Жыл басынан бері Түркістан облысының экономикасы жоғары қарқынмен дамып келеді. Өңірдің негізгі әлеуметтік-экономикалық дамуы бағытында атқарылған жүйелі жұмыстардың нәтижесінде қысқа мерзімді экономикалық өсім 120,4%-ды құрады. Осылайша, 2025 жылдың алғашқы 5 айының қорытындысы бойынша Түркістан өңірі қысқа мерзімді экономикалық өсім көрсеткішімен ел бойынша көш бастады. Өңір экономикасының өсімі, негізінен, тау-кен, өңдеу, уран өндірістері, құрылыс индустриясы мен ауыл шаруашылығы саласындағы ілгерілеу есебінен орын алды. Тау-кен өндіру өнеркәсібінде өндіріс көлемі – 15,2%, өңдеу өнеркәсібінде – 14,1%, электр энергиясымен, газбен жабдықтау – 17% өсті. 2025 жылғы қаңтар-мамырда ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы шығарылымы 192085,6 млн. теңгені немесе 2024 жылғы қаңтар-мамырмен салыстырғанда 106,4% құрады.Қаңтар-мамырда жүк айналымының көлемі 11703,5 млн. ткм-ді құрады, немесе 2024 жылдың қаңтар-мамырымен салыстырғанда 123% құрады. 5 ай көлемінде Түркістан облысындағы өнеркәсіп өнім көлемі 593,0 млрд. теңгені құрап, 14,8%-ға артты. Бекітілген жоспар 105,5%-ға орындалды. Оның ішінде, өңдеу өнеркәсібінің үлесінде – 280,4 млрд. теңге болса, тау-кен өнеркәсібіндегі өндірілген өнім көлемі 259,6 млрд. теңгені құрады.

Ауыл шаруашылығындағы өндірілген өнім бойынша облыс республикада жоғарғы көрсеткішке ие. Бұл салада өндірілген өнім көлемі 194,3 млрд. теңгені құрап, өсім 6,3%-ға артты. Құрылыс жұмыстарының көлемі 117,4 млрд. теңгені құрап, өсім 1,4 есе артты. Жыл басынан пайдалануға берілген тұрғын үйдің жалпы алаңы 306,1 мың шаршы метрге жетіп, жоспар 125,5%-ға орындалды. Сауда көлемі 269,7 млрд. теңгені құрап, жоспар 1,6 есе артығымен орындалды. Көлік және қоймалау қызметінің көлемі 209,3 млрд. теңгені құрады. Бұл көрсеткіш өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 23,4%-ға артқан. Байланыс қызметінің көлемі 4,9 млрд. теңгені құрап, 15,2%-ға артты.

Облыстық қаржы және мемлекеттік активтер басқармасының басшысы Қайрат Елібаевтың мәліметінше, облыс бойынша осы жылдың 5 айында жергілікті бюджетке 114,3 млрд.теңге салықтар мен басқа да түсімдер түсіп, жоспар 114,7%-ға орындалған. Өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда өзіндік кірістердің орындалуы бойынша өсім 16%-ға арқан. Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы аймақ басшысының тұрақты бақылауында. Жоспарланған көрсеткіштерге қол жеткізу бойынша жұмыстар жалғасатын болады.

Айта кетейік, облыс көлемінде инфрақұрылым желілерімен қамтылған 2443,2 гектарды құрайтын 19 индустриалды аймақ және 580 гектар аумақта орналасқан 3 өнеркәсіптік аймақ пен арнайы экономикалық аймақтар бар. Бұл аймақтарда 42,4 млрд. теңгеге 52 кәсіпорын жұмыс істейді. Қазіргі уақытта қосымша 195,4 млрд. теңгеге 57 жобаның құрылыс жұмыстары жүргізіліп, жүзеге асыру сатысында. Облыста алғаш рет 100 гектар аумақта «Шағын өнеркәсіптік парк» жобасы ашылды. Жобаның І және ІІ кезеңі аясында 152 өндірістік ғимарат салып, 308 млрд.теңге инвестиция тарту және 5 840 жаңа жұмыс орнын ашу көзделген. Бүгінгі таңда 11 жоба іске қосылып, кәсіпорындар жұмысын бастап кетті. Нәтижесінде, 790 жаңа жұмыс орны құрылды. Биыл қосымша 29 ғимараттың құрылысы аяқталып, 26 жоба іске қосылады. Нәтижесінде 136,8 млрд. теңге инвестиция тартылып, 1 950 жаңа жұмыс орны ашылады.

«Шағын өнеркәсіптік парк» жобасының мультипликативтік тиімділігін ескере отырып, осы тәжірибені Бәйдібек, Келес, Ордабасы, Төлеби, Түлкібас Сайрам және Сарыағаш аудандарында іске асыру жұмыстары басталды. Ордабасы ауданында 8 гектар аумақта «Бадам» өндірістік парктің құрылысы басталды. Мұнда кәсіпкерлер 5 өндіріс орнын ашуға қызығушылық танытып отыр. Бұдан бөлек, Сауран ауданындағы Иассы, Қарашық, Үшқайық, Жүйнек ауылдарында 4 өндірістік алаңда 105 ғимарат салу жоспарлануда. Бүгінгі таңда 22 ғимараттың құрылысы қарқынды жүргізілуде.

