зерттейтін мамандар жұмыс істеу керек еді. Бір жылда татымды тірлік тындырмаған, жарты айда не жарытады?
Төтенше жағдайлар министрлігі ше, тек төтеннен қауіп төніп, төтенше жағдай орнағанда қимылдап, апаттың алдын алумен қашан айналысады? Қазір көктем мезгілі. Күн райы осылай жылынып, жауынды-шашынды бола берсе, апаттың атасы алда келе жатыр деген сөз. Өйткені, елімізге көрші мемлекеттерден келетін өзендер бар, өздерінде су артығымен жинала бастаса, бізге қарай жөнелтеді. Бұл жағдайда қайтпек керек?
Топан су мен сел тұрмақ, әлемде цунами мен вулканнан қорғану шараларын қабылдаған елдер бар. Нидерландының қырық жыл бойы салған дамбасының арқасында, мұхиттың толқынынан сақтанып жатқаны әлемді мойындатқаны былай тұрсын, су тасығанда су бетінде де қалқып тұра беретін тұрғын үйлер мен фермалар, кәсіпорындар құрастырып қойған.
Ал, жапондар 13 жыл жасаған резервуар мен коллекторға тасқын суды құйып алып, 38 млн адам тұратын Токио жұртын апаттан аман сақтандырып жатыр.
Жалпы, түрлі табиғи суларды басқару әрі реттеуде дүниежүзі неше түрлі технология мен жобаларды жүзеге асырып жатыр.
Ал, біздің құзырлы министрліктер мен атқарушы биліктің, қала берді ғалымдардың жайбасарлығы, жыл сайын қаншама ауылдың су тасқынынан зардап шегуіне жол беріп отыр. Бұл жолдар мен ғимараттардың сапасыздығын, кей жерлерде жолдың жоқтығын көрсетіп берді. Апатты аймақтарда елмен бірге жүрген әріптестердің айтуынша, техниканың да, қайықтардың да, тіпті резеңке етіктердің жеткіліксіздігін айтуда.
Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, төмендегідей ұсыныстарды:
1) Қазақстандағы барлық өзендердің жағасының ерекше су қорғау аумағын 4 шақырымға дейін ұзарту, мемлекет қорғауындағы аумаққа жатқызу нормативтерін енгізуді;
2) тұрғын үй салу мен жер бөлу кезінде өзен, көл, су қоймасының жағасынан 100 шақырым қашықта салу және қырға қоныстандыруды, ауылдардың сәулетін реттеуді;
3) ауыл маңынан өтетін өзендердің табанын тазалауды, одан шыққан құмды көктемгі су тасқынынан сақтану шаралына, яғни, бөгеттерге пайдалануды;
4) Ертіс, Жайық, Есіл, Нұра, Тобыл, Еділ, Іле, Шу, Сырдария сияқты және таулардан ағатын трансшекаралық сулар құйылатын өзендердің қар мен жаңбыр суы қосылғанда тасып кетпеуі үшін және ауылдарды басып қалмауы үшін жасанды арналар немесе өзендер жасауды, солар арқылы аса қауіпті аумақтарда табиғи суларды айдайтын су қоймаларын салуды;
5) Кеңес өкіметінің кезінде жұмыс істегендей су соратын дренаждар мен насостарды қайта орналастыруды;
6) өзен, көлге жақын орналасқан ауылдарды қажетті техника, қайық және арнайы формалармен қамтамасыз етуді;
7) құтқарушылар қызметінің штаттық бірлігін көбейтуді;
қалалар мен ауылдарда ирригация, кәріз, дренаж жүйелерін әлемдік тәжірибеге сүйеніп жасауды және жауған жаңбыр, еріген қар суының арықтар арқылы, өзен, көлдерге немесе каналдарға құятын етіп құбырлар тарту жобасын жасауды;
9) барлық қалалар мен ауылдарда қардан тазалау техникасы мен су сорғыш көліктерімен қамтамасыз етуді;
10) топан суды бөгейтін бөгеттер мен дамбаларды, резервуарларды көбейтуді, минералды жолақтар сияқты өзен жағалауларынан және ауылдардың айналасынан ен далаға ағып кететін арықтар қазып қоюды Үкіметке жолдаймын.
Түркістан облысына ҚР Сенат төрағасы Мәулен Әшімбаев бастаған топ жұмыс сапарымен келді. Сенат спикерінің төрағалығымен Орнықты даму саласындағы ұлттық мақсаттар мен міндеттердің іске асырылуына мониторинг жүргізу жөніндегі парламенттік комиссияның бесінші отырысы өтті. Іс-шара барысында су ресурстарын үнемді пайдалану және санитария мәселелеріне қатысты проблемалар талқыланды.
Маңызды жиында Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды су саласын дамыту бағытындағы жұмыстар, мәселелер және алдағы жоспарлар жөнінде баяндама жасады.
– Құрметті Мәулен Сағатханұлы! Парламенттік комиссия отырысының Түркістан облысында өткізіліп жатқаны біз үшін өте маңызды. Мемлекет басшысы «Ішкі су қорымыз көктемгі және қардың суын жинап және оны егістікке тиімді пайдалану» үшін 20 жаңа бөген салу, кемінде 15 су қоймасына күрделі жөндеу жүргізу жөнінде тапсырма берген болатын. Бүгінгі таңда облыста жалпы сыйымдылығы 8,8 млрд. текше метрді құрайтын 42 су қоймасы бар. Жаңа су қоймаларын салу және қолданыстағы су қоймаларын қалпына келтіру жұмыстары атқарылуда. «Боралдай», «Бәйдібек ата» су қоймаларын салу жобалары әзірленді. Жобалар толық іске асқан жағдайда «Бөген» су қоймасына қосымша 113 млн.м3 ағын су жеткізіліп, Түркістан қаласы аумағында ағын су мәселесі шешімін табады. «Бәйдібек ата» су қоймасын салу жұмыстарына 2023 жылға облыстық бюджеттен 680 млн. теңге қаралып, құрылыс жұмыстары басталды. «Боралдай», «Бөген», «Қосқорған» су қоймаларының техникалық экономикалық негіздемесі және жобалық-сметалық құжаттамасы әзірленуде. Түркістан облысында барлық каналдардың жалпы ұзындығы 12,3 мың шақырымды құрайды. Ұзындығы 59 шақырымды құрайтын «Түркістан магистральды каналын күрделі жөндеу» жобасының 1-ші кезеңі аяқталды. Нәтижесінде, жылына 60 млн. м3 ағын су үнемделіп отыр. Ендігі кезекте каналдың 2-ші кезеңінің жобасы дайын. Жобаны аясында 25 дана су өткізу құрылымдары автоматтандырылады, 24,9 шақырым каналды бетондау арқылы жылына 29 млн. м3 ағын су үнемделеді. Сонымен қатар бірінші кезекте жөндеуді қажет ететін су нысандарына жобалық-сметалық құжаттамалар әзірленуде. Бүгінгі таңда жалпы құны 73,9 млрд. теңгені құрайтын 17 жоба дайын. Тиісті қаржы бөлінсе, 236 шақырым канал бетонмен қапталып, 49,8 мың гектар жердің сумен қамтамасыз етілуі жақсарады. Облыстық «Тұран су» коммуналдық кәсіпорнының жұмысы жүйеленіп, 46 дана арнайы техникалар сатып алынды. Мекеме өз қаражаты есебінен 680 шақырым каналға тазалау жұмыстарын жүргізді, – деді Дархан Сатыбалды.