Жаңа өндіріс орындарын ашуға қажетті энергетикамен қамтамасыз ету мәселесін жалпы қуаты 2,4 ГВт құрайтын 6 ірі жобаны іске асыру арқылы шешу көзделуде. Бұл жобалар жеке инвесторлар есебінен жүргізілмек. Нақтырақ айтқанда, Сайрам ауданында қуаты 1 000 МВт дейін болатын бу-газ станциясының құрылысы жүргізілуде. Сонымен қатар Түлкібас ауданында – 320 МВт-тық бу-газ, Кентау қаласында – 240 МВт-тық газ турбина, Бәйдібек ауданында – 350 МВт-тық жел электр станциялары салынады. Одан бөлек, Сауран ауданында қуаты 300 МВт және 185 МВт болатын екі күн электр станциясын салу жоспарлануда. Жалпы өңірдің әлеуетті жыл санап артып келеді. Шет елдік инвесторлармен келіссөздер жүргізіліп, жаңа жобалар да жүзеге асырылуда. Түркістан облысы – тұрақты даму жолындағы мүмкіндігі мол аймақ. Жоспарланған межеге қол жеткізу үшін тиісті жұмыстар жалғасын табады.

Жетісай ауданы әкімінің орынбасары Серік Пірімбеков пен аудан прокурорының орынбасары Ырысбек Намазовтың қатысуымен аудан әкімдігі жанындағы қылмыстық жазаны және қылмыстық-құқықтық ықпал етудің өзге де шараларын атқаратын мекемелердің қызметіне жәрдемдесу, сондай-ақ, қылмыстық жазасын өтеген азаматтарға әлеуметтік және өзге де көмектерді ұйымдастыру жөніндегі консультативтік-кеңесші органының кезекті отырысы өтті.

Жиынның негізгі мақсаты құқық қорғау және арнайы органдарға деген сенімді арттыру, қоғамды кез келген заң және тәртіп бұзушылыққа қарсы қалыптастыру болып табылады. Басқосудың күн тәртібінде пробация қызметінің есебінде тұрған, пробациялық бақылау қойылған сотталғандарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету бойынша жыл басынан бері атқарылған жұмыстар мен атқарылатын әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің мәселелерін қарастыру туралы Шымкент қаласы және Түркістан облысы бойынша Қылмыстық атқару жүйесі департаменті Жетісай аудандық пробация қызметі бөлімінің бастығы, әділет майоры Нартай Сабаев пен аудандық «Мансап орталығы» филиалы директорының міндетін уақытша атқарушы Ердәулет Түймебаевтың баяндамалары тыңдалып, жоспарлары талқыланды. Ұсыныс-пікірлер айтылды.

Сала мамандарының мәліметінше Түркістан облысы әкімдігінің 2024 жылғы 27 желтоқсандағы №274 қаулысына сәйкес биылғы жылға пробация қызметінің есебінде тұратын адамдары жұмысқа орналастыру үшін Жетісай ауданында 7 мекемеге 19 орын қаралса, бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған 1 азаматты жұмыспен қамту жоспарланған.

Жалпы пробация қызметінің қоғамға тиімділігі өте жоғары. Себебі адамдардың қылмыстық құқық  бұзушылықтар жасауының алдын алуға, «Қауіпсіз қоғам» жобасын жүзеге асыруға, құқық қорғау және арнайы органдарға деген сенімді арттыруға, қоғамды кез келген заң және тәртіп бұзушылыққа қарсы қалыптастыруға мүмкіндік береді. Яғни сотты болған адамдардың мінез-құлқын түзеуге бағытталған бақылау және әлеуметтік-құқықтық сипаттағы қызмет түрлері мен жеке айқындалатын шаралар жүйесі тиімді болғаны абзал.

« – Азаматтардың  әртүрлі  жағдайлармен  қателікке  жол  беріп, қылмыстық жауапкершілікке тарталғаннан кейін адам психологиялық  дағдарыстарға  ұшырайды. Яғни олар қоршаған ортадағылармен  және  өздері  де қоғамнан  моральдық  жағынан  да  іштей   болсын  шеттетіледі. Осы  кезде  ондай   тұлғаларды  қоғамнан шектемей, оларды  барынша  қоғамға  қайта  бейімдеуге  оңды  ықпал  ету  мақсатында  оларға әлеуметтік-құқықтық  көмек көрсету, психологиялық, денсаулық  жағдайына   қарай  медициналық, құжаттарын  алу  бойынша  қысқа  мерзімдік оқуға   жолдау, тұрақты  немесе   мерзімдік  жұмысқа  орналастыру, бір  реттік  ақшалай   әлеуметтік  көмек   көрсетуге  ықпал жасау  бойынша  жүзеге   асырылатын  іс-шаралар  мен  жұмыстар  жиыны,  сондай-ақ,  адам  мен  азаматтың  құқықтарын,  бостандықтарын  және  заңды  мүдделерін  сақтау, заңдылық, ізгілік, сотталғандарға қатысты  әлеуметтік-құқықтық  көмек  көлемін айқындау  және   жүзеге  асыру  кезінде   сараланған  және   қоғамға  пайдалы белесенді   мінез-құлқын  қалыптастыру қызметі  маңызды болып есептеледі.Біз  өз  тәжірибемізді   тереңірек  зерделеп, заңдылықты  түзетіп, ой-санамызды,  құқықтық  мәдениетімізді,  мемлекеттік   және  әлеуметтік   құрылымымыздыескере  отырып, үздік  әлемдік  үлгілерді  енгізуге  ұмтылып келеміз. Қазіргі  таңда   пробация   қызметкерлері  сотты  болған  адамды  отбасынан, туыстарынан  ажыратпай, оның  бойына  қоғамды сыйлауға, заңға бағынуға, заңның үстемдігін түсінуге бағыттап, одан бөлек тағы жақсы  мінез- құлықты  қалыптастыру,  қайта  бейімдеу бойынша  жұмыстарын   жүргізіп келеді. Мұның  азаматқа, жалпы  келер  ұрпаққа  тиер  пайдасы  мол. Қазақстан Республикасының  заңнамасында  белгіленген  жеңілдіктер мен  әлеуметтік   төлемдерді  алу, яғни  ол  мыналар  әлеуметтік-психологиялық  және  психологиялық  консультация   беру, тараптардың өзара  келісуі  жағдайында  отбасылық   және  өзге  де  әлеуметтік  байланыстарды  қолдау жүйесін  қалпына  келтіру және қалыптастыру, оңалту іс-шараларын  ұйымдастыру  мәдени  іс-шараларға   қатысуға  тартуда, әлеуметтік-құқықтық  мәселелер   бойынша  консультациялар  ұсынуды қамтитын  әлеуметтік-тұрмыстық  бейімдеу  арқылы  қамтамасыз  ету. Осы  кезекте  азаматтар, қоғамдық  бірлестіктер  және  өзге  де  заңды  тұлғалардың  пробацияны  жүзеге   асыруға  мүмкіндіктері  бар  екенін  баса  айтқан  жөн. Олар  пробация  қолданылатын  адамдарға   әлеуметтік-құқықтық  көмекті  ұсынуға  ерікті  түрде жәрдемдесу  арқылы  мынадай   нысандарды  іске  асыра  алады: пробация қызметінің  есебінде  тұратын  адамдарға  әлеуметтік-құқықтық  көмекті жетілдіруге   бағытталған  бағдарламалар  мен  жобаларды  әзірлеп  және  іске  асыру, социологиялық  және  өзге  де мониторингтер  жүргізу, пробациян  реттейтін  нормативтік  құқықтық актілердің  жобарын  әзірлеу  барысында  қоғамдқ  талқылауға  қатысу, пробация  мәселелері  бойынша  консультативтік-кеңесші  және  сарапшы органдардың  жұмысына   қатысу, Қазақстан  Республикасының  заңнамасына  қайшы   келмейтін  нысандарда   өзге  де  жәрдем  көрсету  мүмкіндіктеріне  ие.» – деп атап өтті Жетісай ауданы прокурорының орынбасары Ырысбек Намазов.

Жыл басынан Жетісай аудандық «Мансап» орталығына жүгінген пробация есебінде тұратын 55 азаматтың 3-і ақылы қоғадық жұмысқа, 3-і деректер қорындағы бос жұмыс орындарына, ал, 18-і белгіленген квота бойынша 7 мекемеге бос жұмыс орындарына жолданған. Қалған 31 тұлға кәсіптерінің болуына, денсаулығының нашарлығына және бала күтіміне байланысты бағдарламаға қатысудан жазбаша түрде бас тартқан. 3 адам өз кәсіптерін бастау үшін мемлекеттер қайтарымсыз грант алса, тағы 2 адамның бизнес-жобасы қаржыландыруды күтуде.

« – Бұл жұмыстар ауданымызда еңбек өнімділігінің артуына, кедейлік деңгейін едәуір төмендетуге, пробация есебіндегі түзету мекемесінен босаған адамдарды қоғамдық ортаға бейімдеуге үлкен мүмкіндік береді. Біз жұмысымызды одан әрі жандандырып, шалыс басқан азаматтардың қайта қылмыс жасамаулары үшін бар мүмкіндіктерді қарастыруымыз керек», – деген Серік Пірімбеков жауапты сала мамандарына жұмысты әлі де болса жандандыруды тапсырды.

Түркістан облысында заманауи кешенді жылыжай жобасын жүзеге асыру көзделіп отыр. Жоба аясында аграрлық өндіріс, білім, туризм және ғылым тоғысқан көпфункциялы база құрылады. Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров пен ҚХР-ң мемлекеттік компаниясының Қазақстандағы филиалының бас директоры Янь Цзе мырзаның кездесуі аясында ауыл шаруашылығындағы стратегиялық ынтымақтастық, инновациялық жылыжай өндірісін дамыту және өңірлік инвестициялық серіктестік мәселелері талқыланды. Инновациялық жылыжай моделі – агроэкономиканың жаңа кезеңі. Жоба негізінде Түркістан облысында жылыжай кешені, агротехникалық өндіріс және ғылыми-тәжірибелік алаң құрылмақ. Нақтырақ айтқанда, индустриялық аймақта болат құрылымдарын өндіретін зауыт, бірнеше автоматтандырылған жылыжай кешені, сапалы көкөніс өсіру алаңы және агротуризм бағыты қатар дамиды.

Бұған қоса, жергілікті білім ордаларымен бірлескен ғылыми-тәжірибелік орталық ашу жоспарланған. Мұнда студенттер мен ғалымдар жылыжай жағдайында зерттеулер жүргізіп, өнім сапасын арттыруға арналған жаңа әдістерді сынақтан өткізеді. Ғылыми нәтижелер негізінде жеке қосалқы шаруашылықтарға бейімделген технологиялар дайындалып, жергілікті тұрғындарға қосымша табыс көзі ретінде ұсынылады. Ал агротуризм бағыты аясында келушілерге өз қолымен көкөніс теріп, ұлттық тағамдар әзірленетін ашық алаңда уақыт өткізу мүмкіндігі ұсынылады. Бұл бағыт Түркістанның туристік әлеуетін агроөнеркәсіппен ұштастыратын жаңа формат ретінде бағалануда.

Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров кездесуде өңірдің инвестициялық артықшылықтарын ерекше атап өтті. Түркістанда дайын инфрақұрылымы бар индустриялық аймақтар мен «Turkistan» арнайы экономикалық аймағы жұмыс істейді.