Облыста су үнемдеу технологияларын шығаратын кәсіпорындар ашылуда. «BNK Group LTD» ЖШС-нің жылына 1000 дана жаңбырлатып суғару машиналарын шығару зауыты іске қосылды. «Тұран су» кәсіпорны жанынан жылдық қуаттылығы 9 мың гектарға тамшылатып суғару жүйесін шығаратын кәсіпорын іске қосылады. Сонымен бірге өңір тұрғындарын ауыз сумен қамту бағытында да жүйелі жұмыс атқарылуда.
Түркістан облысына сапар аясында Мәулен Әшімбаев бастаған сенаторлар жергілікті мәслихат депутаттарымен және өңір жұртшылығымен де кездесті. Өз сөзінде Сенат төрағасы Мемлекет басшысының Ұлттық құрылтайда белгілеп берген бастамаларына кеңінен тоқталып өтті. Сондай-ақ облыс тұрғындарымен бірге өңірдегі өзекті мәселелерді оңтайлы шешу жолдарын талқылады.
Облыс әкімі Дархан Сатыбалды өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштеріне тоқталды. 2023 жылы өңірдің негізгі экономикалық көрсеткіштерінің оң өсімі сақталды. Жалпы өңірлік өнім көлемі 3,8 трлн. теңгеге жетіп, өнеркәсіп өнім көлемі алғаш рет 1 трлн. теңгеден асып, 2,5%-ға өсті. Өңдеу өнеркәсібін дамыту мақсатында жоспарланған 20 жоба толық іске қосылды. Нәтижесінде 30,2 млрд. теңге инвестиция тартылып, 594 жұмыс орны құрылды.
Ауыл шаруашылығында өнім көлемі 1,2 трлн. теңгені құрап, республикада көш бастады. Облыс экономикасына 972 млрд. теңге инвестиция тартылып, көлемі артты. 2023 жылға жоспарланған 56 инвестициялық жоба толығымен іске қосылған. Құрылыс жұмыстарының көлемі 407,5 млрд. теңгені құрап, +11,1%-ға өсті 2023 жылы 899 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Атқарылған жұмыстар нәтижесінде 3 мыңға жуық отбасы жаңа пәтерге ие болды.
Сарыағаш ауданындағы «Жібек жолы» кеден бекеті — тек Қазақстан мен Өзбекстан шекарасында ғана емес Орта Азиядағы ең ірі кеден бекеттерінің саналады. Жобамен күн сайын шекарадан 40 мыңға дейін жолаушы, 1200 жеңіл автомобиль және автобус өтеді.
Өткізу пунктінің есептік өткізу қабілеті тәулігіне 17 500 адамды құраса, адамдардың нақты ағыны 2,5 еседен асады. Жолаушылар ағынының жылдық өсімі — 15-17 % пайыз. 2023 жылы өткізу пункті арқылы 8 млн адам өткен. Оның ішінде Қазақстан азаматтары – 3 млн, Өзбекстан – 4 млн, қалған 1 млн жолаушы — ТМД, Еуропа, АҚШ, Жапония, ҚХР азаматтары.
Яғни, бұл жер — сыртқы сауда-айналымын арттыратын, туристер алмасатын және екі елдің ынтымақтастығын нығайтатын танымал орын. Дегенмен кеден бекетінде өзекті мәселелер жоқ емес. Проблемаларды зерделеу мақсатында Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігінің ұсынысымен мемлекеттік органдар мен ұйымдардың өкілдерінен ведомствоаралық жұмысшы топ құрылды.
Бүгін ҚР Туризм және спорт министрлігі Туризм индустриясы комитетінің мониторинг және мемлекеттік бақылау басқармасының басшысы, жұмыс тобы басшысының орынбасары Мейіржан Әуезов бастаған арнайы жұмысшы құрам іссапармен Сарыағаш ауданында болды. Жиынға Өзбекстан Республикасының салаға жауапты басшылығы, аудан әкімі Арман Абдуллаев, Түркістан облысы кәсіпкерлер палатасының директоры Асылан Ибадуллаев Түркістан облысы мәдениет және туризм басқарма басшысының орынбасары Нұрдәулет Медеуов және өзге де топ мүшелері қатысты.
Шекарадағы бекеттің қазіргі ахуалы, бекет ғимаратын жаңарту, кіру-шығу терминалдарын орнату, ана мен балаға арналған бөлмелер салу, ұзын-сонар кезектерді жою, санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын ретке келтіру жалпы ішкі мәселелер ортаға салынды. Өйткені ағымдағы жөндеу жұмыстары соңғы рет 2009 жылы жүргізілген. Кеден бекеті туристік әлеуетті дамыту тұрғысынан алғашқы қадамға жататыны белгілі. Тұрақты автобус маршруттары, мүгедектігі бар адамдар, арнайы делегациялар мен туристік топтарды өткізу үшін жеке бағыттар жоқтығы сөз болды.
Басқосу нәтижесінде өткізу қабілетін арттыру, ғимаратты жөндеуден өткізу, туристік автобустар үшін жекелеген бағыттарды бөлу, қауіпсіздікті қамтамасыз ету және өткізу пунктінің айналасында санитарлық тазалау жүргізу жөнінде шаралар әзірлеу туралы келісімдер жасалды. Аталған проблемаларды шешу үшін бірлескен іс-шаралар жоспары жасалып, нақты іс-әрекеттер атқарылмақ.
Елімізде жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы Заңына сәйкес мәслихаттар жылына кемінде бір рет халық алдында атқарылған жұмыстар бойынша есеп береді. Осыған сәйкес, Төлеби аудандық Мәдениет үйінде Түркістан облыстық мәслихатының депутаттары Нұрлан Қозыбақов, Ханай Әшірбеков және Ғалымжан Елшібаймен бірге халықпен кездесіп, тұрғындарды толғандырған сауалдарға жауап бердік.
Басқосуда тұрғындар тарапынан бірқатар ұсыныстар мен талап-тілектер айтылды. Солардың қатарында Зағамбар ауылының тұрғыны Мәдениет үйінің құрылысын жүргізуді, Бейнеткеш елді мекенінің көшесін асфальттауды өтінді. Қасқасу ауылының тұрғыны оқушыларды мектепке тасымалдау мәселесі мен ауыл жастарынан құрылған воллейбол командасын қаржылай қолдауды сұрады. Сондай-ақ, Ленгір қаласы №8 колледжінің ұстаздары спорт зал мен шеберхана қажеттігін, бұған қоса білім ошағының ғимараты апатты жағдайда тұрғанын жеткізді.
Аудандағы тағы бір өзекті мәселе мамандандырылған Дарын мектебіне қосымша ғимарат құрылысын жүрізу болса, Кемеқалған елді мекенінің зейнеткері Абай шағын жинақты мектебінің ғимаратын жаңартуға көмек сұрады. Ал, Екпінді мен Қосағаш елді мекенінің халқы ауылға спорт кешенінің қажет екенін айтты.
Ауыл тұрғындарының әлеуметтік маңызды мәселелері қашанда басты назарда болады. Тиісінше, халықтың өтініштеріне сәйкес аудағы уақытта, тұрақты комиссия отырыстарында жауапты сала басшыларына сауалдар жолданып, облыстық деңгейде шешімін қарастыру, бюджетке енгізу шаралары жүргізіледі.
@Қанат Нышанов — Түркістан облысы мәслихатының депутаты
Түркістан облыстық мәслихаты депутаттарының аудан, қалалардағы халық алдында есеп беру кездесулері жалғасын табуда. Кезекті жиын Арыс қаласында өтті. Түркістан облыстық мәслихат төрағасы Нұралы Әбішов және облыстық мәслихат депутаты Ержан Қосмамбетов тоғыз жолдың торабында орналасқан қаланың тұрғындарымен кездесті.