– Осыған дейін Хэйлунцзян провинциясының вице-губернаторы Чжан Цисян мырза бастаған делегацияның Түркістан облысына сапары барысында өзіңізбен кездескен болатынбыз. Бүгінгі кездесуіміз нақты жоспарлар бойынша пікір алмасу үшін тиімді алаң деп білемін. Түркістан облысының ауыл шаруашылығы саласы, оның ішінде жылыжайда көкөніс өсіру бағыттары елімізде жетекші орын алады. Ауар-райы қолайлы, еңбекқор халқымызбен мақнатамыз. Біз өндіріс көлемін ұлғайтумен қатар, өнімнің сапасын жетілдіруге және технологиялық даму деңгейін арттыруға баса мән беріп отырмыз. Осы мақсатта заманауи агротехнологияларды енгізу, тамшылатып суару жүйелерін кеңінен қолдану, жылыжайларды автоматтандыру, сондай-ақ логистика мен экспорттық әлеуетті дамыту жұмыстары жүйелі түрде жүргізілуде. Біздің облыста бірлескен жобаларды әзірлеу үшін үлкен әлеует бар, оларды іске асыруға қазақстандық және қытайлық компаниялар тартылуы мүмкін. Өз тарапымыздан толық қолдау көрсетуге дайынбыз және ынтымақтастығымыз ұзақ мерзімге жалғасады деп үміттенеміз, – деді Нұралхан Көшеров.

Түркістан облысында жүзеге асырылатын кешенді жылыжай жобасы – тек ауыл шаруашылығы емес, ғылым, білім, туризм және кәсіпкерлік бағыттарын біріктіретін ауқымды бастама. Бұл өңірдің экономикалық әртараптануына, жаңа жұмыс орындарының құрылуына, ал отандық агросектордың технологиялық жаңғыруына серпін бермек. Түркістан облысы өз тарапынан барлық қажетті қолдауды көрсетуге дайын. Қазіргі таңда Түркістан облысы республика бойынша жылыжай өндірісінің көшбасшысы саналады. Еліміздегі жылыжайлардың басым бөлігі осы өңірде шоғырланған. 1 289 жылыжайдың жалпы көлемі – 713 гектар, олардың басым бөлігі көкөніс өсіруге бағытталған. Былтыр облыста 83 931 тонна көкөніс өндірілді.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан халқына жолдауында «Заң мен тәртіп» қағидасын кеңінен насихаттай отырып, азаматтардың қаржылық қауіпсіздігін арттырып, қаржылық пирамидалар мен алаяқтық, интернет алаяқтық схемаларына қарсы иммунитет қалыптастыруды тапсырған. Аталған тапсырманы орындау мақсатында 2025 жылғы 25 маусымда Түркістан облысы бойынша Экономикалық тергеп-тексеру департаментінің ұйымдастыруымен бір мезетте облысымыздың 3 қала және 14 ауданында «21 ғасырдың қаржылық триггерлері» атты форум өткізілді.

Форум аясында қаржы саласындағы қауіптер мен қазіргі заманда жиі кездесетін қаржылық пирамидалар, заңсыз инвестициялық жобалар, дроптар және олардың салдары туралы кең көлемде ақпарат берілді. Сонымен қатар Түркістан облысы аумағындағы мектеп жанындағы балалар демалыс жазғы лагерьлеріне «Заң мен тәртіп» қағидасы бойынша қаржылық сауаттылық тақырыбында дәрістер өткізіліп, вейп, қаржылық алаяқтық схемалары бойынша 4000-ға жуық лагерь демалушыларына және 500-ге жуық тәрбиешілерге үгіт-насихат жүргізілді.

Форумға Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров, облыстық прокуратура, полиция департаменті, Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Түркістан облысы бойынша департаментінің басшылығы, сондай-ақ «AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалының төрағасы да қатысып, қолдау білдірді. Өңір басшысы қоғамда қаржылық сауаттылық мәселесі өзекті болып тұрғанына тоқталды.

– Бәріңізге белгілі 23 маусымда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың төрағалығымен құқық қорғау органдарынмен кеңейтілген отырыс өткізілді. Президент әділетті әрі қауіпсіз Қазақстанды құру үшін қоғамда заң мен тәртіп үстемдігін түбегейлі орнықтыруды және құқық қорғау жүйесін жетілдіруді тапсырды. Бұл – маңызды міндет. Сондықтан біз «Заң және тәртіп» қағидатын жаппай дәріптеуіміз керек. Заң – қысым көрсетуге немесе қудалауға арналған құрал емес. Ол – әр адамның құқығы мен бостандығының қорғаны. Заң мен тәртіп басты құндылыққа айналса, тұрмыстық зорлық-зомбылық, вандализм, есірткі саудасы, лудомания сияқты жат көріністер тоқтайды. Облыстың барлық аудан, қалаларында  «Заң мен тәртіп – әділетті Қазақстанның кепілі» тақырыбында қоғамдық қабылдаулар басталды. Іс-шараның негізгі мақсаты – азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру, халықпен ашық диалог орнату. Біз қоғамда қауіпсіз ортаны құру бағытындағы жұмыстарды бірлесіп жүргізуіміз қажет. Заң мен тәртіп идиологиясын орнықтыру – ортақ жауапкершілік. Баршаңызды қоғамда заң үстемдігін орнатуға үлестеріңізді қосуға шақырамын, – деді Нұралхан Көшеров.

Сонымен қатар, форум жұмысына құқық қорғау органдарының қызметкерлері, Түркістан облысы мәслихатының депутаттары, Олимпиада ойындарының жүлдегері Сәкен Бибосынов, Әлем және Азия чемпиондары қатысып, мазмұнды ойлар айтты. Шара барысында кәсіби спикерлер сөз алып, халықтың қаржылық қауіпсіздігі, құқықтық сауаттылығы және цифрлық ортадағы қауіптер туралы өзекті мәліметтерді бөлісті. Қаржылық мониторинг агенттігінің бейнематериалдары көрсетіліп, нақты фактілер негізінде интерактивті ойын мен театралды қойылым ұсынылды.

“Заң мен тәртіп бір-бірімен тығыз байланысты. Заңдар тәртіп орнатуға бағытталған, ал тәртіп оның орындалуына кепілдік береді. Заңдардың орындалуын қамтамасыз ету үшін тәртіптің болуы өте маңызды. Тәртіпсіз қоғамда заңдар тиімді жұмыс істей алмайды, себебі адамдар заңды қасақана бұзып, салдары ауыр болуы мүмкін. Мысалы, заңсыздық орын алған елдерде қылмыс деңгейі жоғары болады, ал бұл елдерде мемлекеттік органдардың жұмысы әлсіреп, тұрақсыздық туындайды. Сондықтан заңның қабылдануы мен оны орындау арасындағы үйлесім өте маңызды. Заң мен тәртіптің қоғамдағы рөлі зор. Олар адамдардың құқықтарын қорғап, әлеуметтік әділеттілікті орнатуға, құқық бұзушылықтардың алдын алуға және қоғамдағы жалпы қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған. Сонымен қатар, заң мен тәртіпті сақтау қоғамның тұрақтылығын және халықтың әлеуметтік және экономикалық жағдайын жақсартады. Қоғамдағы тәртіп бұзылған жағдайда адамдардың өзара сенімдері мен ынтымақтастығы бұзылып, арандатушылықтар мен қақтығыстар туындауы мүмкін. Сондықтан заң мен тәртіпті сақтаудың маңызы зор. Заңның басты мақсаты — қоғамдық қатынастарды реттеу, адамның құқықтарын қорғау және әділеттілікті орнату. Алайда, заң тек қағазда ғана жұмыс істемейді, оның тиімділігі тек адамдар оны ұстанған жағдайда ғана көрінеді,” – деп атап өтті мамандар.

Түркістан қаласы Сейтметов атындағы саз-драма театры ұжымы «Армандар күйреуі» атты сахналық көрініс арқылы қаржылық сауатсыздықтың зардабын көркем түрде жеткізді. Форум соңында қатысушылар спикерлерге көкейлеріндегі сұрақтарын қойып, өз алғыстарын білдірді.

Түркістан облысында ағын су тапшылығын еңсеру шаралары күшейтілуде. Ағын су – ауыл шаруашылығы мен азық-түлік қауіпсіздігінің негізі. Түркістан облысында биылғы вегетациялық маусым жауын-шашынның аздығынан күрделі жағдаймен басталғанымен, әкімдік тарапынан қолға алынған жүйелі шаралар өңірдегі суару жүйесінің тұрақтылығын сақтап қалуға мүмкіндік беруде. Түркістан облысында егістік алқаптарын ағын сумен қамтамасыз ету маусымы қалыпты жағдайда басталды. Алайда жауын-шашын мөлшерінің аздығы, ауа температурасының жоғары болуы су тапшылығы қаупін күшейтуде. Бұл туралы өңір басшысы Нұралхан Көшеровтің төрағалығымен өткен аппарат мәжілісінде кеңінен сөз болды.

Облыста ауыл шаруашылығы дақылдары биыл 890 мың гектарға егілді, оның 552 мың гектары – суармалы алқаптар. Егістікке қажетті су көлемі ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің сұранысына сәйкес босатылып отыр. Вегетациялық кезең басталғаннан бастап суды реттеу аудан әкімдіктері мен шаруалар арасындағы келісім негізінде арнайы кестеге сай жүргізілуде. Облысқа жыл сайын 4,8 млрд текше метр су қажет. Алайда биыл ауа райының күрт өзгеруіне байланысты су қорының 30%-ға дейін қысқару қаупі бар. Бұл әсіресе облыстың оңтүстік аймақтарында – Мақтаарал, Жетісай, Шардара аудандарында сезілуі мүмкін. Су көздерінің басым бөлігі көрші мемлекеттер аумағынан келетінін ескерсек, трансшекаралық тәуелділік жағдайды күрделендіреді.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев су қауіпсіздігі мен үнемдеу технологияларын ұлттық басымдық ретінде айқындап, бұл бағыттағы жұмыстарға ерте қамдану қажеттігін бірнеше рет атап өтті. Түркістан облысында атқарылып жатқан жұмыстар – осы тапсырманың нақты жүзеге асырылып жатқанын көрсетеді. Жағдайды тұрақтандыруға арналған нақты қадамдар жүзеге асуда. Мәселені оңтайлы шешу мақсатында бірқатар жобалар қолға алынды. Атап айтқанда, «Бәйдібек ата» және «Боралдай» суқоймалары салынуда. Бұл «Бөген» суқоймасына қосымша 113 млн м³ су жеткізуге мүмкіндік береді. Су үнемдеу технологиялары жаңадан 27 мың гектарға енгізілмек. Жоспарланған межеден асып, 59 мың гектарға жеткізу көзделуде. Қазірдің өзінде 46 мың гектар алқапқа су үнемдеу жүйесі орнатылған. Машиналық су көтеру каналдары арқылы қосымша 11,3 м³/сек су берілуде. Бұл «Достық» магистралды каналының биылғы төмен көлемін (28,6 м³/сек) ішінара теңгеруге бағытталған.