Кездесуге қалалық мәслихат депутаттары, ауылдық округ әкімдері, қала әкімдігінің салалық бөлім басшылары, қоғамдық ұйымдар басшылары, қала халқы және бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты. Кездесуді Арыс қаласының әкімі Г.Құрманбекова жүргізіп отырды. Алғашқы сөз депутат Е.Қосмамбетовке беріліп, ол 2023 жылдың қорытындысы бойынша облыстық мәслихатта атқарылған жұмыстар туралы баяндама жасады. Кейіннен халық қалаулылары арыстықтардың ауыз сумен, электр энергиясымен қамту сынды көкейкесті сұрақтарына жауап берді.
Кездесуді қорытындылаған облыстық мәслихат төрағасы Н.Әбішов Арыс қаласының экономикалық-әлеуметтік дамуына тоқталып, бүгінде облыс әкімі Дархан Амангелдіұлының басшылығымен облысқа инвестиция тарту, кәсіпорындар ашу, бизнес саласын дамыту бағытында қарқынды жұмыстар жүргізіліп жатқандығын айтты.
“Мемлекеттің қаражатына жасалған жұмыстарды тізбектеп ауылға газ, жарық, ауыз су, жол жеткіздік деп мақтанудың қажеті жоқ деп есептеймін. Бұл тірліктер онсыз да бюджеттен бөлінетін қаржымен шешімін табады. Депутаттың ең басты әрекеті өз ауылдарына инвестиция тарту, демеушілер табу және кәсіпорындар салып, халыққа пайдасын тигізетін жұмыс орындарын ашумен бағаланады. Егер осындай істерді жүзеге асырған азаматтар болса, міне сол нағыз халық қалаулысы деп ойлаймын. Мұндай жұмыстар тек әкімнің міндеті болмауы керек. Аудандық, қалалық мәслихаттың депутаттары да белсенді болуы қажет деп есептеймін”,- деді Түркістан облысы мәслихатының төрағасы Нұралы Әбішов Арыс қаласының халқымен кездесуде
Расында, Мемлекет басшысы елге, өңірлерге инвестиция тарту, сол арқылы әлеуметтің әлеуетін көтеруді міндеттеп отыр. Түркістан облысының әкімі Дархан Амангелдіұлының басшылығымен бұл бағытта қарқынды жұмыстар жүргізілуде.
“Сондықтан ескі әдістерді, өтірік есеп беретін жиындарды қысқартайық. Керісінше ел болып, теміржолшылар мекені, тоғыз жолдың торабында орналасқан Арыс қаласының мүмкіндіктерін дұрыс пайдаланайық”,- деді мәслихат төрағасы.
Жалпы Арыс қаласына 2023 жылы түрлі сала бойынша 50 нысанға 6 миллиард 588 миллион теңге бөлінген екен. Оның ішінде: республикалық бюджеттен – 920 миллион, ұлттық қордан — 2 миллиард 655 миллион, облыстық бюджеттен — 2 миллиард 997 миллион теңге қаралған. Осылай деп баяндаған облыстық мәслихаттың депутаты Ержан Қосмамбетов депутат өз туған жеріне демеуші бола білуі тиіс екенін атап өтті. Сондықтан, қаланың экономикасын көтеру үшін кәсіпкерлік саласын өркендетуге ерекше көңіл бөлу қажеттігін жеткізді.
Айта кетейік, Ержан Қосмамбетов Арыс қаласының өркендеуіне өз үлесін қосып жүрген азамат. Ол, тұрғындарға қажетті әлеуметтік нысандарды ел игілігіне беріп, тұрғындардың талап-тілегін орындауды да басты назарға алған. Жалпы, тұрғындар осындай есеп беру кездесуін өткізген депутаттарға алғыстарын білдіре отырып, жұмыстарына сәттілік тіледі.
Кездесуден соң, облыстық мәслихат төрағасы Н.Әбішов жеке қабылдау өткізіп, қала тұрғындарының мәселелерін тыңдады.Жеке қабылдауда қала тұрғындары көтерген барлық мәселелерді бақылауға алып, қала әкімдігіне тиісті ұсыныстар енгізді.
Әкімдер инвестиция тартудың орнына ескі әдетке салып, бюджет қаражатына сеніп отырады. Бұл туралы Президент Үкіметтің кеңейтілген отырысында айтты. Мемлекет басшысы еліміз жаңа инвестициялық кезеңді бастауға тиіс екенін мәлімдеді. Ол негізгі капиталға салынған инвестицияның ішкі жалпы өнімге шаққандағы үлесі азайып бара жатқанына назар аударды. Басқаша айтқанда, экономикаға жеткілікті қаражат салынбай жатыр. Соның салдарынан алдағы жылдары елдің даму қарқынын сақтап тұрудың өзі қиын болуы мүмкін.
– Ішкі және сыртқы инвестицияны айтарлықтай көбейту керек. Бұл – жаңадан құрылған Инвестициялық штабтың негізгі міндеті. Штаб елге инвестиция тартуға қажетті біртұтас экожүйе қалыптастыруы керек. Даму институттарының жұмысын жандандырып, бизнес өкілдерімен тиімді диалог жүргізуге тиіс. Шетелдегі мекемелердің, орталық пен аймақтардың арасында тығыз байланыс орнату қажет. Ең бастысы, Инвестициялық штаб қажетті шешімді дер кезінде қабылдауы керек. Мекеме басшыларының шетелге жасаған әрбір іссапары нақты нәтиже беруге тиіс. Сапар қорытындысы бойынша Үкімет басшылығына, қажет болған жағдайда Президентке есеп берілуі керек. Инвестициялық жобаларды іске асыруға қатысты кедергілер, әсіресе, аймақтарда жиі болып тұрады. Әкімдер инвестиция тартудың орнына ескі әдетке салып, бюджет қаражатына сеніп отырады. Аймаққа жеке инвестиция тарту әкімдердің ең басты міндетінің бірі болуы керек, – деді Президент.
Түркістан облысы халқы тығыз орналасқан өңірдің бірі. Оның ішінде Мақтаарал мен Жетісай аудандарында халық саны 300 мыңнан асады. Халық саны көп аймақта, тиісінше мәселелер де көп болатыны анық. Бұл, Мырзашөл өңіріндегі кейбір елді мекендердің, яғни шалғайдағы ауылдардың әлеуметтік-экономикалық ахуалын жақсартуға, олардың мәселесін дер кезінде шешуге келгенде қиындықтар туғызып отыр.Аталған мәселені Жетісай ауданының мәслихат депутаттары көтеріп, ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұына арнайы өтініштерін де жолдаған.
Өтініш хатта, депутаттар 1997 жылы бір ауданға біріктірілген Мақтаарал, Жетісай, Асықата аудандарын қайта тарихи қалпына келтіруді ұсынған. Халық қалаулыларының айтуынша, Асықата ауданының құрамына 93 мыңнан астам халықты қамтитын 1 кент, 7 ауылдық округ және 83 елді мекенді енгізу қажет. Сондай-ақ оның жер көлемі 64 435 гектарды құрайтын болады. Аталған ұсыныстың Мемлекет басшысына жолданғанын «AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалының алаңында өткен брифингте Жетісай аудандық мәслихатының төрағасы Медет Қасымов та растады. Сондай-ақ бұл бастаманы жергілікті депутаттармен қатар, тұрғындарда қолдап отырғанын жеткізді. Себебі, мұндай шешім қабылданса Мырзашөлдегі өзекті мәселелерді жеделдетіп шешуге мүмкіндік болады, дейді Медет Алмасбекұлы.