Сонымен қатар 25 су қоймасы, 1 су реттегіш және 269 канал күрделі жөндеуден өтіп жатыр. Бұл су жүйелерінің тозу көрсеткішін 76%-дан 50%-ға дейін төмендетуге сеп болады. Нәтижесінде 400 мың гектар суармалы жерге су жеткізу мүмкіндігі артып, жыл сайын 200 млрд теңгенің ауыл шаруашылығы өнімі өндірілмек. Ағын суды заңсыз пайдаланушыларға қатысты қатаң шаралар қабылдануда. «Арал-Сырдария» бассейндік инспекциясы облыстағы су нысандарына тұрақты тексеру жүргізіп, осы күнге дейін 20 құқық бұзушыға хаттама толтырып, айыппұл салған. Шардара ауданы прокуратурасымен бірлескен рейд барысында 24 заңсыз су сорғы құрылғысы анықталып, тиісті шаралар қабылданды.

Биылғы маусымдағы күрделі гидрометеорологиялық жағдайға қарамастан, Түркістан облысы ағын суды басқару, сақтау және тиімді пайдалануда жүйелі шаралар атқаруда. Су инфрақұрылымдарын жаңарту, үнемдеу технологияларын кеңінен енгізу және бақылау тетіктерін күшейту арқылы өңірдің агросекторы ағын су тапшылығын еңсеруге қауқарлы болып отыр.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан халқына жолдауында «Заң мен тәртіп» қағидасын кеңінен насихаттай отырып, азаматтардың қаржылық қауіпсіздігін арттырып, қаржылық пирамидалар мен алаяқтық, интернет алаяқтық схемаларына қарсы иммунитет қалыптастыруды тапсырған болатын. Бұл бағытта Қазақстан Республикасы Қаржылық мониторинг агенттігінің бастамасымен еліміздің барлық өңірлерінде бір мезгілде өткен «21 ғасырдың қаржылық триггерлері» атты республикалық форум аясында Жетісай ауданында да ауқымды іс-шара ұйымдастырылды. Іс-шара Түркістан облысы бойынша Экономикалық тергеп-тексеру департаментінің үйлестіруімен, Жетісай ауданы ішкі саясат бөлімінің және Жастар ресурстық орталығының қолдауымен өтті.

Форумда қаржылық пирамидалар мен олардың түрлері заңсыз инвестициялық жобалар және дроптар және қаржылық қауіпсіздікті сақтау жолдары туралы тақырыптар қамтылып, мамандардың пікір мен кеңестері тыңдалды. Сонымен қатар, заңның үстемдігі мен әділеттілікті, құқық бұзушылыққа нөлдік төзімділік , «Заң және тәртіп», «Қауіпсіз қоғам» жобасы, қоғамды кез келген заң және тәртіп бұзушылыққа қарсы қалыптастыру бойынша мәселелер де талқыға түсті. Жалпы басқосуда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың Қазақстан халқына жолдауында атап өткен «Заң мен тәртіп» қағидатын негізге ала отырып, азаматтардың қаржылық қауіпсіздігін арттыру және қаржылық алаяқтыққа қарсы иммунитет қалыптастыру мақсатында өткізілді.

Іс-шараға Жетісай аудандық полиция бөлімі Криминалдық полиция бөлімшесінің бастығы, полиция майоры Бегманов Нұрсұлтан Бақтыбайұлы, Жетісай ауданының әкімінің орынбасары Пірімбеков Серікбай Қонысбекұлы, Жетісай ауданы прокурорының орынбасары Намазов Ырысбек Беркінұлы, қаржы саласының сарапшылары, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері, жастар ұйымдары мен волонтерлер қатысты. Спикерлер нақты мысалдармен бөлісіп, практикалық кеңестер берді.

« – Заң мен тәртіп бір-бірімен тығыз байланысты. Заңдар тәртіп орнатуға бағытталған, ал тәртіп оның орындалуына кепілдік береді. Заңдардың орындалуын қамтамасыз ету үшін тәртіптің болуы өте маңызды. Тәртіпсіз қоғамда заңдар тиімді жұмыс істей алмайды, себебі адамдар заңды қасақана бұзып, салдары ауыр болуы мүмкін. Мысалы, заңсыздық орын алған елдерде қылмыс деңгейі жоғары болады, ал бұл елдерде мемлекеттік органдардың жұмысы әлсіреп, тұрақсыздық туындайды. Сондықтан заңның қабылдануы мен оны орындау арасындағы үйлесім өте маңызды. Заң мен тәртіптің қоғамдағы рөлі зор. Олар адамдардың құқықтарын қорғап, әлеуметтік әділеттілікті орнатуға, құқық бұзушылықтардың алдын алуға және қоғамдағы жалпы қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған. Сонымен қатар, заң мен тәртіпті сақтау қоғамның тұрақтылығын және халықтың әлеуметтік және экономикалық жағдайын жақсартады. Қоғамдағы тәртіп бұзылған жағдайда адамдардың өзара сенімдері мен ынтымақтастығы бұзылып, арандатушылықтар мен қақтығыстар туындауы мүмкін. Сондықтан заң мен тәртіпті сақтаудың маңызы зор. Заңның басты мақсаты — қоғамдық қатынастарды реттеу, адамның құқықтарын қорғау және әділеттілікті орнату. Алайда, заң тек қағазда ғана жұмыс істемейді, оның тиімділігі тек адамдар оны ұстанған жағдайда ғана көрінеді,» – деп атап өтті Жетісай ауданы прокурорының орынбасары Намазов Ырысбек Беркінұлы.

Сондай-ақ форумда қаржылық пирамидалар мен алаяқтық, интернет алаяқтық схемаларына қарсы иммунитет қалыптастыру мәселелері тақыланды. Құқық қорғау органдарының өкілдері бұл бағытта тұрғындарды сақтыққа шақырды.