Жалпы, журналистермен өткен кездесуде Жетісай аудандық мәслихатының төрағасы халықтың сеніміне ие болған аймақтарда партияның сайлауалды бағдарламасының орындалуы бойынша есеп берді. Медет Қасымов ауданның депутаттық корпусы 22 азаматтан жасақталғанын, оның 19 адамы — «AMANAT» партиясының фракциясы құрайтынын айтты.
«Сегізінші шақырылымда аудандық мәслихаттың 9 сессиясы өткізіліп, 58 мәселе қаралды. Сессияларда аудандық бюджетті қалыптастыру және оның орындалуы, дербес бөлім басшыларының және кент, ауылдық округ әкімдерінің атқарған жұмыстарының есебі, аудандағы қылмыстың алдын алу, денсаулық сақтау, білім беру салаларындағы жұмыс барысы, ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуы жөніндегі аудан әкімінің есебі туралы мәселелер қаралып, тиісті шешімдер қабылданды. Ал, ауданның депутаттары аймақтың өзекті мәселелеріне қатысты 101 депутаттық сауал жолдап, олардың орындалуын мәслихат басты назарға алды», — деді Жетісай аудандық мәслихатының төрағасы Медет Қасымов
Сондай-ақ, брифингте сөз тізгінін алған Мақтарал аудандық мәслихат төрағасы Қадір Сәрсекбаев 130 мың адамға жуық халық тұратын ауданның мәслихат депутаттары ауыл-аймақтардағы қордаланған мәселелерді шешуге белсене кіріскенін жеткізді. Халықтың сенім мандатына ие болған депутаттар мәслихат құрылымындағы 3 тұрақты комиссияның құрамына еніп, әр сала бойынша айқындалған өзекті мәселелердің оңтайлы шешілуін назарға алған.
«Жыл басынан бері 6 сессия өткізіп, маңызды мәселелерді реттейтін 52 шешім қабылдадық. Маңызды мәселенің бірі – аудан бюджетіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу болды. Депутаттардың сүзгісінен өткен аудан бюджеті 14 млрд 759 млн.теңге көлемінде бекітіліп, оның 34,2% — әлеуметтік салаға, 23% — тұрғын-үй коммуналдық шаруашылық, энергетика саласына, 10,2% — көлік және коммуникация саласына, 32,6% — басқа да салаларға бағытталды. Депутаттық корпус тарапынан жергілікті атқарушы органдарға 41 депутаттық сауал жолданып, оның 36-сы орындалған, кейбір өзекті тақырыптар бойынша түсініктеме берілген. Депутаттар жолдаған сауалдардың 44 пайызы ағын су, жол, абаттандыру, газ, электр энергиясы мәселелеріне арналса, 29 пайызы – жер қатынастары саласына, 12 пайызы – құқық қорғау саласына қатысты болды. Байланыс сапасын арттыру және құрылыс саласына қатысты барлығы 6 депутаттық сауал жолданып, орындалуы мәслихат бақылауына алынды»,- деді Мақтарал аудандық мәслихат төрағасы Қадір Сәрсекбаев.
Ұлтаралық татулық — еліміздегі тұрақтылықтың кепілі. Мемлекет басшысы татулық пен келісім тек мемлекеттік саясатта емес, қоғамда, үйде, ұжымда, жалпы, барлық жерде дәріптелуі қажет екенін айтқан болатын. Расында, елдің тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығы бәрінен қымбат.
«Бұл жалаң ұран емес, әр азаматтың күнделікті ұстанымы болуы керек. Халқымыз бірліктің және тыныштықтың қадірін біледі. Бұл – небір қиын-қыстау заманды өткерген, қазақ жерінен пана тапқан барша этностар үшін де қымбат құндылықтар. Осы құндылықтарды бағалай білгеннің арқасында жұртымыз бейбіт өмір сүріп жатыр. Бұл – теңдессіз жетістік», – деді Қазақстан президенті ҚХА отырысында.
Сонымен қатар, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ұлттық бірегейлікті сақтаудың маңызды рөліне тоқталып, осыған орай этносаясат мәселесіне байыппен қарау керек екенін атап өткен болатын.
– Татулық пен бірлік – табысты мемлекет болудың басты кепілі. Этносаясатта жаһандық және аймақтық үдерістер ескерілуге тиіс екені айтылды. Бұл – өте орынды ұсыныс. Яғни, этносаралық қатынас мәселесін заман талабына сай реттеу керек. Бұл жұмыс ауқымды реформалармен үндес болуға тиіс. Бұған немқұрайлы қарауға болмайды, этносаралық саясат айрықша назар аударып, ұдайы жетілдіріп отыруды қажет етеді. Шын мәнінде, азаматтардың бірлігін, жалпыұлттық бірегейлікті және еліміздің этноәлеуметтік тұтастығын нығайту жөніндегі іргелі, тіпті қасиетті деп айтуға болатын міндеттерді жүзеге асырмайынша, мемлекеттің бірде-бір стратегиялық міндетінің орындалуы мүмкін емес екенін естен шығармаған жөн, – деді Мемлекет басшысы.
Осылайша, Мемлекет басшысы Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметіндегі бірқатар басымдықты айқындап берді. Атап айтқанда бірлік пен татулыққа қарсы әркеттерге, арандатушылық әрекетке батыл түрде тосқауыл қою, этноәлеуметтік шиеленістің шығу себептерін жою үшін нақты шаралар қабылдау қажет екенін айтты. Сонымен қатар көпмәдениетті ортаны дамытып, барлық азаматтың мемлекеттік тілді меңгеруі үшін жүйелі қадамдар жасау керектігіне тоқталды.
Бұл бағытта, Түркістан облысындағы түрлі этнос өкілдері көп шоғырланған аймақтың бірі болып саналатын Төлеби ауданында қандай іс-шаралар атқарылып жатыр? Діни тұрақтылық пен ұлтаралық татулықты нығайту, этносаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырумен айналысатын Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиал басшысы Есімхан Айтжановпен хабарласып, сұқбат жүргіздік. Маңызды ақпараттар мен мол деректер айтылған сұхбатты назарларыңызға ұсынамыз.
— Алғашқы сауалды «Қоғамдық келісім» КММ-нің міндеттерімен таныстырып өтуден бастасақ? Коммуналдық мемлекеттік мекеме қызметінің мәні мен мақсаттары қандай?
— «Қоғамдық келісім» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің негізгі мақсаты қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті нығайту бойынша этномәдени бірлестіктермен және өзге де қоғамдық ұйымдармен өзара іс-қимылды және ынтымақтастықты жүзеге асыру, облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметін қамтамасыз ету және оның іс — шараларын өткізу, сондай-ақ этносаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік стратегиялық және бағдарламалық құжаттарды түсіндіру мен ілгерілету бойынша ақпараттық іс-шараларды ұйымдастыру және жүзеге асыру болып табылады. Мемлекет басшысы айтқандай экономикалық дамумен қатар, елдің мызғымас бірлігі, ұлттар арасындағы ауызбіршілік пен татулық ең басты құндылық болып табылады. Сондықтан, қоғамдық келісімді қалыптастыру бағытында мекеме маңызды рөлі атқарады.
— Еліміздің болашағы жастар екені бәрімізге белгілі. Саналы, білімді ұрпақ қашанда жаңашылдыққа, өркендеуге ұмытылады. Сондықтан оларды жат, теріс ағымдардан аулақ болуға шақыру өте маңызды шаралардың бірі. Бұл бағытта Төлеби ауданында қандай іс-шаралар жүзеге асуда?