« – Қазіргі қоғамда цифрлық технологияның қарқынды дамуына байланысты интернет желісінде жасалатын қылмыстардың түрі де көбеюде. Әсіресе, интернет алаяқтық деректері күн сайын артып келеді. Осыған орай өңіріміздің полицейлері интернет алаяқтықтың алдын алу бойынша тұрғындарға ұдайы түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, кездесулер де өткізіп келеді. Айта кетейік, қазіргі таңда азаматтардың ақшасын алдау жолымен заңсыз иемдену – қылмыстардың ең көп тараған түрі. Аталған қылмыс түрімен күресу елімізде және бүкіл әлемде өзекті мәселелердің бірі болып тұр. Мемлекет басшысы Қазақстан халқына жолдауында алаяқтық қылмыстарға қарсы нақты шаралар қабылдау керек екенін атап өткен болатын. Бүгінде аймақта интернет алаяқтықтың үш түрі кеңінен таралған. Яғни, өзін банк қызметкері ретінде таныстырады, интернет-дүкендердің атын жамылып алаяқтық жасайды, жалған инвестициялық жобаларға қатыстыру арқылы азаматтарды қаржысынан айырады. Алаяқтар көбіне микроқаржы ұйымдары арқылы несие рәсімдейді. Қала берді, әлеуметтік желілер арқылы заңсыз ұтыс ойнатып, халықты құрығына түсіретіндер де бар. Бүгінгі таңда, әлеуметтік желіде бәрі ашық. Халық жарнама, тауарлар мен қызметтерді көп қарайды. Алаяқтар осы жағдайды ұтымды пайдаланады. Сауатты сөйлеп, адамды шатастырады. Сондықтан, полицейлер белгісіз номер қоңырау шалса құпиясөзді, картаның нөмірін, операцияны растау SMS-ін ешкімге айтпауға шақырады.» – деді Жетісай аудандық полиция бөлімі Криминалдық полиция бөлімшесінің бастығы, полиция майоры Бегманов Нұрсұлтан Бақтыбайұлы

Айта кетейік, бұл форум облыстағы аудан-қалалар бойынша бір мезетте ұйымдастырылған болатын. Өңірдің орталығында өткен маңызды іс-шарада Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров қоғамда қаржылық сауаттылық мәселесі өзекті болып тұрғанына тоқталып, барша тұрғындарды заң мен тәртіпті қалыптасыру жолында белсенділік танытуға шақырған болатын.

«– Бәріңізге белгілі 23 маусымда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың төрағалығымен құқық қорғау органдарынмен кеңейтілген отырыс өткізілді. Президент әділетті әрі қауіпсіз Қазақстанды құру үшін қоғамда заң мен тәртіп үстемдігін түбегейлі орнықтыруды және құқық қорғау жүйесін жетілдіруді тапсырды. Бұл – маңызды міндет. Сондықтан біз «Заң және тәртіп» қағидатын жаппай дәріптеуіміз керек. Заң – қысым көрсетуге немесе қудалауға арналған құрал емес. Ол – әр адамның құқығы мен бостандығының қорғаны. Заң мен тәртіп басты құндылыққа айналса, тұрмыстық зорлық-зомбылық, вандализм, есірткі саудасы, лудомания сияқты жат көріністер тоқтайды. Облыстың барлық аудан, қалаларында  «Заң мен тәртіп – әділетті Қазақстанның кепілі» тақырыбында қоғамдық қабылдаулар басталды. Іс-шараның негізгі мақсаты – азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру, халықпен ашық диалог орнату. Біз қоғамда қауіпсіз ортаны құру бағытындағы жұмыстарды бірлесіп жүргізуіміз қажет. Заң мен тәртіп идиологиясын орнықтыру – ортақ жауапкершілік. Баршаңызды қоғамда заң үстемдігін орнатуға үлестеріңізді қосуға шақырамын,» – деп атап өтті өңір басшысы Нұралхан Көшеров.

Жетісай ауданында өткен форум нәтижесінде қатысушылар қаржылық сауаттылықты арттырудың маңыздылығын ерекше атап өтті және қоғамда заңсыз қаржылық схемаларға қарсы тиімді ақпараттық иммунитет қалыптастыру қажеттігін білдірді. Сонымен қатар бұл күні Түркістан облысы аумағындағы мектеп жанындағы балалар демалыс жазғы лагерьлеріне «Заң мен тәртіп» қағидасы бойынша қаржылық сауаттылық тақырыбында дәрістер өткізіліп, вейп, қаржылық алаяқтық схемалары бойынша 4000-ға жуық лагерь демалушыларына және 500-ге жуық тәрбиешілерге үгіт-насихат жүргізілді.

Түркістан облысы әкімі Нұралхан Көшеровтің Сауран ауданына жұмыс сапары аясында жаңа өндірістік аймақтардың құрылысымен танысты. Инфрақұрылыммен қамтылған индустриалды алаңдар кәсіпкерлікті дамытып қана қоймай, жергілікті халықты жұмыспен қамтуға да зор мүмкіндік туғызып отыр. 2024–2026 жылдар аралығында Сауран ауданында 5 бірдей өндірістік аймақ құрылуда. Атап айтқанда, Қарашық, Иассы, Жүйнек, Шорнақ және Үшқайық ауылдық округтерінде 55 гектарға жуық жер бөлініп, 115 жобаны орналастыру көзделген. Қазірдің өзінде 60 кәсіпкермен меморандум түзілсе, олардың 30-ы құрылыс жұмыстарын бастап кеткен. Облыс басшысы Нұралхан Көшеровтің айтуынша, бұл бастама тек кәсіпкерлікті дамытумен шектелмейді, сонымен бірге өңір халқы үшін тұрақты табыс көзіне айналады.

– Өндірістік аймақтар – инвестиция тарту, кәсіпкерлік белсенділікті арттыру және еңбек нарығын қолдаудың тиімді құралы. Біз кәсіпкерлерге қажетті инфрақұрылым жасап беріп, олардың өнімдерін бір орталықта шоғырландыру арқылы нарыққа шығуын жеңілдетеміз. Бұл – Түркістан облысы экономикасының болашағына салынған инвестиция, – деді Нұралхан Көшеров.

Сапар аясында облыс әкімі алдымен Еңбекші Дихан ауылындағы «Иассы» индустриалды аймағына барды. Мұнда 9 гектар аумаққа 24 жоба орналаспақ. Қазіргі таңда 16 кәсіпкер жобасын бастап кеткен. Аталған аймақта жиһаз, тігін, жол белгілері, бояу, қағаз, пластик, жартылай дайын тағам өнімдері және құрылыс материалдарын өндіретін цехтар іске қосылады. Жалпы инвестиция көлемі – 6,3 млрд теңге, ал ашылатын жұмыс орындары – 600-ден асады.

10 гектар жерге орналасқан Қарашық өндірістік аймағында 20 жоба жүзеге аспақ. Қазірдің өзінде 12 кәсіпкер құрылысқа кірісті. Бұл аймақта есік-терезе, желдеткіш құбырлар, резеңке жабын, пластикалық ыдыс, тігін және жиһаз цехтары ашылады. Жобалардың жалпы құны – 4,5 млрд теңге, жұмыс орындары – 170. Жүйнек ауылдық округінде орналасқан «MinPromKaz» ЖШС құрғақ құрылыс қоспаларын өндіруге маманданған. 5 гектар аумақта құрылыс-монтаждау жұмыстары жүріп жатыр. Кәсіпорын іске қосылған соң жылына 300 тонна өнім өндіріп, 300 адамды тұрақты жұмыспен қамтиды.

Ал «ASIA BREND» және «DIVALUX» атты жиһаз кәсіпорындары өз өнімдерін тек ішкі нарыққа ғана емес, еліміздің әр аймағына жөнелтуде. Қазіргі таңда бұл кәсіпорындарда 150-ге жуық адам жұмыс істейді. Материалдар Түркиядан жеткізіледі, ал жұмысшылар жергілікті жерде оқытылып, біліктілігін арттыруда. Шорнақ ауылында 8 гектарға индустриалды аймақ құрылып, жиһаз цехтары салынады. Үшқайықта 18 гектарға 37 жоба жүзеге асырылады. Бұл жобалар 2025–2030 жылдар аралығына жоспарланған. Ауыл шаруашылығы саласы бойынша да инвестициялық жобалар қатар жүріп жатыр.

Сауран ауданындағы өндірістік аймақтар – аймақтағы кәсіпкерлікті жаңа деңгейге көтеріп, Түркістан облысының экономикалық картасында жаңа белеске жол ашуда. Жобалардың іске асуы тек қана инвестиция тартуға емес, жергілікті халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға, жұмыспен қамтылуына және өңірлік өзін-өзі қамту әлеуетінің артуына ықпал етуде.

Қазіргі қоғамда цифрлық технологияның қарқынды дамуына байланысты интернет желісінде жасалатын қылмыстардың түрі де көбеюде. Әсіресе, интернет алаяқтық деректері күн сайын артып келеді. Осыған орай Ордабасы ауданының полицейлері интернет алаяқтықтың алдын алу бойынша тұрғындарға түсіндірме жұмыстарын жүргізді.

Яғни жедел уәкілдер Халыққа қызмет көрсету орталығында тұрғындармен кездесу өткізіп, «Интернет алаяқтықтан сақ болыңыз!» тақырыбында ақпарат берді. Азаматтарға тақырыпқа сай фотосуреттер таратылып, ақпараттық тақтайшаларға ескерту парақтары ілінді.

Айта кетейік, қазіргі таңда азаматтардың ақшасын алдау жолымен заңсыз иемдену – қылмыстардың ең көп тараған түрі. Аталған қылмыс түрімен күресу елімізде және бүкіл әлемде өзекті мәселелердің бірі болып тұр. Мемлекет басшысы Қазақстан халқына жолдауында алаяқтық қылмыстарға қарсы нақты шаралар қабылдау керек екенін атап өткен болатын. Осы мақсатта елімізде түрлі іс-шаралар ұйымдастырылып, халыққа насихат жұмыстары да жүргізіліп келеді.

Бүгінде аймақта интернет алаяқтықтың үш түрі кеңінен таралған. Яғни, өзін банк қызметкері ретінде таныстырады, интернет-дүкендердің атын жамылып алаяқтық жасайды, жалған инвестициялық жобаларға қатыстыру арқылы азаматтарды қаржысынан айырады. Алаяқтар көбіне микроқаржы ұйымдары арқылы несие рәсімдейді. Қала берді, әлеуметтік желілер арқылы заңсыз ұтыс ойнатып, халықты құрығына түсіретіндер де бар. Бүгінгі таңда, әлеуметтік желіде бәрі ашық. Халық жарнама, тауарлар мен қызметтерді көп қарайды. Алаяқтар осы жағдайды ұтымды пайдаланады. Сауатты сөйлеп, адамды шатастырады. Сондықтан, полицейлер белгісіз номер қоңырау шалса құпиясөзді, картаның нөмірін, операцияны растау SMS-ін ешкімге айтпауға шақырады.