— Ия, расында бұл мәселе өте өзекті. Себебі, тұрақтылықты қамтамасыз ету мәселесіне келгенде ел ішіне іріткі салатын, теріс пиғылды ұстанымдардан аулақ болғанымыз абзал. Бұл бағытта Төлеби ауданында ауқымды жұмыстар атқарылып жатыр. Білікті мамандар, теологтар, имамдар да оқушылармен, студенттер және түрлі мекеме ұжымдарымен де кездесулерулер өткізілуде. Атап айтсақ, Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалы және аудандық ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен аудан аумағында діни тұрақтылықты қамтамасыз ету, діни экстремизм мен терроризмнің және кереағар діни ағымдардың алдын алу мақсатында, Төлеби аудандық Қазақстан Халқы Ассамблеясы жанындағы Аналар кеңесі мүшелерінің қатысуымен облыстық дін істері басқармасына қарасты «Дін мәселелерін зерттеу орталығының» дінтанушы, теолог маманы Б.Өтеген семинар-тренинг өткізіп, қойылған сұрақтарға жауап берді. Ұл мен қыздың тәрбиесінде ата-ананың маңызды рөл атқаратынын ескерсек, ақжаулықты аналармен болған жиында ақпараттық-түсіндіру тобы келешек ұрпақты отбасыдан бастап дұрыс жолға бағыттау маңызды екенін жеткізді.
Сондай-ақ, Төлеби аудандық ішкі саясат бөлімі, Адами әлеуетті дамыту бөлімі, Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалының ұйымдастыруымен, Алатау жалпы орта мектебі, Біркөлік негізгі орта мектеп, Екпінді , Нысанбек ЖОМ, Қайнар ЖОМ, Бірінші мамыр ауылдық округі Бірінші мамыр ЖОМ, Ынтымақ елді мекені Ынтымақ ЖОМ, Қамшақ елді мекені Әл-Фараби жалпы орта мектептерінің 9-11 сынып оқушыларымен «Шетелдік күмәнді теологиялық оқу орындарында білім алудың қауыптілігі туралы» және білім беру мекемелерінде этнос жастарымен арасындағы достықты, түсіністікпен келісімді нығайту мақсатында кездесу ұйымдастырылып, ақпараттық-түсіндірме жұмыстары жүргізілді.
Дәл осындай маңызды кездесу Ленгір қаласы №1, №2, №4, №5 оқу орындарында , Ленгір қаласы №1 мектеп-лицейі, Аққұм елді мекені Қ.Тыныбеков, Жаңаұйым елді мекені Жаңа-ұйым жалпы орта мектебі, Момынай елді мекені Момынай жалпы орта мектептерінің 9-11 сынып оқушыларымен өтті. Жиында оқу ордасындағы этносаралық татулық, достық мәселесі, басқа елдердегі теологиялық күмәнді білім беретін орталықтардың қауіпті ұстанымдары туралы дәрістер айтылды. Айта кетейік, ақпараттық-түсіндірме жұмыстары Төлеби ауданы әкімінің өкімімен, ауданға қарасты білім беру мекемелері арасында ұдайы өз жалғасын тауып келеді.
Яғни, аталған тақырыпта тағы да Алабас елді мекені Алғабас ЖОМ, Бейнеткеш елді мекені Ы.Алтынсарин ЖОМ, Жаңажол елді мекені Жаңажол ЖОМ, Киелітас елді мекені №16 Ш.Уалиханов ЖОМ, Жыланбұзған ЖОМ, Ақайдар елді мекені М.Әуезов ЖОМ, Тағайна елді мекені Тағайна жалпы орта мектебі, Әңгірата елді мекені, Әңгірата ЖОМ, Ақбастау елді мекені, Ақбастау ЖОМ, Абай елді мекені, Қазығұрт ЖОМ, Көксәйек №9 колледжі, Көксәйек ауылдық округі, М.Х.Дулати ЖОМ, Көксәйек ауылдық округі, Төлеби ЖОМ, Көксәйек ауылдық округі, Жеңіс ЖОМ, Қазақстан елді мекені, Қазақстан жалпы орта мектеп, Кенесарық елді мекені, Б.Байболатұлы ЖОМ, Керегесі елді мекені, Керегесі ЖОМ, Мәдени елді мекені, Мәдени ЖОМ, Сарқырама елді мекені, Сарқырама жалпы орта мектептерінің жоғарғы сынып оқушыларымен кездесу ұйымдастырылып, оқушыларды толғандырған бірқатар сауалдарға жауап берілді. Ақпараттық — түсіндірме тобында ішкі саясат, білім және теолог мамандар бар. Бүгінгі таңда, діни ұстанымдар бойынша жасөспірімдерді түрлі мәселелер қызықтырады. Осындай шақта, оларға тура жол сілтеуде маңызды.
Ал, Төлеби ауданына қарасты этнос өкілдері тығыз шоғырланған Леңгір қаласы және Бірінші Мамыр елдімекенінің тұрғындары арасында «Азаматтық жауапкершілік пен міндеттілік», «Идеологиялық ваккум түсінігі және оны толтырудың маңыздылығы» және «Толеранттылық дегенді қалай түсінеміз» атты тақырыптарда кездесу өтті. Жиынға Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің этносаралық қатынастар саласының мониторингі бөлім басшысы Х.Исақов, сарапшы маман Ә.Палман, «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиал ұжымы, Ардагерлер және Аналар кеңесінің мүшелері, этнос өкілдері, ауыл билері мен зиялы қауым өкілдері қатысты. Кездесу барысында тұрғындар аталған тақырыптар бойынша өз ойларымен бөлісіп, ұсыныс-пікірлерін ортаға салды.
Сонымен қатар аудандық қоғамдық келісім мен қоғамдық кеңес мүшелері және зиялы қауым өкілдерінің қатысуымен ауданымызда этносаралық татулықпен достық қарым-қатынасты нығайту мақсатында ауқымды отырыс өтті. Аталған отырыста «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалының басшысы ретінде этносаралық келісімді насихаттау бойынша атқарылған жұмыстары жөнінде баяндама жасадым. Бұл кездесуде қатысушылардың ұсыныс-пікірлері ортаға салынып, жан-жақты талқыланды.
«Этносаралық шиеленістердің шығу себептері және оның алдын алу шаралары» мен «Аудан аумағындағы этнос өкілдері арасында ынтымақтастық пен достық қарым-қатынасты нығайту» тақырыптары Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Ақсақалдар кеңесінің І тоқсандық отырысында да талқыға түсті. Аталған кеңес отырысына Төлеби аудандық Ақсақалдар кеңесінің төрағасы С.Бекмұрзаев және кеңес мүшелері, Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалы, аудандық мәслихат депутаты Д.Омаров, аудандық этномәдени бірлестіктерінің төрағалары мен мүшелері және аудан тұрғындары қатысты.
Одан бөлек, Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Ақсақалдар кеңесінің төрағасы С.Бекмұрзаевтың бастауымен этностар тығыз шоғырланған Киелітас ауылдық округіне қарасты Жыланбұзған елдімекенінің тұрғындары арасында ұлтаралық татулық пен достықты, түсіністік пен келісімді, бірлік пен ынтымақтастықты нығайту мақсатында насихаттық түсіндірме жұмыстары жүргізілді.Кездесу барысында аудандық Ақсақалдар кеңесінің төрағасы С.Бекмұрзаев татулық пен бірлікті сақтай отырып ұлтаралық қақтығыстарың алдын алуға және жастар тәрбиесіне де аса мән беру керек екендігін айтып өтті.
Ал, Түркістан облыстық қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің өңір тұрғындары арасындағы кездесулері мен фокус-топтық зерттеу жұмыстары Төлеби ауданының Көксәйек, Тасарық ауылдарында жалғасты. Аталған жиында «Ұлт болып ұйысуда мемлекетшілдік ұғымының орны», «Әскери міндет саласындағы заңнамаларды орындау қажеттілігі» тақырыптарында тұрғындармен кездесулер өтсе, «Қоғамдағы этносаяси ахуал бойынша тұрғындардың көңіл күйі» тақырыбында фокус-топтық зерттеу жұмыстары ұйымдастырылды.
Түрлі этнос өкілдерінің өз арасында да татулықты нығайтуға негізделген кездесулер өтуде. Мысалы Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық өзбек этномәдени бірлестігінің белсенді мүшесі Жамол Кадировтың бастауымен аудан аумағындағы этнос арасындағы ынтымақтастық пен достық қарым-қатынасты нығайту мақсатында, этностар тығыз шоғырланған Бірінші Мамыр ауылдық округіне қарасты Зағамбар елдімекенінің тұрғындары арасында татулық пен достықты, түсіністік пен келісімді, бірлік пен ынтымақтастықты нығайту мақсатында насихаттық түсіндірме жұмыстары жүргізілді.
-Ұлттық тәрбие, салт-дәстүр, отбасы құндылықтарын дәріптеу, ата-бабаларымыздың өмір жолы, Сондай-ақ Мемлекет басшысы атап өткендей мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру де күн тәртібіндегі мәселе. Себебі, ол да елдегі тұрақтылығының бір бөлігі саналады. Осы бағыттағы іс-шараларды атап өтсеңіз? Ауданда қандай жұмыстар атқарылды?
— Расында да, ең құнды тәрбие – ұлттық тұрғыдан берілген тәрбие деп білемін. Сан ғасырлар бойы сараланған асыл құндылықтарымыз шынайы ізеттілікке жетелейді. Сол себептен ұлттық тәрбиенің негіздерін бір арнаға тоғыстыра отырып, ұрпақ тәрбиесі мәселесінде тиімді пайдалана білуіміз керек. Бұл бағытта Төлеби аудандық әкімдігінің қолдауымен және «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің ұйымдастыруымен облыстық «Көшпенділер» сайысы өтті. Аталмыш іс-шараға Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесі де атсалысып, өз үлестерін қосты. Сайыстың мақсаты жастар арасында қазақ халқының ұлттық ойынын салт – дәстүрін, әдет – ғұрпын дәріптеу, туған елге, жерге, өз Отанына деген сүйіспеншілік сезімдерін арттыру болды. Ұлттық ойындардың мәнін, мақсатын теориялық және іс жүзінде ұғындыру, ұлттық ойын түрлерімен таныстыру, қызығушылықтарын арттыру мәселесінде аудан халқының ұйымшылдығы ерекше болды. Көшпенділер сайысының келешек ұрпақ үшін берері мол. Мұндай шаралар Төлеби ауданында алдағы уақытта да жалғасын табады деген сенімдемін.
Сондай-ақ, Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесі мен Зертас елді мекеніне қарасты, Қ.Мамытов атындағы жалпы орта мектебінің бірлесіп ұйымдастыруымен, жылдық жоспардан тыс оқушылар арасында «Салт- дәстүрім- таусылмайтын байлығым» атты тәрбие сағаты болып өтті. Шараға Төлеби аудандық Аналар кеңесі мүшелері мен мектеп оқушылары және оқытушылары қатысты. Бұл шараның да өзіндік мақсаты айқын. Яғни, оқушыларға қазақ халқының салт — дәстүрлері мен әдет-ғұрпының тәрбиелік мәнін ұғындыру, баланың бойына адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру, халық өнегесін үйрету. Шара барысында жастарға үлгі өнеге көрсетерлік ғибратты сөздер айтылып, аталған тақырыптар бойынша пікірлер ортаға салынды.
Дәстүрді дәріптеу білім ордалары мен аудандағы кітапханаларда да жиі ұйымдастырылып тұрады. Солардың бірі «Салтым –асыл қазынам» атты тақырыптағы іс-шара орталықтандырылған №1 Қалалық кітапханасында ұйымдастырылды. Аталған кездесуге Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова және кеңес мүшелері, Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалының маманы А.Саудебаева, Аудандық музейінің қор сақтаушы жастары, Төлеби аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің «Әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеу қызметі» секторының меңгерушісі Қ.Омаров және мамандары қатысты.
Ал, мемлекеттік тілді насихаттау, оның қолданыс аясын кеңейту мақсатында Төлеби аудандық Аналар кеңесі мен «Тілдерді оқыту және дамыту орталығы» бірлесе ұйымдастыруымен, «Елімізде этникалық, діни, нәсілдік, тілдік және гендерлік кемсітуге жол жоқ» тақырыбында дөнгелек үстел өткізілді. Аталған кездесуге Аналар кеңесінің мүшелері, «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалының маманы А.Саудебаева, Төлеби аудандық мешітінің наиб имамы Жандарбек Жаппаров және Төлеби аудандық мәслихат депутаты Д.Омаров және аудан тұрғындары қатысты. Кездесудің негізгі мақсаты — Мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту, тіл мәдениетін көтеру, көркем әдебиетті насихаттау, ел ішінен талапты, талантты, азаматтарды іздеп табу болды. Сонымен қатар ақын, ағартушы Сұлтанмахмұт Торайғыров пен Мағжан Жұмабаевтардың қалдырған мол мұралары насихаттаталды.
Жастар арасында да мемлекттік тілдің мәртебесін көтеретін игі шаралар ұйымдастырылып тұрады. Осындай шараның бірі Төлеби ауданы Леңгір қаласына қарасты, «Lenger Polytechnic» колледжінде өтті. Қазақстан халқының тілдері мерекесіне орай «Тіл – ең асыл қазына» тақырыбында өткен іс-шараны «Қоғамдық келісім» мекемесі ұйымдастырды.Жиын үш тілде өрбіді. Жастар өте белсенді болды деп айта аламын. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте»- деп, қазақтың біртуар ақыны Қадыр Мырзалиев айтып кеткендей бұл кездесудің мақсаты да жас ұрпақты ана тілінің қадір-қасиетін түсіне білуге шақыру болды. Ана тілін сүюге, ана тілін ардақтай білуге тәрбиелеу ең басты міндеттердің бірі деп санаймыз.
Сондай-ақ, дәл осы оқу ордасында Қазақстан халқының тілдері мерекесіне орай мемлекеттік тілде жалпы қазақстандық ашық диктант жазу шарасы өтті. Студенттер жыр пырағы — Мағжан Жұмабаев туралы деректерді оқып, шығармалары арқылы түсініктерін кеңейту және білімдерін одан әрі қалыптастыруға мүмкіндік алды. Бұл шара жастардың ойлау жылдамдығын, есте сақтау қабілетін дамытуға мол септігін тигізді деп есептеймін. Және осы арқылы оларды елін, жерін сүюге тәрбиелеу басты мақсат болды. Сонымен қатар, Төлеби аудандық Аналар кеңесі мен Сұлтан-рабат жалпы орта мектебінің ұйымдастыруымен қолөнер бұйымдарының көрмесі және бата беру дәстүрі өткізілді. Аталған шараға мектеп қызметкелері және этнос өкілдері ат салысты.
Отбасы құндылықтарын дәріптеу мәселесіне келер болсақ, Төлеби аудандық Аналар кеңесі мен Ленгір қаласы №8 кәсіптік-техникалық колледжінің бірлесе ұйымдастыруымен, жылдық жоспарға сәйкес студенттер арасында «Отбасы-аялы алақан мекені» атты тәрбие сағаты болып өтті.Шараға колледждің студент жастары мен оқытушылары қатысты. Шарада отбасы құндылықтарын, дәстүрлерін жаңарту, ата-ана мен бала арасындағы және отбасы мүшелерінің бір-біріне жақсы қарым-қатынастарын орнату, қамқоршыларға құрмет әрі қолдау көрсету,адамгершілік қасиеттер қалыптастыру мәселелері айтылды. Ақжаулықты аналар мен ел ағалары жастарды өз ұлтының әдеп-ғұрыптарын,салт-дәстүрлерін қастерлейтін өз ойын ашық жеткізетін, өзіндік пікірін білдіре алатын, ата-ананы,отбасын,өмір құндылықтарын құрметтейтін тұлға қалыптасуға шақырып, қатысушылармен осы тақырыптар аясында өзара пікір алмасты.
Сонымен қатар, ауданға қарасты Сұлтан рабат жалпы орта білім беретін мектебінде оқушылар арасында «Отбасы – бақыт мекені!» тақырыбында іс-шара өткізілді. Бұл іс-шараның өтуіне де ақжаулықты аналарымыздың қосқан үлесі орасан. Олар ата-аналар қауымына өсиеттерін айтып, үлгілі отбасы болудың сырларымен бөлісті. Түрлі этнос өкілдері де қатысқан ізгілікке толы кездесуде бала тәрбиесіндегі ата-ананың алатын орны ерекше екендігі түсіндірілді. Расында, қазіргі таңда бала тәрбиесінің алғашқы алтын қазығы туған ұясы, өз отбасындағы ата — ана тәрбиесі, өнегесі және ата — ана баланың бас ұстазы екенін түсіндіру маңызды. Ең бірінші отбасы мүшелерінің арсындағы бауырмалдық, қайырымдылық, достық қарым- қатынасты нығайса, отанымыздың да бірлігі бекем болмақ. Отан — отбасыдан басталады деп ата-бабаларымыз бекер айтпаса керек. Сондықтан мұндай шаралар елдің ынтымағы мен тұрақтылығына оң әсерін беріп жатады.
Жанұяның жарасымды, ауызбіршілікте болуы сол шаңырақтың шаттығын еселей түседі. Себебі, ата-ананың игі амалдарын көріп өскен балалары да қайырымды істерге жақын болады. Төлеби ауданында дәл осындай мақсаттағы жиындар, кездесулер көптеп ұйымдастырылады. Солардың бірі «Қоғамдық келісім» мекемесінің ұйымдастыруымен, Киелітас ауылдық округ әкімдігінің мәжіліс залында Отбасы күні мен Еңбек күнінің қарсаңында «Ұяда не көрсең-ұшқанда соны ілерсің» атты дөңгелек үстел болып өтті. Шараға Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова және кеңес мүшелері мен Төлеби аудандық ауруханасының психо-профилактика бөлімінің маманы З.Құлжанова мен АПБ әйелдерді зорлық-зомбылықтан қорғау бөлімшесінің аға инспекторы, полиция аға лейтенанты А.Боташева қатысты. Қатысушыларға спикерлер тарапынан отбасы құндылықтары бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізіліп, адам құқықтары, ұлтаралық қарым-қатынас, көршімен тату болу, отбасыдағы әкенің орны, оны құрметтей білу, ұл мен қызға жанұяда дұрыс тәлім-тәрбие беру туралы айтылды.
Ағымдағы жылдың қыркүйек айында өткен Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Аналар кеңесінің ІІІ тоқсандағы отырысында да дәл осы отбасы құндылығы кеңінен талқыланды. Этномәдени орталықтардың мүшелері мен жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің «Әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеу қызметі» бөлімшесінің мамандары мен ішкі саясат бөлімінің бас маманы Ж.Рысбаева және ауданымызға қарасты № 16 мектеп ұстаздары және аудандық аналар кеңесінің мүшелері, қоғамдық келісім мекемесінің ұжымы да қатысқан кездесуде «Қыз инабаттылығымен әдемі, әдептілігімен сәнді» және «Отбасылық жағдайда орын алатын зорлық-зомбылықты жанжалдарды болдырмау және отбасыдағы ынтымақ пен қарым-қатынасты нығайту түрлері мен қауіп қатері» тақырыптарында кеңінен түсіндірілді. Жиын соңында қатысушылар өз пікірлерін ортаға салып, өз көкейінде жүрген сұрақтарға жауап алды.
Ұлылардың ұлт болашағы үшін жасаған ерліктері ешқашанда ұмыт қалған емес және ұмытылмайды. Олар еліміздің егемендігін қалыптастыру жолында өз өмірлерін қатерге тікті. Тіпті өз отаны үшін құрбан болды. Міне осындай алаш азаматтарын насихаттау бағытында жылдық жоспарға сәйкес, 31 мамыр — саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күніне арналған «Алаш туы астында, Күн сөнгенше сөнбейміз» тақырыбында іс-шара ұйымдастырдық. Төлеби ауданына қарасты, Алшалы елді-мекенінде орналасқан Ә. Молдағұлова атындағы шағын жинақты негізгі орта мектебінде өткен шарада аға буын өкілдері, ұстаздар қауымы, Аналар кеңесінің мүшелері мен мектеп оқушылары саяси қуғын-сүргін құрбандарын бір минут үнсіздікпен еске алып, олардың өімір жолы мен өнегесі насихатталды.
Ал, 4 маусым–Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздер күні мерекесіне орай, «Мемлекеттік рәміздер–қасиетті құндылығымыз!» атты тақырыппен Аналар кеңесінің жылдық жоспарына сәйкес, түрлі этнос жастары арасында дөңгелек үстел мәжілісі болып, еліміздің рәміздерін құрметтеу,жастардың бойына патриоттық рухтағы тәрбиелені сіңіру, отанымызға деген сүйіспеншілікті арттыру туралы маңыналы әңгімелер айтылды. Шараға Аналар кеңесінің мүшелері мен колледж ұстаздары және студенттер қатысты.
Сондай-ақ, Түркістан облысының қоғамдық даму басқармасы «Қоғамдық келісім» КММ-нің Төлеби аудандық филиалы және ауданға қарасты Сұлтан рабат жалпы орта білім беретін мектеп пен Бірінші мамыр ауылдық округіне қарасты Тағайна елдімекенде орналасқан Тағайна мектебінің ұйымдастыруымен, өзбек этномәдени бірлестігі оқушылары арасында «Еркін ел ұрпағы» атты жалпы ұлттықпатриоттық диктант жазу шарасы өтті. Ал, «1 наурыз – Алғыс айту күні» мерекесіне орай бекітілген кестеге сәйкес, 1 мамыр елді мекенінде орналасқан Ынтымақ жалпы орта мектебінде сурет салу байқауын өткіздік. Өздеріңіз білетіндей, «Алғыс айту күні» 2016 жылдан бері жалпыұлттық деңгейде аталып өтілуде. Алғыс айту күні — бұл, ең алдымен елімізде тыныштық пен үндестік, өзара сенімділік пен барлық қазақстандықтарға деген құрметтің орнығуына негіз болған бейбітшілік пен келісім күні. Байқауға қатысушылар өз шеберліктерін көрсетіп, қазақ еліне деген сүйіспеншілігі мен ыстық ықыластарын сурет салу арқылы көрсетті.
Сонымен қатар, аталған білім ордасында мемлекеттік тілді меңгерген этнос жастары арасында «Алғыс айту — игілік сыйлау» байқауы өткізілді. Байқаудың мақсаты Қазақстан Республикасында тіл саясатын іске асырудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру, мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту, қазақ тілінің этносаралық қарым-қатынас тілі ретіндегі қызметін нығайту, мемлекеттік тілді меңгерген белсенді өзге ұлт жастарын ынталандыруға бағытталған. Әрбір қазақстандықтың отаны бір және туған жерге деген құрмет еліміздегі әрбір азаматтың бойынан табылуы тиіс. Міне, Төлеби ауданында өтіп жатқан шаралардың барлығы дерлік бір мақсатқа тоғыстырған маңызды істер деп айта аламын.
Тағы бір айта кететін жайт, ауданымызда ұлттық мерекелерді атап өтумен қатар, қайырымды істерді де қолға алып клеміз. Біздің бастамамызға күрді этномәдени бірлестігінің төрағасы Сулхадин Темуров қолдау білдіріп, Бірінші Мамыр ауылдық округіне қарасты «Төлеби отбасы үлгісіндегі балалар ауылы» КММ-нің тәрбиеленушілері Адырбековтер отбасына Ұлыстың ұлы күні — наурыз мерекесіне орай «Наурыз кәде» сыйлықтарын тарту еттік. Балдай тәтті балғындарымыз қуанышқа кенелді.
Ауданымызда жастарды спортқа баулып, дені сау ұрпақ тәрбиелеу жолында аянбай қызмет атқарған азаматтың бірі — кәріс этномәдени бірлестігінің төрағасы қызметін атқарған Кан Лев Петрович болатын. Биыл біздің мекеме ұжымы мен футболдан Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген жаттықтырушысы Базарбаев Болат Абдуллаұлының ұйымдастыруымен Леңгір қаласының орталық «Жастық» стадионында, Төлеби ауданының құрметті азаматы және бірнеше жылдар ауданымыздың Кәріс этномәдени бірлестігінің төрағасы қызметін атқарған Кан Лев Петровичті еске алуға арналған, кіші футболдан 2010-2013 жылғы жасөспірімдер арасындағы аудандық ашық турнир өтті. Жарысқа Сайрамнан «Қарабұлақ» командасы, Төлебиден «Леңгір-1» және «Леңгір» командалары, «Бірінші мамыр» командасы қатысты. Турнирге демеушілік жасаған аудандық өзбек этномәдени бірлестігінің төрағасы О.Қадіров және Кан Лев Петровичтің достары болады. Жеңімпаздарға арнайы марапаттар үлестірілді.
— Төлеби ауданында ақсақалдар мен аналарымыз өте белсенді екен. Игі істерге ұдайы атсалысып жүргендерін аңғардық. Қариясы бар елдің қазынасы бар деген қазақпыз ғой. Оларға құрмет көрсету, мәртебесін көтеруде қандай шаралар атқарылып келеді?
-Расында, қарияларымыз — тәрбиенің тал бесігі, біздің сарқылмас дариялармыз. Олай деуге негіз бар. Өзіңіз айтқандай Төлебилік ақсақалдар мен ақжаулықты аналарымыз елдің тыныштығы мен татулығына мол үлес қосып жүр. Осы бағытта өткізілген шаралардың барлығынан табылады. Тіпті, кейбір кездесулер мен мерекелік кештердің өтуіне өздері ұйытқы болып жатады. Жастарға үлгі боларлық әрекеттеріне көпшілік сүйсіне қарайды. Ұлттық тәрбие де, жас отбасыларға ақыл — кеңес те, түрлі этнос өкілдері арасындағы қарым-қатынасты бекемдеуге де біздің қазыналы қарияларымыздың қосып жатқан үлесі орасан. Оларға қандай құрмет көрсетсекте жарасады. Мысалы, ауданымызда Алғыс айту күні қарсаңында Қоғамдық келісім мекемесі мен аудандық мәдениет үйі және этномәдени бірлестіктердің ұйымдастыруымен мәдениет үйінде арнайы мерекелік кеш өтіп, оған Төлеби ауданының әкімі Төлеген Телғараев арнайы қатысты. Сол кеште аудан басшысы қарияларымызға ерекше көңіл бөліп, алғысын жеткізді. Іс-шарада ауданның қоғамдық саяси өміріне белсене қатысып, өңіріміздің әлеуметтік – экономикалық дамуы жолындағы қажырлы еңбегі үшін Төлеби аудандық Аналар кеңесінің төрайымы А.Рахишова және түрік этномәдени бірлестігінің мүшесі К.Рустемов алғыс хаттармен марапатталды. Сонымен қатар ауданымыздың белсенді этнос жастары халық әнін шырқап, концерттік қойылымдарын көрсетті.
Сонымен қатар, 8 наурыз — Халықаралық әйелдер күні мерекесіне орай, Ассамблея жанынан құрылған Төлеби аудандық Аналар кеңесінің мүшелерін, ауданымыздың әлеуметтік-экономикалық дамуына елеулі үлес қосып, этносаясатты жүзеге асыру бағытында беделді жұмыс атқарып жүрген бірқатар азаматшаларды атаулы мерекесімен құттықтап, сыйлықтарын табыс еттік.
Ал, аудан ақсақалдары елдімекендердегі өзекті мәселелер мен тұрғындардың тыныс-тіршілігіне байланысты келелі басқосулар өткізіп, проблемалардың оң шешімін табуына ықпал жасап жүреді. Мысалы, Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Ақсақалдар кеңесінің ІІ тоқсандық отырысының күн тәртібінде «Көксәйек ауылдық округі тұрғындарының тыныс тіршілігімен танысу» және «Кәсіпкерлерге мемлекет тарапынан көрсетілетін қолдау» тақырыптары қаралды. Кеңес мүшелері өз ақыл-кеңестерімен бөлісіп, ауыл жастарын адал еңбек етуге, берекелі істер атқаруға шақырды. Жиыннан соң Көксәйек ауылдық округіне қарасты кәсібінен өз нәсібін тауып отырған, ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтып жүрген бірнеше кәсіпкерлермен кездесті, олардың жай-күймен танысты.
Сонымен қатар ағымдағы жылдың қыркүйек айының 13-і күні Ақсақалдар кеңесінің ІІІ тоқсандағы көшпелі отырысы өтті. Аталған кеңес отырысына Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы Төлеби аудандық Ақсақалдар кеңесінің төрағасы С.Бекмұрзаев және кеңес мүшелері, аудандық қоғамдық кеңестің төрағасы Б.Оралбеков, Тасарық ауылдық округі әкімі Б.Алтынбеков, Аудандық ішкі саясат бөлімінің маманы Б.Смайлхан, Төлеби аудандық білім бөлімінің бас маманы Б.Жакипов, Төлеби аудандық кәсіпкерлерлік және ауыл шаруашылық бөлімінің бас маманы А.Жарынбетова, аудандық этномәдени бірлестіктерінің төрағалары мен мүшелері және аудан тұрғындары қатысты. Бұл басқосуда Тасарық ауылдық округі тұрғындарының тыныс-тіршілігі және кәсіп бастағысы келетін азаматтарға мемлекеттен көрсетілетін қолдаулар туралы талқыланды.
-Міне, біз осындай қазыналы қарияларымызды мақтан тұтамыз. Олар Төлебидің дамуына, өркендеуіне атсалысып, өркениетті ұрпақ өсіруде өнегелі істерімен өнеге болып жүр.
-Татулықты ту еткен Төлеби ауданының тыныштығы ешқашан бұзылмасын. Берекесі мен бейбітшілігі арта берсін дегіміз келеді. Аудандағы атқарылып жатқан осындай игі істер өзгелерге үлгі болсын. Ал, сізге толық ақпараттармен бөлісіп, ауданның бүгінгі тыныс-тіршілігін жеткізгеніңізге алғыс білдіреміз.
